Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 15 grudnia 2017 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie IV Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący SSO Mariusz Jabłoński (spr.)

Sędziowie SO Joanna Mrozek

SO Anna Wrembel-Woźniak

Protokolant sekr. sądowy Magdalena Wierzchowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 grudnia 2017 r. w Warszawie sprawy

z wniosku A. G.

z udziałem (...) W.

o stwierdzenie nabycia spadku po J. S.

na skutek apelacji powódki

od postanowienia Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie

z dnia 26 października 2015 r., sygn. akt II Ns 731/15

postanawia:

1.  oddalić apelację;

2.  nakazać pobranie od A. G. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie kwotę 538,13 zł (pięćset trzydzieści osiem złotych trzynaście groszy) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Joanna Mrozek Mariusz Jabłoński Anna Wrembel-Woźniak

Sygn. akt IV Ca 726/16

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 26 października 2015 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie w punkcie I. stwierdził, iż spadek po J. S. synu J. i K., zmarłym w dniu 28 czerwca 2006 r. w W., ostatnio stale zamieszkałym w W., na podstawie ustawy nabyła Gmina miasto (...) W. z dobrodziejstwem inwentarza; w punkcie II. polecił komornikowi przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie sporządzenie spisu inwentarza po zmarłym J. S.; w punkcie III. ustalił, że koszty związane ze swoim udziałem w sprawie wnioskodawczyni i uczestnik ponoszą we własnym zakresie.

Sąd Rejonowy ustalił, iż J. S. urodzony (...) w Ż. zmarł bezpotomnie. Pozostawał za życia w związku małżeńskim z W. S., która zmarła przed nim. W. S. miała jedno dziecko – A. G. urodzoną (...) J. S. zmarł 28 czerwca 2006 r. w W.. Rodzice spadkodawcy jak i rodzeństwo zmarło przed nim, przy tym rodzeństwo spadkodawcy nie miało dzieci. Żaden ze spadkobierców nie zrzekł się dziedziczenia, nie odrzucił spadku ani nie został uznany za niegodnego dziedziczenia. Sprawa jest pierwszą sprawą spadkową po J. S., dotychczas nie był sporządzany akt poświadczenia dziedziczenia. Spadkodawca sporządził w dniach 11.09.2000 r. i 2.08.2001 r. dwa testamenty w formie aktów notarialnych w których rozporządził spadkiem, jednakże testamenty te następnie odwołał aktami notarialnymi odpowiednio z dnia z dnia 18.10.2000 r. i z dnia 13.11.2001 r.

Apelację od orzeczenia Sądu Rejonowego wniosła A. G., zaskarżając postanowienie w całości, zarzucając naruszenie art. 5 k.c. w zw. z art. 17 i 71 Konstytucji RP poprzez niezastosowanie zasad płynących z tych norm prawnych; art. 934 § 1 i 2 k.c. poprzez jego niezastosowanie i brak poczynienia ustaleń na okoliczność dalszego kręgu spadkobierców ustawowych; art. 935 k.c. poprzez jego zastosowanie i stwierdzenie nabycia spadku przez Gminę, podczas gdy gmina jako spadkobierca dziedziczy w ostatniej kolejności; art. 670 § 1 k.p.c. poprzez zaniechanie podjęcia z urzędu czynności mających na celu prawidłowe ustalenie kręgu spadkobierców i błędne przyjęcie zasady kontradyktoryjności; art. 217 § 1 i 3 k.p.c. oraz art. 233 § 1 k.p.c. poprzez oddalenie istotnych wniosków dowodowych stron, zmierzających do ustalenia kręgu spadkobierców. Skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia i stwierdzenie, że spadek po J. S. na podstawie ustawy nabyła A. G., ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja wnioskodawczyni nie jest zasadna.

W pierwszej kolejności należy podkreślić, że Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy, szczegółowo opisane w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia i przyjmuje je za własne. Mając na uwadze zarzuty apelacji, Sąd Okręgowy na terminie rozprawy w dniu 7 kwietnia 2017 r. dopuścił dowód z przesłuchania wnioskodawczyni na okoliczność ustalenia kręgu spadkobierców. Następnie, wobec uznania pozyskanych informacji za niewystarczające, podjął czynności celem uzupełnienia postępowania w niniejszej sprawie. Tym samym, na terminie rozprawy w dniu 7 kwietnia 2017 r. dokonał ogłoszenia na podstawie art. 672 i 673 k.p.c. Nie ulega więc wątpliwości, że w sprawie postępowanie dowodowe zostało przeprowadzone w pełnym zakresie, a jego braki zostały uzupełnione na etapie postępowania przed Sądem II instancji. Wobec braku wystarczających informacji co do kręgu spadkobierców, Sąd dokonał wezwania spadkobierców przez ogłoszenie, wskazując, aby w terminie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia zgłosili i udowodnili nabycie spadku, gdyż w przeciwnym razie mogą być pominięci w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku. W tym stanie rzeczy należało przyjąć, iż Sąd II instancji wobec niewystarczających informacji, dopełnił obowiązku przewidzianego w art. 672 k.p.c. i wszyscy spadkobiercy zmarłego mogli pozyskać wiedzę o niniejszym postępowaniu i wykazać swoje prawa do spadku. Mając na uwadze powyższe, podnoszone w treści apelacji zarzuty naruszenia art. 934 § 1 i 2 k.c. poprzez jego niezastosowanie i brak poczynienia ustaleń na okoliczność dalszego kręgu spadkobierców ustawowych; art. 670 § 1 k.p.c. poprzez zaniechanie podjęcia z urzędu czynności mających na celu prawidłowe ustalenie kręgu spadkobierców i błędne przyjęcie zasady kontradyktoryjności oraz art. 217 § 1 i 3 k.p.c. oraz art. 233 § 1 k.p.c. poprzez oddalenie istotnych wniosków dowodowych stron, zmierzających do ustalenia kręgu spadkobierców nie mogły prowadzić do zmiany orzeczenia Sądu Rejonowego.

Całościowe postępowanie dowodowe w sprawie prowadziło do wniosków, iż Sąd I Instancji zasadnie zastosował art. 935 k.c. i stwierdził nabycie spadku przez gminę. Bezspornym było, iż J. S. odwołał swoje oświadczenia woli aktami notarialnymi rep. A (...) i rep. A (...), wobec czego powołanie do spadku nastąpiło na mocy ustawy. Zmarły w chwili śmierci nie miał małżonka ani krewnych powołanych do dziedziczenia z ustawy. Zatem spadek przypadł Gminie Miasta (...) W. jak Gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy na podstawie art. 935 § 3 k.c. w brzmieniu obowiązującym w chwili otwarcia spadku.

Na uwzględnienie nie zasługiwały także zarzuty apelacji w zakresie naruszenia art. 5 k.c. w zw. z art. 17 i 71 Konstytucji RP poprzez niezastosowanie zasad płynących z tych norm prawnych, a w konsekwencji brak uznania, że spadek nabyła wnioskodawczyni. Norma zamieszczona w artykule 5 k.c. ma charakter wyjątkowy, zaś przy ocenie, czy wykonywanie prawa nie narusza zasad współżycia społecznego należy brać pod uwagę całokształt okoliczności konkretnego przypadku (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 kwietnia 2004 r., IV CK 284/03). Przepis ten może znaleźć zastosowanie jedynie wyjątkowo, gdy uzasadniają to szczególne okoliczności sprawy, a wskazanie przesłanek uzasadniających jego zastosowanie obciąża dowodzącego istnienia okoliczności wyjątkowych. Skarżąca nie wykazała jednak przesłanek do zastosowania art. 5 k.c. w zakresie uznania, że nabyła spadek po zmarłym. Podkreślić należy, że uczestniczka wskazywała, iż jest członkiem rodziny zmarłego w szerokim rozumieniu tego pojęcia, jednak na terminie rozprawy w dniu 7 kwietnia 2017 r. zeznała, że utrzymywała kontakt z ojczymem 2-3 razy w miesiącu, nie zamieszkiwała z nim, nic nie wie o jego rodzinie i w zasadzie miała z nim mały kontakt. Trudno zatem takie relacje traktować jako istniejące relacje o charakterze rodzinnym. Nie ulega więc wątpliwości, że w niniejszej sprawie brak jakichkolwiek przesłanek do odstąpienia od ustawowej kolejności spadkobrania. Nietrafnie skarżąca podnosi również zarzuty naruszenia art. 17 i 71 Konstytucji RP, podkreślając, że pojęcie rodziny jest szerokie. Orzeczenie Sądu nie narusza bowiem dobra rodziny, a w toku postępowania nie dokonano błędnej interpretacji tego pojęcia. Tym samym wnioskodawczyni w zasadzie nie wykazała w kontekście jakich zasad współżycia społecznego ochrona prawa do spadku w sprawie przedmiotowej powinna doznać ograniczenia. W sprawie niniejszej Sąd Okręgowy nie dopatrzył się zatem przesłanek umożliwiających zastosowanie art. 5 k.c.

Zaskarżone postanowienie, wbrew zarzutom apelacji, odpowiada prawu. Dlatego też, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. oddalił apelację wnioskodawczyni, jako bezzasadną. W punkcie 2. postanowienia wnioskodawczyni w oparciu o art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych – mając na uwadze wynik procesu – obciążona została brakującymi kosztami sądowymi w łącznej kwocie 538,13 zł.

Joanna Mrozek Mariusz Jabłoński Anna Wrembel-Woźniak