Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 marca 2018 r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 marca 2018 r. w S.

odwołania A. D.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

z dnia 21 grudnia 2016 r. Nr (...)

w sprawie A. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy

zmienia zaskarżoną decyzję i ustala, że A. D. przysługuje prawo do stałej renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 01 stycznia 2017 roku.

Sygn. akt: IV U 111/17 UZASADNIENIE

Decyzją z 21 grudnia 2016r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., działając na podstawie art.12 i art.57 ust.1 w związku z art.58 ust.1 pkt 5 i ust.2 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych odmówił A. D. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy od 1 stycznia 2017r. wskazując, że po przeprowadzonym w trybie nadzoru Prezesa ZUS nad wykonywaniem orzecznictwa o niezdolności do pracy, badaniu przez komisję lekarską ZUS w dniu 6 grudnia 2016r. stwierdzono, że ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy, a tym samym nie nabywa prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Dlatego też od 1 stycznia 2017r. organ rentowy wstrzymał dalszą wypłatę na rzecz ubezpieczonej renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy i od tej daty odmówił jej prawa do renty.

Odwołanie od w/w decyzji złożyła A. D. wnosząc o jej zmianę i ustalenie jej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy od 1 stycznia 2017r. W uzasadnieniu stanowiska wskazała, że przez 28 lat przysługiwało jej prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy spowodowanej epilepsją. Jedyną pracą jaką mogła podjąć była praca w warunkach pracy chronionej. Obecnie stan jej zdrowia nie uległ zmianie. Pozostaje pod stałą opieką lekarza neurologa i na stałe przyjmuje leki. Dlatego prawo do renty powinno być jej przyznane (odwołanie k.1-2 akt sprawy).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, wskazując iż zaskarżona decyzja wydana została na podstawie orzeczenia komisji lekarskiej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z 6 grudnia 2016r., której badanie przeprowadzone zostało w trybie nadzoru Prezesa ZUS nad wykonywaniem orzecznictwa o niezdolności do pracy, przewidzianego w art.14 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Po przeprowadzonym badaniu komisja lekarska ZUS nie stwierdziła u ubezpieczonej niezdolności do pracy, a tym samym nie spełnia ona ustawowych przesłanek prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Odwołanie ubezpieczonej nie wnosi do sprawy żadnych nowych dowodów faktycznych lub prawnych, które uzasadniałyby zmianę tej decyzji (odpowiedź organu rentowego na odwołanie k.4-5 akt rentowych).

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczona A. D. (wcześniej T.) urodziła się w dniu (...) Ma wykształcenie zawodowe w zawodzie monter urządzeń transmisyjnych (wyjaśnienia ubezpieczonej k.51 akt sprawy). Od 2 sierpnia 1982r. do 1 października 1988r. ubezpieczona była zatrudniona w Zakładach (...) w Telekom - (...) Oddział w W. na stanowisku montera central telefonicznych (świadectwo pracy z 25 listopada 1988r. i pismo pracodawcy ubezpieczonej z 19 grudnia 1988r. k.5 i 14 akt rentowych). W dniu 28 listopada 1988r. ubezpieczona wystąpiła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. z wnioskiem o rentę inwalidzką (wniosek k.1 akt rentowych). Rozpoznając powyższy wniosek organ rentowy skierował ubezpieczoną na badanie przez obwodową komisję lekarską ds inwalidztwa i zatrudnienia, która w orzeczeniu z 6 grudnia 1988r. zaliczyła ubezpieczoną do trzeciej grupy inwalidzkiej z powodu padaczki z charakteropatią stwierdzając jednocześnie, że inwalidztwo to istnieje od dzieciństwa, a w czasie zatrudnienia uległo istotnemu pogorszeniu. Komisja wyznaczyła termin badania kontrolnego ubezpieczonej na grudzień 1990r. oraz stwierdziła, że ubezpieczona może pracować w warunkach chronionych (wypis z orzeczenia obwodowej komisji lekarskiej ds inwalidztwa i zatrudnienia z 6 grudnia 1988r. i orzeczenie tej komisji ze wskazaniem rozpoznania schorzenia k.8 i 10-10v akt rentowych). W oparciu o to orzeczenie, decyzją z 8 grudnia 1988r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. przyznał ubezpieczonej od 1 października 1988r. rentę inwalidzką trzeciej grupy i na mocy kolejnej decyzji z 4 stycznia 1989r. podjął wypłatę tej renty od rozwiązania umowy o pracę ,tj. od 1 października 1988r. (decyzje z 8 grudnia 1988r. i 4 stycznia 1989r. k.12 i 15 akt rentowych). W dniu 21 listopada 1990r. ubezpieczona przeszła kontrolne badanie przez obwodową komisję lekarską ds inwalidztwa i zatrudnienia, która w orzeczeniu z 21 listopada 1990r. stwierdziła dalsze istnienie inwalidztwa oraz wyznaczyła nowy termin badania kontrolnego na listopad 1992r. (orzeczenie obwodowej komisji lekarskiej ds inwalidztwa i zatrudnienia z 21 listopada 1990r. k.20 akt rentowych). W dniu 12 marca 1993r. oraz w dniu 2 grudnia 1996r. ubezpieczona przeszła dwa kolejne kontrolne badania przez obwodową komisję lekarską ds inwalidztwa i zatrudnienia, która każdorazowo w orzeczeniach wydanych w dacie badania stwierdzała dalsze istnienie u ubezpieczonej inwalidztwa trzeciej grupy, ustalonego po raz pierwszy w w/w orzeczeniu z 6 grudnia 1988r., i wyznaczała termin kolejnego badania kontrolnego – ostatniego na czerwiec 1997r. (orzeczenia obwodowej komisji lekarskiej ds inwalidztwa i zatrudnienia z 12 marca 1993r. i 2 grudnia 1996r. k.34 i 50 akt rentowych).

W dniu 19 czerwca 1997r. ubezpieczona przeszła ostatnie badanie przez obwodową komisję lekarską ds inwalidztwa i zatrudnienia, która w orzeczeniu z 19 czerwca 1997r. stwierdziła dalsze istnienie u ubezpieczonej inwalidztwa trzeciej grupy, z tym że stwierdziła, że inwalidztwo to ma charakter trwały i nie wyznaczyła terminu badania kontrolnego. Orzeczenie to skierowane zostało do ponownego rozpatrzenia w trybie nadzoru przez prezesa ZUS, a następnie przez inspektora ds orzecznictwa lekarskiego, który w dniu 27 czerwca 1997r. nie wniósł zastrzeżeń do orzeczenia wydanego przez komisję (orzeczenie obwodowej komisji lekarskiej ds inwalidztwa i zatrudnienia z 19 czerwca 1997r. i wypis z tego orzeczenia k.57 i 59-59v akt rentowych). Na podstawie powyższego orzeczenia z 19 czerwca 1997r., stwierdzającego u ubezpieczonej trwałe inwalidztwo trzeciej grupy, ubezpieczona nabyła prawo do stałej renty inwalidzkiej trzeciej grupy, a następnie stałej renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy, co organ rentowy stwierdzał w kolejnych decyzjach przesyłanych ubezpieczonej w związku z przeliczaniem świadczenia (decyzje organu rentowego: z 15 lipca 1997r. k.64 akt rentowych, 12 marca 2001r. k.102 akt rentowych, 28 marca 2001r. k.108 akt rentowych, 1 marca 2002r. k.115 akt rentowych, 25 lutego 2003r. k.131, 8 sierpnia 2003r. k.134 i kolejne m.in. na kartach 138, 188 akt rentowych). Przeliczanie świadczenia miało związek z zatrudnieniem ubezpieczonej w okresie pobierania renty w zakładzie pracy chronionej pod nazwą Firma Usługowo-Handlowa (...) w W., w której ubezpieczona pracowała jako dozorca (pismo (...) K. w W. z 2 marca 2001r. k.98 akt rentowych oraz wyjaśnienia ubezpieczonej k.109-109v akt sprawy).

Pismem z 24 listopada 2016r. Naczelny Lekarz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art.14 ust.5 pkt 3 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przekazał sprawę ubezpieczonej do rozpatrzenia przez komisję lekarską ZUS wskazując w uzasadnieniu tego skierowania, że orzeczenia obwodowej komisji lekarskiej ds inwalidztwa i zatrudnienia z 6 grudnia 1988r., 21 listopada 1990r., 12 marca 1993r., 2 grudnia 1996r. i 19 czerwca 1997r. o trwałej trzeciej grupie inwalidzkiej budzą zastrzeżenia co do zgodności z zasadami orzecznictwa lekarskiego obowiązującymi w dacie wydania, gdyż dane zawarte w zgromadzonej dokumentacji medycznej nie w pełni uzasadniały ustalenie inwalidztwa III grupy, a także nie wskazywały na pogorszenie w okresie zatrudnienia padaczki istniejącej u ubezpieczonej od dzieciństwa (pismo Naczelnego Lekarza Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z 24 listopada 2016r. k.278 akt rentowych). Komisja lekarska ZUS, która stosownie do powyższego pisma, przeprowadziła badanie ubezpieczonej i w orzeczeniu z 6 grudnia 2016r. stwierdziła, że ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy (orzeczenie komisji lekarskiej ZUS z 6 grudnia 2016r. k.279 akt rentowych). Na podstawie powyższego orzeczenia komisji lekarskiej ZUS, zaskarżoną decyzją z 21 grudnia 2016r. organ rentowy odmówił ubezpieczonej od 1 stycznia 2017r. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy wskazując, że nie jest niezdolna do pracy, a zatem nie spełnia przesłanki prawa do renty, o której mowa w art.57 ust.1 pkt 1 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (decyzja z 21 grudnia 2016r. k.284 akt rentowych).

Ubezpieczona cierpi na padaczkę z rzadkimi napadami częściowymi złożonymi i wtórnie uogólnionymi toniczno-klonicznymi oraz okresowy zespół bólowy kręgosłupa L/S na podłożu zmian dyskopatycznych bez upośledzenia jego ruchomości, a także na astenię organiczną. Napady padaczkowe występują u ubezpieczonej od dzieciństwa z trudną do ustalenia częstotliwością. Schorzenie to stanowi przeciwwskazanie do wykonywania pracy m.in. przy maszynach w ruchu, w wysokiej temperaturze, pracy w bezpośrednim kontakcie z energią elektryczną. Z tych też względów ubezpieczona jest nadal ,tj. od 1 stycznia 2017r. trwale częściowo niezdolna do pracy ,tj. niezdolna do wykonywania pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami, czyli pracy w zawodzie montera urządzeń transmisyjnych, którą to pracę wykonywała w Zakładach (...) Oddział w W. przed ustaleniem prawa do renty. Rozpoznane u ubezpieczonej schorzenie kręgosłupa oraz objawy psychopatologiczne w aktualnym stanie zaawansowania nie powodują u ubezpieczonej niezdolności do pracy (opinia biegłych neurologa J. S., psychiatry B. G. i psychologa L. S. k.86-88 akt sprawy i uzupełniająca opinia tych biegłych k.96 akt sprawy).

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonej A. D. okazało się uzasadnione.

W ocenie Sądu Okręgowego, organ rentowy niezasadnie odmówił ubezpieczonej od 1 stycznia 2017r. (po 28 latach pobierania świadczenia) prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy stwierdzając - w oparciu o orzeczenie komisji lekarskiej z 6 grudnia 2017r. - że ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy. Nie ulega wątpliwości, że zgodnie z art.57 ust.1 pkt 1 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2015r., poz.748 ze zm.) zwanej dalej ustawą emerytalną podstawową przesłanką prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy jest stwierdzenie, że osoba ubiegająca się o takie prawo jest częściowo lub całkowicie niezdolna do pracy. Wydając zaskarżoną decyzję w oparciu o powyższą regulację (vide: zaskarżona decyzja z 21 grudnia 2016r. k.284 akt rentowych) organ rentowy pominął jednak całkowicie, iż w przypadku ubezpieczonej począwszy od 1988r. obwodowe komisje lekarskie ds inwalidztwa i zatrudniania orzekały inwalidztwo trzeciej grupy, początkowo okresowe – kontrolowane w ramach kolejnych komisji, a następnie – na mocy orzeczenia komisji z 19 czerwca 1997r. trwałe inwalidztwo trzeciej grupy (vide: ustalenia faktyczne). To ostatnie orzeczenie stanowiło podstawę ustalenia prawa ubezpieczonej do stałej renty inwalidzkiej trzeciej grupy, a następnie stałej renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy, co organ rentowy stwierdził w wydanych prawomocnych decyzjach (vide: decyzje organu rentowego: z 15 lipca 1997r. k.64 akt rentowych, 12 marca 2001r. k.102 akt rentowych, 28 marca 2001r. k.108 akt rentowych, 1 marca 2002r. k.115 akt rentowych, 25 lutego 2003r. k.131, 8 sierpnia 2003r. k.134 i kolejne m.in. na kartach 138, 188 akt rentowych). Decyzje te są prawomocne, co oznacza, że jakkolwiek Prezesowi Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przysługuje prawo nadzoru nad wykonywaniem orzecznictwa o niezdolności do pracy (art.14 ust.4 i 5 ustawy emerytalnej), to stwierdzenie przez organ rentowy – w ramach tegoż nadzoru - błędu w ustaleniu istnienia niezdolności do pracy lub daty jego powstania (tu: przed lub w okresie ubezpieczenia), nie daje organowi rentowemu podstawy do zmiany z urzędu prawomocnej decyzji o przyznaniu renty. Zmiana taka dokonana może być jedynie w trybie art.114 ustawy emerytalnej, czyli w ramach tzw. wznowienia postępowania w przypadku zaistnienia określonych w tym przepisie przesłanek. W tym miejscu wskazać należy na pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w wyroku z 3 grudnia 2013r. w sprawie I UK 190/13 (OSNP 2015/2/28), w którym Sąd ten wskazał, że naprawienie domniemanego przez organ rentowy błędu co do ustaleń nie może nastąpić na podstawie art.107 ustawy emerytalnej, jak też w wykonaniu uprawnień nadzorczych Prezesa ZUS, gdy po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń nie zostaną przedłożone nowości wskazane w art.114 ust.1 ustawy emerytalnej. I tak, analiza okoliczności niniejszej sprawy pokazuje, że nie doszło w niej do przedłożenia nowych dowodów lub ujawnienia nowych okoliczności istniejących przed wydaniem prawomocnej decyzji ustalającej prawo ubezpieczonej do stałej renty, a jedynie organ rentowy po upływie 28 lat od daty pierwszego orzeczenia obwodowej komisji lekarskiej ds inwalidztwa i zatrudnienia z 6 grudnia 1988r. i kolejnych – potwierdzających ustalenia pierwszej komisji - doszedł do przekonania, że orzeczenia te budzą zastrzeżenia co do zgodności z zasadami orzecznictwa lekarskiego obowiązującymi w dacie wydawania tych orzeczeń (vide: uzasadnienie pisma Naczelnego Lekarza ZUS z 24 listopada 2016r. o skierowaniu sprawy ubezpieczonej do ponownego rozpatrzenia przez komisję lekarską k.278 akt rentowych). Nie ulega wątpliwości, że takie okoliczności nie stanowią o zaistnieniu ogólnie mówiąc nowości będących przesłanką wznowienia postępowania w sprawie o świadczenie w rozumieniu art.114 ustawy emerytalnej – w brzmieniu obowiązującym w dacie wydania zaskarżonej decyzji z 21 grudnia 2016r. Dodatkowo zwrócić należy uwagę na fakt nowelizacji przepisu art.114 ustawy emerytalnej, która dokonana została mocą art.1 ustawy z 10 lutego 2017r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2017r., poz.715) z datą obowiązywania od 18 kwietnia 2017r. Nowelizacja ta, jak wynika z powyższej daty, weszła w życie po wydaniu przez organ rentowy zaskarżonej decyzji z 21 grudnia 2016r. o odmowie ubezpieczonej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy od 1 stycznia 2017r., jednakże jak stanowi przepis art.5 w/w ustawy nowelizacyjnej do postępowań niezakończonych przed dniem wejścia w życia niniejszej ustawy stosuje się przepisy ustaw, o których mowa w art.1-4 (a zatem ustawy emerytalnej, której dotyczy art.1 przedmiotowej ustawy) w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą. Uchwalając zacytowany przepis art.5 ustawodawca zdecydował, że przepis art.114 w brzmieniu nadanym mu od 18 kwietnia 2017r. znajdzie zastosowanie również do tych spraw – postępowań, które nie zakończyły się do dnia jej wejścia w życie, czyli do dnia 18 kwietnia 2017r. Nie ulega wątpliwości, że we wskazanej dacie zaskarżona decyzja z 21 grudnia 2016r. nie była prawomocna, a zatem oceniając te decyzję Sąd Okręgowy obowiązany był uwzględnić regulację art.114 ustawy emerytalnej w aktualnym brzmieniu. Obecnie zaś, zgodnie z art.114 ust.1 ustawy emerytalnej katalog przyczyn wznowienia postępowania jest szerszy od wcześniejszej regulacji, gdyż obejmuje 6 przypadków wymienionych w pkt od 1 do 6 ustępu 1, w tym obok ujawnienia nowych okoliczności jako podstawę wznowienia postępowania wskazano przyznanie świadczenia na skutek błędu organu rentowego, jednakże z mocy dodanego ust.1e w/w regulacji, ponowne ustalenie prawa do świadczenia poprzez zmianę prawomocnej decyzji nie jest możliwe, jeżeli od jej wydania upłynął okres 5 lat – w przypadku ujawnienia nowych okoliczności lub 3 lata – w przypadku błędu organu rentowego. Nie ulega wątpliwości, że w niniejszej sprawie terminy te upłynęły wiele lat temu, jeśli zważyć, że pierwsza decyzja przyznająca ubezpieczonej prawo do renty została wydana w dniu 8 grudnia 1988r. (k.12 akt rentowych), a późniejsze orzeczenia komisji lekarskiej potwierdzały dalsze istnienie u ubezpieczonej inwalidztwa trzeciej grupy, przy czym na mocy orzeczenia z 19 czerwca 1997r. (k.57 i 59 akt rentowych) stwierdzono, że inwalidztwo to jest trwałe, co dało podstawę do ustalenia prawa ubezpieczonej do stałej renty inwalidzkiej trzeciej grupy, a następnie stałej renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy (vide: decyzje organu rentowego: z 15 lipca 1997r. k.64 akt rentowych, 12 marca 2001r. k.102 akt rentowych, 28 marca 2001r. k.108 akt rentowych, 1 marca 2002r. k.115 akt rentowych, 25 lutego 2003r. k.131, 8 sierpnia 2003r. k.134 i kolejne m.in. na kartach 138, 188 akt rentowych).

Kończąc wskazać jeszcze należy, że wbrew ustaleniom komisji lekarskiej ZUS z 6 grudnia 2016r., ubezpieczona jest nadal częściowo niezdolna do pracy, co potwierdza opinia biegłych lekarzy (k.88 i 96 akt sprawy), przy czym w świetle powyższej argumentacji ,tj. braku podstaw do zmiany prawomocnej decyzji ustalającej prawo do stałej renty - okoliczność, czy w okresie zatrudnienia doszło do pogorszenia stanu zdrowia ubezpieczonej nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Z tego względu Sąd oddalił wniosek organu rentowego o uzupełnienie w tym zakresie opinii biegłych (pismo organu rentowego k.100-101 akt sprawy).

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd na podstawie art.477 ¹⁴§2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w sentencji wyroku.