Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 29 maja 2017 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 23 maja 2017r. w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku R. K.

przy uczestnictwie J. K.

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji wnioskodawcy i uczestniczki od postanowienia Sądu Rejonowego dla Krakowa – Nowej Huty w Krakowie z dnia 23 października 2014r., sygnatura akt I Ns 1891/11/N

postanawia:

1) zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że :

a) w punkcie I.1) kwotę 151 000 (sto pięćdziesiąt jeden tysięcy) złotych zastąpić kwotą 146 000 (sto czterdzieści sześć tysięcy) złotych,

b) w punkcie I.2) kwotę 81 434,84 (osiemdziesiąt jeden tysięcy czterysta trzydzieści cztery złote osiemdziesiąt cztery grosz) zastąpić kwotą 161 000 (sto sześćdziesiąt jeden tysięcy) złotych,

c) w punkcie I.34) kwotę 1853,48 (jeden tysiąc osiemset pięćdziesiąt trzy złote czterdzieści osiem groszy) zastąpić kwotą 97,80 (dziewięćdziesiąt siedem złotych osiemdziesiąt groszy),

d) w punkcie III. gg) kwotę 1853,48 (jeden tysiąc osiemset pięćdziesiąt trzy złote czterdzieści osiem groszy) zastąpić kwotą 97,80 (dziewięćdziesiąt siedem złotych osiemdziesiąt groszy)e) e) punktowi IV. nadać brzmienie: zasadzić od uczestniczki J. K. na rzecz wnioskodawcy R. K. kwotę 138 785,48 (sto trzydzieści osiem tysięcy siedemset osiemdziesiąt pięć złotych czterdzieści osiem groszy) odraczając termin płatności do dnia 1 marca 2018 roku;

2) odrzucić apelację wnioskodawcy odnośnie odsetek od kwoty spłaty;

3) oddalić apelacje wnioskodawcy w pozostałej części oraz apelację uczestniczki;

4) stwierdzić, że każda ze stron ponosi koszty postepowania związane ze swoim udziałem w sprawie w postępowaniu odwoławczym.

SSO Anna Nowak SSO Krzysztof Lisek SSO Magdalena Meroń - Pomarańska

UZASADNIENIE

postanowienia Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 29 maja 2017 r.

Postanowieniem z dnia 23 października 2014 roku, w brzmieniu nadanym postanowieniem z dnia 13 września 2016 roku, Sąd Rejonowy dla Krakowa - Nowej Huty w Krakowie ustalił, że w skład majątku wspólnego wnioskodawcy i uczestniczki wchodzą: nieruchomość stanowiąca lokal mieszkalny numer (...), położony na trzecim piętrze w budynku numer (...) na (...)w K. o wartości 151.000 zł (pkt 1); spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego numer (...), położonego w K., na (...),o wartości 81 434, 84 zł (pkt 2); a ponadto następujące ruchomości i środki pieniężne: samochód osobowy marki F. (...) o wartości 21.790 zł; lodówka marki A. o wartości 300 zł; kuchenka gazowa marki A. o wartości 250 zł; zlewozmywak jednokomorowy z baterią o wartości 120 zł; kuchenka mikrofalowa o wartości 90 zł; ława o wartości 150 zł; wersalka o wartości 260 zł; 2 pufy o wartości 90 zł; fotel o wartości 60 zł; odtwarzacz DVD o wartości 20 zł; magnetowid o wartości 10 zł; karnisz o wartości 40 zł; meblościanka o wartości 580 zł; regał o wartości 50 zł; szafa trzyczęściowa o wartości 380 zł; biurko o wartości 100 zł; łóżko o wartości 290 zł; komputer o wartości 620 zł; monitor o wartości 240 zł; drukarka o wartości 60 zł; piecyk gazowy o wartości 380 zł; pralka o wartości 150 zł; część równowartości sprzedanego samochodu osobowego marki P. (...) wynosząca 1 500 zł; równowartość zdemontowanego samochodu osobowego marki S. wynosząca 2 310 zł; lampa kosmetyczna o wartości 100 zł; sterylizator kulkowy o wartości 100 zł; podnóżek do pedicure o wartości 50 zł; meble – szafy i szafki w zakładzie kosmetycznym o wartości 300 zł; 3 lampy wiszące o łącznej wartości 150 zł; klimatyzator o wartości 100 zł; środki pieniężne w kwocie 140, 63 zł zgromadzone na rachunku bankowym prowadzonym na rzecz J. K.; środki pieniężne w kwocie 1853, 48 zł zgromadzone na rachunku bankowym prowadzonym na rzecz R. K.; ustalił, że udziały stron w ten sposób, że na wyłączną własność uczestniczce J. K. przyznał: nieruchomość położoną w budynku numer (...) na (...)w K.; spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego numer (...), położonego w K., na (...) w K.; samochód osobowy marki F. (...), lodówkę marki A.; kuchenkę gazową marki A.; zlewozmywak jednokomorowy z baterią; kuchenkę mikrofalową; ławę szczegółowo; wersalkę z kompletu wypoczynkowego; 2 pufy z kompletu wypoczynkowego; fotel; odtwarzacz DVD; magnetowid; karnisz drewniany; meblościankę (...); regał; szafę trzyczęściową; biurko; łóżko; komputer; monitor; drukarkę; piecyk gazowy; pralkę; część równowartości sprzedanego samochodu osobowego marki P. (...) wynoszącą 1.500 zł; lampę kosmetyczną; sterylizator; podnóżek do pedicure; meble – szafy i szafki; 3 lampy wiszące; klimatyzator; środki pieniężne w kwocie 140,63 zł zgromadzone na rachunku bankowym prowadzonym na rzecz J. K.; a na wyłączną własność wnioskodawcy R. K. przyznał: środki pieniężne w kwocie 1853, 48 zł zgromadzone na rachunku bankowym prowadzonym na rzecz R. K.; równowartość zdemontowanego samochodu osobowego marki wynoszącą 2.310 zł; zasądził od uczestniczki J. K. na rzecz wnioskodawcy R. K. kwotę 119.001,29 zł tytułem dopłaty, odraczając jej płatność na 6 miesięcy od dnia prawomocności niniejszego postanowienia z zastrzeżeniem, że w razie opóźnienia w zapłacie, wnioskodawcy będą przysługiwały od uczestniczki odsetki ustawowe, a od 1 stycznia 2016 roku odsetki ustawowe za opóźnienie (pkt VI); zasądził od uczestniczki na rzecz wnioskodawcy kwotę 500 zł tytułem połowy opłaty od wniosku (pkt V); nakazał ściągnięcie od wnioskodawcy na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego dla Krakowa – Nowej Huty w Krakowie kwoty 2241,22 zł tytułem połowy kosztów opinii biegłych (pkt VI); nakazał nakazać ściągnięcie od uczestniczki na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego dla Krakowa – Nowej Huty w Krakowie kwoty 2241,22 zł tytułem połowy kosztów opinii biegłych (pkt VII) i stwierdził, że strony ponoszą pozostałe koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie (pkt VIII).

Orzeczenie to zapadło w następującym stanie faktycznym:

J. K. i R. K. nie zawierali umów majątkowych małżeńskich.

J. K. od 08.02.1999 roku rozpoczęła działalność gospodarczą polegającą na prowadzeniu gabinetu kosmetycznego.

J. K. i R. K. zawarli związek małżeński w dniu (...)2000 roku. Ich małżeństwo zostało rozwiązane przez rozwód wyrokiem Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia (...) 2010 roku, który uprawomocnił się w dniu (...) 2010 roku.

W skład majątku wspólnego wnioskodawcy i uczestniczki wchodzi nieruchomość stanowiąca lokal mieszkalny numer (...), położony na trzecim piętrze w budynku numer (...) na (...)w K. z którego własnością związany jest udział wynoszący 25/1000 w nieruchomości wspólnej, objętej księgą wieczystą numer (...)/, którą stanowi prawo użytkowania wieczystego oraz części budynku i urządzenia, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali, o wartości 151 000 zł. W mieszkaniu tym obecnie mieszka uczestniczka J. K. wspólnie z małoletnią córką stron. Na zakup mieszkania strony zaciągnęły wspólnie kredyt w (...)w W..

W trakcie trwania małżeństwa strony nabyły także spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego numer (...), położonego w K., na (...). Jest to lokal, który został zakupiony z przeznaczeniem na prowadzenie przez uczestniczkę gabinetu kosmetycznego i tak jest wykorzystywany. J. K. prowadzi w nim działalność gospodarczą, która stanowi jej źródło utrzymania. Lokal został wyremontowany po zakupie w trakcie trwania małżeństwa stron staraniem uczestniczki. Uczestniczka również była osobą, która podjęła starania o wykup i załatwiała związane z nim formalności w (...)W księdze wieczystej lokalu mieszkalnego widnieje w dziale IV wpis hipoteki umownej zwykłej na kwotę 130 000 zł na rzecz (...) Spółki Akcyjnej w W.. Kredyt został zaciągnięty na zakup lokalu przez J. K. i R. K. w trakcie trwania ich małżeństwa w dniu 14.11.2006 roku na kwotę 130.000 zł. Obecnie do spłaty pozostaje kwota 79.565,16 zł. Wartość rynkowa lokalu wynosi 161 000 zł.

W mieszkaniu stron na (...) znajduje się następujące wyposażenie, zakupione w trakcie trwania małżeństwa stron: lodówka marki A. model (...) z 2004 roku o wartości 300 zł; kuchenka gazowa marki A. z 2004 roku o wartości 250 zł; zlewozmywak jednokomorowy z baterią z 2003 roku o wartości 120 zł; kuchenka mikrofalowa marki H. z 2005 roku o wartości 90 zł; ława z 2004 roku o wartości 150 zł; wersalka z kompletu wypoczynkowego z 2004 roku o wartości 260 zł; 2 pufy z kompletu wypoczynkowego o wartości 90 zł; fotel z 2006 roku o wartości 60 zł;odtwarzacz DVD marki (...)z 2006 roku o wartości 20 zł; magnetowid marki (...)z 2003 roku o wartości 10 zł; kamisz drewniany dwurzędowy o wartości 40 zł; meblościanka (...)z 2003 roku o wartości 580 zł; regał z 2004 roku o wartości 50 zł; szafa trzyczęściowa z 2004 roku o wartości 380 zł; biurko z 2005 roku o wartości 100 zł; łóżko z 2009 roku o wartości 290 zł; komputer składak z 2006 - 2007 roku o wartości 620 zł; monitor marki S. z 2007 roku o wartości 240 zł; drukarka atramentowa marki (...)z 2007 roku o wartości 60 zł; piecyk gazowy marki T. z 2007 - 2008 roku o wartości 380 zł; pralka marki M. z 2002 roku o wartości 150 zł;

Spośród wyposażenia gabinetu kosmetycznego, w trakcie trwania małżeństwa uczestniczka zakupiła następujące rzeczy: lampę kosmetyczną o wartości 100 zł; sterylizator kulkowy o wartości 100 zł; podnóżek do pedicure o wartości 50 zł; meble - szafy i szafki o wartości 300 zł; 3 lampy wiszące o łącznej wartości 150 zł; klimatyzator o wartości 100 zł

Resztę wyposażenia gabinetu kosmetycznego uczestniczka kupiła przed zawarciem związku małżeńskiego z własnych środków bądź też już po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej.

Na datę rozwodu stron na rachunku bankowym prowadzonym na rzecz J. K. znajdowały się środki pieniężne w kwocie 140,63 zł. Jest to rachunek wykorzystywany przez uczestniczkę w prowadzonej działalności gospodarczej.

Na datę rozwodu stron na rachunku bankowym numer prowadzonym na rzecz R. K. znajdowały się środki pieniężne w kwocie 1853,48 zł.

W trakcie trwania małżeństwa strony nabyły samochód osobowy marki P. (...). Uczestniczka J. K. sprzedała ten samochód za pośrednictwem komisu samochodowego w dniu 27.09.2010 roku za kwotę 2000 zł. Na datę rozwodu wartość samochodu to kwota 3.500 zł.

Uczestniczka J. K. po wydaniu wyroku w sprawie rozwodu stron przed sądem I instancji, ale jeszcze przed uprawomocnieniem się wyroku rozwodowego zakupiła samochód marki F. (...) za kwotę 26.900 zł, którego wartość na datę uprawomocnienia się orzeczenia rozwodowego stron wynosiła 21.790 zł. Uczestniczka otrzymała od swojej matki B. W. kwotę 26.000 zł na zakup samochodu. Kwotę 26.000 zł uczestniczka wpłaciła w dniu 21.09.2010 roku w kasie na rachunek bankowy prowadzony przez bank (...) SA. W dniu następnym uczestniczka przelała na rzecz (...) sp. z o o w K. tytułem wpłaty do faktury (...) kwotę 24.900 zł. Całość ceny obejmowała jeszcze 1000 zł zaliczki w gotówce oraz wartość pozostawionego w rozliczeniu samochodu P. (...) w kwocie 2000 zł.

W trakcie trwania małżeństwa został także przez strony nabyty samochód ciężarowy marki S.. Był on w posiadaniu wnioskodawcy, który zezłomował go. Wartość samochodu na datę rozwodu stron to kwota 2.310 zł.

W latach 2001 - 2006 oraz 2009 dochody R. K. przedstawiały się następująco:

rok 2001 – 42.230,37; rok 2002 - 36 739, 35 zł; rok 2003 – 41.816,25 zł; rok 2004 – 40.498,48; rok 2005 – 33.439,75; rok 2006 – 46.800,10; rok 2009 – 38.181,66 zł

W latach 2001 - 2006 oraz 2009 dochody uczestniczki przedstawiały się następująco:rok 2001 - 3 489, 85 zł; rok 2002 - 1 233, 88 zł; rok 2003 - 5 271, 10 zł; rok 2004 - 5 150, 95 zł; rok 2005 - 3 206, 86 zł; rok 2006 - 3 841,97 zł; rok 2009 - 7 703, 25 zł.

W 2007 roku wnioskodawca czynił z rachunku bankowego opłaty za przedszkole A. K., abonament RTV, na rzecz (...), opłaty za lokal mieszkalny na rzecz wspólnoty mieszkaniowej, na rzecz (...) SA, w latach 2007 - 20010 opłacał ubezpieczenie mieszkania.

Zarówno wnioskodawca jak i uczestniczka zajmowali się wychowaniem córki stron. Uczestniczka zajmowała się córką głównie rano, a wnioskodawca popołudniami i wieczorami. Wnioskodawca pracował od 8 do 16. natomiast uczestniczka pracę w gabinecie kosmetycznym rozpoczynała o 12. 00 lub 14. 00. Po pracy do domu docierała na godzinę 19. 30 - 20. 00. Po szkole córkę stron odbierała matka uczestniczki, a wnioskodawca przychodził po nią po pracy i zajmował się nią w czasie pracy uczestniczki. Obie strony robiły zakupy na potrzeby rodziny w miarę potrzeby. W okresie gdy uczestniczka podjęła studia, wnioskodawca opiekował się córką w soboty i często w niedziele razem ze swoją matką.

Ustalając powyższy stan faktyczny sąd oparł się przede wszystkim na dowodach z dokumentów urzędowych i prywatnych w postaci odpisów z ksiąg wieczystych, umów kredytowych, wyciągów i informacji bankowych, poleceń przelewu, deklaracji podatkowych, historii transakcji, polis i potwierdzeń wpłat. Autentyczność i moc dowodowa tych dokumentów nie była kwestionowana przez strony. Sąd nie dokonywał wnioskowanych przez wnioskodawcę oględzin innych składników majątku, albowiem wystarczające było dokonanie ich przez biegłych na etapie sporządzenia wycen. Oględziny sądu nie wniosłyby nowych okoliczności do ustalonego w sprawie stanu faktycznego. Sąd oparł się na zeznaniach świadka E. M. i świadka I. Z. odnośnie zakupu przez uczestniczkę części wyposażenia zakładu kosmetycznego przed zawarciem związku małżeńskiego. Sąd nie poczynił natomiast ustaleń na podstawie zeznań tych świadków co do zgromadzenia przez uczestniczkę przed ślubem pieniędzy na mieszkanie. Sąd uznał za wiarygodne zeznania Z. S., w zakresie w jakim korespondowały one z zeznaniami innych świadków oraz uczestniczki. Sąd nie dokonał ustaleń na podstawie zeznań świadka A. T. (1), która nie miała bezpośrednich informacji dotyczących składu i sposobu zgromadzenia przez strony majątku wspólnego. Sąd oparł się na zeznaniach świadka E. S., która jako osoba obca dla stron nie miał interesu żeby zeznawać na rzecz żadnej z nich, a miała wiedzę na temat okoliczności nabycia lokalu użytkowego. Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadka A. T. (2), który jednakże wiedzę na temat okoliczności zakupu lokalu użytkowego stron i jego remontu czerpał z rozmów z uczestniczką. Sąd uznał za wiarygodne zeznania matki wnioskodawcy I. K., które korespondowały z zeznaniami wnioskodawcy oraz w dużej mierze z zeznaniami uczestniczki.

Sąd oparł się także na zeznaniach świadków D. G. i R. M. potwierdzających okoliczność, że wnioskodawca opiekował się córką stron. Ustalenie dotyczące podarowania J. K. przez matkę B. W. kwoty 26 000 zł na zakup samochodu F. (...) sąd poczynił na podstawie zeznań J. K., jej matki - świadka B. W. oraz załączonego dokumentu w postaci potwierdzenia wpłaty kwoty 26 000 zł na konto bankowe uczestniczki. Sąd oparł się na zeznaniach świadka B. W., które były spójne i logiczne, korespondowały z zeznaniami stron i innych świadków. Wartość spółdzielczych własnościowych praw do lokali użytkowego i mieszkalnego ustalono w oparciu o opinie biegłego rzeczoznawcy majątkowego W. E.. Sąd pominął dowód z akt sprawy rozwodowej stron, uznając, że istotne dla rozstrzygnięcia okoliczności rozwiązania małżeństwa stron i daty prawomocności orzeczenia rozwodowego zostały ustalone na podstawie odpisu wyroku rozwodowego.

W oparciu o tak ustalony i oceniony stan faktyczny Sąd Rejonowy powołał treść art. 31 k.r.o., art. 33 k.r.o., art. 43 k.r.o. i wskazał, że kierując się wyżej wskazanymi kryteriami nie dopatrzył się przyczyn do ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym zgodnie z wnioskiem którejkolwiek ze stron. Jak podniósł Sąd, sama dysproporcja w zarobkach małżonków, nawet znaczna, nie stanowi podstawy ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym. Wniosek R. K. w tym zakresie nie zasługiwał zatem na uwzględnienie. Nie zostało bowiem w sprawie wykazane, że istniały ważne powody, dla których należałoby uznać, że uczestniczka przyczyniła się do powstania majątku wspólnego w 1/4, a wnioskodawca w 3/4. Dla takiego stwierdzenia konieczne byłoby ustalenie, że J. K. rażąco lub uporczywie unikała łożenia na majątek wspólny i utrzymanie rodziny. Takie okoliczności nie zostały wykazane. Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynikało, że obie strony sprawowały osobistą opiekę nad wspólnym dzieckiem, przy czym J. K. zazwyczaj w godzinach dopołudniowych przed pójściem do pracy, a R. K. po południu - po powrocie z pracy. Obie strony robiły też zakupy żywnościowe i środków czystości, partycypowały też w spłacie kredytów zaciągniętych na zakup spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oraz do lokalu użytkowego. Odnosząc się do twierdzeń J. K. odnośnie sfinansowania przez nią z osobistych środków w znacznej części zakupu prawa do lokalu mieszkalnego oraz lokalu użytkowego, w częściach nie objętych kredytem Sąd wskazał, że brak było przekonujących dowodów w aktach na wyłożenie przez uczestniczkę pieniędzy z majątku odrębnego na mieszkanie i lokal użytkowy. Oba kredyty na zakup lokali zostały zaciągnięte przez R. K. i J. K. wspólnie. Oboje są zobowiązani do spłaty tych kredytów. Jeżeli uczestniczka spłacała którykolwiek z nich z bieżących dochodów w trakcie trwania małżeństwa, to przy braku rozdzielności majątkowej pomiędzy stronami czyniła to z majątku wspólnego. Okoliczność przeciwna nie została wykazana. To samo dotyczy wszelkich nakładów, czy wydatków na potrzeby rodziny dokonywanych prze obie strony z ich zarobków - były czynione z majątku wspólnego. Taki stan rzeczy wykluczał w ocenie sądu uznanie, że któraś ze stron przyczyniła się do powstania dorobku w stopniu innym niż 50%.

W dalszej części uzasadnienia Sąd wskazał, że przyznał oba lokale na rzecz uczestniczki. Decyzja ta została podyktowania dotychczasowym sposobem wykorzystania tych lokali. Mieszkanie stron jest bardzo małe. W mieszkaniu tym zaspokaja swoje potrzeby mieszkaniowe nie tylko uczestniczka J. K., ale także córka stron A. K., pozostająca pod jej opieką. Gabinet kosmetyczny prowadzony na (...) jest źródłem utrzymania dla uczestniczki i dziecka stron. Ponadto choć nabyli go oboje małżonkowie wspólnie, ale to uczestniczka czyniła starania w tym zakresie, urządziła gabinet i od lat tam pracuje. Nie bez znaczenia jest też okoliczność, że wnioskodawca nie wnosił o przyznanie żadnego z lokali na jego rzecz.

Ustalając wartość lokalu użytkowego od wyliczonej przez biegłego wartości rynkowej Sąd odliczył wartość hipoteki, za którą uznał aktualną wysokość nie spłaconego kredytu hipotecznego zaciągniętego przez strony, cytuując przy tym postanowienie Sądu Najwyższego z 29 września 2004 roku wydane w sprawie do sygn. II CK 538/03. Ustalając spłatę należną wnioskodawcy z jego udziału w lokalu od kwoty obliczonej wartości rynkowej lokalu Sąd odjął zatem wartość pozostałego do spłaty kredytu wynosząca 79.565,16 zł.

Sąd przyznał uczestniczce także ruchomości znajdujące się w mieszkaniu, argumentując że korzysta z nich wraz z córką oraz wyposażenie salonu kosmetycznego, z którego na co dzień korzysta w celach zarobkowych. Na rzecz uczestnika sąd przyznał wartość zezłomowanego przez niego samochodu S. (...) oraz środki pozostające na jego rachunku bankowym.

Sąd uwzględnił nakład uczestniczki z majątku odrębnego (darowizny od matki) na składnik majątku wspólnego w postaci samochodu marki F. (...). Samochód został zakupiony za kwotę 27.900 zł, z czego jak przyznała uczestniczka 2.000 zł pochodziło ze sprzedaży stanowiącego majątek wspólny samochodu marki P. (...). Pozostałą kwotę czyli 25 900 zł uczestniczka sfinansowała z darowizny od matki. Nakład uczestniczki na ten składnik majątku wspólnego wyniósł zatem 93%. Wartość samochodu na datę rozwodu wyniosła zgodnie z opinią biegłego 21. 790 zł. Rozliczeniu jako majątek wspólny podlegała zatem 7% tej kwoty czyli 1.525, 30 zł. Połowa tej kwoty (762, 65 zł) winna być doliczona do dopłaty należnej wnioskodawcy jako ekwiwalent części wartości samochodu sfinansowanej z majątku wspólnego stron.

Jak zatem wskazał Sąd Rejonowy: łączna wartość majątku wspólnego, przy uwzględnieniu odliczenia wartości hipoteki od wartości prawa do lokalu użytkowego oraz 7% wartość samochodu F. (...) to kwota 244.804,25 zł. Połowa tej kwoty to 122.402,12 zł. Uczestnik otrzymał składniki majątkowe o łącznej wartości 4.163,48 zł. Co za tym idzie dopłata na jego rzecz winna wynieść 118 238, 64 zł. Sąd omyłkowo zamiast połowy doliczył uczestnikowi do dopłaty całą kwotę 1.525, 30 zł (7% wartości samochodu F. (...) na datę rozwodu stron), co spowodowało zasądzenie na rzecz uczestnika kwoty 119.001,29 zamiast kwoty 118.238,64 zł.) W oparciu o art. 320 k.p.c. Sąd dokonanie dopłat odroczył wnioskodawczy na okres 6 miesięcy od daty uprawomocnienia się postanowienia w niniejszej sprawie, uznając że jest to okres wystarczający na podjęcie przez uczestniczkę kroków celem zdobycia kwoty na dopłatę w drodze zaciągnięcie kredytu lub w ostateczności sprzedaż nieruchomości.

Mając na uwadze powyższe, Sąd orzekł jak w sentencji na podstawie powołanych przepisów. O kosztach postępowania Sąd orzekł zaś w oparciu o ar. 520 § 1 k.p.c., i art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Apelację od powyższego orzeczenia wniósł wnioskodawca, zaskarżył je w części, to jest w zakresie punktów I ppkt. 2; pkt. I ppkt. 25, pkt. I ppkt. 34, pkt III lit.y, pkt III lit. ff, pkt III lit. gg, pkt III lit. hh i pkt IV i zarzucił:

1.  błędne ustalenie wartości wkładu budowlanego dla spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego;

2.  błędne odliczenie wartości kredytu skoro w opinii biegłego fakt obciążenia nieruchomości był brany pod uwagę przy wycenie lokalu;

3.  błędne ustalenie równowartości samochodu P. A.;

4.  błędne otwarcie rozprawy i dopuszczenie dowodu z informacji banku o stanie spłaty kredytu;

5.  błędne ustalenie stanu konta na podstawie elektronicznego zestawienia operacji (k.29) a nie na zaświadczeniu z dnia 23 maja 2012 roku k.194;

6.  błędne ustalenie wartości procentu sumy zakupu samochodu F. (...);

7.  błędne ustalenie i naliczenie odsetek;

8.  pominiecie wniosku dowodowego zgłoszonego celem wykazania spłaty kwoty 7.929.64 zł ;przez wnioskodawcę tytułem kredytu;

9.  błędne ustalenie w zakresie odsetek za opóźnienie;

10.  nie rozliczenie kwoty 140,63 zł oraz kwoty tytułem sprzedaży samochodu;

11.  nie podzielenie i nie rozliczenie kwoty 1853,48 zł oraz kwoty 2310 zł

W oparciu o tak sformułowane zarzuty apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia w ten sposób,że:

1.  wartość spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego numer (...), położonego w K., na (...), Sąd określi na 161.000 zł;

2.  wartość części równowartości sprzedanego samochodu osobowego marki P. Sąd określi na 3.500 zł;

3.  wysokość środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku bankowym numer prowadzonym na rzecz R. K., Sąd określi na 97,80 zł;

4.  wartość równowartości sprzedanego samochodu osobowego marki P. (...) określi na kwotę 750 zł (pkt III lit, y);

5.  wysokość środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku bankowym prowadzonym na rzecz J. K. Sąd określi na kwotę 70,315 zł (pkt III lit, ff);

6.  Sąd na wyłączną własność uczestniczce J. K. przyzna kwotę 781,17 zł tytułem połowy wartości środków pochodzących z majątku dorobkowego małżonków K. wpłaconych przez uczestniczkę na poczet kosztu zakupu samochodu osobowego marki F. (...), których wartość na dzień prawomocnego orzeczenia rozwodu małżonków K. wynosi 1.562,34;

7.  Sąd na wyłączną własność uczestniczce J. K. przyzna kwotę 48,90 zł tytułem połowy środków pieniężnych w wysokości 97,80 zł zgromadzonych na rachunku bankowym prowadzonym na rzecz R. K.;

8.  Sąd na wyłączną własność uczestniczce J. K. przyzna kwotę 1.155 zł tytułem połowy równowartości zdemontowanego samochodu osobowego marki S. wynoszącej 2.310 zł;

9.  wysokość środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku bankowym prowadzonym na rzecz R. K., Sąd określi na 48,90 zł;

10.  równowartość zdemontowanego samochodu osobowego marki S., Sąd określi na 1.155 zł;

11.  Sąd na wyłączną własność uczestniczce J. K. przyzna kwotę 781,17 zł tytułem połowy wartości środków pochodzących z majątku dorobkowego małżonków K. wpłaconych przez uczestniczkę na poczet kosztu zakupu samochodu osobowego marki F. (...);

12.  w ust. IV postanowienia słowa kwotę 119 001,29 zł, Sąd zastępuje się słowami 164.483,88 zł;

13.  po ust. IV postanowienia dodaje ust. IV a, ust. IV b i ust. IV c w brzmieniu „ ust. IV a. Na okoliczność nieuregulowania dopłaty określonej w ust. IV postanowienia w terminie określonym w ust. IV postanowienia wnioskodawcy R. K. będą przysługiwały od uczestniczki J. K. odsetki ustawowe płatne w tenmm 14 dni od daty opóźnienia w zapłacie przedmiotowej dopłaty” „ ust IV b. C. zabezpieczenia spłaty połowy wartości spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu użytkowego położonego w K. (...) określonej w ust. I pkt. 2 postanowienia oraz odsetek z tytułu opóźnienia w zapłacie części dopłaty określonej w ust. I pkt. 2 postanowienia przez uczestniczkę J. K. me rzecz wnioskodawcy R. K. Sąd orzeka o dokonaniu wpisu w dziale IV księgjl. wieczystej spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu użytkowego położonego w K. (...)hipoteki przymusowej kaucyjnej na rzecz wnioskodawcy R. K. opiewającej na wartość 80.500 zł stanowiącą połowę wartości wkładu budowlanego dla spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu użytkowego położonego w K. (...) określoną w ust. I pkt. 2 postanowienia”; „ ust. IV c. Celem zabezpieczenia spłaty połowy wartości odrębnej nieruchomość lokalowej o przeznaczeniu mieszkalnym położonej w K. os. (...) wraz z udziałem w nieruchomości wspólnej wynoszącym 25/1000 określonej w ust. I pkt. ff postanowienia oraz odsetek z tytułu opóźnienia w zapłacie części dopłaty określonej w ust. Ę pkt. 1 postanowienia przez uczestniczkę J. K. na rzecz wnioskodawcy R. K.Sąd orzeka o dokonaniu wpisu w dziale IV księgi wieczystej odrębnej nieruchomości lokalowej o przeznaczeniu mieszkalnym położonej w K. os. (...) hipoteki przymusowej kaucyjnej na rzecz wnioskodawcy R. K. opiewającej na wartość 75.500 zł stanowiącą połowę wartości odrębnej nieruchomości lokalowej o przeznaczeniu mieszkalnym położonej w K. os. (...) wraz z udziałem w nieruchomości wspólnej wynoszącym 25/1000 określoną w ust. I pkt. 1 postanowienia, dla której prowadzona jest przedmiotowa księga wieczysta”

ewentualnie o

uchylenie zaskarżonego postanowienia w zaskarżonym zakresie i przekazanie go do ponownego rozpoznania, a także o zasądzenie od uczestniczki na rzecz wnioskodawcy zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Apelację od powyższego orzeczenie wniosła również uczestniczka, i w ostatecznie sprecyzowanym żądaniu przedstawionym na rozprawie apelacyjnej w dniu 23 marca 2017 roku i 23 mara 2017 roku domagała się rozliczenia kwoty 20.000 zł, którą otrzymał wnioskodawca uzyskał od (...).

W odpowiedzi na apelację uczestniczki, wnioskodawca wniósł o jej oddalenie w całości oraz o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Uzupełniając postępowanie dowodowe Sąd Okręgowy ustalił, że

Wartość rynkowa prawa własności do lokalu mieszkalnego położonego w K. na od. (...)wynosi 146.000 zł .

Dowód: opinia biegłego sądowego do spraw szacowania nieruchomości (k.643-645)

Spłaty ze spółki cywilnej wnioskodawca dokonywał w lutym i czerwcu 2010 roku. Około 3.400zł przeznaczył na zakup samochodu S. (...), pozostałą kwotę przeznaczył na własne utrzymanie i alimenty. Na dzień 13 października 2010 r. ze środków pieniężnych nie było już nic. Znajdujący się w aktach wyciąg z konta (jego karta 36) jest z wyciągiem z konta kredytowego na które wnioskodawca wpłacał około 250 zł, a bank pobierał z tego konta spłatę kredytu. Samochód (...) zakup w 2011 r. ze środków pochodzących z kredytu.

Dowód: zeznania wnioskodawcy (k.659)

Zakupiony samochód C. został zakupiony ze środków ze spłaty w spółce cywilnej. S. (...) to jest stare auto, wnioskodawca stracił je w wypadku w 2010 roku. Uczestniczka spłaca kredyt na lokal w którym znajduje się gabinet kosmetyczny. Od 2014 r. spłaca dodatkowo 5-6 tys. złotych.

Dowód : zeznania uczestniczki (k.659)

Zadłużenie na dzień 13 października 2010 roku z tytułu kredytu mieszkaniowego wynosiło 90 289,71 zł. Zadłużenie na dzień 23 października 2014r. wynosiło 79.735,15 zł. Zadłużenie na dzień 13 kwietnia 2017r. wynosi 70 373,53 zł. W okresie od 13 października 2010r. do 23 października 2014r. dokonano spłaty w wysokości 28.225,00 zł. W okresie od 24 października 2014r. do 13 kwietnia 2017r. dokonano spłaty w wysokości 14.931,81 zł. W okresie od 13 października 2010r. do 13 kwietnia 2017r. spłata była dokonywana z rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego nr (...) prowadzonego na rzecz J. K..

Dowód: pismo (...) z dnia 14 kwietnia 2017 roku (k.663)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja wnioskodawcy była zasadna w przeważającej części i skutkowała zmianą zaskarżonego wyroku.

Zarzut naruszenia prawa procesowego tj. art. 233 k.p.c. należy uznać za pozbawiony podstaw, bo choć odnosi się on do ustaleń faktycznych, to w istocie zmierza nie do zmiany dokonanych przez Sąd ustaleń faktycznych, ale do wniosków natury prawnej, z tego stanu faktycznego wyciągniętych, jako taki nie może odnieść zamierzonego skutku.

Orzeczenie Sądu Rejonowego nie mogło się jednak ostać, a to z uwagi na naruszenie prawa materialnego

W ocenie Sądu Okręgowego, przywołane przez Sąd Rejonowy orzeczenia Sądu Najwyższego (n.p. postanowienie Sądu Najwyższego z 29 września 2004 roku wydane w sprawie do sygn. II CK 538/03) nie mogło znaleźć zastosowania w niniejszej sprawie. Z przytoczonych przez Sąd I instancji orzeczeń wynika, że wpływ obciążenia hipotecznego na wartość nieruchomości wiązany jest bezpośrednio właśnie z odpowiedzialnością rzeczową małżonka, któremu przyznaje się nieruchomość, za dług zabezpieczony hipoteką. Obniżenie wartości rynkowej nieruchomości lub prawa do lokalu o wartość tego długu i w konsekwencji proporcjonalne obniżenie należnej drugiemu małżonkowi spłaty, ma na celu zapobieżenie pokrzywdzeniu małżonka- właściciela nieruchomości (lokalu), polegającego na tym, że „płaci on dwukrotnie”, a więc spłaca drugiego małżonka z wartości rynkowej lokalu, a nadto może być w przyszłości narażony na spłatę całości kredytu, za który odpowiada rzeczowo, w celu uniknięcia skierowania przez wierzyciela hipotecznego egzekucji do tej nieruchomości. Skutkiem zastosowania takiej formuły rozliczeń jest to, że spłata długu hipotecznego uwzględnionego przy ustalaniu wartości nieruchomości przez zmniejszenie jej wartości, dokonana z osobistego majątku przez małżonka, któremu przypadła ona w wyniku podziału, nie rodzi roszczenia z tego tytułu wobec drugiego małżonka, mimo że dług zabezpieczony hipoteką obciążał oboje małżonków także po ustaniu wspólności. Oznacza to jednak w istocie obciążenie przez sąd długiem z tytułu kredytu tylko jednego z małżonków w ich wzajemnych stosunkach - tego, który otrzymał nieruchomość, mimo że oboje małżonkowie nadal są dłużnikami osobistymi banku. Przyjęcie koncepcji proponowanej przez uczestnika nie prowadzi jednak do skutecznego w sensie prawnym obciążenia go spłatą kredytu jako małżonka, któremu przyznano prawo do lokalu o wartości obniżonej o wartość tego kredytu i nie powoduje wygaśnięcia zobowiązania wnioskodawczyni wobec banku do spłaty kredytu ze względu na otrzymanie przez nią spłaty stosownie obniżonej. Słabością tej formuły rozliczeń jest ponadto nieuwzględnienie sytuacji, w której po podziale majątku, kredyt w pełnym zakresie, przy bierności małżonka - aktualnego właściciela nieruchomości lub lokalu, zmuszony jest spłacać ten drugi małżonek, będący przecież nadal solidarnym dłużnikiem osobistym, który nie tylko nie otrzymał nieruchomości, ale także spłaty proporcjonalnej do wartości rynkowej ustalonej bez obciążenia kredytowego, a musi ponosić ciężar spłaty całości kredytu i ewentualnego dochodzenia roszczeń regresowych kierowanych z tego tytułu do drugiego małżonka (art. 376 k.c.).

Zgodnie z art. 567 § 3 k.p.c., do postępowania o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami, a zwłaszcza do odrębnego postępowania w sprawach wymienionych w paragrafie pierwszym (w zakresie dotyczącym tego, jakie wydatki, nakłady i inne świadczenia z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego lub odwrotnie podlegają zwrotowi), stosuje się odpowiednio przepisy o dziale spadku. W postępowaniu działowym sąd rozstrzyga o długach związanych z majątkiem wspólnym i ciążących w czasie trwania wspólności na obojgu małżonkach, jako podmiotach wspólności majątkowej małżeńskiej, które zostały spłacone przez jedno z małżonków z własnych środków po ustaniu wspólności majątkowej, a przed dokonaniem podziału majątku wspólnego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 1972 r., III CRN 477/71, OSPiKA 1972, z. 9, poz. 174, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 września 1976 r., III CRN 83/76, OSPiKA 1977, z. 9, poz. 157, postanowienie składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 1978 r., III CRN 194/78, OSNCP 1979, nr 11, poz. 207; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 czerwca 1984 r., III CRN 111/84, GP 1985, nr 8). Jeśli dług zaciągnięty przez jedno z małżonków w czasie trwania wspólności ustawowej został zużyty na majątek wspólny i spłacony w okresie pomiędzy ustaniem wspólności a podziałem majątku wspólnego, to tak spłacona należność przestaje być długiem i przekształca się w roszczenie o zwrot nakładów na rzecz tego małżonka, który dokonał zapłaty. Roszczenie takie podlega rozliczeniu na podstawie art. 45 i 46 KRO. Tego rodzaju rozliczeń, dotyczących długów spłaconych do dnia prawomocnego podziału majątku, dotyczy art. 618 § 3 k.p.c. Nie znajduje on natomiast zastosowania w przypadku spłaty po podziale majątku przez jednego z małżonków - długu ciążącego nadal na obojgu małżonkach jako dłużnikach solidarnych. Mimo bowiem ustania wspólności ustawowej, małżonkowie pozostają nadal dłużnikami osobistymi, a ich sytuację regulują przepisy kodeksu cywilnego o zobowiązanych solidarnych. Każdy z nich odpowiada wobec banku za spłatę kredytu w całości, zaś względem siebie, w stosunku do udziału w majątku wspólnym, a więc z reguły w częściach równych.

Ten pogląd jest także reprezentowany w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2017 roku, sygn. akt I CSK 54/16, a Sąd Okręgowy w składzie rozpoznającym niniejszą apelację w pełni go akceptuje.

W ocenie Sądu Okręgowego rację należało również przyznać wnioskodawcy, który w apelacji kwestionował ilość zgromadzonych na rachunku bankowym środków pieniężnych.

W kontekście powyższe wskazać należy, iż Sąd Rejonowy dysponując dwoma dowodami dotyczącymi salda konta wnioskodawcy w postaci zestawienia operacji bankowych w (...) Spółka Akcyjna oraz pismem z dnia 23 maja 2012r. nr (...) podpisanego przez (...) Spółka Akcyjna w W. zawierającego odpowiedź na zapytanie Sądu z dnia 15 maja 2012 r. o stan środków wnioskodawcy na rachunku bankowym w (...)Spółka Akcyjna, z którego wynikało, że na dzień 11 listopada 2010r. wnioskodawca posiadał on o wiele niższe środki finansowe na rachunku bankowym w wysokości 97,80 zł., Sąd winien był za podstawę rozważań i rozliczeń przyjąć właśnie to pismo. Podzielić należy w tym miejscu pogląd, że elektroniczne zestawienie operacji bankowych nie jest zaświadczeniem co do stanu konta, a jedynie informacją o przeprowadzonych transakcjach. Z natury więc dużo bardziej pewnym i stabilnym dowodem dla określenia stanu konta jest dokument przesłany bezpośrednio przez organ ten rachunek prowadzący.

Nie jest natomiast zasadnym zarzutem apelacji, pogląd o błędnym rozliczeniu nakładów na samochód osobowy marki F. (...). W ocenie Sądu Okręgowego Sąd I instancji prawidłowo, dążąc do jedności obliczoną wartość nakładu uczestniczki na ten składnik majątku wspólnego zaokrąglił do pełnej wartości procentowej – doprowadzając go do jedności. Zdaniem Sądu w przypadku niewielkich procentowych różnic obliczeń wyrażających się niewielkim ułamkiem wyrażonym po przecinku (w niniejszej sprawie 92,83 – 7,17%) nie było błędem Sądu zaokrąglenie obliczonych wartości do pełnej wartości procentowej, wyrażonej w liczbie bez miejsc po przecinku.

Nie zasadnym były zarzuty apelacji w której apelujący wyraził pogląd, że kwoty zgromadzone na rachunkach bankowych muszą być podzielone po połowie. Żaden bowiem przepis kodeksu cywilnego takiego wymogu nie stawia. Co więcej skoro strony postępowania prowadzą osobne rachunki bankowe, a kwoty pieniężne na nich zgromadzone opiewają na różne sumy, to też już choćby z tego powodu dokonanie ich podziału na równe części wydawałoby się operacją nieracjonalną.

Odnosząc się zaś do zarzutu błędnego otwarcia zamkniętej już przez Sąd Rejonowy rozprawy i dopuszczenia kolejnych dowodów, Sąd Okręgowy wskazuje, że nie było to błędem Sądu I instancji. Było to działanie prawidłowe i mające oparcie w art. 225 k.p.c.

Odnosząc się do apelacji uczestniczki, wskazać należy, iż nie wykazała ona by środki pieniężne w kwocie 20.000 zł w chwili uprawomocnienia się wyroku rozwodowego znajdowały się w posiadaniu wnioskodawcy. Nie złożyła również żądania opartego na art. 415 k.c. a więc nie próbowała wykazać, że wnioskodawca zużył wymienione środki w taki sposób, by zamierzał uczestniczce działaniem tym wyrządzić krzywdę. Wiarygodnym były przy tym zeznania wnioskodawcy, który wskazywał, że sporna kwotę zużył na utrzymanie jego lub córki czyli na zaspokojenie potrzeb rodziny (art. 45 § 1 i 2 k. r. o.).

Zatem kwestia rozliczenia majątku wspólnego ma się następująco: wnioskodawczyni otrzymuje składniki majątkowe o następującej wartości: 161000 zł plus 146000 zł plus 6680,63 zł (wartość ruchomości i środków na kontach bez samochodu marki f.) oraz 1525,30 (wartość samochodu F. po potrąceniu nakładu), czyli łącznie o wartości 315205,93 złote. Uczestnik otrzymuje składniki o wartości 2310 plus środki pieniężne w kwocie 97,80 zł. Ponadto do zaliczenia pozostają kwoty: dla uczestniczki - 21578,40 zł tytułem połowy spłaconego kredytu oraz dla wnioskodawcy 3964,82 zł tytułem połowy spłaconego kredytu. Zatem całość majątku to kwota 317613,73 zł, a z zatem każda ze strona powinna otrzymać składniki lub stosowną dopłatę o wartości 317613,73:2 co wynosi 158806,86 zł. Licząc zatem dopłatę dla uczestnika należy wykonać następujące działanie matematyczne: 158806,86- 2407,80 – 21578,40+3964,82= 138785,48 zł.

Odnosząc się do terminu odroczenia spłaty, Sąd Okręgowy wskazuje, że w tym zakresie przychylił się do wniosku uczestniczki, która to pomimo, iż pierwotnie zrzekała się przyznania jej na własność nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny numer (...), położony na trzecim piętrze w budynku numer (...) na (...) w K., w toku postępowania zmieniła swój pogląd. Zatem właśnie z tego powodu Sąd odraczając termin płatności dał uczestniczce czas sprzedaż wymienionej nieruchomości, która to pozwoli na spłatę zaciągniętego kredytu.

W oparciu o powyższe przesłanki należało zmienić zaskarżone postanowienie w sposób opisany w punkcie 1. sentencji postanowienia Sądu Okręgowego o czym orzeczono w oparciu o art. 386 § 1 k.p.c.

W punkcie 2 Sąd Okręgowy na podstawie art. 373 w zw. z art. 370 i art. 13 § 2 k.p.c. odrzucił apelację wnioskodawcy odnośnie odsetek od kwot spłaty, to bowiem żądanie zostało uwzględnione w postanowieniu Sądu Rejonowego z dnia 13 września 2016 roku, którym to Sąd uzupełnił postanowienie z dnia 23 października 2014 roku, wydane w sprawie o sygn. akt I Ns 1891/11/N w ten sposób, że w pkt. IV. sentencji postanowienia po słowach: „odraczając jej płatność na 6 miesięcy od dnia prawomocności niniejszego postanowienia” dodał po przecinku słowa: „z zastrzeżeniem, że w razie opóźnienia w zapłacie, wnioskodawcy będą przysługiwały od uczestniczki odsetki ustawowe, a od 1 stycznia 2016 roku odsetki ustawowe za opóźnienie.

W pozostałym zakresie Sąd oddalił apelacje wnioskodawcy i uczestniczki, o czym orzekł na podstawie art. 385 k.p.c. w zw z art. 13 § 2 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy na podstawie art. 520 § 1 k.p.c. Nie znajdując podstaw do odstąpienia od zasady orzekania w sprawach nieprocesowych działowych.

SSO Anna Nowak SSO Krzysztof Lisek SSO Magdalena Meroń – Pomarańska