Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 września 2003 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w składzie następującym:

Przewodniczący-Sędzia SO Bogdan Gierzyński

Protokolant Monika Pałaszewska

po rozpoznaniu w dniu 10 września 2003 r. w Warszawie na rozprawie

sprawy z powództwa 1. J. C.

2. (...) Spółki z ograniczona odpowiedzialnością w O.

przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

oochronę konkurencji

na skutek odwołania J. C. i (...) Spółki z o.o. w O. od Decyzji

Nr (...) z dnia 30.09.2002 r.

1.  oddala odwołanie J. C.

2.  oddala odwołanie (...) Spółki z ograniczona odpowiedzialnością w O.

3.  zasądza na rzecz Skarbu Państwa - Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów od:

a)  J. C. kwotę 1.000 zł (jeden tysiąc) tytułem kosztów postępowania

b)  (...) Spółki z ograniczona odpowiedzialnością w O. kwotę 1.000 zł (jeden tysiąc) tytułem kosztów postępowania.

SSO Bogdan Gierzyński

UZASADNIENIE

Decyzją nr (...) z dnia 30.09.2002 r. pozwany Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów stwierdził, że powód 1- J. C. i powód 2 (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w O. stosowali praktyki ograniczające konkurencję i zaniechali ich stosowania poprzez:

-

umieszczenie w zawartej pomiędzy powodem 1 i powodem 2 umowie najmu części (...) przy ul. (...) w K. z dnia 25.07.2000 r. klauzuli ograniczającej innym przedsiębiorcom możliwość prowadzenia działalności w określonych w klauzuli branżach (tj. naruszenia art.5 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochro­nie konkurencji i konsumentów - Dz. U. Nr 122, poz.1319) .

-

ograniczanie innym przedsiębiorcom dostępu do lokalnego rynku deta­licznej sprzedaży produktów określonych w klauzuli umownej (umowa z 25.07.2000 r.) lub eliminowanie z niego przedsiębiorców nieobjętych po­rozumieniem (tj. naruszenia art.5 ust. 1 pkt 6 ustawy o ochronie konku­rencji i konsumentów).

Pozwany w związku ze stwierdzonymi praktykami nałożył na powodów kary pieniężne w wysokości:

-

na powoda 1 - 3521,90 zł jako równowartości 1000€

-

na powoda 2 - 35.219 zł jako równowartości 10 000 €

Nadto pozwany nałożył na powodów obowiązek poniesienia kosztów postępowania w kwocie po 39 zł.

Swoją Decyzję pozwany oparł na ustaleniu, że w dniu 25.07.2000 r. po­wód 1 zawarł z powodem 2 umowę najmu części (...) przy ul. (...) w K., która w § 3 pkt 5 ppkt VI zawierała klauzulę zakazującą wprowadzania przez wynajmującego (powoda 1) konkurencji w za­kresie handlu artykułami spożywczymi i chemii gospodarczej na terenie tego (...).

W K. powierzchnia użytkowa na działalność handlowo-

usługową w 1999 r. wynosiła 3186 m ², przy czym pozwany skorygował o 384 m ² powierzchnię podaną przez Urząd Gminy w K.. O tyle bo­wiem była większa powierzchnia (...) podana przez powoda 1 w stosunku do wielkości podanej przez Urząd Gminy. W ocenie pozwanego po­wód 1 posiadał 30,86% udział w rynku wynajmu powierzchni użytkowej prze­znaczonej na działalność handlowo-usługową.

Powód 2 wynajmował od powoda 1 powierzchnię 300 m ². Przed zawar­ciem przedmiotowej umowy najmu powód 2 nie uczestniczył w rynku.

W ocenie pozwanego zawarte w umowie ograniczenie naruszało interes publiczny, gdyż dotyczyło nieograniczonego kręgu przedsiębiorców, a ponadto jego skutki dotykać mogły konsumentów, którzy mieli w ten sposób pośrednio ograniczony wybór sklepu.

Rynkiem właściwym w sprawie jest, zdaniem pozwanego, rynek po­wierzchni użytkowych przeznaczonych na działalność handlowo-usługową na obszarze K..

Łączny udział w powodów 1 i 2 w tak zdefiniowanym rynku wyniósł po­nad 10%.

Zawarcie w umowie klauzuli przewidującej, że wynajmujący nie będzie wprowadzał konkurencji w zakresie handlu artykułami spożywczymi i chemii gospodarczej, w ocenie pozwanego, spowodowało, że jeden z podmiotów będą­cy strona porozumienia miał odmienne, korzystniejsze warunki prowadzenia działalności gospodarczej. Celem tego porozumienia było bowiem stworzenie możliwości osiągania powodowi 2 należytych dochodów.

Zdaniem pozwanego, porozumienie naruszało zakaz określony w art. 5 ust. 1 pkt 4 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.

Równocześnie, w ocenie pozwanego, zawarte porozumienie zakazujące powodowi 1 wprowadzanie konkurencji w zakresie handlu artykułami spożyw­czymi i chemii gospodarczej, wywoływało negatywne skutki na rynku. Unie­możliwiało bowiem innym podmiotom prowadzenie działalności gospodarczej w tych dziedzinach, eliminując ich z tego rynku. Zawarte porozumienie posłu­żyło też za pretekst do działań mających spowodować wypowiedzenie umowy jednemu z najemców. Zakłóciło to konkurencję na rynku powiązanym z ryn­kiem właściwym.

W ocenie pozwanego, naruszało to zakaz zawarty w art.5 ust. 1 pkt 6 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.

Nakładając karę pieniężną pozwany wziął pod uwagę, że powód 1 nie osiągał z tytułu porozumienia żadnej wymiernej korzyści (wymierzona kara ma minimalna wysokość), zaś powód 2 osiągnął przychód w wysokości (...) zł. Wymierzona powodowi 2 kara pieniężna odpowiada zatem (...) jej mak­symalnej wysokości i uwzględnia fakt uzyskania przez tego przedsiębiorcę ko­rzyści poprzez ograniczenie rzeczywistej i potencjalnej konkurencji.

Od decyzji tej wnieśli odwołania o jednakowej treści powód 1 i powód 2, wnosząc o zmianę zaskarżonej Decyzji przez uchylenie obowiązku uiszczenia kary pieniężnej oraz zasądzenie na jego rzecz kosztów sądowych w tym kosz­tów zastępstwa procesowego w kwocie 366 zł., zarzucając:

-

błąd w ustaleniach faktycznych polegających na przyjęciu, że przybliżonych i nieprecyzyjnych danych, że powierzchnia przeznaczona na działal­ność handlowo-usługową wynosi 2919 m ^{( 2)}. Pozwany, zdaniem powoda 1, niesłusznie pominął przy ustalaniu powierzchni placówki handlowe we wsiach W., O., P., C., Ż., D. i innych należących do gminy K.. Uwzględ­nienie tej powierzchni spowodowałoby, że udział powoda 1 w rynku wy­niósłby mniej niż 10%.

-

błąd w ustaleniach faktycznych polegających na przyjęciu, że wynikające z przedmiotowej klauzuli ograniczenie posłużyło powodowi 1 za argu­ment mający prowadzić do wypowiedzenia umowy jednemu z najemców. Powód 1 wypowiedział umowę G. N. z uwagi na zły stan techniczny lokalu i konieczność wykonania kapitalnego remontu. Osoba ta przeniosła działalność do innego lokalu w K..

-

naruszenie art.5 ust. 1 pkt 6 ustawy o ochronie konkurencji poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie. Zdaniem powoda 1, pozwany nie wykazał, że skutkiem lub celem zawarcia porozumienia było ograni­czenie konkurencji na rynku, gdyż liczba przedsiębiorców prowadzących działalność handlową w K. nie uległa zmianie.

-

naruszenie art.101 ust. 2 pkt 1 ustawy o ochronie konkurencji poprzez niewłaściwe zastosowanie. Zdanie skarżącego, kara pieniężna ma cha­rakter fakultatywny. Wymierzona kara jest rażąco surowa w stosunku do kary wymierzonej Krajowej Radzie Notarialnej (36.000 zł) i nie uwzględ­nia, że spółka (...) od trzech lat wykazuje straty.

Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów połączył sprawy z odwołań J. C. i (...) Sp. z o.o. do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Pozwany wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie na jego rzecz kosz­tów zastępstwa procesowego, podtrzymując stanowisko zajęte w zaskarżonej Decyzji.

Na rozprawie w dniu 10.09.2003 r. powodowie podnieśli dodatkowo za­rzut przedawnienia, przytaczając argumentację, że bieg terminu przedawnienia zaczął swój bieg w dacie zawarcia umowy, a więc od 25.07.2000 r., zwłaszcza, że kwestionowane postanowienia umowy nie były egzekwowane w stosunku do pani G. N..

Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił i zważył, co następuje: Skarżący nie wykazali, że pozwany błędnie ustalił, że ich łączny udział w rynku powierzchni użytkowych przeznaczonych na działalność handlowo- usługową byłby niższy niż 10% nawet po uwzględnieniu powierzchni placówek handlowych we wsiach W., O., P., C., Ż., D. i innych należących do gminy K.. Zarzut ten jest więc gołosłowny. Powodowie nie przytaczają nawet powierzchni takich nieruchomości. Niezależnie od tego, w ocenie Sądu, nie można uznać za sub­stytut powierzchni przeznaczonych na działalność handlowo-usługową we wsiach gminy K.. Sa to bowiem mniejsze miejscowości, które do­datkowo nie mogą liczyć na klientów przyjezdnych. K., jako siedzi­ba gminy, stwarza więc przedsiębiorcom dodatkowe możliwości pozyskania klientów, przyjeżdżających do K. w celu załatwienia spraw w gmi­nie.

Stosownie do treści art.5 ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 122, poz.1319), zakazane są porozumie­nia, których celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub narusze­nie w inny sposób konkurencji na rynku właściwym. Przepis ten nie wymaga zatem wystąpienia skutku, gdyż zakazane jest działanie w celu ograniczenia lub naruszenia konkurencji. Dobrem chronionym jest bowiem swobodna konkuren­cja, która zgodnie z wolą ustawodawcy nie może podlegać ograniczeniom przez działania innych. Zawarta umowa najmu z 25.07.2000 r. w § 3 pkt 5 ppkt VI zawierała klauzulę, która jednoznacznie zakazywała wprowadzania przez wy­najmującego (powoda 1) konkurencji w zakresie handlu artykułami spożyw­czymi i chemii gospodarczej na terenie tego (...) przy ul. (...) w K.. Nawet jeśli powód 1 nie podjął żadnych działań w celu wykonania tego postanowienia umownego, to i tak wystąpił negatywny antykonkurencyjny skutek, gdyż przedsiębiorcy, którzy zamierzali podjąć dzia­łalność w zakresie handlu artykułami spożywczymi i chemii gospodarczej mu­sieli się liczyć, że powód 1 będzie zawarta z powodem 1 umowę respektował. Należy więc oceniając porozumienie powodów, uwzględnić te możliwy skutek, zgodnie z art. 1 ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.

W ocenie Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, również zarzut nadmiernej surowości kary nie jest trafny. W odniesieniu do J. C., w odwołania brak jest argumentów odnoszących się do niego, zaś wyskość kary nałożonej na powoda 2, dla powoda 1 nie ma żadnego znaczenia, gdyż wymiar kary jest indywidualizowany i co wskazano w uzasadnieniu zaskarżonej Decy­zji, zróżnicowany ze względu na osiągane potencjalnie korzyści.

Brak zysków nie stanowi okoliczności uzasadniającej niższy wymiar kary, gdyż ustawodawca jednoznacznie wskazał ustawowe granice wymiaru kary w relacji z przychodem a nie zyskiem. Sama zaś kara nałożona na powoda 2 jest zbliżona do jej minimalnego wymiaru.

Nie jest tez trafny zarzut naruszenia art.93 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Przedmiotem zarzutów pozwanego jest naruszenie art. 5 ust.l pkt 4 i 6 powołanej ustawy. Zawarte w tym przepisie zakazy odnoszą się do ist­nienia zakazanego porozumienia a nie wyłącznie do jego zawarcia. Zakazana praktyka trwa zatem przez cały okres istnienia porozumienia np. w formie umowy. W rozpoznawanej sprawie, powodowie dopiero w dniu 2.04.2002 r. (k- 118 akt adm.) zawarli aneks zmieniający § 3 pkt 5 ppkt VI umowy z 25.07.2000 r. Do tej więc daty trwało zakazane porozumienie polegające na stosowaniu w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub niejednolitych warun­ków umów, stwarzających tym osobom zróżnicowane warunki konkurencji i ograniczaniu dostępu do rynku lub eliminowaniu z rynku przedsiębiorców nie­objętych porozumieniem. Uwzględniając więc treść art.93 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, że nie wszczyna się postępowania w sprawie sto­sowania praktyk ograniczających konkurencję, jeżeli od końca roku, w którym zaprzestano ich stosowania, upłynął rok, w niniejszej sprawie, dopuszczalne było wszczęcie postępowania o ochronę konkurencji do 31.12.2003 r. (!).

Z tych względów odwołanie należało oddalić jako bezzasadne (art. 479 ³¹ § 1 k.p.c.).

O kosztach postępowania orzeczono stosownie do wyniku sporu ( art.98 k.p.c.).

SSO Bogdan Gierzyński