Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 września 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 6 września 2012 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa K. K.

przeciwko J. M.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 28 listopada 2011 r., sygn. akt II C 86/09

1)  oddala apelację;

2)  nie obciąża powoda kosztami postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I ACa 482/12

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Katowicach oddalił powództwo K. K. przeciwko J. M. o zapłatę 79 000 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia wytoczenia powództwa tytułem odszkodowania oraz zadośćuczynienia za krzywdę wyrządzoną wadliwym wykonaniem usługi protetycznej oraz orzekł o kosztach procesu.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że powód korzystał z leczenia stomatologicznego u pozwanej. Usługa pozwanej miała polegać na założeniu mostów złożonych licowanych porcelaną w zakresie szczęki, którą to usługę pozwana wykonała w marcu 2005r.

Z uwagi na liczne odpryski porcelany powód w styczniu 2006r. usługę tę zareklamował. Po konsultacji uszkodzeń z technikiem dentystycznym pozwana ostatecznie uwzględniła reklamację i zaproponowała powodowi ponowne bezpłatne wykonanie usługi. Nadto strony uzgodniły, iż pozwana wykona dodatkową usługę w żuchwie, która miała być tożsama z tą wykonaną w szczęce.

W lutym 2006r. pozwana w ramach reklamacji wykonała zabiegi o charakterze przygotowawczym w stosunku do usługi założenia mostów w szczęce oraz te same czynności w żuchwie w ramach usługi dodatkowej. Pozwana do terminu kolejnej wizyty, która miała odbyć się za miesiąc, pozostawiła powodowi tymczasowe zabezpieczenia uzębienia.

Pomimo prób skontaktowania się pozwanej z K. K., powód zgłosił się na kolejną wizytę dopiero w dniu 28 czerwca 2007r., tłumacząc to względami zdrowotnymi. Pozwana poinformowała powoda o możliwości wystąpienia zmian w zgryzie powoda spowodowanych nieprzestrzeganiem wyznaczonego w lutym 2006r. terminu wizyty.

W dniu 28 czerwca 2007r. J. M. w ramach ostatecznego wykonania usługi założyła pozwanemu uzupełnienie protetyczne według stanu przebiegu leczenia pacjenta w lutym 2006r.

Dalsze leczenie protetyczne powód kontynuował u lek. stomatologa A. K.. Powód nie ma już założonego przez pozwaną uzupełnienia protetycznego.

Na wniosek powoda z dnia 6 maja 2008r. (...) Izba Lekarska w K. przeprowadziła postępowanie wyjaśniające, które ostatecznie zakończyło się jego umorzeniem przez (...) Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej.

W oparciu o opinię lekarską Sąd Okręgowy ustalił, że obecnie nie istnieje możliwość oceny przyczyn uszkodzenia olicowania koron zblokowanych użytkowanych przez powoda w łuku górnym. Uraz mógł zostać spowodowany niefizjologicznym ich wykorzystaniem, wytwarzaniem nadmiernych sił w układzie stomatologicznym spowodowanych schorzeniem pochodzenia ośrodkowego (np. schorzeniem psychicznym typu bruksizm, skutkiem ubocznym leków psychotropowych), wadą wykonawstwa będącą skutkiem nieprawidłowego postępowania technika oraz niewłaściwą preparacją zębów przez lekarza. Samo niedostateczne wypełnienie kanału nie mogło spowodować uszkodzenia olicowania koron zblokowanych. Analiza dokumentacji zdjęciowej wskazuje, że bardziej prawdopodobną przyczyną powstania uszkodzeń była niefizjologiczne używanie zębów (otwarcie zębami butelki, uderzenie się). Trwająca w okresie od 8 lutego 2006r. do 28 czerwca 2007r. przerwa w leczeniu stomatologicznym powoda doprowadziła do zmian w układzie ułożenia zębów, które uniemożliwiły zastosowanie wykonanych uprzednio uzupełnień protetycznych. Mogą być one jedynie wykorzystane jako uzupełnienie tymczasowe. Z uwagi na brak uzupełnień w uzębieniu powoda, zbędnym było jego badanie.

W tak ustalonym stanie faktycznym, Sąd pierwszej instancji uznał, że powód dochodzi swojego roszczenia w oparciu o przepisy dotyczące odpowiedzialności deliktowej (art. 415 kc), albowiem podstawą jego żądania był błąd terapeutyczny w leczeniu powoda.

W ocenie tego Sądu w sprawie nie doszło do wykazania przesłanek odpowiedzialności pozwanej za uszczerbek powstały w uzębieniu powoda. Z uwagi na brak możliwości porównania wykonanego w ramach reklamacji uzupełnienia (którego powód już nie ma) z efektami leczenia i przygotowania zębów do założenia olicowań (z uwagi na długi upływ czasu od zakończenia leczenia do wniesienia pozwu) nie można uznać, by wykonana przez pozwaną w ramach usługi ponownego wykonania uzupełnień w szczęce oraz dodatkowej usługi wykonania uzupełnień w żuchwie, była wadliwa.

Analiza dokumentacji medycznej powoda prowadziła do wniosku, że była ona dotknięta brakami obciążającymi pozwaną, jednakże pozostały zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, w tym zeznania samego powoda, który przyznał, że nie stawił się na umówioną wizytę, nie pozwala przypisać pozwanej odpowiedzialności za uszczerbek w uzębieniu powoda.

W tych okolicznościach stwierdził Sąd pierwszej instancji, iż w sprawie nie została spełniona jedna z przesłanek odpowiedzialności deliktowej, tj. wystąpienie zdarzenia wywołującego szkodę, co przy przyjęciu konieczności kumulatywnego spełnienia warunków tej odpowiedzialności czyni powództwo bezzasadnym.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu oparto o przepis art. 98 § 1 i 3 kpc.

Powyższy wyrok został zaskarżony apelacją przez powoda K. K.. Skarżący zaskarżył wyrok w całości i zarzucił naruszenie przepisów prawa procesowego, a to art. 233 § 1 kpc i art. 316 kpc poprzez dokonanie błędnych ustaleń faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i niewłaściwą ocenę materiału dowodowego w sprawie, a także wybiórcze jego wykorzystanie oraz art. 328 § 2 kpc poprzez wadliwe sporządzenie uzasadnienia i brak odniesienia się do wszystkich zgromadzonych w sprawie dowodów.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżący domagał się zmiany zaskarżonego wyroku i uwzględnienia powództwa ewentualnie jego uchylenia i przekazania sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania oraz zasądzenia kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie, albowiem zaskarżony wyrok jest prawidłowy.

Wbrew podniesionym w apelacji zarzutom Sąd Okręgowy przeprowadził postępowanie dowodowe zgodne z wnioskami stron, a zebrany materiał dowodowy, ocenił stosownie do art. 233 § 1 kpc.

Sąd Apelacyjny podziela ustalenia Sądu pierwszej instancji dotyczące przebiegu i czasu leczenia stomatologicznego powoda u pozwanej, zakresu umówionych i wykonywanych usług stomatologicznych i protetycznych, obecnego stanu uzębienia powoda oraz wyniku postępowania wyjaśniającego toczącego się przed (...) Rzecznikiem Dyscyplinarnym w stosunku do pozwanej J. M.. Ustalenia te Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne.

Dodać jedynie należy, że Sąd Okręgowy istotnie stwierdził, że pozwana próbowała wielokrotnie skontaktować się z powodem w okresie od 8 lutego 2007 r. do 28 czerwca 2007 r. (k. 304). Jednakże w kontekście wszystkich pozostałych dokonanych przez ten Sąd ustaleń przyjąć trzeba, iż wskazana data początkowa – 8 luty 2007 r. zamiast 8 luty 2006 r. stanowi omyłkę pisarską.

Nie sposób również podzielić zarzutu naruszenia art. 328 § 2 kpc, gdyż uzasadnienie zaskarżonego wyroku zawiera wszystkie elementy konstrukcyjne w tym przepisie wymienione. Sąd pierwszej instancji ustalił stan faktyczny na podstawie wszystkich zgromadzonych w sprawie dowodów, czemu dał wyraz w pisemnych motywach rozstrzygnięcia, przywołując rodzaj dowodu oraz kartę akt, na której dowód ów został przeprowadzony. Następnie wyjaśnił podstawę prawną wyroku i przytoczył przepisy prawa, które znalazły zastosowanie w rozpoznawanej sprawie.

W niewadliwie ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy nie naruszył także przepisów prawa materialnego trafnie przyjmując, że pozwanej nie można przypisać odpowiedzialności za uszczerbek w uzębieniu powoda w ramach reżimu deliktowego.

Słusznie przyjął Sąd pierwszej instancji, że powód dochodził roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym, który miał w ocenie powoda, polegać na popełnieniu przez pozwaną błędu terapeutycznego w jego leczeniu (art. 415 kc).

Powód konsekwentnie podtrzymywał tę podstawę prawną (k. 85, 106). W toku dalszego postępowania przed Sądem pierwszej instancji samo żądanie jak i jego podstawa prawna nie zostały przez powoda zmienione. Powoływanie zatem przez skarżącego w apelacji – jako alternatywnego źródła odpowiedzialności pozwanej – art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (tekst jednolity, Dz. U. z 2012r., Nr 159) jest spóźnione, albowiem postępowania w tym zakresie Sąd Okręgowy w ogóle nie prowadził. Podkreślić przy tym trzeba, że żądanie odszkodowania oraz zadośćuczynienia oparte o treść art. 415 kc oraz żądanie zadośćuczynienia z tytułu naruszenia praw pacjenta z art. 448 kc (do którego odsyła art. 4 ust. 1 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta) to dwa samodzielne i niezależne roszczenia, mające odrębne umocowanie prawne (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 2007 r., V CSK 76/07, OSNC z 2008r., Nr 7 – 8, poz. 91).

Przedstawione zatem przez powoda okoliczności faktyczne uzasadniające jego roszczenie winny zostać przeanalizowane w ramach tej właśnie podstawy prawnej, co też Sąd Okręgowy prawidłowo uczynił. Zgodnie z przyjętą w polskim systemie prawa cywilnego konstrukcją odpowiedzialności deliktowej jej przypisanie określonemu podmiotowi uzależnione jest od kumulatywnego spełnienia trzech przesłanek: wystąpienia zdarzenia, z którym ustawa wiąże odpowiedzialność na określonej zasadzie, powstania szkody oraz związku przyczynowego pomiędzy tymże zdarzeniem a szkodą.

Jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego powód nie wykazał, aby to działanie pozwanej J. M. przyczyniło się do powstania uszczerbku w jego uzębieniu oraz spowodowanych w jego konsekwencji dolegliwości psychicznych i fizycznych. Przypomnieć w tym miejscu należy istotne dla rozstrzygnięcia okoliczności faktyczne sprawy. Pozwana podjęła się leczenia stomatologicznego powoda w marcu 2005r. polegającego na założeniu mostów licowanych porcelaną w szczęce pacjenta i usługę tę wykonała (zeznania pozwanej J. M., k. 172 – 175, zeznania powoda K. K., k. 169 – 172). W powłoce porcelanowej mostów powstały znaczne ubytki, które powód w styczniu 2006r. skutecznie zareklamował i w konsekwencji pozwana podjęła się wykonania na jej koszt nowego wypełnienia szczęki, a na życzenie powoda dodatkowej usługi wykonania uzupełnień żuchwy (zeznania świadka H. L., k. 126 – 127). W dniach od 1 do 8 lutego 2006r. pozwana przygotowała zarówno szczękę jak i żuchwę powoda do założenia wypełnień, które miały być ostatecznie wykonane w jamie ustnej powoda podczas wizyty wyznaczonej na dzień 15 lutego 2006r. (przesłuchanie informacyjne oraz zeznania pozwanej J. M., k. 98 – 99, k. 172 – 175), na którą powód się nie zgłosił. Do czasu tej wizyty powodowi założono mosty tymczasowe. Powód, skarżąc się na dolegliwości bólowe, przyszedł na wizytę u pozwanej dopiero w dniu 28 czerwca 2007r., podczas której pozwana założyła mu wykonane przeszło rok temu wypełnienia porcelanowe, które w założeniu miały mieć charakter tymczasowy do czasu ponownego przeprowadzenia leczenia zębów powoda i przygotowania szczęki i żuchwy do wykonania nowego uzupełnienia (ustna opinia uzupełniająca biegłej dr n. med. J. L., k. 284 – 287).

W okresie pomiędzy wizytą powoda w gabinecie pozwanej w dniu 8 lutego 2006r. a kolejną, która miała miejsce w dniu 28 czerwca 2007r., upłynęło ponad 16 miesięcy. W tym czasie zmiany w układzie ułożenia zębów u pacjenta mogą być na tyle rozległe, że niemożliwym jest wykorzystanie wykonanej wcześniej (tj. prawie 1,5 roku wcześniej) pracy protetycznej jako mostu stałego, możliwe jest jednak jego wykorzystanie jako mostu tymczasowego. W takim też charakterze powodowi zostały założone w czerwcu 2007r., wykonane w lutym 2006r., uzupełnienia (ustna opinia uzupełniająca biegłej dr n. med. J. L., k. 284 – 287), a adnotacja o tymczasowym wykorzystaniu wcześniej wykonanych protez stałych została uczyniona przez pozwaną w dokumentacji medycznej (historii choroby powoda). Obecnie u powoda stwierdzono znaczną przebudowę stawów skroniowo – żuchwowych polegającą na przemieszczeniu żuchwy w kierunku przednim (k. 63 – 64 akt postępowania wyjaśniającego przez Rzecznikiem Odpowiedzialności Zawodowej).

W tych okolicznościach trafnie przyjął Sąd Okręgowy, że w sprawie nie zostały wykazane przesłanki z art. 415 kc. Zachowanie pozwanej polegające na rozpoczęciu leczenia zębów powoda, ich przygotowaniu do ostatecznej przymiarki i zainstalowania mostów porcelanowych nie było źródłem powstania po stronie powoda szkody. Jest tak z tej przyczyny, że to zachowanie samego powoda (a w zasadzie jego szesnastomiesięczna bezczynność) było przyczyną powstania w jego uzębieniu zmian, których korekta w trybie leczenia przedprotetycznego będzie wymagała dużego nakładu czasu oraz środków finansowych. Swoim zachowaniem powód w istocie uniemożliwił pozwanej finalne wykonanie usługi protetycznej zarówno w żuchwie jak i w szczęce, a tym samym doprowadził do sytuacji, w której nie sposób dokonać jest – istotnego z punktu widzenia wydania ewentualnego rozstrzygnięcia o odpowiedzialności pozwanej – porównania wykonanych prac przygotowawczych i naprawczych zębów z wypełnieniem mającym stanowić most stały założony powodowi w dniu zaplanowanej na dzień 15 lutego 2006r. wizyty, która z przyczyn leżących po stronie skarżącego nie doszła do skutku.

Ujawnione w postępowaniu braki w prowadzonej przez pozwaną dokumentacji medycznej również nie prowadzą do uznania, iż dopuściła się ona czynu niedozwolonego w rozumieniu art. 415 kc, który miał prowadzić do powstania u powoda uszczerbku na zdrowiu. Nawet najbardziej skrupulatne prowadzenie dokumentacji medycznej nie miałoby bowiem żadnego wpływu na zachowanie powoda i zmuszenie go do odbycia ustalonej przez pozwaną wizyty.

Podobnie eksponowana w apelacji okoliczność o rzekomym braku prób nawiązania przez pozwaną kontaktu telefonicznego z powodem jest w rozpoznawanej sprawie bez znaczenia. Pozwana jednoznacznie określiła termin wizyty na dzień 15 lutego 2006r., a przy założeniu zasady dobrowolności leczenia, decyzja o skorzystaniu z tego terminu należeć mogła wyłącznie do powoda.

Reasumując uznać należy, że Sąd Okręgowy słusznie przyjął, iż w sprawie nie został spełniony jeden z warunków odpowiedzialności deliktowej, tj. wystąpienie zdarzenia, z którym ustawa wiąże odpowiedzialność na określonej zasadzie (w tym przypadku zasadzie winy). Z uwagi zaś na ustawowy wymóg kumulatywnego wystąpienia wszystkich trzech wcześniej wskazanych przesłanek z art. 415 kc, zbędnym było analizowanie – wobec braku jednej z nich – pozostałych przesłanek tejże odpowiedzialności.

Z tych przyczyn Sąd Apelacyjny z mocy art. 385 kpc oddalił apelację powoda jako bezzasadną.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na mocy art. 102 kpc w zw. z art. 108 § 1 kpc i art. 391 § 1 kpc, a to z uwagi na trudną sytuację osobistą i majątkową powoda, przy uwzględnieniu nadto, że powód został obciążony kosztami postępowania przed sądem pierwszej instancji w kwocie 3 600 zł, co będzie stanowiło dla niego znaczną dolegliwość.