Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 marca 2018 r.

Sąd Okręgowy w Świdnicy, II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Jerzy Dydo

Sędziowie: SO Maria Kołcz

SO Aleksandra Żurawska

Protokolant: Elżbieta Janus

po rozpoznaniu w dniu 15 lutego 2018 r. w Świdnicy

na rozprawie

sprawy z powództwa W. S.

przeciwko Województwu (...)

o ustalenie

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Świdnicy

z dnia 10 października 2017 r., sygn. akt I C 1548/16

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że ustala, iż aktualizacja opłaty za użytkowanie wieczyste nieruchomości gruntowej, położonej w S. przy ul. (...), składającej się z działki nr (...), o powierzchni (...)ha, dla której Sąd Rejonowy w Świdnicy prowadzi księgę wieczystą nr (...) dokonana wypowiedzeniem z dnia (...) (...)jest nieuzasadniona / pkt I / oraz zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda 3.348 zł tytułem kosztów procesu / pkt II /;

II.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda 450 zł kosztów postępowania apelacyjnego.

(...)

Sygn. akt II Ca 909/17

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z 10 października 2017 r., Sąd Rejonowy w pkt I oddalił powództwo; w pkt II; koszty sądowe w zakresie wydatków na opinie biegłego pokrytych tymczasowo przez Skarb Państwa zaliczył na rachunek Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Świdnicy, zaś w pkt III zasądził od powoda na rzecz pozwanej 1200 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powód jest użytkownikiem wieczystym działki gruntu przy ul. (...) w S.. Powód nabył w/w nieruchomość w 2011r. za cenę ok. 580 tys. zł. Wartość rynkowa w/w nieruchomości (prawa własności gruntu) wynosi wg stanu na dzień 31.12.2014r. 403.000 zł. Właściciel nieruchomości pismem z 15.12.2014r. z uwagi na wzrost cen nieruchomości wypowiedział powodowi z dniem 31.12.2014r. dotychczasową wysokość opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego w/w nieruchomości, jednocześnie oferując z dniem 01.01.2015r. nową opłatę, przy zastosowaniu wartości nieruchomości ustalonej na kwotę 453.700 zł i 3% stawki opłaty, z uwzględnieniem art. 77 ust. 2a ustawy, w kwotach: 9.228 zł za 2015r., 11.419,50 zł – za 2016r. i 13.611 zł. Powód złożył wniosek o ustalenie, że aktualizacja ta jest nieuzasadniona, jednak Samorządowe Kolegium Odwoławcze oddaliło ten wniosek, w związku z czym powód złożył od w/w orzeczenia sprzeciw.

Rozważając tak ustalony stan faktyczny, w ocenie Sądu Rejonowego, powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Przywołując treść art. 78 ust. 2 i art. 80 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami wskazano, że w judykaturze wyrażane są wątpliwości, czy powództwo rozpoznawane przez sąd na tych podstawach ma charakter ustalający, czy o ukształtowanie prawa. W konsekwencji za zasadne uznano pytanie, czy skoro powód może wnioskować o ustalenie, że aktualizacja opłaty rocznej jest nieuzasadniona w ogólności albo jest uzasadniona w innej wysokości, a wniosek taki zastępuje pozew, sąd jest związany jednym z w/w żądań, a jeżeli nawet w przypadku złożenia wniosku tylko o ustalenie niezasadności aktualizacji sąd ma obowiązek ustalić stawkę opłaty w innej wysokości, czy z urzędu, niezależnie od żądań stron, obowiązany jest do badania i uwzględnienia wszystkich tych okoliczności, które rzutują na wysokość opłaty w danym przypadku, a w szczególności, czy - wobec braku wniosków stron - z urzędu ma badać przesłanki z art. 77 ust. 2a ustawy. Wskazując na treść uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2008 r., I CSK 418/07, Sąd pierwszej instancji zważył, że powód konsekwentnie utrzymywał, iż podana przez właściciela wartość nieruchomości jest znacznie zawyżona, a zatem dokonana aktualizacja opłaty rocznej jest niezasadna. Powód nie wskazywał przy tym na inne możliwe wartości nieruchomości, a w efekcie na inną możliwą wysokość opłaty, poprzestając na dobitnej krytyce operatu szacunkowego nieruchomości sporządzonego na zlecenie właściciela. Tym samym powód nie domagał się, a przynajmniej nie wprost, ustalenia opłaty w innej, jego zdaniem uzasadnionej wysokości. Niezależnie od tego Sąd Rejonowy wskazał, że przekazanie sądom do rozpoznania w trybie art. 70-80 ustawy spraw tam wskazanych nie wyłącza ogólnych reguł prawa i procesu cywilnego w zakresie obowiązków dowodowych stron. Żaden przepis obowiązków tych nie eliminuje, ani nawet nie ogranicza. Innymi słowy, szczególny tryb skierowania w/w spraw do sadu nie oznacza, by postępowanie dowodowe w takich sprawach objęte było zasadą oficjalności. Powód zatem nadal obowiązany jest wykazać fakty, na które się powołuje, a z których wywodzi skutki prawne / art. 6 kc i art. 232 kpc /. W dalszej części uzasadnienia, wskazując na treść art. 72 i 77 ust. 2a ustawy, Sąd Rejonowy zważył, że jak wynika z niekwestionowanej przez strony dokumentacji przekazanej do sądu przez SKO, co wskazuje, że okoliczności wynikające z tych dokumentów są bezsporne / uznając, iż nie oznacza, że strony zgadzają się merytorycznie z zawartymi w tych dokumentach treściami, a jedynie, że nie kwestionowały samej dokumentacji /, powodowi zaproponowano stawki nowej opłaty w kwotach: 9.228 zł za 2015r., 11.419,50 zł – za 2016r. i 13.611 zł / z zastosowaniem art. 77 ust. 2a ustawy /. Suma tych kwot dała 34.258,50 zł. Tymczasem opłata liczona od wartości nieruchomości ustalonej w procesie przez biegłego sądowego, której powód nie negował, wyniosłaby 36.270 zł, tj. 403.000 zł x 3%, co daje 12.090 zł x 3 lata. Byłoby to zatem więcej, aniżeli opłata kwestionowana przez powoda. Zdaniem Sądu, jeżeliby natomiast uwzględnić mechanizm „redukcyjny” z powyższego przepisu opłata sumaryczna byłaby zapewne niższa, skoro należałoby uwzględnić zapłatę przez powoda w pierwszym roku co najwyżej opłaty rocznej w wysokości odpowiadającej dwukrotności dotychczasowej opłaty rocznej, a także stosownej dopłaty w 2 latach następnych, z zastrzeżeniem, że opłata roczna w trzecim roku od aktualizacji jest równa kwocie wynikającej z tej aktualizacji. Powód nie przejawił jednak inicjatywy dowodowej w zbadaniu przesłanek w/w przepisu, a w ocenie Sądu Rejonowy, brak podstaw, by podejmować działania z urzędu. Przyjęto zatem, że powód nie wykazał zatem, aby opłata roczna była uzasadniona w innej, niższej wysokości, aniżeli zaproponowana przez pozwaną. W dalszych rozważaniach, Sąd pierwszej instancji wskazał, że kwestią sporną w niniejszym postępowaniu była wartość nieruchomości, od której uzależniona była wysokość spornej opłaty. Aktualizacji opłaty rocznej dokonuje się na podstawie wartości nieruchomości gruntowej określonej przez rzeczoznawcę majątkowego. Dopuszczono dowód z opinii biegłego, który ustalił wartość nieruchomości gruntowej na kwotę 403.000 złotych. Opinia ta została częściowo zakwestionowana przez pozwaną, w wyniku czego sąd wezwał biegłego do uzupełnieni opinii. W opinii tej biegły odniósł się do uwag strony. Sąd oddalił wniosek dowodowy o dalsza opinię, uznając go za bezzasadny, gdyż w jego ocenie, zarówno pierwotnie złożona opinia, jak i opinia uzupełniająca była wystarczająca dla ustalenia wartości przedmiotowej nieruchomości. Opinii tej dano w pełni wiarę, jako sporządzonej przez doświadczonego specjalistę - biegłego sądowego z zakresu wyceny nieruchomości, z zachowaniem właściwej metodologii, ze wskazaniem metody wyceny i jej uzasadnieniem. Opinia była spójna i jasna, w sposób jednoznaczny określiła wartość nieruchomości z uwzględnieniem czynników korzystnych i niekorzystnych wpływających na jej wartość. Biegły uwzględnił stan nieruchomości i jej przeznaczenie, w tym w planie miejscowym; przeprowadził analizę i charakterystykę rynku lokalnego. Sąd Rejonowy uznał więc opinię biegłego za wiarygodną i na jej podstawie określił wartość opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste. Dopuszczenie dowodu z kolejnej opinii uzupełniającej prowadziłoby do zbędnego przedłużania niniejszego postępowania, skoro wszystkie okoliczności podnoszone przez pozwaną zostały uwzględnione przez biegłego. Okoliczności sprawy wskazują więc, że nie ma potrzeby powoływania innego biegłego, a samo niezadowolenie pozwanej z dotychczasowej opinii, nie może stanowić podstawy powołania innego biegłego. O kosztach procesu sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 kpc. Natomiast wydatki z tytułu kosztów opinii biegłego, w części nie pokrytej przez strony, zaliczono na rachunek Skarbu Państwa.

W apelacji od powyższego wyroku, powód zarzucił naruszenie:

1.  art. 78 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami, poprzez jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, zamiast właściwego art. 58 kc w zw. z art. 104 kc i uznanie, że wypowiedzenie dotychczasowej wysokości opłaty z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości złożone powodowi przez Urząd Marszałkowski jest skuteczne i ważne, pomimo dokonania wypowiedzenia przez osoby działające bez stosownego umocowania właściwego organu;

2.  art. 233 kpc w zw. z art. 285 § 1 kpc i art. 286 kpc, poprzez niedokonanie wszechstronnej oceny sporządzonej w sprawie opinii biegłego i opinii uzupełniającej, tym samym wykroczenie poza swobodną ocenę tych dowodów i dowolne przyjęcie, że opinia nie może stanowić podstawy ustalenia wartości nieruchomości, dla zastosowania niższej stawki, które to naruszenie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, albowiem skutkowało naruszeniem art. 58 kc w zw. z art. 104 kc;

3.  art. 233 kpc, poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i uznanie, że powód pozywał Województwo (...), które było stroną pozwaną, podczas gdy powód ostatecznie pozywał Skarb Państwa, w imieniu którego działał Wojewoda (...) oraz, że właściciel nieruchomości złożył powodowi pismem z 15 grudnia 2014 r. wypowiedzenie dotychczasowej wysokości opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego, podczas gdy z akt postępowania jednoznacznie wynika, że zostało ono złożone przez Urząd Marszałkowski Województwa (...) Departament Prawny i Kadr, a podpisali je członkowie Województwa (...);

4.  art. 379 pkt 2 i 5 kpc, albowiem postępowanie zawisło pomiędzy powodem, a Skarbem Państwa – Wojewodą (...), zaś Sąd wyrokował w stosunku do powoda i Województwa (...), które nie było stroną postępowania i strony wskazane w wyroku nie są stronami, pomiędzy, którymi zawisło powództwo.

Mając na uwadze powyższe zarzuty, skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i umorzenie postępowania, względnie o przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, a ewentualnie o jego zmiany i orzeczenie co do istoty sprawy.

Sąd Okręgowy zważył:

Apelacja okazała się uzasadniona. Sąd Okręgowy rozpoznając niniejszą sprawę wziął pod uwagę ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Rejonowy, a ponadto na podstawie wypowiedzenia dotychczasowej wysokości opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego z dnia 15 grudnia 2014r (...)ustalił, że zostało ono podpisane przez Wicemarszałka Województwa (...)- R. M., Sekretarza Województwa- L. J. i Dyrektora Wydziału Mienia Wojewódzkiego- J. A.. Ponadto bezspornym jest, że nieruchomość będąca przedmiotem niniejszego postępowania jest własnością Województwa (...). Mając na uwadze te okoliczności Sąd odwoławczy uznał, że zarzut apelacji, który dotyczy naruszenia art. 78 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami / u.g.n./ jest zasadny. Zgodnie bowiem z tym przepisem właściwy organ zamierzający zaktualizować opłatę roczną z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej powinien wypowiedzieć na piśmie wysokość dotychczasowej opłaty, przesyłając równocześnie ofertę przyjęcia jej nowej wysokości. Należy przyjąć, że pojęcie „właściwy organ” użyte przez ustawodawcę w art. 78 ust. 1 u.g.n. oznacza organ osoby prawnej, która jest właścicielem nieruchomości oddanej w użytkowanie wieczyste, uprawniony do podejmowania za właściciela czynności w zakresie stosunku użytkowania wieczystego. Jak już to wyżej wskazano właścicielem nieruchomości odnośnie której dokonano wypowiedzenia opłaty za użytkowanie wieczyste jest jednostka samorządu terytorialnego, tj. Województwo (...). W myśl art. 11 ust. 1 u.g.n. organami reprezentującymi jednostki samorządu terytorialnego są ich organy wykonawcze. Zgodnie zaś z art. 15 ustawy z dnia 5 czerwca 1998r o samorządzie województwa organami województwa są sejmik województwa i zarząd województwa. Z kolei w myśl art. 31 ust. 1 powyższej ustawy zarząd województwa jest organem wykonawczym województwa. Ust. 2 tego przepisu stanowi, że w skład zarządu województwa, liczącego 5 osób, wchodzi marszałek województwa, wicemarszałek województwa lub 2 wicemarszałków i pozostali członkowie. Ponadto jak wynika z art. 57 ust. 1 ustawy o samorządzie województwa oświadczenie woli w imieniu województwa składa marszałek województwa wraz z członkiem zarządu, chyba, że statut województwa stanowi inaczej. § 133 ust. 1 Statutu Województwa (...) / opublikowany na stronie internetowej Biuletynu Informacji Publicznej / stanowi, że oświadczenie woli w imieniu województwa składa 2 członków zarządu lub członek zarządu wraz z osobą upoważnioną przez zarząd. Mając na uwadze te uregulowania oraz to kto podpisał wypowiedzenie opłaty za użytkowanie wieczyste z dnia 15 grudnia 2014r należy stwierdzić, że strona pozwana nie wykazała, by to wypowiedzenie zostało skutecznie złożone. Z jego treści wynika bowiem, że niewątpliwie jedynie R. M. jako Wicemarszałek Województwa (...) był członkiem zarządu tego województwa. Z żadnego przepisu nie wynika zaś by członkiem zarządu województwa był Sekretarz Województwa, a tym bardziej by był nim Dyrektor Wydziału Mienia Wojewódzkiego. Odnośnie tych dwóch osób podpisanych pod wypowiedzeniem nie przedstawiono również jakiegokolwiek upoważnienia wystawionego przez zarząd województwa, z którego miałoby wynikać ich uprawnienie do podpisania wypowiedzenia wysokości opłaty za użytkowanie wieczyste. Wbrew temu co twierdzi również w odpowiedzi na apelację strona pozwana uprawnienie tychże osób do składania w imieniu Województwa (...) oświadczenia woli jakim jest wypowiedzenie wysokości opłaty za użytkowanie wieczyste nie wynika również z Biuletynu Informacji Publicznej, gdyż Biuletyn ten zawiera jedynie aktualne dane o osobach uprawnionych do działania w imieniu województwa, wypowiedzenie zaś, które jest przedmiotem niniejszej sprawy pochodzi z 15 grudnia 2014r. W takiej sytuacji, skoro strona pozwana w żaden sposób nie wykazała, by oprócz jednej osoby, pozostałe dwie były upoważnione do występowania w imieniu województwa, należało uznać, iż wypowiedzenie to było bezskuteczne, a co za tym idzie, że nie było podstaw do aktualizowania wysokości opłaty za użytkowanie wieczyste gruntu. Zarzut skarżącego w tym przedmiocie jest tym bardziej uzasadniony, że zastrzeżenia dotyczące bezskuteczności wypowiedzenia były przez powoda podnoszone już w postępowaniu przed sądem I instancji / pismo powoda z dnia 24 czerwca 2016r (...). Mając na uwadze te okoliczności, to nawet gdy zarzuty apelacji dotyczące tego kto w niniejszej sprawie rzeczywiście stanowił stronę pozwaną nie są słuszne, wyrok w oparciu o przepis art. 386 § 1 kpc musiał podlegać zmianie. Z tego też względu ocena przez Sąd Okręgowy ostatniego zarzutu apelacji odnoszącego się do opinii biegłego jest zbędna.

Orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego wydano na podstawie art. 98 kpc w zw. z art. 391 § 1 kpc.

(...)