Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 stycznia 2018 roku

Sąd Okręgowy w Płocku I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 10 stycznia 2018 roku w Płocku na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W.

przeciwko M. P. i M. J. (1)

o zapłatę

I.  zasądza:

- od pozwanego M. P. na rzecz powoda (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. kwotę 137.811,20 zł (sto trzydzieści siedem tysięcy osiemset jedenaście złotych dwadzieścia groszy) wraz z dalszymi odsetkami umownymi za opóźnienie liczonymi od kwoty 128.163,60 zł (sto dwadzieścia osiem tysięcy sto sześćdziesiąt trzy złote sześćdziesiąt groszy) w stosunku rocznym w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP, ale nie wyższymi niż odsetki maksymalne za opóźnienie, od dnia 17 listopada 2015 roku do dnia zapłaty, oraz

- od pozwanej M. J. (1) na rzecz powoda (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. kwotę 135.527,16 zł (sto trzydzieści pięć tysięcy pięćset dwadzieścia siedem złotych szesnaście groszy) wraz z dalszymi odsetkami umownymi za opóźnienie liczonymi w stosunku rocznym w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP, ale nie wyższymi niż odsetki maksymalne za opóźnienie, od kwoty 128.163,60 zł (sto dwadzieścia osiem tysięcy sto sześćdziesiąt trzy złote sześćdziesiąt groszy) od dnia 21 kwietnia 2016 roku do dnia zapłaty,

przy czym zastrzega, iż odpowiedzialność pozwanych jest solidarna, co do kwoty 135.527,16 zł (sto trzydzieści pięć tysięcy pięćset dwadzieścia siedem złotych szesnaście groszy) zasądzonej od każdego z nich oraz, co do zasądzonych od nich odsetek umownych za opóźnienie od dnia 21 kwietnia 2016 roku do dnia zapłaty;

II.  zastrzega pozwanym M. P. i M. J. (1) prawo do powoływania się w toku egzekucji zasądzonego od nich w punkcie I. sentencji wyroku świadczenia pieniężnego, na ograniczenie odpowiedzialności do wartości spadku nabytego po Z. P. zmarłym dnia 22 marca 2014 roku w W.;

III.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

IV.  zasądza od pozwanego M. P. na rzecz powoda (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. kwotę 4.193,90 zł (cztery tysiące sto dziewięćdziesiąt trzy złote dziewięćdziesiąt groszy) tytułem zwrotu części kosztów procesu, zaś od pozwanej M. J. (1) na rzecz powoda (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. kwotę 4.555,60 zł (cztery tysiące pięćset pięćdziesiąt pięć złotych sześćdziesiąt groszy) tytułem zwrotu części kosztów procesu, przy czym zastrzega, iż odpowiedzialność stron z tego tytułu jest solidarna do kwoty 4.193,90 zł (cztery tysiące sto dziewięćdziesiąt trzy złote dziewięćdziesiąt groszy);

V.  nakazuje pobrać od powoda (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Płocku kwotę 118,29 zł (sto osiemnaście złotych dwadzieścia dziewięć groszy) tytułem zwrotu części poniesionych tymczasowo z sum budżetowych wydatków;

VI.  nakazuje pobrać od pozwanych M. P. i M. J. (1) solidarnie na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Płocku kwotę 1.064,60 zł (jeden tysiąc sześćdziesiąt cztery złote sześćdziesiąt groszy) tytułem zwrotu części poniesionych tymczasowo z sum budżetowych wydatków.

Sygn. akt I C 126/16

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 23 listopada 2015 roku powód (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wniósł o orzeczenie nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym, by pozwani M. P. i M. J. (1) w ciągu dwóch tygodni uiścili solidarnie na jego rzecz kwotę 149.091,45 zł na którą składają się:

- należność główna - 128.163,60 zł;

- odsetki umowne naliczone do dnia 16 listopada 2015r - 20.927,85 zł,

wraz z dalszymi należnymi odsetkami umownymi obciążającymi solidarnie dłużników, naliczanymi od kwoty należności głównej tj. 128.163,60 zł od dnia 17 listopada 2015 roku do dnia zapłaty według zmiennej stopy procentowej wynikającej z uchwał Zarządu (...) S.A., właściwej dla kredytów przeterminowanych i kredytów postawionych po upływie terminu wypowiedzenia w stan natychmiastowej wymagalności, stanowiącej każdorazowo czterokrotność wysokości stopy kredytu lombardowego NBP, która na dzień sporządzenia pozwu wynosi 10% w stosunku rocznym. Nadto wniósł o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych, w tym kwoty 32,99 zł na którą składają się - 15,99 zł z tytułu opłaty uiszczonej przez powoda za notarialne poświadczenie pełnomocnictw i wyciągu z KRS oraz 17,00 zł z tytułu opłaty skarbowej uiszczonej od pełnomocnictwa procesowego. W przypadku uznania przez Sąd, że brak jest podstaw do wydania nakazu zapłaty lub wniesienia przez pozwaną w terminie zarzutów powód wniósł o zasądzenie na rzecz powoda kwota wskazanych w pkt II pozwu, ewentualnie orzeczenie wyrokiem, że sąd utrzymuje w mocy nakaz zapłaty i zasądza od pozwanej na rzecz powoda koszty procesu według norm przepisanych, w tym koszty zastępstwa procesowego, zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazał iż na podstawie umowy nr (...) kredytu gotówkowego P. z dnia 02.04.2012r powód udzielił Z. P. i A. S. kredytu w wysokości 175.000,00 zł. W dniu 22 marca 2014r Z. P. zmarł nie spłaciwszy udzielonego mu przez bank kredytu. Postanowieniem z dnia 08 października 2014 Sąd Rejonowy w Płocku w sprawie sygn. akt I Ns 591/14 stwierdził, że spadek po nim na podstawie ustawy nabyli m.in. pozwani w udziałach po 1/3 części każde z nich. Pismem z dnia 15.06.2015r powód wezwał pozwanych jako spadkobierców do dobrowolnego uregulowania zadłużenia z w/w tytułu w terminie 7 dni od otrzymania pisma. Pozwany pismo to odebrał w dniu 19.06.2015r, zaś pozwana nie podjęła przesyłki z placówki pocztowej. Aktualny stan zadłużenia to kwoty wskazane w pozwie (k. 2 - 3).

Zarządzeniem z dnia 20 stycznia 2016r stwierdzono brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym oraz upominawczym i skierowano sprawę do rozpoznania na rozprawie (k. 37).

Pozwana M. J. (1) w odpowiedzi na pozew z dnia 04 kwietnia 2016 roku oświadczyła, iż uznaje roszczenie, co do zasady, zakwestionowała dowody dołączone do pozwu przez powoda, zakwestionowała roszczenie powoda, co do wysokości zarówno w zakresie kwoty głównej, jak i odsetek. Wniosła o zawarcie w wyroku klauzuli zastrzegającej jej prawo do powoływania się w toku egzekucji na ograniczenie jej odpowiedzialności zgodnie z art 319 k.p.c.. Wniosła o nieobciążanie pozwanej kosztami postępowania. W uzasadnienie przyznała fakt zawarcia umowy o kredyt przez Z. P., fakt jego śmierci i nie spłacenia w całości tego kredytu oraz nabycia spadku po w/w przez nią, pozwanego oraz A. P. w udziałach po 1/3 części każde z dobrodziejstwem inwentarza. Podniosła nadto, iż wg. danych na ten dzień nie został przeprowadzony dział spadku pomiędzy spadkobiercami. Wskazała, iż współkredytobiorcą była żona spadkodawcy A. P., a małżonków łączyła małżeńska wspólność majątkowa. Toczy się postępowanie przez Komornikiem Sądowym przy Sądzie Rejonowym w Płocku T. P. w sprawie sygn. akt KM 1635/15 w sprawie sporządzenia spisu inwentarza. Pozwana zakwestionowała doręczenie jej wezwania do zapłaty z dnia 16.06.2015r wskazując, iż przesyłka była wysłana na błędny adres, a pozwany znał jej adres prawidłowy. Nadto powód nie udzielił jej żadnych informacji dotyczących kredytu, nie przesłał także informacji o wypowiedzeniu umowy. Pozwana swoim postępowaniem nie dała powodów do wytoczenia powództwa. Pozwana zakwestionowała również sposób wyliczenia odsetek, w szczególności prawo powoda do naliczania odsetek karnych. W jej ocenie spadkobiercy nie ponoszą odpowiedzialności ex contractu, gdyż nie wstępując w stosunek prawny umowy pożyczki. Pozwani nie mieli możliwości kontynuowania umowy, nie zostali poinformowani o jej wypowiedzeniu i postawieniu w stan natychmiastowej wymagalności. Ewentualna odpowiedzialność pozwanych winna wynikać z kodeksu cywilnego, a nie z umowy. W tej sytuacji w jej ocenie powód nie ma prawa naliczać odsetek umownych, lecz odsetki ustawowe z tym zastrzeżeniem, że mogą one być naliczane dopiero od dnia doręczenia pozwanej wezwania do zapłaty, co nie nastąpiło. Również pozwany M. P. nie dał powodów do wytoczenia powództwa, bowiem mimo prowadzonej z powodem korespondencji nie uzyskał informacji na temat wysokości zadłużenia, treści umów i podejmowanych czynności w sprawie (k. 76 - 79).

Na rozprawie w dniu 16 maja 2016r powód podtrzymał swoje żądanie wnosząc dodatkowo o zasądzenie zwrotu kosztów dojazdu pełnomocnika na rozprawy (k. 118 - 02:10).

Pełnomocnik pozwanego M. P. przyłączył się do twierdzeń i zarzutów zawartych w odpowiedzi na pozew pozwanej, kwestionując wysokość roszczenia głównego i odsetek. Co do zasady nie kwestionował roszczenia powoda. Również wniósł o zawarcie w wyroku klauzuli z art 319 k.p.c. i nieobciążanie pozwanego kosztami postępowania, wniósł nadto o zasądzenie na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa prawnego (k. 119 - 120 - 29:27).

W toku dalszego procesu strony podtrzymały swoje wcześniejsze stanowiska.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 02 kwietnia 2012 roku (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. zawarł z Z. P. i A. P., umowę nr (...) kredytu P., zgodnie z którą udzielił kredytobiorcom kredytu w kwocie 175.000,00 zł przeznaczonego na finansowanie bieżących potrzeb na okres kredytowania wynoszący 72 miesiące. Kredyt ten był oprocentowany wg. zmiennej stopy procentowej, której wysokość była ustalana jako suma aktualnej stawki referencyjnej WIBOR 3M i stałej marży banku wynoszącej 5,3 punktów procentowych. Na dzień zawarcia umowy oprocentowanie wynosiło 10,24%. Kredyt ten miał być spłacony w 71 ratach miesięcznych liczonych według formuły annuitetowej w kwotach i terminach określonych w planie spłaty tj. 15-go dnia każdego kolejnego miesiąca począwszy od dnia 15 maja 2012 roku w ratach równych w kwocie 3.297,58 zł. Wysokość raty ulegała zmianie w przypadku zmiany oprocentowania. Zgodnie z § 18 umowy Bank był uprawniony do wypowiedzenia umowy z zachowaniem 1 - miesięcznego okresu wypowiedzenia w razie m.in. niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków określonych w umowie (umowa kredytu k. 5 - 7, harmonogram spłat - k. 116).

Z. P. zmarł w dniu 22 marca 2014 roku, a spadek po nim na podstawie ustawy z dobrodziejstwem inwentarza nabyli: żona A. P. oraz dzieci M. J. (1) i M. P. po 1/3 części każde z nich (postanowienie Sądu Rejonowego w Płocku z dnia 08.10.2014r sygn. akt I Ns 591/14 - k. 8).

Na dzień śmierci spadkodawcy z tytułu w/w umowy kredytu do spłaty pozostawała kwota należności głównej - 128.263,60 zł oraz odsetki umowne w kwocie 196,88 zł. Ostatnia pełna rata kredytu została uiszczona w dniu 17 marca 2014 roku. Od tej daty raty kredytu nie były już spłacane, wpływały jedynie drobne kwoty (oświadczenie powoda - k. 92, historia operacji na kontrakcie kredytowym - k. 111 - 115).

Pismem z dnia 4 czerwca 2014 roku, doręczonym w dniu 16 czerwca 2014 roku, Bank wezwał A. P., jako współkredytobiorcę do spłaty powstałego na ten dzień zadłużenia w kwocie 6.329,62 zł w terminie 7 dni, oświadczając jednocześnie, iż w przypadku niedopełnienia tego obowiązku w tym terminie wypowiada umowę w zakresie warunków spłaty, co oznacza, iż z upływem terminu wypowiedzenia powstanie obowiązek spłaty całego zadłużenia, którego kwota na ten dzień wynosiła łącznie 130.476,58 zł (pismo z dnia 04.06.2014r - k. 117)

M. P. i M. J. (1) po śmierci ojca zwracali się do Banku o udzielenie informacji odnośnie spadku pozostałego po Z. P.. Pismem z dnia 21 stycznia 2015r Bank poinformował ich, że w przypadku kredytu Bank w pierwszej kolejności będzie dochodził zwrotu należności od współkredytobiorcy, a gdy egzekucja nie będzie skuteczna zostanie wszczęta egzekucja w stosunku do spadkobierców. Pismo to zostało przesłane na prawidłowy adres pozwanej B. 60D (...)-(...) P. (pismo z dnia 21.01.2015r - k. 80)

Pismem z dnia 15 czerwca 2015 roku powód wezwał M. P. i M. J. (1) do spłaty po zmarłym Z. P. zadłużenia wynikającego z w/w umowy kredytu w terminie 14 dni od daty otrzymania pisma. Zadłużenie zgodnie z tym pismem na ten dzień wynosiło: należność główna - 128.163,60 zł, odsetki - 16.924,81 zł plus dalsze odsetki. Pismo to zostało doręczone M. P. w dniu 19 czerwca 2015 roku. Korespondencja dla M. J. (1) została przesłana na nieprawidłowy adres M. 68D (...)-(...) P. i nie została przez nią podjęta (pisma z dna 15.06.2015r wraz z dowodami doręczeń - k. 9 - 10).

Zadłużenie M. P. z tytułu przedmiotowej umowy na dzień 16 listopada 2015 roku wynosiło 137.811,20 zł. Zadłużenie to wyliczone zostało w następujący sposób: należność główna - 128.163,60 zł, odsetki umowne kapitałowe naliczane za okres do dnia 20 lipca 2015 roku (data upływu okresu wypowiedzenia umowy kredytu) - 10.418,11 zł, odsetki karne naliczone od całości zadłużenia za okres od dnia 21 lipca 2015 roku do dnia 16 listopada 2015 roku - 4.143,37 zł. Łącznie jest to kwota 142.725,08 zł, która została pomniejszona o spłaty dokonane do tego dnia przez A. P. w kwocie 4.913,88 zł (opinia biegłego z zakresu księgowości - k. 179 - 195).

Zadłużenie M. J. (1) z tytułu przedmiotowej umowy na dzień 16 listopada 2015 roku wynosiło 135.527,16 zł. Zadłużenie to wyliczone zostało w następujący sposób: należność główna - 128.163,60 zł, odsetki umowne kapitałowe naliczane za okres do dnia 16 listopada 2015 roku - 11.720,52 zł. Łącznie jest to kwota 140.441,04 zł, która została pomniejszona o spłaty dokonane do tego dnia przez A. P. w kwocie 4.913,88 zł (opinia biegłego z zakresu księgowości - k. 179 - 195).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o zgromadzone w aktach sprawy dokumenty, których wiarygodność nie była kwestionowana przez strony oraz przez Sąd. Nadto Sąd przeprowadził dowód z opinii biegłego z zakresu księgowości W. J. (k. 179 - 195, 212 - 215). Sąd w pełni dał wiarę wyliczeniom biegłego. Biegły w sposób jasny, precyzyjny i przekonujący ustosunkował się do zgłoszonych przez strony zastrzeżeń i opinia nie budziła dalszych wątpliwości. Główny spór między stronami sprowadzał się do różnej oceny prawnej, tak ustalonego stanu faktycznego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo podlegało uwzględnieniu, ale nie w całości.

Na wstępie wskazać należy, iż kwestia zbycia przez powoda wierzytelności w toku procesu nie miała żadnego wpływu na przebieg postępowania, z uwagi na treść art 192 pkt 3 k.p.c. i zachowaną legitymację procesową czynną powoda. Z tego powodu nie miały również żadnego znaczenia wzajemne rozliczenia spadkobierców Z. P. oraz nabywcy tejże wierzytelności. Sąd również nie miał podstaw do zawieszenia postępowania w związku z toczącym się postępowaniem o dział spadku. W tym przypadku nie ma zależności pomiędzy postępowaniem o dział spadku, a niniejszym procesem. Co oczywiste w dziale spadku nie ma dokonywanych rozliczeń związanych z pasywami, z wyjątkiem pasywów spłaconych. Stąd też Sąd nie uwzględnił wniosków pozwanych o zawieszenie postępowania w sprawie niniejszej.

Powód w sprawie niniejszej dochodził zapłaty określonej w pozwie kwoty od pozwanych, jako od spadkobierców Z. P., który był stroną umowy kredytu łączącej go z powodem. Same okoliczności zawarcia umowy kredytowej, śmierci kredytobiorcy, powstania zadłużenia były bezsporne. Spór sprowadzał się do okoliczności związanych po pierwsze z ustaleniem wysokości zadłużenia pozwanych wobec powoda, po drugie z ustaleniem, od kiedy pozwanych obciąża obowiązek zapłaty odsetek od kwoty należności głównej oraz ich wysokości.

Pierwszą jednakże kwestią, jaka pojawia się w sprawie niniejszej jest kwestia zasad odpowiedzialności pozwanych wobec powoda. Zgodnie bowiem z ich twierdzeniami odpowiedzialność ta nie jest odpowiedzialnością ex contractu, lecz wynika ona bezpośrednio z przepisów kodeksu cywilnego. Nie można jednakże zgodzić się z tym twierdzeniem pozwanych. Stosownie do treści art 922 § 1 k.c. prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób. Wyjątek od tej zasady określa § 2 w/w przepisu, który stanowi, iż nie należą do spadku prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą, jak również prawa, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami. Bezsporne między stronami było to, iż pozwani są zobligowani, jako spadkobiercy Z. P. do spłaty zadłużenia wynikającego z przedmiotowej umowy kredytu. A zatem bezsporne między stronami było, iż prawa i obowiązki wynikające z tejże umowy kredytu wchodzą w skład masy spadkowej po Z. P., w przeciwnym bowiem wypadku pozwani nie odpowiadaliby za nie jako jego następcy prawni. W przypadku śmierci osoby fizycznej, z momentem jej śmierci, dochodzi do sukcesji uniwersalnej, tj. przejścia w wyniku tego jednego zdarzenia ogółu jej praw i obowiązków majątkowych na inny podmiot lub podmioty. Co do zasady, na spadkobierców przechodzą prawa i obowiązki wynikające ze stosunków zobowiązaniowych regulowanych kodeksem cywilnym, za wyjątkiem tych, które są ściśle związane z osobą zmarłego albo przechodzą na określone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami. Również prawa i obowiązki wynikające z umowy kredytu przechodzą na spadkobierców z chwilą nabycia prawa. W tym przypadku przede wszystkim żaden przepis prawa nie wyłącza takiej możliwości. Umowa kredytu jest umową dwustronną, odpłatną, dziedziczną i zbywalną. Przy czym kwestie zbycia praw i obowiązków z niej wynikających z reguły regulowane są w sposób szczególny bądź to w treści samej umowy, bądź też stanowiących jej integralną część załączników w postaci np. regulaminów. W doktrynie pojawia się jedynie spór, co do tego, czy roszczenie o wypłatę kredytu wchodzi w skład spadku. Nawet w tym przypadku, mimo przeważającego stanowiska, iż roszczenie o dokonanie wypłaty przyznanego, ale jeszcze niewypłaconego kredytu, ulega wygaśnięciu w chwili śmierci kredytobiorcy z uwagi na dominujący w tym stosunku czynnik zaufania banku do danego kredytobiorcy, a także to, że środki te miały być przeznaczone na określony cel zamierzony przez kredytobiorcę, pojawiają się poglądy, że nie należy tu przyjmować sztywnej reguły, lecz zawsze indywidualnie rozważać na tle okoliczności danego przypadku, w tym z uwzględnieniem treści umowy i przeznaczenia kredytu, czy śmierć kredytobiorcy przed wypłaceniem przyznanego mu, lecz jeszcze niewypłaconego przed śmiercią kredytu, skutkować powinna wygaśnięciem roszczenia o wypłatę kredytu, czy jednak powinno ono wejść w skład spadku po nim ( E. Niezbecka w: A. Kidyba, Komentarz KC, t. 4, 2012, s. 29–30). Bez wątpienia w przypadku dokonaniu wypłaty przez bank kredytu, zrealizowaniu przez kredytobiorcę celu na jaki kredyt ten został udzielony, rozpoczęciu spłaty kredytu i spłaceniu jego znacznej części, nie ma już żadnych racjonalnych argumentów przemawiających za stwierdzeniem, iż zobowiązanie do spłaty kredytu i zapłaty odsetek za korzystanie z niego nie wchodzi w skład spadku. Jednocześnie strony umowy kredytu nie mogą w umowie wyłączyć dziedziczenia praw i obowiązków wynikających z tej umowy, bowiem byłoby to sprzeczne z bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa spadkowego. W takiej zatem sytuacji spadkobiercy wstępują w prawa i obowiązki strony umowy kredytu w takim samym kształcie, jak ich poprzednik prawny. Zatem z momentem śmierci Z. P. w jego prawa i obowiązki wynikające z tej umowy wstąpili pozwani oraz jego żona. Wstąpienie to następuje z mocy prawa, a orzeczenie Sądu stwierdzające nabycie spadku ma jedynie charakter deklaratoryjny tj. potwierdzający to, co się wydarzyło z mocy prawa. Od tego momentu stronami umowy kredytu, która przecież, jak wskazano wyżej nie wygasa, są z jednej strony Bank, a z drugiej strony - spadkobiercy zmarłego kredytobiorcy. Oczywiście w takiej sytuacji może dojść np. do wypowiedzenia umowy kredytu, nawet mimo spłat zobowiązania, ale w oparciu o zapisy dotyczące np. kwestii wypłacalności kredytobiorcy. Nadal podstawą prawną odpowiedzialności spadkobierców zmarłego kredytobiorcy jest umowa kredytu. Nie istotne z tej perspektywy są kwestie związane z dostępem do informacji, treści umów. W tym przypadku rolą spadkobierców, jest jak najszybsze uzyskanie bądź to postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, bądź to aktu poświadczenia dziedziczenia, stosownie bowiem do treści art 1027 k.c. tylko w taki sposób spadkobiercy mogą udowodnić swoje prawo do spadku wobec osób trzecich, a zatem również Banku. Pamiętać należy, iż z reguły spadkobiercy znają sytuację prawną swego poprzednika prawnego, po jego śmierci mają dostęp do jego dokumentów i są w stanie w sposób jednoznaczny zweryfikować sposób swojego zachowania po nabyciu spadku. Gdy tego nie czynią muszą ponosić konsekwencje prawne swego zaniechania. Z całą zaś pewnością konsekwencji takich nie może ponosić Bank. Pamiętać należy, iż umowa kredytu jest umową odpłatną, a wynagrodzeniem należnym bankowi za możliwość korzystania przez kredytobiorcę ze środków finansowych banku, są właśnie odsetki umowne - odsetki kapitałowe. Gdyby przyjąć twierdzenie pozwanych, iż do daty wyrokowania w sprawie o zapłatę należności z tytułu kredytu nie ciąży na nich obowiązek zapłaty odsetek, to oznaczałoby, iż na skutek spadkobrania wygasło uprawnienie banku do wynagrodzenia za korzystanie ze środków pieniężnych. Nie ma zaś żadnych podstaw prawnych do takiego twierdzenia. Sama instytucja spadkobrania ma za zadanie chronić m.in. wierzycieli przed niespodziewaną śmiercią dłużnika, dlatego przecież w skład spadku wchodzą nie tylko aktywa, ale również pasywa. Skoro spadkodawca wykorzystał środki uzyskane z kredytu, a spadkobiercy przejęli jego majątek, do powstania którego te środki również się przyczyniły, to dlaczego nie mieliby oni analogicznych obowiązków do swojego poprzednika prawnego. Tak, jak nabywają własność oraz wierzytelności i sami mają prawo pobierać pożytki z rzeczy czy z praw, w tym również odsetki od wierzytelności przysługujących spadkodawcy, tak samo mają obowiązek zapłaty wynagrodzenia na rzecz banku za możliwość korzystania z kredytu przez spadkodawcę. Zresztą pozwani w sprawie niniejszej w tym zakresie byli bardzo niekonsekwentni, bowiem podnosząc powyższe, uznawali, co do zasady roszczenie banku. Podsumowując, wbrew twierdzeniom pozwanych, w ocenie Sądu Okręgowego, odpowiedzialność pozwanych w sprawie niniejszej jest odpowiedzialnością ex contractu i wynika ona z przytoczonej przez powoda umowy kredytowej. Skoro tak to z momentem nabycia spadku, a zatem śmierci spadkodawcy, weszli oni w jego miejsce w przedmiotową umowę kredytu, z wszelkimi prawami i obowiązkami z niej wynikającymi. Ich odpowiedzialność była odpowiedzialnością solidarną zarówno między nimi (art 1034 § 1 k.c.), jak i z druga współkredytobiorcą tj. A. P.. A zatem od momentu śmierci spadkodawcy ciążył na nich obowiązek spłaty dalszych rat. Bezspornym jest, iż rat tych nie spłacali. Również drugi kredytobiorca zaprzestał tego. W tej sytuacji Bank nabył prawo do wypowiedzenia umowy. Wypowiedzenie takie zostało przesłane do A. P., jeszcze w czerwcu 2014 roku. Jednakowoż pozwani wypowiedzeń takich nie otrzymali, a zatem nie ma podstaw prawnych do obciążania ich odsetkami karnymi od pełnej kwoty należności od daty, w której umowa została wypowiedziana żyjącemu kredytobiorcy. Za wypowiedzenie takie należy uznać dopiero przesłanie wezwania do zapłaty z dnia 15 czerwca 2015 roku (k. 9 - 10), w którym jednoznacznie określono zarówno kwotę zadłużenia wynikającego z tejże umowy, jak i wezwano do jej zapłaty. Co prawda w wezwaniu tym nie ma jednoznacznego sformułowania, iż stanowi ono wypowiedzenie umowy, ale bez wątpienia wynika z niego wola banku do zakończenia tego stosunku prawnego, a równocześnie spełnione były warunki umowne do wypowiedzenia umowy. W przypadku M. P. wezwanie to doręczone zostało w dniu 19 czerwca 2015 roku (k. 10), a zatem miesięczny okres wypowiedzenia umowy, wynikający z jej treści minął z dniem 19 lipca 2015 roku i od 20 lipca 2015 roku całość wierzytelności stała się wymagalna, a wierzyciel nabył prawo do naliczania odsetek karnych. W przypadku M. J. (2) wezwanie to nie zostało doręczone skutecznie. Co prawda przesyłka była awizowana, ale jednocześnie adres wskazany przez Bank nie był adresem prawidłowym. W tej sytuacji pozwana została skutecznie wezwana do zapłaty, dopiero z momentem doręczenia jej odpisu pozwu z załącznikami ze sprawy niniejszej, a to miało miejsce w dniu 20 marca 2016 roku. A zatem okres wypowiedzenia umowy minął w dniu 20 kwietnia 2016 roku i od dnia 21 kwietnia 2016 roku roszczenie jest wymagalne. Powyższe sprawia, iż różna jest wysokość zobowiązania pozwanych, w szczególności w zakresie odsetek. Powyższe znajduje oparcie w przepisie art 368 k.c. i nie powoduje zmiany solidarnej odpowiedzialności pozwanych, aczkolwiek solidarność ta jest do kwoty niższej zobowiązania. Jak ustalił Sąd na datę zgonu spadkodawcy pozostał niespłacony kapitał w kwocie 128.163,60 zł oraz odsetki umowne kapitałowe w kwocie 196,88 zł. W przypadku M. P. suma należności powoda liczona na dzień 16 listopada 2015 roku wynosiła: 128.163,60 zł - kapitał, 10.418,11 zł - odsetki umowne kapitałowe od kwoty kredytu za okres od dnia zgonu spadkodawcy, do dnia 20 lipca 2015 roku (data rozwiązania umowy kredytu) oraz kwota 4.143,37 zł - odsetek karnych naliczonych za okres od dnia 21 lipca 2015 roku do dnia 16 listopada 2015 roku. Zatem jest to kwota łączna 142.725,08 zł. Odmiennie sytuacja wygląda w przypadku pozwanej. W jej przypadku wypowiedzenie umowy miało miejsce w toku procesu, a zatem powód nie miał prawa do naliczania wcześniejszych odsetek karnych. Stąd też wartość zobowiązania tej pozwanej na dzień 16 listopada 2015 roku to: 128.163,60 zł - kapitał, 11.720,52 zł - odsetki umowne kapitałowe od kwoty kredytu za okres od dnia zgonu spadkodawcy, do dnia 16 listopada 2015 roku. Łącznie jest to kwota 140.441,04 zł. Jednocześnie po zgonie męża A. P. dokonała spłaty tego zobowiązania do kwoty 4.913,88 zł. W związku z solidarnym charakterem zobowiązania w/w oraz pozwanych, kwotę tę należało odjąć od wartości wierzytelności w stosunku do każdego z pozwanych. Stąd suma obciążająca pozwanego M. P. to kwota 137.811,20 zł, zaś M. J. (1) - 135.527,16 zł i takie też kwoty Sąd zasądził od pozwanych w punkcie I. sentencji wyroku, zastrzegając jednocześnie, iż są oni solidarnie zobowiązani do zapłaty niższej z nich oraz w zakresie odsetek naliczonych również różnie. W przypadku pozwanej odsetki żądane przez powoda należało zasądzić dopiero od momentu skutecznego wypowiedzenia umowy, co nastąpiło po upływie 30 dni od daty doręczenia jej odpisu pozwu tj. z dniem 20 kwietnia 2016 roku. W pozostałym zakresie powództwo podlegało oddaleniu, jako bezzasadne.

W sprawie spadek został objęty przez pozwanych z dobrodziejstwem inwentarza, co wynika wprost z aktu postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. Stosownie do treści art 319 k.p.c. jeżeli pozwany ponosi odpowiedzialność z określonych przedmiotów majątkowych albo do wysokości ich wartości, sąd może, nie wymieniając tych przedmiotów ani ich wartości, uwzględnić powództwo zastrzegając pozwanemu prawo do powołania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie odpowiedzialności. Ograniczenie odpowiedzialności dłużnika do określonej wysokości występuje m.in. w sytuacji z art. 1031 § 2 k.c. Zgodnie z tym przepisem (w brzmieniu obowiązującym od 18.10.2015 r.), w razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w wykazie inwentarza albo spisie inwentarza stanu czynnego spadku. Jak wskazuje się w doktrynie i orzecznictwie przewidziane w art. 319 k.p.c. zastrzeżenie, iż stronie pozwanej przysługuje prawo do powoływania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie odpowiedzialności, sąd jest obowiązany zamieścić w wyroku z urzędu (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 11 lutego 2015 roku sygn. akt I ACa 738/14). Sąd w wyroku powinien zastrzec pozwanemu prawo powoływania się na ograniczenie odpowiedzialności, gdyż możliwość powoływania się w tytule egzekucyjnym na ograniczenie odpowiedzialności istnieje tylko, gdy ograniczenie to zostało zastrzeżone w tytule egzekucyjnym (art. 837 k.p.c. z wyjątkami w nim wskazanymi; por. wyr. SN z 7.5.1972 r., I PR 426/70, OSNCP 1972, Nr 4, poz. 67). Stąd też, jako, że Sąd w sprawie niniejszej ustalił, iż pozwani przyjęli spadek po Z. P. z dobrodziejstwem inwentarza, to jednocześnie zobligowany był z urzędu zastrzec, im w wyroku prawo powoływania się w toku egzekucji zasądzonego świadczenia pieniężnego na ograniczenie odpowiedzialności do wartości spadku nabytego po w/w.

O kosztach niniejszego procesu Sąd orzekł w oparciu o treść art 100 zd. 1 in fine k.p.c. rozdzielając je stosunkowo. Powód wygrał sprawę niniejszą w ok. 90%, a zatem pozwanych obciążał obowiązek poniesienia 90% tychże kosztów, powoda, zaś 10%. Koszty poniesione przez powoda to: opłata sądowa od pozwu - 1000,00 zł, wynagrodzenie pełnomocnika będącego radcą prawnym - 3.600,00 zł, koszty dojazdu pełnomocnika na rozprawy zgodnie ze złożonymi spisami - 428,79 zł, koszt pełnomocnictwa - 17,00 zł, koszt opłat notarialnych wskazanych w pozwie - 15,99 zł. Łącznie jest to kwota 5.061,78 zł. Koszty poniesione przez pozwanego to kwota 3.617,00 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika będącego radcą prawnym i opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Z kolei pozwana M. J. (1) nie poniosła kosztów procesu podlegających rozliczeniu. W tej sytuacji suma kosztów procesu w zakresie sporu powoda z M. P. to kwota 8678,78 zł. Z tego 90% obciąża pozwanego i jest to kwota 7810,90 zł, a tymczasem poniósł on koszty w w/w kwocie 3617,00 zł. Obciążająca go różnica to zatem kwota 4.193,90 zł i taką kwotę Sąd zasądził od niego na rzecz powoda w punkcie IV sentencji wyroku. W przypadku z kolei sporu powoda z pozwaną M. J. (1) suma kosztów to kwota 5.061,78 zł. Z tego 90% obciąża pozwaną i jest to kwota 4.555,60 zł i taką kwotę Sąd zasądził od tej pozwanej na rzecz powoda w punkcie IV sentencji wyroku. Jednocześnie Sąd zastrzegł, iż również w tym zakresie odpowiedzialność pozwanych, co do zwrotu kosztów procesu powodowi jest odpowiedzialnością solidarną do kwoty niższej tj. 4.193,90 zł.

Wreszcie w związku z tym, iż w toku niniejszego procesu zostały również poniesione tymczasowo wydatki z sum budżetowych Sąd stosownie do treści art 113 ust 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art 100 zd. 1 in fine k.p.c. miał obowiązek o nich rozstrzygnąć w wyroku. Suma tych kosztów to kwota 1.182,29. Z tego 10% tj. 118,29 zł należało nakazać pobrać od powoda, zaś pozostałe 90 % tj. 1.064,60 zł solidarnie od pozwanych.

Mając powyższe na uwadze Sąd orzekł, jak w sentencji wyroku.