Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją, znak (...), z dnia 21 września 2017 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., odmówił przyznania emerytury T. K.. W uzasadnieniu decyzji stwierdzono, że wnioskodawca nie udowodnił wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach wykonywanej stale i w pełnym wymiarze. Organ rentowy uznał za udowodnione jedynie okres 7 lat, 8 miesięcy i 6 dni stażu w szczególnych warunkach i nie uwzględnił, do tego okresu , okresu pracy w okresie 5 marca 1984 r. – 30 listopada 1991 r. w (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym. Wskazano, że przyczyną powyższego był fakt, że brak jest świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach w tym przedsiębiorstwie, z powołaniem się na odpowiedni przepis resortowy obowiązujący w zakładzie pracy, a także z dokumentów wynika, że T. K. pracował, wtedy, na stanowisku kierowcy.

(decyzja k. 56, 56v. akt ZUS)

Dnia 20 października 2017 r., od powyższej decyzji, odwołanie złożył T. K., w którym stwierdził że pracował w (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym w okresie od 5 marca 1984 r. do 30 listopada 1991 r. na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego bez przerwy w ruchu ciągłym i stale. Wniósł o zaliczenie tego okresu pracy jako stażu pracy w warunkach szczególnych.

(odwołanie k. 2, 3)

W odpowiedzi na odwołanie, Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie, argumentując jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie - k. 4)

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

T. K. urodził się (...) Wnioskodawca jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego, ale złożył wniosek o przekazanie środków, zgromadzonych na rachunku OFE, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa w dniu 28 kwietnia 2017 r.

(bezsporne, a nadto wniosek o emeryturę – akta ZUS)

Ogólny staż ubezpieczeniowy wnioskodawcy na dzień 1 stycznia 1999 r. wyniósł 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych.

(bezsporne, a nadto decyzja ZUS – k. 56, 56v. – akta ZUS)

Wnioskodawca był zatrudniony w okresie od 5 marca 1984 r. do 30 listopada 1991 r. w (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym w pełnym wymiarze czasu pracy. Zakład pracy wystawił za ten okres świadectwo pracy, w którym wskazał, że pracował on na stanowisku kierowcy. T. K. nie otrzymał świadectwa pracy w szczególnych warunkach.

(bezsporne, a nadto świadectwo pracy – k. 17)

Wnioskodawca w (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym w K. pracował jako kierowca samochodów ciężarowych marki K. i S. (...). Pojazd marki K. miał dołączaną wywrotkę. Do jego czynności należało samodzielne wożenie żwiru z kopalni w H. i G. oraz wywożenie ziemi z wykopów na budowach. W ramach obowiązków zawodowych kierowcy samochodu ciężarowego o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, codziennie sprawdzał także stan techniczny pojazdów, na których jeździł. Wnioskodawca nie kierował pojazdami dostawczymi , typu Ż., czy N., choć i takie pojazdy były w (...) Przedsiębiorstwie. Nie wykonywał czynności spedycyjnych. W przypadku awarii samochodu, przesiadał się na inny pojazd, także ciężarowy, o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony.

(zeznania świadka D. S. (1) – e-protokół z dnia 12 lutego 2018 r. – 00:15:02 – 00:20:36 – płyta CD – k. 70; zeznania świadka M. K. – e-protokół z dnia 12 lutego 2018 r. – 00:20:36 – 00:23:33 – płyta CD – k. 70)

Powyższe modele samochodów posiadają ciężar całkowity powyżej niż 3,5 tony.

(informacje notoryjne)

Wnioskodawca posiadał prawo jazdy kategorii C od 14.08.1978r. do 29.08.2015r. , a kategorii C+E od 2.05.1983r. do 29.08.2015r. .

(prawo jazdy wnioskodawcy, o numerze (...) , okazane na rozprawie w dniu 12.0-2.2018r. k. 68 )

Wnioskodawca złożył wniosek o emeryturę dnia 28 kwietnia 2017 r.

( wniosek o emeryturę – akta ZUS)

Decyzją, znak (...) , z dnia 31 maja 2017 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., odmówił przyznania emerytury T. K., z uwagi na brak stażu sumarycznego w wysokości 25 lat oraz brak 15 letniego stażu prac w szczególnych warunkach .

(decyzja k. 37 akt ZUS)

W dniu 5 czerwca 2017r. wnioskodawco złożył ponowny wniosek o ustalenie prawa do emerytury , załączając dodatkowa, nie przedstawioną organowi rentowemu, uprzednio , do wniosku o emeryturę z dnia 28.04.2017r., dokumentację pracowniczą .

(wniosek z dnia 5.06.2017r. k. 38, dokumentacja pracownicza k. 39-40, 41, 43,44, 49, 50 51 52 akt ZUS)

Zaskarżoną decyzją znak (...) z dnia 21 września 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił przyznania emerytury T. K..

(decyzja k. 56, 56v. akt ZUS)

Sąd Okręgowy dokonał następującej oceny dowodów i zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Zgodnie z brzmieniem art.184 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz. U z 2017 r., poz. 1778 z późn. zm.) (dalej: ustawa emerytalna) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art.32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1. okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2. okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

W myśl art. 184 ust. 2 ustawy emerytalnej emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem. Z przepisu art. 32 ustawy emerytalnej wynika z kolei, że możliwe jest wcześniejsze przejście na emeryturę przez pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zasady przechodzenia na wcześniejsze emerytury oraz wykazy stanowisk do tego uprawniających określa Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., nr 8, poz. 43 z późn. zm). Według treści § 3 i 4 tego rozporządzenia za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Powyższe wskazuje wszystkie te prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego. Analiza treści wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. ( Dz.U. z 1983 r. nr 8, poz. 43, ze zm.) wskazuje, że do prac w warunkach szczególnych należą wymienione w dziale VIII pod poz. 2 „prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów”.

Stosownie zaś do treści § 2 ust. 1 cytowanego rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach w nim określonych są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest - w myśl § 2 ust. 2 - świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawione według określonego wzoru lub świadectwo pracy, w którym zakład pracy stwierdza charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach.

W rozpoznawanej sprawie, wnioskodawca spełnił warunki do uzyskania emerytury w zakresie wymaganego wieku (ukończone 60 lat), ogólnego stażu pracy (co najmniej 25 lat). Organ rentowy uznał za wykazany okres pracy w szczególnych warunkach ostatecznie w wymiarze 7 lat, 8 miesięcy i 6 dni.

Spór dotyczył uznania za pracę w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia wnioskodawcy w (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym w okresie od 5 marca 1984 r. do 30 listopada 1991 r.

W judykaturze ugruntowane jest stanowisko, iż regulacja § 2 cytowanego rozporządzenia, statuująca ograniczenia dowodowe, nie ma zastosowania w postępowaniu odwoławczym przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. W konsekwencji okoliczność i okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach sąd uprawniony jest ustalać także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy, w tym nawet zeznaniami świadków (por. uchwałę Sądu Najwyższego z 27 maja 1985 r. III UZP 5/85; uchwałę Sądu Najwyższego z 10 marca 1984 r. III UZP 6/84; wyrok Sądu Najwyższego z 30 marca 2000 r. II UKN 446/99, opubl. OSNAPiUS 2001, nr 18, poz. 562).

Wcześniejsza emerytura, jest dla powszechnego systemu świadczeń emerytalnych, instytucją wyjątkową, określającą szczególne uprawnienia uprzywilejowanego kręgu podmiotów, stąd wymaga ścisłej wykładni i pewnego ustalenia przesłanek prawa. Należy jednak podkreślić, że brak świadectwa pracy wykonywanej w warunkach szczególnych, nie przekreśla ustalania, że tego rodzaju praca była wykonywana. W szczególności, ubezpieczony może wykazywać innymi środkami dowodowymi, że praca świadczona była w warunkach szczególnych. W postępowaniu z zakresu ubezpieczeń społecznych stosuje się, bowiem, te same reguły dowodzenia, jak w zwykłym procesie cywilnym. W szczególności zastosowanie mają art. 6 k.c., art. 232 k.p.c. Strony mają też prawo podważać moc dowodową dokumentów, w tym także świadectwa pracy, które jest dokumentem prywatnym i podlega ocenie przez sąd zgodnie z zasadami art. 233 § 1 k.p.c. W postępowaniu sądowym nie jest dopuszczalne oparcie się wyłącznie na zeznaniach świadków, w sytuacji, gdy z dokumentów wynikają okoliczności przeciwne (tak SA w Szczecinie w wyroku z dnia 20 lipca 2016 r, III AUa 690/15, LEX nr 2121869).

Mając powyższe na uwadze, Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe, obejmujące analizę złożonej do akt sprawy dokumentacji pracowniczej wnioskodawcy, biorąc także pod uwagę zeznania zgłoszonych świadków.

Stan faktyczny, Sąd ustalił na podstawie zgromadzonych dowodów, zarówno w postaci dokumentów, jak i osobowych źródeł dowodowych w postaci zeznań świadków D. S. (2) i M. K. oraz wnioskodawcy. Zeznaniom świadków Sąd dał wiarę, nie budzą one wątpliwości przy ocenie ich wiarygodności, nie są wzajemnie ze sobą ani z treścią załączonych do akt sprawy dokumentów sprzeczne, wzajemnie ze sobą korespondują. W ocenie Sądu zeznania świadków potwierdzają jednoznacznie, że wnioskodawca pracował jako kierowca pojazdu ciężarowego, powyżej 3,5 tony, w przedmiotowym zakładzie pracy, we wskazanym okresie, w pełnym wymiarze czasu pracy.

Z poczynionych ustaleń wynika, że wnioskodawca był zatrudniony w spornym okresie na stanowisku kierowcy pojazdu ciężarowego w (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym w K.. Kierował samochodami ciężarowymi marki K. i S. (...). Do jego czynności należało samodzielne wożenie żwiru z kopalni w H. i G. oraz wywożenie ziemi z wykopów na budowach. Codziennie sprawdzał także stan techniczny pojazdów, na których jeździł.

Analizując, zatem, zgromadzony w sprawie, materiał dowodowy, Sąd uznał za niezasadne stanowisko organu rentowego, kwestionujące pracę wnioskodawcy w warunkach szczególnych w okresie od 5 marca 1984 r. do 30 listopada 1991 r. Świadkowie potwierdzili, iż wnioskodawca wykonywał wskazaną pracę w spornym okresie. Zeznania świadków, korespondujące ze sobą należało ocenić za wiarygodne. Są one bowiem spójne, logiczne, jasne. Świadkowie potwierdzili charakter pracy wnioskodawcy, rodzaj pojazdów przez niego obsługiwanych, wymiar czasu pracy. Ponadto zeznania i świadków znajdują potwierdzenie w dokumentacji osobowej – świadectwie pracy.

Wymaga podkreślenia, iż dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska (w tym przypadku kierowca pojazdu specjalnego), a tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Świadczy to o tym, że nawet jeśli w świadectwie pracy, czy też w innych dokumentach znajdujących się w aktach osobowych ubezpieczonego w sposób nieprecyzyjny została wskazana nazwa stanowiska zajmowanego przez ubezpieczonego (w przedmiotowym stanie faktycznym wskazano stanowisko „kierowcy”), to i tak nie może to być decydującym kryterium w zakresie jego oceny pod kątem zakwalifikowania do prac wykonywanych (czy też nie) w szczególnych warunkach, zwłaszcza wobec kategorycznych i w pełni wiarygodnych zeznań powołanych w sprawie świadków oraz informacji wynikających z akt (por. wyrok SA w Gdańsku III AUa 2119/2012, Lex Polonica nr 5269010).

W tym miejscu zaakcentować należy, że zgodnie z art. 6 k.c., to na wnioskodawcy spoczywał ciężar dowodowy w niniejszej sprawie. Oparcie polskiej procedury cywilnej na zasadzie kontradyktoryjności jedynie w wyjątkowych przypadkach pozwala Sądowi na podjęcie czynności mających na celu pobudzenie inicjatywy stron, a zasadą w tym zakresie jest samodzielne dążenie uczestników postępowania do wykazania prawdziwości podnoszonych twierdzeń. Jeżeli twierdzenie, istotne dla rozstrzygnięcia, nie zostanie udowodnione, to o merytorycznym rozstrzygnięciu sprawy, decyduje rozkład ciężaru dowodu. Zatem strona, na której spoczywa ciężar dowodu, ponosi ryzyko ujemnych skutków niedopełnienia swoich obowiązków w tym zakresie. Sąd Okręgowy uznał również, zgodnie z poglądem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 grudnia 1996 roku, iż nie jest zarówno zobowiązany, jak i uprawniony do przeprowadzenia dochodzenia w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie ani też do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów, mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych, wywodzi skutki prawne (patrz wyrok SN z dnia 17 grudnia 1996 roku, I CKU 45/96, OSNC 1997/6-7/76).

W ocenie Sądu, wnioskodawca wykazał , że w spornym okresie wykonywał pracę w warunkach szczególnych jako kierowca samochodów ciężarowych o ciężarze powyżej 3,5 tony, samochodów specjalistycznych (specjalnego) marki K. i S., stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Pojazdy te prowadził naprzemienne w okresie całego okresu zatrudnienia.

Z dokonanych ustaleń wynika, ze wnioskodawca nie kierował pojazdami dostawczymi , typu Ż., czy N., choć i takie pojazdy, znajdowały w (...) Przedsiębiorstwie. Nie wykonywał czynności spedycyjnych. W przypadku awarii samochodu, przesiadał się na inny pojazd, także ciężarowy, o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony.

Zostały zatem spełnione przesłanki, o których mowa w § 2 pkt 1 i 2 cytowanego rozporządzenia. Łącznie bowiem wnioskodawca wykazał staż pracy w szczególnych warunkach wynoszący ponad 15 lat.

Na mocy art. 129 ust. 1 ustawy, świadczenia wypłaca się, poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. Dlatego też Sąd na podstawie art. 477 14 § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury począwszy od dnia 1 czerwca 2017.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ZUS, wyrażając zgodę na wypożyczenia art. ZUS

P.K.