Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 grudnia 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VII Wydział Gospodarczy w składzie:

Przewodniczący: SSA Mariusz Łodko

Sędziowie: SA Marcin Łochowski (spr.)

SA Marek Kolasiński

Protokolant: sekr. sądowy Izabela Nowak

po rozpoznaniu w dniu 6 grudnia 2017 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy z powództwa K. K. i S. K.

przeciwko Przedsiębiorstwu Państwowemu (...) z siedzibą w W.

o odszkodowanie

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 7 kwietnia 2016 r., sygn. akt XVI GC 728/15

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu w Warszawie do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt VII ACa 63/17

UZASADNIENIE

K. K. i S. K. wnieśli o zasądzenie od Przedsiębiorstwa Państwowego (...) w W. kwoty 80.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 3 sierpnia 2013 r. do dnia zapłaty. Kwota żądania obejmuje kwotę 40.000 zł tytułem ubytku wartości nieruchomości powodów w związku z ograniczeniami w korzystaniu z nieruchomości przewidzianymi dla (...) ograniczonego (...) oraz kwotę 40.000 zł tytułem kosztów rewitalizacji akustycznej budynku powodów w związku z narażeniem powodów na podwyższony poziom hałasu spowodowany oddziaływaniem akustycznym tego lotniska.

Powód wniósł o oddalenie powództwa z uwagi na upływ terminu zawitego.

Wyrokiem z dnia 7 kwietnia 2016 r. Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił powództwo i obciążył powodów kosztami procesu.

Sąd Okręgowy ustalił, że powodowie są właścicielami nieruchomości, położonej w W. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Piasecznie prowadzi księgę wieczystą nr (...). Wraz z wejściem w życie uchwały nr 76/11 Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2011 r., zmienionej uchwałą nr 153/11 z dnia 24 października 2011 r. o utworzeniu obszaru ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W., nieruchomość powodów znalazła się w całości w strefie ograniczonego użytkowania, poza strefą Z1 i Z2.

Powodowie zgłosili roszczenia, wynikające z faktu objęcia ich nieruchomości strefą ograniczonego użytkowania, w piśmie z dnia 2 sierpnia 2013 r. Pismo to zostało nadane do pozwanego w dniu 3 sierpnia 2013 r. Ponadto powodowie przesłali w dniu 3 sierpnia 2013 r. do Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie wniosek o zawezwanie do próby ugodowej. Do zawarcia ugody między stronami nie doszło.

Sąd Okręgowy uznał, że powództwo jako bezzasadne należało oddalić.

Zgodnie z art. 129 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz.U. z 2013 r., poz.1232 ze zm. – dalej, jako: „p.o.ś.”), jeżeli w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości korzystanie z niej lub z jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe lub istotnie ograniczone, właściciel nieruchomości może żądać wykupienia nieruchomości lub jej części. W związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę; szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości (art. 129 ust. 2 p.o.ś.). Z roszczeniem tym można wystąpić w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości (art. 129 ust. 4 p.o.ś.).

Zdaniem Sądu pierwszej instancji, termin do zgłoszenia roszczeń, o którym mowa w art. 129 ust. 4 p.o.ś., jest terminem zawitym. Oznacza to, iż jego niedochowanie powoduje wygaśnięcie roszczenia, a fakt upływu tego terminu sąd ma obowiązek wziąć pod uwagę z urzędu.

Nieruchomość gruntowa powodów została objęta strefą ograniczonego użytkowania na mocy uchwały nr 76/11 Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2011 r. Mając na uwadze treść art. 129 ust. 4 p.o.ś. dwuletni termin, w którym powodowie mogli wystąpić do pozwanego z roszczeniem wynikającym z art. 129 ust. 1 – 3 p.o.ś. należy liczyć od dnia wejścia w życie ww. uchwały nr 76/11, tj. od dnia 4 sierpnia 2011 r. Wobec tego termin na zgłoszenie dochodzonego pozwem roszczenia upłynął w dniu 4 sierpnia 2013 r.

Powodowie zgłosili pozwanemu swoje roszczenie dopiero w wezwaniu do zapłaty nadanym w dniu 3 sierpnia 2013 r. a także we wniosku o zawezwanie pozwanego do próby ugodowej z dnia 3 sierpnia 2013 r. złożonym do sądu. W zgromadzonych dokumentach brak jest informacji, w którym dniu strona pozwana otrzymała przedmiotowe wezwanie zawierające roszczenie powodów. Strona powodowa nie wykazała, iż do zgłoszenia roszczenia pozwanemu doszło przed upływem terminu zawitego.

Sąd Okręgowy przyjął, że w wypadku, gdy podmiot decyduje się na zgłoszenie roszczenia w drodze wezwania do zapłaty to chwilą, w której druga strona dowiedziała się o tym roszczeniu jest data doręczenia tego wezwania drugiej stronie. W przepisie art. 129 ust. 4 p.o.ś. chodzi bowiem o to, aby przed upływem terminu roszczenie zostało zgłoszone samemu obowiązanemu do zaspokojenia roszczenia, niewystarczające jest zatem aby przed upływem terminu powód wystąpił z pozwem o wymienione roszczenie, ponieważ w chwili wniesienia pozwu pozwany nie ma jeszcze wiedzy o zgłaszanym roszczeniu, jego rodzaju i rozmiarze. Oświadczenie skierowane do obowiązanego, którego treścią jest roszczenie o zapłatę odszkodowania, musi przed upływem terminu wskazanego w art. 129 ust. 4 p.o.ś. dojść do obowiązanego w taki sposób, aby mógł się z nimi zapoznać (art. 61 k.c. ). W razie zaś, gdy nośnikiem oświadczenia jest pozew lub inne pismo procesowe, dla dochowania termu, o którym mowa w art. 129 ust. 4 p.o.ś. konieczne jest, aby przed jego upływem pozew lub to pismo zostały doręczone pozwanemu, nie wystarcza zaś to, że przed jego upływem powództwo zostanie wytoczone lub pismo zostanie wniesione do sądu ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 października 2015 r., II CSK 720/14).

Z tego względu, mając na uwadze upływ terminu zawitego do zgłoszenia roszczenia dochodzonego w pozwie, Sąd Okręgowy oddalił powództwo.

O kosztach procesu Sąd pierwszej instancji orzekł na podstawie art. 98 k.p.c.

Apelację od tego wyroku wnieśli powodowie, zaskarżając go w całości i zarzucając temu orzeczeniu:

- niezastosowanie art. 165 § 2 k.p.c., gdyż przyjęcie, że nadanie zawezwania do próby ugodowej w dniu 3 sierpnia 2013 r. w placówce pocztowej wystarczało do zachowania terminu zawitego, skutkowałoby brakiem oddalenia powództwa i rozpoznaniem istoty sprawy;

- niewłaściwą wykładnię art. 129 ust. 4 p.o.ś. polegającą na uznaniu, że ani złożenie, ani nawet otrzymanie przez sąd zawezwania do próby ugodowej wraz z załączoną kopią wezwania bezpośrednio do pozwanego nie wystarcza do zachowania biegu terminu zawitego;

- błędne ustalenie, że termin zawity upłynął 4 sierpnia 2013 r. w niedzielę, a nie w dniu następnym, co miało istotne znaczenie w sprawie, gdyż prowadziło do nie uwzględnienia okoliczności, że 5 sierpnia 2013 r. zawezwanie do próby ugodowej wpłynęło do sądu właściwego, a przez to pominięcie tej ostatniej okoliczności i zaniechanie badania, czy jest ona dla sprawy doniosła czy nie;

- nierozpoznanie istoty sprawy przez oddalenie wniosków dowodowych zgłoszonych w pozwie, w szczególności nie zasięgnięcie opinii wskazanych w pozwie biegłych;

- oddalenia roszczenia o ustalenie odpowiedzialności pozwanego za przyszłe szkody, pomimo nierozpoznania istoty sprawy w tym zakresie oraz bez wskazania przyczyny oddalenia, mimo że roszczenie to nie podlega terminowi zawitemu, a powodowie byli właścicielami nieruchomości w dacie wniesienia pozwu oraz orzekania;

- zasądzenie kosztów procesu na rzecz pozwanego z przekroczeniem granic „zwrotu” określonego w art. 98 k.p.c. i w braku ich miarkowania w myśl art. 102 k.p.c.

W konsekwencji, powodowie wnieśli o uchylenie wyroku Sądu pierwszej instancji w całości i przekazanie sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania, a w razie nieuwzględnienia apelacji, o zwolnienie powodów na podstawie art. 102 k.p.c. w całości z obowiązku zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja powodów jest zasadna.

Sąd Apelacyjny podziela ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego, opisane w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku i przyjmuje je za własne. Nie można jednak zgodzić się z dokonaną przez Sąd pierwszej instancji wykładnią art. 129 ust. 4 p.o.ś.

Sąd Apelacyjny podziela pogląd, że istota terminu dwuletniego terminu zawitego, określonego w art. 129 ust. 4 p.o.ś., sprowadza się do tego, że jest on zachowany wtedy, gdy przed jego upływem właściciel nieruchomości „wystąpił z roszczeniem”. Do tego terminu zawitego należy stosować w drodze analogii przepisy o przedawnieniu. Analogiczne zastosowanie art. 123 § 1 pkt 1 k.c. do tego terminu oznacza z kolei, że wniesienie przez właściciela pozwu lub wniosku o zawezwanie pozwanej do próby ugodowej w okresie 2 lat, prowadzi do zachowania terminu ( tak Sąd Najwyższy uchwale z dnia 12 maja 2017 r., III CZP 7/17, zob. też uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 15 września 2017 r., III CZP 37/17). Przy czym, rację mają powodowie, że datą wniesienia pozwu lub wniosku o zawezwanie do próby ugodowej jest data nadania w placówce pocztowej operatora publicznego przesyłki, zawierającej tego rodzaju pismo (art. 165 § 2 k.p.c.).

Skoro zatem termin określony w art. 129 ust. 4 p.o.ś. upływał w dniu 4 sierpnia 2013 r., a pozwani w dniu 3 sierpnia 2013 r. złożyli w placówce pocztowej operatora publicznego wniosek o zawezwanie pozwanego do próby ugodowej, to oznacza, że termin ten został zachowany.

Zgodnie z art. 386 § 4 k.p.c. sąd drugiej instancji może uchylić zaskarżony wyrok i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania w razie nierozpoznania przez sąd pierwszej instancji istoty sprawy.

W niniejszej sprawie Sąd Okręgowy oddalił powództwo, błędnie uznając, że roszczenie wygasło na skutek niezachowania terminu zawitego, nie badając innych przesłanek zasadności roszczenia. Nie budzi wątpliwości, że brak zbadania merytorycznej podstawy roszczenia na skutek np. uznania roszczenia za przedawnione oznacza, że nie rozpoznano istoty sprawy ( zob. m.in. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 23 września 1998 r., II CKN 897/97; z dnia 12 lutego 2002 r. I CKN 486/00; z dnia 14 maja 2002 r., V CKN 357/00; z dnia 12 września 2002 r., IV CKN 1298/00).

Co więcej, ustalenia Sądu Okręgowego w niniejszej sprawie ograniczają się wyłącznie do okoliczności istotnych z punktu widzenia dochowania terminu do zgłoszenia roszczenia. Brak jest natomiast innych ustaleń istotnych dla zastosowania art. 129 ust. 2 p.o.ś.

Konieczne jest wobec tego uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania, ze względu na nierozpoznanie istoty sprawy (art. 386 § 4 k.p.c.).

Dlatego też, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Warszawie, pozostawiając temu Sądowi zgodnie z art. 108 § 2 k.p.c. rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Wobec powyższego Sąd Apelacyjny orzekł, jak w sentencji.