Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 lutego 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział I Cywilny w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 13 lutego 2018 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z powództwa L. P. (1), P. P. (1)

przeciwko (...) Bank S.A. z siedzibą we W.

o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego

1.  pozbawia w całości wykonalności bankowy tytuł wykonawczy z dnia 14 listopada 2011 roku numer 69 (...) wystawiony przez (...) Bank S.A. z siedzibą we W., któremu Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim nadał klauzulę wykonalności postanowieniem z dnia 28 marca 2012 roku w sprawie sygn. akt I Co 423/12;

2.  zasądza od pozwanego (...) Bank S.A. z siedzibą we W. solidarnie na rzecz powodów L. P. (1) i P. P. (1) kwotę 6.630,00 (sześć tysięcy sześćset trzydzieści 00/100) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 3.600,00 (trzy tysiące sześćset 00/100) złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego;

3.  nakazuje ściągnąć od pozwanego (...) Bank S.A. z siedzibą we W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim kwotę 7.981,87 (siedem tysięcy dziewięćset osiemdziesiąt jeden 87/100) złotych tytułem kosztów sądowych .

SSO Alina Gąsior

Sygn. akt I C 602/14

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 7 maja 2014 r. skierowanym przeciwko pozwanemu (...) Bank S.A. we W. powodowie L. P. (1) i P. P. (1), reprezentowani przez pełnomocnika, wnieśli o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w postaci wystawionego przez pozwanego bankowego tytułu egzekucyjnego z dnia 4 listopada 2011 r., nr 69 (...) zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego w Tomaszowie Maz. z dnia 28 marca 2012 r. wydanym w sprawie o sygn. akt I Co 423/12. Ponadto wnieśli o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwu powodowie ponieśli, że w dniu 3 stycznia 2007 r. kredytobiorcy K. P. i L. P. (2) – rodzice powodów, zawarli z pozwanym bankiem umowę kredytu hipotecznego nr (...) przedkładając oświadczenie zawierające podrobione podpisy powodów o wyrażeniu zgody na ustanowienie hipoteki na nieruchomości będącej ich własnością. Powodowie wskazali, iż obecnie z wniosku pozwanego banku na podstawie powyższego tytułu wykonawczego prowadzone jest przeciwko powodom postępowanie egzekucyjne przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Tomaszowie Maz. A. D. w sprawie o sygn. akt Km 1169/13.

W odpowiedzi na pozew z dnia 31 lipca 2014 r. pozwany, wniósł o oddalenie powództwa w całości. Pozwany wniósł także o nieobciążanie go kosztami postępowania sądowego. W uzasadnieniu wskazał, iż bankowy tytuł egzekucyjny został wystawiony w oparciu o wpis w księdze wieczystej prowadzonej dla nieruchomości powodów, na której to nieruchomości została ustanowiona hipoteka kaucyjna na rzecz pozwanego, wobec czego z uwagi na domniemanie zgodności wpisu z rzeczywistym stanem prawnym, nie zachodzi żadna okoliczność z art. 840 kpc uzasadniająca żądanie powodów. Ponadto pozwany podniósł, iż powodowie do chwili obecnej nie dokonali zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa przez kredytobiorców, chociaż komornik prowadzący postępowanie egzekucyjne poinformował powodów o wszczęciu egzekucji z nieruchomości w dniu 16 września 2013 r.

Postanowieniem z dnia 14 lipca 2014 r., zmienionym postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 24 września 2014 r. wydanym w sprawie I ACz 1227/14, Sąd udzielił powodom zabezpieczenia roszczenia poprzez zawieszenie postępowania egzekucyjnego.

Postanowieniem z dnia 14 kwietnia 2015 r. Sąd zawiesił postępowanie w sprawie na podstawie art. 177 § 1 pkt 4 kpc z uwagi na toczące się postępowanie karne przeciwko K. P. i L. P., mogące mieć wpływ na rozstrzygnięcie niniejszej sprawy.

Postanowieniem z dnia 26 sierpnia 2016 r. Sąd podjął postępowanie w sprawie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 03 stycznia 2007 K. P. i L. P. (2) zawarli z pozwanym bankiem (...) kredytu hipotecznego nr (...). Zobowiązanie kredytowe zostało zabezpieczone hipoteką kaucyjną ustanowioną na nieruchomości stanowiącej działkę nr (...) o pow. 425,00 m ², położonej w T. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze (...).

/dowód: umowa kredytu hipotecznego k.21-23/

Nieruchomość ta w chwili zawarcia umowy była współwłasnością powodów L. P. (1) i P. P. (1) w 1/6 części w ramach wspólności majątkowej małżeńskiej, a także powoda P. P. (1) w 4/6 części i kredytobiorczyni K. P. w 1/6 części.

/dowód: akta KW SR w Tomaszowie Maz. nr 7340/

Podczas zawierania umowy kredytobiorcy złożyli oświadczenie o wyrażeniu zgody na ustanowienie hipoteki kaucyjnej do wysokości 421.858,74 zł na tej nieruchomości. Oświadczenie to zostało zaopatrzone podpisami (...), (...), (...) i (...)

/dowód: oświadczenie o ustanowieniu hipoteki k.24, oryginał w KW (...)-k. 106/

W dniu zawarcia umowy przez kredytobiorców co miało miejsce w Ł., powódka przebywała w pracy.

/dowód: akta PR w T. 2 Ds. 289/15: zeznania R. B. k.49-50; lista obecności k.199, zeznania powódki: adnotacje 00:06:13-00:08:34, protokół k.219v, płyta k.221/

Wobec niewywiązania się z umowy, pozwany bank w dniu 4 listopada 2011 r. wystawił przeciwko powodom jako dłużnikom hipotecznym bankowy tytuł egzekucyjny nr 69 (...). Następnie Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim postanowieniem z dnia 28 marca 2012 roku, wydanym w sprawie sygn. akt I Co 423/12 zaopatrzył go w klauzulę wykonalności.

/dowód: akta sprawy SR w Tomaszowie Maz. I Co 423/12: (...) k.4, postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności k.18/

Wnioskiem pozwanego o wszczęcie postępowania egzekucyjnego z dnia 3 czerwca 2013 r., obejmującego wniosek o skierowanie egzekucji z nieruchomości położonej w T. przy ul. (...), Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Tomaszowie Mazowieckim A. D. wszczęła przeciwko powodom postępowanie egzekucyjne w sprawie Km 1169/13

Pismem z dnia 4 czerwca 2013 roku, doręczonym w dniu 7 czerwca 2013r., Komornik Sądowy zawiadomił powodów o wszczęciu przeciwko nim egzekucji. Następnie pismem z dnia 16 września 2013 roku, doręczonym w dniu 30 września 2013 r., Komornik Sądowy zawiadomił powodów o wszczęciu egzekucji z 1/6 niewydzielonej części nieruchomości stanowiącej działkę nr (...) położoną w T. przy ul. (...).

/dowód: akta KM 1169/13 Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Tomaszowie Maz.: wniosek egzekucyjny k.1-2, zawiadomienie o wszczęciu egzekucji wraz z potwierdzeniem odbioru k.10-18, k.45-47/

Odkąd powodowie dowiedzieli się o postępowaniu egzekucyjnym skierowanym do ich nieruchomości, nie utrzymują kontaktu z K. P. i L. P. (2).

/dowód: zeznania powódki: adnotacje 00:05:44-00:06:13, protokół k.219v, płyta k.221, zeznania pozwanego: adnotacje 00:08:34-00:09:15 protokół k.219v, płyta k.221/

Powodowie złożyli w dniu 27 marca 2015 r. do Prokuratury Rejonowej w Tomaszowie Maz. zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa polegającego na sfałszowaniu podpisu na oświadczeniu wyrażającym zgodę na ustanowienie hipoteki na nieruchomości położonej w T. przy Legionów 42.

Postanowieniem z dnia 20 kwietnia 2015 r. KPP w T. wszczęła dochodzenie w sprawie podrobienia w celu użycia za autentyczny w styczniu 2007 r. w T., woj. (...) podpisu na oświadczeniu wyrażającym zgodę na ustanowienie hipoteki z tytułu umowy kredytu hipotecznego nr (...) z dnia 3 stycznia 2007 r. z terminem wymagalności na dzień 17 styczeń 2011 r. dotyczącego 1/6 niewydzielonej nieruchomości stanowiącej działkę (...) o pow. 425,00 m ² położonej przy ul. (...) w T., stanowiącej własność P. i L. małżeństwa P..

W toku postępowania przygotowawczego dopuszczono dowód z opinii biegłego z dziedziny badania dokumentów. W sporządzonej opinii stwierdzono, iż podpisy o treści (...) i (...) nakreślone w miejscu „podpis składającego oświadczenie o ustanowieniu hipoteki” zostały sporządzone przez powodów. Biegła w opinii zastosowała metodę graficzno-porównawczą.

Postanowieniem z dnia 12 sierpnia 2015 r. (...) w T. umorzyło dochodzenie w sprawie z uwagi na to, iż czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego w oparciu o art. 17 § 1 pkt 2 kpk.

/dowód: akta PR w T. 2 Ds. 289/15: zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa k. 1-2. postanowienie o wszczęciu dochodzenia k.12, protokoły pobrania materiału dowodowego k.8, k.10, k.24, k.26, k.52 opinia biegłej k.61-68, postanowienie o umorzeniu dochodzenia k.71-71v/

Podpis dający się odczytać w treści: (...) ulokowany z lewej strony pozycji: "/podpis składającego oświadczenie/" na oryginale OŚWIADCZENIA O USTANOWIENIU HIPOTEKI z datą: "W., dnia 2007-01-03" nie został nakreślony przez L. P. (1). Sporny podpis dot. L. P. (1) został w niektórych konstrukcyjnych aspektach upodobniony do oryginalnych podpisów wyżej wymienionej osoby, ale zawiera też rozwiązania graficzne obce dla sygnatur L. P. (1), mogące pochodzić z grafizmu wykonawcy podpisu.

Podpis dający się odczytać w treści: (...) występujący w obrębie pozycji: "/podpis składającego oświadczenie/" na oryginale OŚWIADCZENIA O USTANOWIENIU HIPOTEKI z dnia 3 stycznia 2007 roku nie został sporządzony przez P. P. (1). Sporny podpis dot. P. P. (1) został podrobiony metodą naśladownictwa, co znacząco ogranicza jego przydatność do badań identyfikujących wykonawcę.

Badanie przeprowadzono metodą graficzno-porównawczą. Jako materiał porównawczy zostały wykorzystane podpisy zawarte w aktach niniejszej sprawy, akta Prokuratury Rejonowej w Tomaszowie Maz. 2 Ds. 289/15, akta KW SR w Tomaszowie Maz. nr 7340, w tym podpisy pochodzące z dnia 17 lutego 2005 r. Oświadczenie o ustanowieniu hipoteki było natomiast badane w oryginale.

/dowód: opinia biegłego grafologa k.178-195/

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie wskazanych dowodów. Dokonując ustaleń faktycznych, Sąd miał na uwadze przede wszystkim opinię sporządzoną w toku niniejszego toku postępowania przez biegłego sądowego grafologa. Opinia ta jest jasna i kompletna, w pełni odnosi się do zagadnień będących jej przedmiotem, wnioski końcowe nie budzą wątpliwości w świetle zasad logiki, wiedzy oraz doświadczenia życiowego, a także opinia została sporządzona w sposób umożliwiający prześledzenie z punktu widzenia tych zasad toku rozumowania biegłego. Opinia biegłego nie była kwestionowana przez strony.

Sąd nie czynił natomiast ustaleń z opinii prywatnej przedstawionej przez stronę powodową (k.127-140). Wskazać bowiem należy, iż opinia prywatna przeprowadzona na zlecenie strony nie ma waloru dowodu z opinii biegłego sądowego, o którym mowa w art. 278 kpc, który jako jedyny może stanowić podstawę ustaleń faktycznych w sprawie wymagających wiadomości specjalnych. Opinia prywatna miała zatem jedynie walor stanowiska strony powodowej i jako taka nie mogła stanowić dowodu w znaczeniu procesowym.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Powództwo podlega uwzględnieniu.

Strona powodowa wnosiła o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w postaci wystawionego przez pozwanego bankowego tytułu egzekucyjnego z dnia 4 listopada 2011 r., nr 69 (...) zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego w Tomaszowie Maz. z dnia 28 marca 2012 r. wydanym w sprawie o sygn. akt I Co 423/12.

Bankowy tytuł egzekucyjny stanowi rodzaj tytułu egzekucyjnego, o którym mowa w art. 777 § 1 pkt 3 kpc.

Zgodnie z art. 96 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (w wersji obowiązującej w chwili wystawiania (...) t.j. Dz.U. 2002 Nr 72, poz. 665 ze zm.) na podstawie ksiąg banków lub innych dokumentów związanych z dokonywaniem czynności bankowych banki mogą wystawiać bankowe tytuły egzekucyjne.

Podstawą jego wystawienia są księgi banków lub inne dokumenty związane z czynnościami bankowymi. Z tych bowiem dokumentów wynikają dane, które znaleźć się muszą w treści bankowego tytułu egzekucyjnego - oznaczenie dłużnika, kwoty wierzytelności banku i tytułu, z którego wynika obowiązek zapłaty. Podstawą taką nie jest natomiast wpis ustanowiony w IV dziale księgi wieczystej nieruchomości zabezpieczonej hipoteką, wbrew temu, co podnosił pozwany.

Zgodnie z art. 97 ust 1 ustawy (w wersji zaopatrywania (...) w klauzulę wykonalności – t.j. Dz.U. 2002 Nr 72, poz. 665 ze zm.) bankowy tytuł egzekucyjny może być podstawą egzekucji prowadzonej według przepisów Kodeksu postępowania cywilnego po nadaniu mu przez sąd klauzuli wykonalności wyłącznie przeciwko osobie, która bezpośrednio z bankiem dokonywała czynności bankowej albo jest dłużnikiem banku z tytułu zabezpieczenia wierzytelności banku wynikającej z czynności bankowej i złożyła pisemne oświadczenie o poddaniu się egzekucji oraz gdy roszczenie objęte tytułem wynika bezpośrednio z tej czynności bankowej lub jej zabezpieczenia.

Przepisy prawa bankowego nie przewidują natomiast merytorycznej obrony dłużnika w związku ze wszczęciem przeciwko niemu egzekucji sądowej na podstawie wspomnianego tytułu, wobec czego dłużnik banku może wytoczyć przeciwko bankowi powództwo przeciwegzekucyjne przewidziane w art. 840 kpc W powództwie takim dłużnik banku może podnieść wszelkie zarzuty materialnoprawne dotyczące wierzytelności banku, objętej bankowym tytułem egzekucyjnym zaopatrzonym w sądową klauzulę wykonalności. Chodzi tu o zarzuty powstałe przed wystawieniem bankowego tytułu egzekucyjnego, przed wydaniem klauzuli wykonalności i po jej wydaniu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 27.11.2003 r., III CZP 78/03, (...) 2004, Nr 9, poz. 124).

Zgodnie z art. 840 § 1 pkt 1 kpc dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, a w szczególności gdy kwestionuje istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądu albo gdy kwestionuje przejście obowiązku mimo istnienia formalnego dokumentu stwierdzającego to przejście. Dłużnik w drodze tego powództwa może przeczyć treści tytułów egzekucyjnych, których nie chroni prawomocność materialna czy zawisłość sporu, a więc bankowego tytułu egzekucyjnego.

W niniejszej sprawie wierzytelność banku została zabezpieczona poprzez ustanowienie hipoteki kaucyjnej obciążającej nieruchomość należącą w 1/6 części do powodów w ramach wspólności majątkowej małżeńskiej. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Tomaszowie Maz. wszczął z wniosku pozwanego banku postępowanie egzekucyjne z 1/6 niewydzielonej części nieruchomości stanowiącej własność powodów.

Strona powodowa zakwestionowała swoją odpowiedzialność rzeczową z uwagi na nieważność zabezpieczenia zobowiązania kredytowego hipoteką.

W świetle treści art. 65 ust. 1. w ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o księgach wieczystych i hipotece w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności wynikającej z określonego stosunku prawnego można nieruchomość obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości (hipoteka).

Zgodnie z art. 199 kc do rozporządzania rzeczą wspólną oraz do innych czynności, które przekraczają zakres zwykłego zarządu, potrzebna jest zgoda wszystkich współwłaścicieli. W braku takiej zgody współwłaściciele, których udziały wynoszą co najmniej połowę, mogą żądać rozstrzygnięcia przez sąd, który orzeknie mając na względzie cel zamierzonej czynności oraz interesy wszystkich współwłaścicieli. Również art. 37 § 1 pkt 1 kro wymaga takiej zgody w przypadku wspólności majątkowej małżeńskiej, która łączy powodów.

Do czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu KC zalicza expressis verbis jedynie rozporządzanie rzeczą wspólną, a zatem jej zbycie, obciążenie, dokonanie czynności zobowiązującej odnoszącej się do całej rzeczy. Taką czynnością jest zatem obciążenie nieruchomości hipoteką stanowiącą zabezpieczenie kredytu.

A zatem zgoda wszystkich współwłaścicieli nieruchomości stanowi przesłankę ważności dokonanej czynności.

Powodowie oparli żądanie na okoliczności, iż oświadczenie wyrażające zgodę na ustanowienie hipoteki na nieruchomości zawierało ich sfałszowane podpisy, zaś oni sami takiej zgody nie wyrażali. W toku postępowania w celu wykazania swego stanowiska wytoczyli postępowanie przygotowawcze w sprawie 2 Ds. 289/15, jednakże zostało ono umorzone postanowieniem po przeprowadzeniu dowodu z opinii biegłego grafologa, który potwierdził, iż podpisy pod oświadczeniem są własnoręcznymi podpisami powodów. Z kolei powołani na świadków przez powodów kredytobiorcy skorzystali z prawa do odmowy zeznań. Wobec powyższego Sąd dopuścił na wniosek powodów dowód z opinii biegłego grafologa. Biegły ten jednoznacznie wskazał, iż podpisy wyrażające zgodę na ustanowienie hipoteki nie należą do powodów, przesądzając tym samym o zasadności ich żądania.

Sąd dostrzegł, iż wnioski opinii w niniejszej sprawie nie pokrywają się z wnioskami z opinii karnej, wskazać jednak należy, iż stosownie do art. 11 kpc Sąd jest związany jedynie ustaleniami prawomocnego wyroku skazującego wydanego w postępowaniu karnym, dlatego też dla rozstrzygnięcia sprawy cywilnej nie ma znaczenia sprzeczność między opinią biegłego złożoną w sprawie karnej a opinią biegłego przedstawioną w sprawie cywilnej.

Poczynione przez biegłego ustalenia w sposób bezsprzeczny świadczą o tym, że powodowie nie wyrazili zgody na ustanowienie hipoteki na przedmiotowej nieruchomości, co oznacza, że nie doszło do skutecznego ustanowienia hipoteki, a co za tym idzie do ziszczenia się przesłanki powstania odpowiedzialności rzeczowej po stronie powodów. W konsekwencji brak było przesłanek do wystawienia w stosunku do nich tytułu wykonawczego. W związku z powyższym zachodzi podstawa do pozbawienia wykonalności tytułu wystawionego przez pozwany bank.

Mając powyższe na uwagę, Sąd orzekł jak w punkcie pierwszym wyroku.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 98 kpc, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, zasądzając od pozwanego na rzecz powodów kwotę 6.630 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Na kwotę tę składa się uiszczona opłata od pozwu w wysokości 2.000 zł, wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 3.600 zł ustalone w oparciu o rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 490), koszt zaliczki na opinię biegłego w wysokości 1.000 zł. oraz opłata od zażalenia w wysokości 30,00 zł.

Sąd nie znalazł podstaw do nieobciążania pozwanego kosztami postępowania. Wskazać przy tym należy, iż pozwany, wnosząc o nieobciążanie kosztami postępowania (k.46-47), sam nie wskazał żadnych przesłanek przemawiających za tym.

Na podstawie art. 83 § 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd rozstrzygnął o poniesionych przez Skarb Państwa tymczasowo w toku postępowania kosztach sądowych. Zgodnie z treścią przepisu art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach kosztami sądowymi, których strona nie miała obowiązku uiścić lub których nie miał obowiązku uiścić kurator albo prokurator, sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji obciąży przeciwnika, jeżeli istnieją do tego podstawy, przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu. Kierując się powyższymi regulacjami, a nadto przepisem art. 98 kpc, przy zastosowaniu zasady odpowiedzialności za wynik procesu, Sąd obciążył pozwanego obowiązkiem uiszczenia na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb. tytułem kosztów sądowych kwotę 7.981,87 zł, na którą składa się kwota 7.913 zł opłaty sądowej, od poniesienia której strona powodowa została zwolniona, a także kwota 68,87 zł wydatków na opinię biegłego pokryta z rachunku Skarbu Państwa.

SSO Alina Gąsior

ZARZĄDZENIE

1.  Odpis wyroku wraz uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi pozwanego.

Dnia 3 kwietnia 2018 r.

SSO Alina Gąsior