Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 marca 2018 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu I Wydział Cywilny w składzie następującym

Przewodniczący SSR Magdalena Glinkiewicz

Protokolant st. sekr. sąd. Katarzyna Ignaszak

Po rozpoznaniu w dniu 5 marca 2018r. w Toruniu.

sprawy z

A. S.

przeciwko:

(...) S.A. w W.

o:

zapłatę

orzeka:

I.  zasądza od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz powódki A. S. kwotę 19.989 zł (dziewiętnaście tysięcy dziewięćset osiemdziesiąt dziewięć złotych) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 5 kwietnia 2017r. do dnia zapłaty;

II.  oddala powództwo w pozostałej części;

III.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 894,23 zł (osiemset dziewięćdziesiąt cztery złote dwadzieścia trzy grosze) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 819/17

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 19 maja 2017r. powódka A. S. wniosła o zasądzenie od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwoty 46.955 złotych z tytułu bezumownego korzystania
z jej nieruchomości w okresie od 1 czerwca 2006r. do 1 marca 2017r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 5 kwietnia 2017r. do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu pozwu wskazała, że na nieruchomości powódki znajdują się urządzenia, wchodzące w skład przedsiębiorstwa pozwanego, a służące do przesyłania gazu, w postaci podziemnego gazociągu wysokiego ciśnienia DN 400 oraz DN 500, a także elementy naziemne w postaci słupków trasowych i kolumn wydmuchowych.

W ocenie powódki nieruchomość została zajęta bez podstawy prawnej, dlatego pozwany, jako aktualny posiadacz służebności, pozostaje w złej wierze i winien jest zapłacić wynagrodzenie. Powódka wskazała, że gazociąg zajmuje łączną powierzchnię 855 m2, przy przyjęciu pasa gruntu koniecznego do korzystania z urządzeń przesyłowych, w związku
z czym domaga się całościowego wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości wyrażającego się kwotą 46.995 zł. Powódka wniosła także o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego - rzeczoznawcy majątkowego - na okoliczność ustalenia wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości oraz o zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

Pozwany w odpowiedzi na pozew z dnia 16 czerwca 2017r. wniósł o oddalenie powództwa w całości, wskazując, że powódka nie ma legitymacji czynnej do dochodzenia roszczenia o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Pozwany przyznał, że jest właścicielem gazociągów znajdujących się na nieruchomości, jednak wskazał, że strony w dniu 22 lutego 2017r. zawarły ugodę, na mocy której ustanowiły służebność przesyłu odnośnie wskazanych gazociągów. Przychylił się także do wniosku
o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego, wskazując że powinien to być ten sam biegły, który wydał opinię w sprawie o ustanowienie służebności przesyłu, która poprzedzała niniejsze postępowanie.

W piśmie przygotowawczym z dnia 4 lipca 2017r. powódka doprecyzowała żądanie, wskazując, że przez jej nieruchomość przebiegają dwa gazociągi, w związku z czym domaga się wynagrodzenia z tytułu korzystania z nieruchomości w następujący sposób:
- za gazociąg DN 400 za okres korzystania od dnia 1 czerwca 2007r. do dnia 20 lutego 2017r; - za gazociąg DN 500 za okres korzystania od 27 sierpnia 2013r. do dnia 20 lutego 2017r. Wskazała wówczas, że powódka posiada legitymację czynną, jako właściciel nieruchomości, zaś w stosunku do czasu sprzed 18 kwietnia 2016r., kiedy nabyła własność nieruchomości, swoje roszczenie wywodzi z umowy cesji z poprzednim właścicielem nieruchomości.

Na rozprawie w dniu 20 września 2017r. pełnomocnicy procesowi stron oświadczyli, że nie kwestionują faktu przebiegania przez nieruchomość urządzeń przesyłowych, a także tego, że powódka zawarła umowę cesji z poprzednim właścicielem (k. 56). Strony podtrzymały swoje stanowiska, co do potrzeby powołania biegłego dla określenia wysokości należnego wynagrodzenia.

Na rozprawie w dniu 5 marca 2018r. pełnomocnik powoda doprecyzował roszczenie w części dochodzonych odsetek, wniósł o zasądzenie odsetek ustawowych za opóźnienie za okres jak w pozwie.

Sąd ustalił, co następuje:

Powódka A. S. jest właścicielem nieruchomości położonej w T., przy ul. (...), dla której w Sądzie Rejonowym w Toruniu prowadzona jest księga wieczysta nr (...). Nieruchomość ma powierzchnię 0.72 hektara, stanowi grunt rolny i odpowiada działce ewidencyjnej o numerze (...).

bezsporne

Przez nieruchomość powódki przebiegają dwa gazociągi.

bezsporne

Ugodą sądową z dnia 22 lutego 2017r. pomiędzy A. S., a (...) S.A. w W. doszło do ustanowienie służebności przesyłu za wynagrodzeniem.

bezsporne

Gazociągi stanowią własność pozwanego (...)
- (...) S.A. w W. (KRS (...)) od 27 sierpnia 2013r. ( gazociąg Dn 500)
i od 10 października 2006r. ( gazociąg Dn 400 )

bezsporne

A. S. nabyła własność nieruchomości w dniu 18 kwietnia 2016r. na mocy umowy darowizny, zawartej z P. S. - poprzednim właścicielem. P. S. nabył nieruchomość do majątku osobistego w dniu 24 maja 1997r. na podstawie umowy sprzedaży zawartej z F. K., w formie aktu notarialnego.

bezsporne

W dniu 6 października 2016r. A. S. zawarła z P. S. umowę cesji wierzytelności, która przysługuje cedentowi przeciwko pozwanemu, z tytułu wynagrodzenia za bezumowne korzystanie przez pozwanego w okresie od maja 1997r. do maja 2016r.

bezsporne

Nieruchomość A. S. znajduje się w granicach obszaru, dla którego ustalono podstawowe przeznaczenie, jako działalność gospodarcza z zachowaniem istniejącej zabudowy mieszkaniowej.

dowód: opinia biegłego, k. 79, zaświadczenie Prezydenta Miasta T. k. 10).

Postanowieniem z dnia 22 lutego 2017r. Sąd Rejonowy w Toruniu w sprawie XI Ns 1152/16 umorzył postępowanie wobec zawarcia przez A. S. i (...) S.A. w W. ugody ustanawiającej służebność przesyłu polegającą na prawie utrzymania na niej dwóch podziemnych gazociągów, infrastruktury naziemnej, wejścia na grunt, zajęcia pasa po 3m od osi każdego
z gazociągów na potrzeby eksploatacji, remontów i napraw gazociągów a także zobowiązania do zaniechania budowy oraz sadzenia drzew i krzewów w pasie o szerokości po trzy metry
w każda stronę od osi obu gazociągów.

bezsporne

W okresie od 1 czerwca 2007r. do 20 lutego 2017r. za korzystanie z części nieruchomości należącej do powódki na potrzeby gazociągu (...), z którego korzystał pozwany można było uzyskać czynsz w wysokości 14.948 zł.

(dowód: opinia biegłego k.76).

W okresie od 27 sierpnia 2013r. do 20 lutego 2017r. za korzystanie z części nieruchomości należącej do powódki na potrzeby gazociągu (...), z którego korzystał pozwany, można było uzyskać czynsz w wysokości 5.314 zł.

(dowód: opinia biegłego k.77)

Pismem z dnia 30 marca 2017r. pozwana została wezwana do zapłaty na rzecz powódki kwoty 49.000 zł tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości w okresie od 30.03.2007r. do 1.03.2017r. Pozwany nie uznał roszczenia powódki i nie uregulował dobrowolnie dochodzonej należności

bezsporne

Sąd zaważył, co następuje:

Powództwo w części zasługiwało na uwzględnienie.

Stan faktyczny w istotnej części był bezsporny, wobec czego Sąd ustalił go na podstawie dokumentów, zgodnych oświadczeń stron i art. 230 k.p.c.

Jako wiarygodne Sąd ocenił przede wszystkim dowody z przedłożonych przez strony postępowania dokumentów, tak urzędowych jak i prywatnych. Strony nie kwestionowały prawdziwości, ani autentyczności przeprowadzonych dowodów, dlatego mogły one służyć do ustalenia istotnych okoliczności faktycznych w rozpoznawanej sprawie.

Strony postępowania zgodnie żądały przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego, dla ustalenia wysokości wynagrodzenia należnego powódce. Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego rzeczoznawcy, który (uwzględniając wnioski stron), wydał także opinię na potrzeby sprawy o ustanowienie służebności przesyłu na nieruchomości A. S..

W ocenie Sądu opinia biegłego sporządzona na potrzeby procesu o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości stanowi dowód w pełni wiarygodny i przekonujący. Opinia jest bowiem jasna, konkretna, spójna. Zawiera należyte udokumentowanie, zaś biegły w sposób skrupulatny uzasadnił swoje wnioski. Wywód biegłego pozostaje logiczny. Żadna ze stron nie kwestionowała opinii.

Powódka wywodzi swoje roszczenie z przepisów art. 224 § 2 i 225 k.c. , w świetle których samoistny posiadacz rzeczy w złej wierze jest zobowiązany do wynagrodzenia właścicielowi za korzystanie z niej. W złej wierze jest zaś ten, kto wie albo powinien wiedzieć, że korzysta z cudzej rzeczy (tu: nieruchomości) bez podstawy prawnej, nie mając chociażby zawartej umowy z właścicielem, bądź nie legitymując się inna podstawą, jak choćby orzeczenie sądu bądź decyzja administracyjna, które uprawniałyby do korzystania z nieruchomości (gruntu).

Żądanie pozwu było usprawiedliwione co do zasady. Bezspornie bowiem pozwany, jako przedsiębiorca korzystał z nieruchomości powódki, dla potrzeb używania, przebiegających przez jej nieruchomość urządzeń przesyłowych.

Wskazać należy, że przedsiębiorca, który korzysta z cudzej rzeczy w zakresie odpowiadającym służebności jest posiadaczem służebności ( art. 352 § 1 k.c. ). Jednocześnie pozwany nie przedstawił żadnego tytułu prawnego, który prowadził do wniosku, że był on posiadaczem w dobrej wierze i tym samym, aby właściciel nieruchomości nie mógł żądać odpowiedniego wynagrodzenia.

Zachodziły zatem przesłanki odpowiedzialności pozwanego, o których mowa
w art. 224 § 2 i 225 k.c. a mianowicie, że posiadał on nieruchomość powódki w zakresie służebności w złej wierze.

Do rozważanie pozostawała więc wyłącznie wysokość żądania.

Pozwany bronił się jeszcze podnosząc, że powódka nabyła nieruchomość, przez którą biegnie jego gazociąg w 2016r. wobec czego nie może żądać wynagrodzenia za wcześniejszy okres.

Legitymację czynną w sprawie o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy bez podstawy prawnej ma wyłącznie właściciel, co wynika z art. 224 § 2 i 225 k.c. Zarzut pozwanego był niezasadny, gdyż powódka jasno powołała się umowę cesji z poprzednim właścicielem. Ostatecznie fakt istnienia skutecznej umowy cesji nie był zresztą podważany przez pozwanego.

Strony procesu, godząc się ostatecznie z tym, że spór dotyczył wysokości wynagrodzenia, zgodnie przystały na rozwiązanie, by to biegły sądowy - rzeczoznawca majątkowy określił wysokość wynagrodzenia przypadającego za okres bezumownego korzystania z nieruchomości powódki.

Mając na uwadze treść opinii biegłego powództwo podlegało częściowemu oddaleniu. Dla rozstrzygnięcia miarodajna była opinia biegłego, ponieważ ustalenie wysokości wynagrodzenia wymagało wiadomości specjalistycznych. Sąd oparł się na opinii, gdyż była ona w pełni przekonująca, co więcej powódka i pozwany oświadczyli, że nie kwestionują opinii biegłego.

Do istoty służebności gruntowej należy prawo właściciela nieruchomości władnącej do korzystania z nieruchomości obciążonej w określonym zakresie ( 285 4 1 k.c. ). Tę samą naturę ma służebność przesyłu, skoro jej treścią jest prawo przedsiębiorcy do korzystania
z nieruchomości obciążonej na potrzeby korzystania z urządzeń służących do doprowadzania gazu, energii itp. wchodzących w skład jego przedsiębiorstwa ( art. 305 ¹ w związku z art. 49 § 1 k.c. ). Ustanowienie służebności przesyłu, czy to na drodze umowy, czy decyzji sądu ma prospektywny charakter i wywołuje skutki na przyszłość. Polegają zaś one na tym, że od chwili uprawomocnienia się postanowienia albo zawarcia umowy, przedsiębiorca ma prawo korzystać z cudzej nieruchomości w oznaczonym zakresie i nie może wykraczać poza te ramy a jej właściciel musi znosić ten stan rzeczy. Jasne jest zatem, że postanowienie w przedmiocie służebność przesyłu ma konstytutywny charakter ( art. 305 ² § 1 i 2 k.c. w związku z art. 626 § 3 k.p.c. ).

Z kolei żądanie wynagrodzenia z tytułu używania rzeczy przez posiadacza w złej wierze, o którym mowa w art. 224 § 2 i 225 k.c. dotyczy zupełnie innego przedmiotu. Chodzi w nim przecież o roszczenie z tego tytułu, że posiadacz, który wiedział albo powinien był wiedzieć, że nie miał prawa do używania cudzej rzeczy jednak to czynił. W rezultacie przesłanką roszczenia jest używanie cudzej rzeczy bez podstawy prawnej.

Trafnie także biegły ustalił, że w okresie objętym sporem, pozwany korzystał
z nieruchomość powódki, w obrębie pasa po 3m od osi każdego gazociągu. Logiczne jest przy tym stwierdzenie, że na skutek istnienia gazociągu powódka była ograniczona
w wykonywaniu prawa własności.

Powódce należało się zatem wynagrodzenie za okres od 1 czerwca 2007r. do 20 lutego 2017r. – za gazociąg DN 400 i od 27 sierpnia 2013r. do 20 lutego 2017r. za gazociąg DN 500, w łącznej kwocie 19.989 zł.

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w pkt. I wyroku,

Sąd zasadził od pozwanego odsetki ustawowe za opóźnienie zgodnie z żądaniem pozwu (k.98), ponieważ pozwany go nie kwestionował a było usprawiedliwione w świetle art. 481§ 1 kc w związku z art. 455 k.c. W oparciu o przywołane przepisy wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, chociażby wierzyciel nie poniósł żadnej szkody, a opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W pozostałej części powództwo należało oddalić.

O koszach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 zd. 1 kpc w związku z art. 98 § 1
i 3 kpc i 99 k.p.c. przyjmując, za zasadę odpowiedzialności za wynik sprawy. Powódka dochodziła 46.995 zł, a tym samym ostatecznie wygrała sprawę w 43%, a zaś pozwany
w 57%.

Na celowe koszty dochodzenia roszczenia (po stronie powódki) składały się kwoty: 2.350 zł tytułem opłaty od pozwu, 3.600 zł wynagrodzenie pełnomocnika, 17zł podatku od pełnomocnictwa i zaliczka 1.000 zł na wydatki (w sumie 6.967 zł ) a celowe koszty obrony pozwanego obejmowały 3.600 zł wynagrodzenia pełnomocnika, wykorzystana zaliczka na wydatki 86,98 zł (łącznie 3.686,98 zł ).

Powódce od pozwanego należał się zwrot kosztów procesu w kwocie 2.995,81 zł (6.967 zł x 43%)

Pozwanemu od powódki należał się zwrot kosztów procesu w kwocie 2.101,58 zł (3.686,98 zł x 57%)

W rezultacie, po uwzględnieniu proporcji wyniku sprawy, pozwany powinien zwrócić powódce kwotę 894,23 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.