Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 25 września 2017 r. Sąd Rejonowy w Kutnie Wydział IV Pracy:

I. w sprawie z powództwa W. S. (1) przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w K.:

1.  zasądził od (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w K. na rzecz W. S. (1) kwotę 28.823,85zł (dwadzieścia trzy tysiące osiemset dwadzieścia trzy złote osiemdziesiąt pięć groszy) tytułem wynagrodzenia za pracę z ustawowymi odsetkami dla kwot:

a)  4.823,85zł (cztery tysiące osiemset dwadzieścia trzy złote osiemdziesiąt pięć groszy) od dnia 11 czerwca 2013 roku do dnia zapłaty, tytułem wyrównania wynagrodzenia za pracę za maj 2013 roku,

b)  6.000,00zł (sześć tysięcy złotych) od dnia 11 sierpnia 2013 roku do dnia zapłaty, tytułem wynagrodzenia za pracę za lipiec 2013 roku,

c)  6.000,00zł (sześć tysięcy złotych) od dnia 11 września 2013 roku do dnia zapłaty, tytułem wynagrodzenia za pracę za sierpień 2013 roku,

d)  6.000,00zł (sześć tysięcy złotych) od dnia 11 października 2013 roku do dnia zapłaty, tytułem wynagrodzenia za pracę za wrzesień 2013 roku,

e)  6.000,00zł (sześć tysięcy złotych) od dnia 11 listopada 2013 roku do dnia zapłaty, tytułem wynagrodzenia za pracę za październik 2013 roku,

2.  oddalił powództwo w pozostałym zakresie,

3.  wyrokowi nadał rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 6.000,00zł (sześć tysięcy złotych).

II. w sprawie z powództwa wzajemnego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K. przeciwko W. S. (1):

1.  zasądził od W. S. (1) na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K. kwotę 42.000,00zł (czterdzieści dwa tysiące złotych) z ustawowymi odsetkami dla kwot:

a)  18.000,00zł (osiemnaście tysięcy złotych) od dnia 18 lipca 2016 roku do dnia zapłaty, tytułem odszkodowania z tytułu odpowiedzialności materialnej pracownika,

b)  22.500,00zł (dwadzieścia dwa tysiące pięćset złotych) od dnia 18 lipca 2016 roku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu nienależnie pobranego wynagrodzenia za pracę za okres od 01 lutego 2014 roku do 30 kwietnia 2015 roku,

c)  1.500,00zł (jeden tysiąc pięćset złotych) od dnia 16 grudnia 2016 roku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu nienależnie pobranego wynagrodzenia za pracę za maj 2015 roku.

2.  oddalił powództwo w pozostałym zakresie.

III.  zasądził od W. S. (1) na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K. kwotę 2.584,00zł (dwa tysiące pięćset osiemdziesiąt cztery złote tytułem zwrotu kosztów procesu),

IV.  nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Kutnie tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych:

1.  od W. S. (1) kwotę 1.711,52zł (jeden tysiąc siedemset jedenaście złotych pięćdziesiąt dwa grosze) w części uwzględniającej powództwo wzajemne i oddalającej powództwo główne,

2.  od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K. kwotę 1.400,33zł (jeden tysiąc czterysta złotych trzydzieści trzy grosze) w części uwzględniającej powództwo główne i oddalającej powództwo wzajemne.

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne:

W. S. (1) był zatrudniony w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w K. (poprzednia firma (...).A.S. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością) w okresie od 1 października 2001 roku do 31 maja 2015 roku na stanowisku dyrektora.

W okresie od stycznia 2013 roku do października 2013 roku wynagrodzenie miesięczne powoda wynosiło kwotę 6.000zł.

Na numerze konta 840-1-13 za rok 2013 widniał zapis, iż niewypłacone wynagrodzenia powoda za rok 2013 wyniosły 42.000zł brutto.

Faktycznie powód otrzymał wynagrodzenie za pracę za okres styczeń, luty i marzec 2013 roku. Dodatkowo powód pobrał z kasy wynagrodzenie w kwocie 5.000zł w lutym 2014 roku. Powód uzyskiwał wynagrodzenie netto w kwocie 4.206,03zł. Od wypłaconych wynagrodzeń zostały odprowadzone składki ubezpieczeniowe.

W spornym okresie czasu w pozwanej spółce był zatrudniony syn powoda, R. S. (1) wykonujący czynności w ramach umowy zlecenia. Z tytułu zawartej umowy zlecenia otrzymywał wynagrodzenie w kwocie 1.012zł. W trakcie zatrudnienia R. S. (1) w spornym okresie czasu nie było sytuacji, aby otrzymywał on na konto bankowe wynagrodzenie powoda.

Niektóre wypłaty wynagrodzenia były przez pozwaną spółkę ujmowane łącznie i obejmowały wypłaty zarówno powoda jak i syna w łącznej kwocie 5.218,03zł (4.206,03zł i 1.012zł).

Powyższa wypłata została zaliczona przez pracodawcę na poczet wynagrodzenia za pracę za kwiecień 2013 roku i w części do kwoty 1.176,15zł brutto (793,97zł netto) na poczet wynagrodzenia za maj 2013 roku.

W okresie objętym sporem powód nie składał spółce oświadczenia o rachunku bankowym, na który miały być wypłacane wynagrodzenia za pracę.

Dopiero po zawarciu aneksu do umowy o pracę z dnia 31 stycznia 2014 roku w aktach osobowych powoda znalazło się oświadczenie o rachunku bankowym do wypłat wynagrodzenia.

Z uwagi na wspólne uzgodnienia jeszcze przed sprzedażą udziałów spółka (...) pokrywała wcześniejsze zobowiązania pozwanej spółki w tym wynagrodzenia powoda. Powód wnosił wówczas o przekazywanie wynagrodzeń na jego rachunek bankowy.

W. S. (1), w okresie objętym sporem, był jedyną osobą do składania dyspozycji z rachunku bankowego spółki w Banku (...).

W dniu 30 maja 2014 roku powód sprzedał spółce (...) własność 760 udziałów w pozwanej spółce.

Przed nabyciem udziałów w spółce nabywca sprawdzał stan dokumentów księgowych. Pod względem ustawy o rachunkowości nie budziła on wątpliwości, jednakże stan rzeczywisty nie odpowiadał zapisom w dokumentacji. Stan wynagrodzeń powoda nie był przedmiotem analizy przed nabyciem udziałów.

Po nabyciu udziałów przez spółkę (...) w mieniu pozwanej spółki stwierdzono niedobór kasowy w kwocie 49.951,18zł. W dniu 22 maja 2015 roku pozwany wystawił notę księgową obciążającą powoda wskazanym niedoborem.

W okresie gdy powód pełnił funkcję dyrektora i prezesa zarządu spółki pracownicy obsługujący kasę zmieniali się nie mając tych czynności w zakresie obowiązków. Powód pobierał gotówkę z kasy rozliczając ją dowodami KW lub jedynie w sporządzanych ręczenie raportach wewnętrznych. W kasie nie były przeprowadzane żadne inwentaryzacje pomimo tego, iż z danych księgowych wynikało, iż stan gotówki praktycznie nigdy się nie zgadzał. Zdarzały się sytuacje, że inne osoby podpisywały dokumenty dotyczące tej samej operacji w postaci faktury i KP. Gotówka z kasy była przekazywana do księgowości. W kasie pozostawała jedynie niewielka część gotówki a zdarzały się sytuacje, iż nadwyżki były przekazywane bezpośrednio powodowi. Pracownicy tego działu również zmieniali się. Dopiero w sierpniu 2014 roku zostały ustalone formalne kwestie odpowiedzialności materialnej za kasę i zakresy obowiązków osób, które się nią zajmowały. Pracownicy działu księgowości zwracali się do powoda, aby uregulować obowiązki osób odpowiedzialnych za kasę, jednakże wnioski te pozostały bez odpowiedzi. Formalny nadzór nad pracownikami w tym osobami obsługującymi kasę miał W. S. (1). Powód faktycznie uniemożliwił przeprowadzenie inwentaryzacji w kasie za rok 2013 nie dostarczając księgowej żądanych dokumentów, których braki nie pozwalały na wykonanie sprawdzenia.

Aneksem do umowy o pracę z dnia 31 stycznia 2014 roku pozwana spółka działając przez pełnomocnika ustaliła wynagrodzenie powoda od dnia 01 lutego 2014 roku na kwotę 7.500zł miesięcznie. Umowa została zawarta bez formy aktu notarialnego.

W okresie zawarcia wskazanego aneksu powód był jedynym wspólnikiem pozwanej spółki (poprzednio działającej pod firmą (...).A.S.) jak również jedynym członkiem jej zarządu.

Powód pobrał podwyższone wynagrodzenie za pracę w okresie od dnia 01 lutego 2014 roku do 31 maja 2015 roku w łącznej kwocie 24.000zł. Pozwany od podwyższonych wynagrodzeń odprowadził nienależnie wszelkie obciążenia publicznoprawne. Powód wynagrodzenie na konto otrzymywał jedynie w części z uwagi na potrącenia egzekucyjne.

Nabywca udziałów w pozwanej spółce zobowiązał się spłacać jej zadłużenie, które na dzień 31 grudnia 2015 roku sięgało 8.500.000zł.

Pismem z dnia 06 kwietnia 2016 roku pozwany wezwał powoda do zapłaty kwoty 72.451,18zł wyznaczając 7 dniowy termin na uregulowanie należności.

Powód nie uregulował należności objętych pozwem wzajemnym.

Analizując zebrany w sprawie materiał dowodowy Sąd meriti stwierdził, iż zasadniczo nie budzi on wątpliwości i nie był kwestionowany w toku procesu.

Wskazał jednak, iż za niewiarygodne należy uznać zeznania powoda w części, w jakiej wskazał on na brak uregulowania wobec niego wynagrodzenia za pracę za sporny okres w całej dochodzonej kwocie. Za niewiarygodne uznać należy również zeznania powoda dotyczące prowadzenia list płac dotyczących jego wynagrodzeń jak również jasnych kryteriów prowadzenia kasy i osób odpowiedzialnych za jej prowadzenia. Wskazać należy, iż zeznania powoda w powyższym zakresie są sprzeczne z całokształtem zebranego w sprawie materiału dowodowego ujawniającego wypłatę części wynagrodzeń, brak prowadzenia list płac powoda jak również brak jakichkolwiek zasad prowadzenia kasy oraz uregulowania odpowiedzialności osób ją prowadzących. Zeznania powoda są nastawione wyłącznie na obronę własnego interesu procesowego i nie zasługują na uwzględnienie (art. 233§1 kpc).

Sąd Rejonowy pominął dokument prywatny powoda zatytułowany lista zaległych wynagrodzeń albowiem zawiera on tylko dowód złożonego oświadczenia powoda (art. 245 k.p.c.) i nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Pozostały materiał dowodowy nie budził wątpliwości Sądu Rejonowego.

W nawiązaniu do powyższego Sąd Rejonowy zważył, iż zarówno powództwo główne jak i wzajemne zasługują w części na uwzględnienie.

Analizując zgłoszone roszczenie o wynagrodzenie za pracę zdaniem Sądu I instancji ma ono swoją podstawę w art. 80 k.p. Wskazał, iż powód świadczył pracę na rzecz pozwanej spółki w okresie objętym żądaniem, a więc od stycznia do października 2013 roku. Poza sporem przyjął okoliczność, iż wynagrodzenie powoda w tym okresie wynosiło 6.000zł. Zdaniem Sądu meriti pozwany wykazał jednak w toku procesu, iż część żądań powoda ze wskazanego okresu została zaspokojona jeszcze przed wytoczeniem powództwa - za okres styczeń – kwiecień 2013 roku, część maja 2013 roku oraz czerwiec 2013 roku. Sąd ten uznał, że z dowodów zebranych w sprawie wynika, iż powód otrzymał wypłaty za miesiące:

1.  styczeń 2013 roku w kwocie 4.206,03zł netto (k: 60 i 415),

2.  luty 2013 roku w kwocie 4.206,03zł netto (k: 52),

3.  marzec 2013 roku w kwotach 1488zł oraz 2718,03zł, co daje łącznie należne powodowi wynagrodzenie netto w kwocie 4206,03zł (k: 53),

4.  kwiecień i maj 2013 roku w kwocie netto 5.000zł pobranej z kasy w dniu 22 lutego 2014 roku, którą pozwany zaliczył na całe wynagrodzenie za kwiecień w kwocie 4.206,03zł netto i część wynagrodzenia za maj w kwocie netto 793,97zł i brutto 1.176,15zł (k: 53 i 68-69),

5.  czerwiec 2013 roku w dniu 08 lipca 2013 roku (k: 65 i 54) w łącznej kwocie netto 5.218,03zł, przy czym wskazana kwota stanowi sumę wynagrodzeń netto wypłacanych powodowi 4.206,03zł oraz R. S. (1) w kwocie 1012zł.

Sąd Rejonowy podkreślił, iż dowodami wypłaty należności na rzecz powoda są nie tylko potwierdzenia wypłaty, ale również zapisy księgowe na koncie wynagrodzeń, które w powiązaniu z zeznaniami przesłuchanych w sprawie świadków obrazujących problemy w dokumentacji kadrowo – płacowej potwierdzają częściowe wypłaty należności objętych pozwem (art. 233§1 k.p.c.).

Zdaniem Sądu I instancji wskazane zapisy na koncie wraz z dowodami wypłat należności na rzecz powoda potwierdziły, iż część należności została na jego rzecz wypłacona. Podkreślił, iż rzeczywiście pojawiają się wypłaty łączne na kwotę netto 5.218,03zł bez jednoznacznego opisu uprawnionego do odbioru należności.

Z materiału dowodowego – w ocenie tego Sądu - wynika jednak, iż wskazana suma stanowiła łączne wynagrodzenie powoda oraz jego syna R. S. (1) (4.206,03zł i 1.012zł), co pozwala na przyjęcie, iż zostało ono wypłacone.

Sąd meriti wskazał nadto, iż pozwany miał prawo do zaliczenia pobranej przez powoda gotówki w lutym 2014 roku w kwocie 5.000zł na najpóźniej wymagalne świadczenia, a więc wynagrodzenie za kwiecień i część maja 2013 roku na podstawie art. 451 k.c. w zw. z art. 300 k.p.

W związku z powyższymi okolicznościami Sąd Rejonowy zasądził na rzecz powoda kwotę 28.823,85zł tytułem zaległego wynagrodzenia za pracę z ustawowymi odsetkami dla kwot:

a)  4.823,85zł od dnia 11 czerwca 2013 roku do dnia zapłaty, tytułem wyrównania wynagrodzenia za pracę za maj 2013 roku,

b)  6.000,00zł od dnia 11 sierpnia 2013 roku do dnia zapłaty, tytułem wynagrodzenia za pracę za lipiec 2013 roku,

c)  6.000,00zł od dnia 11 września 2013 roku do dnia zapłaty, tytułem wynagrodzenia za pracę za sierpień 2013 roku,

d)  6.000,00zł od dnia 11 października 2013 roku do dnia zapłaty, tytułem wynagrodzenia za pracę za wrzesień 2013 roku,

e)  6.000,00zł od dnia 11 listopada 2013 roku do dnia zapłaty, tytułem wynagrodzenia za pracę za październik 2013 roku.

Sąd Rejonowy stwierdził, że w pozostałym zakresie wniesione powództwo o wynagrodzenie jest pozbawione podstaw faktycznych i podlega oddaleniu.

W ocenie Sądu I instancji nie było jednak podstaw do uwzględnienia zarzutu pozwanego sprzeczności powództwa z zasadami współżycia społecznego w zakresie uwzględnionego powództwa głównego (art. 8 k.p.).

Uzasadniając swe stanowisko Sąd Rejonowy wskazał, że poza sporem jest bowiem fakt, iż w okresie spornym powód świadczył pracę na rzecz pozwanego, co winno skutkować uzyskaniem wynagrodzenia za pracę, zaś braki w dokumentacji kadrowo – płacowej oraz księgowej obciążają powoda, co do wskazanego powyżej zarzutu wypłaty wynagrodzenia na błędny rachunek bankowy jak również możliwości obciążenia go należnościami określonymi w powództwie wzajemnym (o czym będzie mowa w dalszej części uzasadnienia), jednakże nie mogą wpływać całkowicie na pozbawienie go prawa do wynagrodzenia w zamian za wykonaną pracę. Tym samym zarzut ten nie może wpływać do pozbawienie powoda prawa do wynagrodzenia, co skutkuje jego nieuwzględnieniem w zakresie uwzględnionego powództwa.

W związku z uwzględnieniem powództwa o wynagrodzenie Sąd Rejonowy nadał wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 6.000zł, jako jednomiesięcznego wynagrodzenia powoda na podstawie art. 477 ²§1 k.p.c.

Zdaniem Sądu I instancji na częściowe uwzględnienie zasługiwało wniesione powództwo wzajemne.

Sąd ten wskazał, że pozwany sformułował je na dwóch podstawach prawnych, pierwszej związanej z odpowiedzialnością powoda wobec spółki za spowodowanie braków kasowych, jako związanej z odpowiedzialnością materialną pracownika i szkodą wyrządzoną umyślnie i drugiej związanej z uzyskaniem nienależnego wynagrodzenia za pracę. Podniósł, że strona pozwana jasno sformułowała podstawy odpowiedzialności powoda w zakresie zapłaty odszkodowania z tytułu odpowiedzialności materialnej upatrując go w stosunku pracy powoda, to brak było jakichkolwiek podstaw do uznania, iż sprawa w tym zakresie ma charakter gospodarczy jako spór między spółką a byłym członkiem zarządu i nie było podstaw do przekazania tej sprawy według właściwości. Sprawa o odszkodowanie miała bowiem od początku charakter sprawy z zakresu prawa pracy.

Sąd Rejonowy rozpoczynając rozważania w zakresie zwrotu nienależnie pobranego wynagrodzenia za pracę sformułowanego ostatecznie na kwotę 24.000zł po rozszerzeniu powództwa obejmującego okres od 1 lutego 2014 do 31 maja 2015 roku wskazał, iż żądanie to jest w pełni uzasadnione.

Poza sporem pozostawała okoliczność, iż na mocy aneksu do umowy o pracę z dnia 31 stycznia 2014 roku spółka działając przez pełnomocnika podwyższyła wynagrodzenie za pracę powoda o kwotę 1.500 zł miesięcznie; wskazany aneks, jako umowa dodatkowa, jest jednak czynnością prawną nieważną od samego początku albowiem w okresie jej zawarcia powód był jedynym członkiem zarządu pozwanej spółki. Zawarcie wskazanej umowy wymagało zatem szczególnej formy aktu notarialnego (art. 210§2 k.s.h);

W ocenie Sądu I instancji zawarcie umowy bez tej formy skutkuje jej nieważnością (art. 73§2 k.c. w zw. z art. 300 k.p.); aneks do umowy o pracę z dnia 31 stycznia 2014 roku był zatem nieważny już od momentu jego zawarcia i nie stał się ważny pomimo jego wykonania, co powoduje, iż wynagrodzenie za pracę pobrane przez powoda na tej podstawie było świadczeniem nienależnym zgodnie z art. 410§2 k.c., zaś pozwana spółka miała prawo żądać jego zwrotu.

W ocenie Sądu Rejonowego w sprawie nie zaszła żadna z przesłanek regulowanych art. 411 k.c. w zw. z art. 300 k.p., zaś powód winien mieć pełną świadomość braku podstaw do jego pobierania od samego momenty zawarcia aneksu; sam fakt, iż pozwana spółka winna mieć wiedzę w tym zakresie i mogła uregulować należności powoda, w szczególności po zmianie większościowego udziałowca, nie zmienia istnienia podstaw materialnoprawnych do uznania zasadności powództwa w tym zakresie. W związku z powyższym Sąd meriti uznał, iż roszczenie w tym zakresie zasługuje na uwzględnienie i zasądził od pozwanego wzajemnego na rzecz powoda wzajemnego kwotę 24.000zł tytułem zwrotu nienależnie pobranego wynagrodzenia za pracę za okres od lutego 2014 do maja 2015 roku.

O odsetkach Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 481§1 k.c. w zw. z art. 300 k.p. Przyznając je na rzecz spółki w zakresie kwoty 22.500zł od dnia wytoczenia powództwa wzajemnego zaś od kwoty 1.500zł od dnia rozszerzenia powództwa właśnie o tą kwotę (k: 436).

Zdaniem Sądu I instancji powód od samego początku winien był mieć świadomość obowiązku zwrotu świadczenia jako nienależnie pobranego na podstawie nieważnej czynności prawnej, a zatem przyznanie odsetek od dnia zgłoszenia wskazanych roszczeń kwotowych jest w pełni uzasadnione i zasługuje na uwzględnienie.

W ocenie Sądu I instancji na częściowe uwzględnienie zasługiwało również żądanie zasądzenia odszkodowania z tytułu odpowiedzialności materialnej powoda, jako pracownika spółki. Poza sporem jest okoliczność, iż powód był zatrudniony, jako dyrektor a wiec osoba zarządzająca zakładem pracy w rozumieniu art.3 ¹k.p.

Sąd ten stwierdził, że wprawdzie w aktach osobowych powoda brak jest jakiegokolwiek zakresu jego obowiązków, ale z materiału dowodowego sprawy wynika, iż jako dyrektor spółki sprawował on nadzór nad całą jej działalnością, w tym kasą oraz nad pracownikami, w szczególności osobami odpowiedzialnymi za prowadzenie kasy i księgowości.

Z dowodów zebranych w sprawie – w ocenie Sądu I instancji - wynika, iż powód nie sprawował jednak żadnego faktycznego nadzoru nad kasą, pracownicy, którzy się nią zajmowali nie mieli jasno określonych zakresów obowiązków, nie posiadali również umów o odpowiedzialności za powierzone mienie, przepływ gotówki w kasie, jak również do księgowości, nie był regulowany żadnymi wewnętrznymi przepisami i praktycznie był chaotyczny oraz dowolny, powód nie zarządzał przeprowadzenia w kasie żadnych inwentaryzacji celem sprawdzenia stanu gotówki, lekceważąc również zalecenia osób z działu księgowości.

Sąd Rejonowy uznał nadto, że mimo wątpliwości co do prawidłowości stanu kasy powód nie zarządził nigdy jakiejkolwiek kontroli, zarówno co do stanu gotówki jak i obiegu dokumentacji finansowej. Poza sporem pozostawał również fakt, iż często pobierał wynagrodzenie z kasy, gotówka w kasie była przekazywana raz do działu księgowości, innym razem do banku, a w niektórych sytuacjach pobierał ją samodzielnie W. S.; również inni pracownicy spółki pobierali gotówkę z kasy, przy czym sposób ich rozliczania budził wątpliwości, chociażby z tego względu, iż często wystawianiem dokumentów dotyczących tej samej transakcji dokonywały różne osoby (wystawienie faktury i dowodu Kp).

Powyższe okoliczności - w ocenie Sądu meriti - wskazują istotne zaniedbania powoda w nadzorze nad podległymi pracownikami oraz nadzorze nad posiadanym mieniem spółki w postaci gotówki, zaś ujawniony przez spółkę niedobór w kwocie 49.951,18zł związany z brakiem gotówkowym z pewnością obciążał powoda jako osobę zarządzającą pozwanym zakładem pracy.

Dla Sądu I instancji wydaje się oczywistym, iż gdyby powód zarządzał co najmniej raz w roku kontrolę kasy i stanu gotówki, w tym kontrolę dokumentacji finansowej, możliwe byłoby dokonanie kontroli braku środków finansowych, wyjaśnienie okoliczności wpływających na rozbieżności oraz ujawnienie osób odpowiedzialnych za braki, zaś niewykonywanie tych obowiązków i próba przerzucania tej odpowiedzialności na etapie procesu na podległych pracowników świadczy o naruszeniu obowiązków pracowniczych powoda, jako dyrektora spółki i uzasadnia jego odpowiedzialność materialną za powierzone mu przez spółkę mienie.

Zdaniem Sądu meriti gdyby w spółce przeprowadzono jakiekolwiek kontrole finansowe to możliwym byłoby bądź zupełne wyjaśnienie niedoboru, bądź niedopuszczenie do jego narastania w kolejnych okresach czasu; zaniedbania powoda pozostawały zatem w związku przyczynowym z powstałą po stronie pracodawcy szkodą i uzasadniają jego odpowiedzialność na podstawie art. 114 k.p. Materiał dowodowy sprawy, niekwestionowany w tym zakresie przez powoda żadnymi wnioskami dowodowymi, wykazał zarówno podstawę odpowiedzialności W. S. jak i wysokość dochodzonej pozwem kwoty.

W ocenie Sądu Rejonowego, choć pracodawca wykazał niedobór w kwocie blisko 50.000 zł to nie ma jednak podstaw dowodowych do przypisania powodowi odpowiedzialności w pełnym zakresie, albowiem nie ma dowodów, iż szkoda została pozwanemu wyrządzona umyślnie (art. 122 k.p.).

W ocenie tego Sądu powód z pewnością zaniechał wykonania swych obowiązków nadzorczych w sposób zawiniony, z rażącym niedbalstwem jednakże na gruncie odpowiedzialności materialnej nie ma podstaw do zrównania tego zawinienia z winą umyślną a więc celowym działaniem zmierzającym do wyrządzenia szkody. Pozwany w toku procesu nie wykazał, aby powód wyrządził szkodę umyślnie (art. 6 k.c. w zw. z art. 300 k.p.), co pozwala na przypisanie odpowiedzialności powoda do trzymiesięcznego wynagrodzenia za pracę (art. 119 k.p.).

W związku z powyższym Sąd Rejonowy zasądził na rzecz powoda wzajemnego odszkodowanie z tytułu odpowiedzialności materialnej pozwanego wzajemnego w kwocie 18.000zł przyjmując wysokość miesięcznego wynagrodzenia powoda na kwotę 6.000zł. Przypomniał, iż zwiększenie wynagrodzenia powoda do kwoty 7.500zł od lutego 2014 roku było oparte na nieważnej czynności prawnej i nie wywołuje żadnych skutków prawnych w tym zwiększenia zakresu kwotowego odpowiedzialności W. S.. W związku z powyższym Sąd meriti oddalił powództwo w tej części ponad zasądzoną kwotę uznając je za pozbawione podstaw faktycznych i prawnych.

O odsetkach od zasądzonej kwoty Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 481 k.c. w zw. z art. 300 k.p., przyznając je od dnia wytoczenia powództwa czyli od 18 lipca 2016 roku. Podkreślić należy, iż wskazane żądanie ma charakter bezterminowy zaś jego wymagalność powstaje od dnia wezwania do zapłaty (art. 455§1 k.c.). W niniejszych okolicznościach faktycznych pozwany wzywał powoda do zapłaty należności pismem z dnia 22 maja 2015 roku, a zatem możliwość przyznania odsetek od dnia wytoczenia powództwa jest w pełni uzasadnione.

O kosztach procesu Sąd I instancji orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. w zw. z obowiązującymi na datę wniesienia pozwu głównego i wzajemnego §2 p. 6 w zw. z §9 ust. 1 p. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku o opłatach za czynności radców prawnych (Dz. U. poz. 1804) i analogicznych przepisów Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. poz. 1800). Ustalając stawki minimalne kosztów zastępstwa procesowego Sąd przyjął wartość przedmiotu sporu łączną z powództwa głównego oraz wzajemnego. Powód poniósł koszty procesu w kwocie 5.400zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (75% ze stawki 7.200zł) zaś pozwany koszty składające się z kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 5.400zł i opłaty od pozwu w kwotach 3.623zł i 75zł. Łącznie koszty procesu wyniosły 14.515zł. Ustalając wygraną w sporze Sąd uznał, iż powód wygrał go w części uwzględniającej powództwo główne i oddalającej powództwo wzajemne zaś pozwany w odwrotnych proporcjach przyrównując je do łącznej wartości roszczeń w kwocie 133.952zł. W związku z powyższym należało uznać, iż powód wygrał proces w 45% a pozwany w 55%. Powód winien zatem ponieść 55% kosztów procesu tj. 55% z 14.515zł co daje kwotę 7984zł. Ponieważ powód poniósł je do wysokości 5400zł zasadnym było obciążenie go kwotą 2584zł stanowiącą różnicę między kosztami należnymi a poniesionymi.

Ponadto Sąd Rejonowy, na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. poz. 623 z 2016) obciążył obie strony proporcjonalnie do przegranej w sporze kosztami sądowymi, które łącznie wyniosły 3111,85zł (nieuiszczona opłata od pozwu głównego i zwrot kosztów dojazdu świadków). Zdaniem Sądu zwolnienie powoda od kosztów sądowych miało charakter jedynie tymczasowy aż do zakończenia postępowania i nie przemawia przeciwko rozliczeniu kosztów sądowych w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie. Powód przegrał proces w 55% a więc winien ponieść koszty w kwocie 1.711,52zł zaś pozwany w kwocie 1.400,33zł a więc odpowiadającej 45% przegranej w procesie.

W. S. (1) zaskarżył powyższy wyrok apelacją obejmującą rozstrzygnięcie w zakresie zasądzenia od niego na rzecz powoda wzajemnego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K. kwoty 42.000 zł wraz z odsetkami (pkt II podpunkt 1 wyroku).

Zaskarżonej części orzeczenia zarzucił:

1. naruszenie przepisów prawa materialnego, a mianowicie:

1.1. art.116 k.p. w zw. z art. 114 k.p. – poprzez bezpodstawne przyjęcie, że powód wzajemny wykazał okoliczności uzasadniające odpowiedzialność pozwanego oraz wysokość powstałej szkody, podczas gdy przedstawione przez powoda wzajemnego dowody nie stanowią wystarczających podstaw do uznania jego twierdzeń,

1.2. art.117 § 1 k.p. – poprzez jego niezastosowanie, pomimo istnienia przesłanek polegających na wykazaniu przez pozwanego wzajemnego, że to pracownicy księgowości byli bezpośrednio odpowiedzialni za prawidłowe prowadzenie dokumentów księgowych i przeprowadzanie inwentaryzacji środków pieniężnych w kasie,

1.3. art.410 § 2 k.c. – poprzez uznanie, iż część wynagrodzenia pobieranego przez pozwanego wzajemnego począwszy od lutego 2014 r. w kwocie 1500 zł było świadczeniem nienależnie pobranym, podczas gdy podwyżka wynagrodzenia nastąpiła zgodnie z wolą i za wiedzą powódki wzajemnej, a od dnia 30 maja 2014 r. powódka wzajemna mogła swobodnie kształtować wynagrodzenie pozwanego wzajemnego,

2. błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że w mieniu spółki (...).A.S. wystąpił niedobór kasowy w kwocie 49.951,18 zł, – podczas gdy zebrany materiał dowodowy w tym zakresie nie pozwala na przyjęcie takiego stanu rzeczy,

3. naruszenie przepisów prawa procesowego, a mianowicie:

3.1. naruszenie art.233 § 1 k.p.c. – poprzez błędną, jednostronną, sprzeczną z zasadami logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego ocenę zebranego materiału dowodowego oraz brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego poprzez:

a) bezwarunkowe uznanie, iż zapis kwoty niedoboru w wysokości 4.416,04 zł na koncie księgowym „Rozliczenia niedoborów, szkód – inne” jest wystarczającym dowodem na jego istnienie, pomimo braku dokumentów źródłowych uzasadniających dokonanie wpisu, oraz biorąc pod uwagę ustalony przez Sąd całkowity brak organizacji, zasad prowadzenia kasy i nadzoru nad tym procesem,

b) bezwarunkowe uznanie, iż kwota 24.400 zł (łączna suma kwot: 5.000 zł + 6.000 zł 6400 zł + 7.000 zł) została pobrana przez pozwanego wzajemnego i nie wpłacona do kasy, podczas gdy brak dokumentów KP potwierdzających wpływ gotówki do kasy (przedłożono tylko niepodpisane druki) oraz brak raportów kasowych z daty rzekomego wpływu tych środków,

c) bezwarunkowe uznanie, zgodnie z twierdzeniem strony przeciwnej, że kwota zamieszczona w raporcie kasowym z dnia 9 lipca 2014 r. w wysokości 13.881,70 zł, opisana jako „Niedobór – Inwentaryzacja kasy z dnia” stanowi dodatkowy niedobór, niezależny od pozostałych, wykazanych wcześniej w roku 2014 niedoborów, podczas gdy zapis „inwentaryzacja” oznacza, że dokonano sprawdzenia stanu kasy w stosunku do ostatniej inwentaryzacji, uwzględniając również wynikające z niej wartości niedoborów, a kwota niedoboru mogła zostać wpłacona do kasy w terminie późniejszym,

d) bezwarunkowe uznanie, zgodnie z twierdzeniem strony przeciwnej, że w dniu 20 sierpnia 2014 r. w kasie Spółki (...).A.S. brak było gotówki, podczas gdy z raportu kasowego wynika stan gotówki w kasie w kwocie 2.726,04 zł, a twierdzenia powódki wzajemnej opierają się jedynie na „informacji Pani A. W.”, której zeznania nie potwierdzają tego faktu,

e) bezwarunkowe uznanie, zgodnie z twierdzeniem strony przeciwnej, że brak realizacji wypłaty kwoty 3.000 zł w dniu 16 lipca 2014 r. (która została uwzględniona po stronie rozchodów w raporcie kasowym) powoduje automatycznie zwiększenie stanu środków pieniężnych na dzień 20 sierpnia 2014 r. – bez niezbędnej analizy dokumentów kasowych w okresie pomiędzy tymi datami, tj. bez ustalenia czy kwota ta nie stanowiła zwiększenia pozycji stanu poprzedniego kasy w kolejnych raportach kasowych.

Mając powyższe na uwadze skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w zaskarżonym zakresie, o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów sądowych, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje oraz o zwolnienie go od kosztów sądowych związanych z wniesieniem apelacji.

Pozwana (powódka wzajemna) zaskarżyła powyższy wyrok w zakresie rozstrzygnięcia dotyczącego zasądzenia od pozwanej na rzecz powoda wynagrodzenia za pracę oraz w zakresie oddalenia w części powództwa wzajemnego.

Przedmiotowemu orzeczeniu zarzuciła:

1.  naruszenie prawa procesowego wyrażonego w art. 233 § 1 k.p.c. poprzez:

a)  brak wszechstronnego rozważenia zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego przy dokonywaniu oceny zgodności powództwa głównego z zasadami współżycia społecznego, jak również przy ocenie stopnia zawinienia powoda/pozwanego wzajemnego za powstały niedobór w Kasie pozwanej Spółki, w szczególności poprzez pominięcie w tym kontekście zeznań świadków A. M. (1), A. M. (2), A. S. i R. S. (2) oraz J. N. z których jednoznacznie wynika, iż powód wiedząc o trudnej sytuacji ekonomicznej Spółki i spodziewając się zbycia swoich udziałów na rzecz Spółki (...) S.A., z pełną świadomością nie zachowywał wymogów prawnych związanych z kierowaniem działalnością Spółki, w tym prowadzeniem dokumentacji księgowej i kadrowo – płacowej, a w szczególności świadomie zaniechał dopełniania formalności związanych z prowadzeniem obrotu gotówką w kasie Spółki (...) Sp. z o.o. wiedząc, iż może to prowadzić do powstania szkody w mieniu tej Spółki i co najmniej godząc się na taki skutek,

b)  błędną analizę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego w szczególności w postaci dokumentów księgowych i kadrowo – płacowych i w konsekwencji błędne wywiedzenie z tego materiału, iż powód nie otrzymał wynagrodzenia za pracę za okres od maja do października 2013 r., podczas gdy dowody w postaci dokumentów księgowych oraz wykonanych przelewów pozwalają na jednoznaczne ustalenie jedynie za jakie okresy powodowi zostało zapłacone należne mu wynagrodzenie; dowody te oceniane w świetle zeznań świadków wskazujących na nieprawidłowości w prowadzonej dokumentacji księgowej oraz kadrowo – płacowej Spółki, która nie odzwierciedlała faktycznych zdarzeń oraz na istnienie znacznego niedoboru w kasie Spółki, przy jednoczesnym praktykowaniu wypłaty wynagrodzenia w gotówce z kasy Spółki, nie mogą stanowić podstawy do jednoznacznego ustalenia, iż w spornym okresie powód rzeczywiście nie pobrał należnego mu wynagrodzenia, a co za tym idzie okoliczność ta nie została przez powoda udowodniona. Wskazano, iż powyższe naruszenia prawa procesowego miały istotny wpływ na rozstrzygnięcie zarówno w zakresie powództwa głównego jak i powództwa wzajemnego.

2.  naruszenie prawa materialnego:

a)  wyrażonego art. 8 k.p. poprzez jego błędną jego interpretację i niewłaściwe zastosowanie do stanu faktycznego przedmiotowej sprawy poprzez przyjęcie, iż żądanie powoda nie narusza zasad współżycia społecznego, podczas gdy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy jednoznacznie wskazuje, iż działanie powoda, który dla uzasadnienia swojego roszczenia wykorzystuje braki w dokumentacji kadrowo – płacowej wynikające z jego świadomego działania oraz żąda zapłaty zaległego wynagrodzenia, które nie zostało my wypłacone na skutek jego własnego zaniechania, jako członka Zarządu i dyrektora zarządzającego pozwaną Spółką, dochodząc jednocześnie z tego tytułu odsetek ustawowych za opóźnienie, należy oceniać negatywnie z punktu widzenia takich zasad współżycia społecznego jak zasada uczciwości i rzetelności,

b)  wyrażonego w art. 122 k.p. poprzez błędną jego interpretacje w kontekście zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego polegającą na przyjęciu, iż zaniechania powoda w zakresie wykonywania jego obowiązków nadzorczych wynikających z pełnionych w Spółce funkcji, cechowało jedynie rażące niedbalstwo, podczas gdy rodzaj tych zaniechań, świadomość ich istnienia i wagi dla prawidłowości funkcjonowania Spółki i jej sytuacji finansowej, jednoznacznie wskazuje, iż powód działał co najmniej ze świadomością szkodliwych następstw swojego działania i licząc się z wyrządzeniem Spółce szkody, godził się na to, co stanowi o winie umyślnej powoda co najmniej w zamiarze ewentualnym,

c)  niewłaściwe zastosowanie, do stanu faktycznego przedmiotowej sprawy art. 119 k.p., zamiast art. 122 k.p., pomimo, iż całokształt materiału dowodowego sprawy wskazuje na umyślne działanie powoda w zakresie wyrządzonej Spółce szkody i uzasadnia jego odpowiedzialność na zasadzie art. 122 k.p.

Mając na uwadze powyższe apelujący wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części tj. poprzez oddalenie powództwa głównego w całości oraz poprzez uwzględnienie powództwa wzajemnego w całości i zasądzenie od pozwanego wzajemnego na rzecz powoda wzajemnego obok dotychczas zasądzonej należności również kwoty 31.951, 18 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wytoczenia powództwa od dnia zapłaty

a nadto - w zakresie orzeczenia o kosztach postępowania - poprzez zasądzenie od powoda/pozwanego wzajemnego na rzecz pozwanego/powoda wzajemnego kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych i obciążenie powoda/pozwanego wzajemnego obowiązkiem zapłaty nieziszczonych kosztów sądowych w całości,

2.  zasądzenie od powoda/ pozwanego wzajemnego na rzecz pozwanego/ powoda wzajemnego kosztów postępowania apelacyjnego w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Odpowiadając na apelację powoda (pozwanego wzajemnego) pozwana (powódka wzajemna) wniosła o jej oddalenie oraz o zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania apelacyjnego w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja W. S. (1) jest zasadna.

W pierwszej kolejności Sąd Okręgowy, odnosząc się wprost do zarzutu tego skarżącego, a dotyczącego naruszenia przez Sąd meriti przepisu art.233 k.p.c., wskazuje, iż sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Oznacza to, że wszystkie ustalone w toku postępowania fakty powinny być brane pod uwagę przy ocenie dowodów, a tok rozumowania sądu powinien znaleźć odzwierciedlenie w pisemnych motywach wyroku. Przepis ten daje wyraz obowiązywaniu zasady swobodnej oceny dowodów.

Swobodna ocena dowodów odnosi się zaś do wyboru określonych środków dowodowych i do sposobu ich przeprowadzenia. Mają być one ocenione konkretnie i w związku z całym zebranym materiałem dowodowym. Ramy swobodnej oceny dowodów wyznaczone są wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego oraz regułami logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999 roku, sygn. akt: II UKN 685/98, opubl. OSNAPUiS 2000 nr 17, poz. 655).

Sąd może oprzeć swe przekonanie jedynie na dowodach prawidłowo przeprowadzonych, a ocena dowodów musi być dokonana na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego. Sąd musi ocenić wszystkie przeprowadzone dowody oraz uwzględnić wszelkie towarzyszące im okoliczności, które mogą mieć znaczenie dla oceny mocy i wiarygodności tych dowodów. Sąd zobowiązany jest nadto przeprowadzić selekcję dowodów, wybierając te, na których się oparł i ewentualnie odrzucić inne, którym odmówił wiarygodności i mocy dowodowej. Przez moc dowodową rozumie się przy tym siłę przekonania, jaką uzyskał sąd wskutek przeprowadzenia określonych dowodów o istnieniu lub nieistnieniu faktu, którego one dotyczyły. Ocena wiarygodności dowodu zależy od środka dowodowego. Sąd, oceniając wiarogodność decyduje o tym, czy określony środek dowodowy, ze względu na jego indywidualne cechy i obiektywne okoliczności, zasługuje na wiarę, czy też nie. Uważa się także, iż granice swobodnej oceny dowodów warunkuje czynnik ideologiczny, tj. poziom świadomości prawnej sędziego oraz obowiązujące w danym momencie poglądy na sądowe stosowanie prawa. (por. T. Ereciński. Jacek Gudowski. Maria Jędrzejewska - "Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz", Część I, Wyd. LexisNexis).

W ocenie Sądu Okręgowego dokonana przez Sąd Rejonowy ocena zgromadzonego w postępowaniu materiału dowodowego w zakresie ustalenia faktu i wysokości niedoboru jest nieprzekonująca.

Dowodu na okoliczność powstania niedoboru i jego wysokości nie może w żaden sposób stanowić dokument wewnętrzny wystawiony przez powódkę wzajemną w postaci noty księgowej nr (...). Dokument ten stanowi bowiem jedynie potwierdzenie jego sporządzenia, brak jest nadto w niniejszej sprawie dowodu doręczenia wezwania do zapłaty pozwanego wzajemnego.

Dowodem na okoliczność niedoborów kasowych nie może być także kartoteka konta: 343 − 4 za okres od 1 stycznia 2014 do 31 lipca 2014 w takim zakresie, w jakim nie koresponduje z dokumentami księgowymi źródłowymi potwierdzającymi zapisy dokonane na koncie. Kartoteka ta stanowi bowiem jedynie zestawienie wpisów, nie wiadomo przez kogo sporządzonych, nieodpisanych przez osobę upoważnioną i odpowiedzialną za sporządzenie tego dokumentu. Z dokumentu tego nie wynika także kiedy on powstał.

Rację ma skarżący, że Sąd Rejonowy błędnie bezwarunkowo uznał, iż zapis kwoty niedoboru w wysokości 4.416,04 zł na koncie księgowym „Rozliczenia niedoborów, szkód – inne” jest wystarczającym dowodem na jego istnienie. W toku postępowania przed tym Sądem powódka wzajemna, na której zgodnie z przepisem art.6 k.c. ciążył obowiązek wykazania faktu oraz kwoty niedoboru, nie przedstawiła żadnych dokumentów źródłowych uzasadniających dokonanie powyższego wpisu na koncie.

Nie ma również w aktach sprawy żadnego dokumentu, z którego wynikałoby wprost pobranie przez pozwanego wzajemnego łącznie kwoty 24.400 zł. Powódka wzajemna nie przedłożyła bowiem w trakcie procesu jakichkolwiek raportów kasowych z dat rzekomego wpływu środków w opisanej wysokości, w związku z czym nie jest możliwe przyjęcie, że środki te nie zostały uwzględnione w raporcie kasowym, tak jak twierdzi przeciwnik apelującego. Samo przedstawienie faktur gotówkowych nie jest dowodem na okoliczność, że zapłata za nie wpłynęła do kasy spółki.

Wnosząca powództwo wzajemne nie udowodniła nadto, że kwota zamieszczona w raporcie kasowym z dnia 9 lipca 2014 roku w wysokości 13.881,70 złotych, opisana jako „niedobór − inwentaryzacja kasy z dnia” stanowi dodatkowy niedobór z dnia 8 lipca 2014 roku, niezależny od pozostałych, wykazanych wcześniej w 2014 roku niedoborów.

Powódka wzajemna nie udowodniła nadto, że w dniu 8 lipca 2014 roku w ogóle powstał niedobór w kasie. Nie przedłożyła bowiem raportu kasowego z tego dnia oraz dokumentów źródłowych takich choćby jak: faktury VAT, druki KP, protokół z inwentaryzacji kasy z tej daty, z którymi związane byłoby powstanie przedmiotowego niedoboru. Brak nadto kolejnych po tym dniu raportów kasowych nie pozwala na zbadanie, czy niedobór ten nie został do kasy wpłacony.

Rację ma apelujący, że z załączonego materiału dowodowego, ustalonego na podstawie raportu kasowego z dnia 20 sierpnia 2014 roku wynika stan gotówki w kasie w kwocie 2.726,04 zł, a zatem nie można uznać, że w dniu 20 sierpnia 2014 roku w kasie spółki brak było gotówki. Twierdzenia powódki wzajemnej w tym zakresie opierają się bowiem jedynie na informacji pozyskanej od pracownika A. W.. Osoba ta jednak została przesłuchana przez Sąd I instancji w charakterze świadka stwierdzając, że nie przekazano jej żadnej gotówki, ze nie brała udziału w inwentaryzacji, a nadto nie była w stanie wskazać czy stan gotówki w kasie był prawidłowy, ponieważ nie podjęła żadnych czynności w stosunku do osoby, która przed nią zajmowała się kasą. Świadek ta wprost zeznała, że nie miała żadnych informacji o stanie gotówki w chwili rozpoczęcia pracy u powódki wzajemnej.

Powódka wzajemna nie przedłożyła nadto żadnych dokumentów księgowych wystawionych w okresie od 16 lipca 2014 roku a 20 sierpnia 2014 roku. Nieuprawnione jest zatem twierdzenie Sądu I instancji, że w dniu 20 sierpnia 2014 roku w kasie spółki brakowało kwoty 3000 zł. Nie można bowiem przyjąć, że brak rzeczywistej wpłaty kwoty 3000 zł w dniu 16 lipca 2014 roku powoduje automatyczne zwiększenie stanu rozchodów na dzień 20 sierpnia 2014 roku. Nie została zatem udowodniona okoliczność zwiększenia pozycji stanu poprzedniego kasy w kolejnym raporcie kasowym.

Wszystkie powyższe okoliczności sprowadzają Sąd Okręgowy do przekonania, że Sąd Rejonowy dokonał oceny materiału dowodowego w sposób jednostronny, opierając się wyłącznie na twierdzeniach powódki wzajemnej, bez rozważenia pełnego materiału dowodowego, a w zasadzie jego braku w postaci jakichkolwiek dokumentów źródłowych.

Uznać zatem należy za zasadny zarzut pozwanego wzajemnego dotyczący naruszenia przez Sąd I instancji przepisu art.233 § 1 k.p.c. poprzez błędną, jednostronną i sprzeczną z zasadami logicznego rozumowania ocenę zebranego materiału dowodowego oraz brak jego wszechstronnego rozważenia.

W związku z powyższym odnieść się w tym miejscu należy do podniesionego w apelacji pozwanego wzajemnego zarzutu naruszenia przez Sąd I instancji przepisu art.116 k.p. w związku z art.114 k.p., nakładającym na pracodawcę wykazanie szkody i jej wysokości oraz jej związku przyczynowego z działaniem bądź zaniechaniem pracownika.

Fakt, że pozwany wzajemny sprawował funkcję dyrektora i prezesa zarządu spółki nie prowadzi do automatycznego przyjęcia, w świetle braku dowodów księgowych, że niedobór wystąpił oraz to, że tylko na nim spoczywa odpowiedzialność za powstały ewentualny niedobór. Brak przeprowadzenia inwentaryzacji, zarzucany przez powódkę wzajemną nie stał także na przeszkodzie, by właśnie przed Sądem I instancji wykazać wszystkie okoliczności, na których powódka wzajemna opiera swoje powództwo i wykazywać zaniedbania po stronie pozwanego wzajemnego oraz jego odpowiedzialność za niedobór w konkretnej wysokości.

Uznać zatem należy, że powódka wzajemna nie udowodniła swych twierdzeń w zakresie powstałych w spółce niedoborów w okresie, w którym pozwany wzajemny pełnił funkcję prezesa zarządu i dyrektora spółki, a zatem rozstrzygnięcie Sądu sprowadzające się do przeciwnej tezy uznać należy za nieprawidłowe.

Rację ma apelujący, że z materiału dowodowego, w szczególności z zeznań świadków B. G. i A. M. (1) wynika, że kasą zajmowały się także te osoby, a środki pieniężne przekazywały bezpośrednio do księgowości wraz z fakturą i dokumentem k.p. Z zeznań świadka A. M. (1) wynika nadto, że pozwany wzajemny faktycznie pobierał z kasy spółki pieniądze na zakup części i zakup paliwa, ale po pobraniu rozliczał się z zaliczki przedstawiając stosowną fakturę.

W ocenie Sądu Okręgowego zasadny jest także zarzut apelacji pozwanego wzajemnego dotyczący naruszenia przez Sąd I instancji przepisu art. 410 § 2 k.c. poprzez uznanie, że część wynagrodzenia pobieranego przez pozwanego wzajemnego począwszy od lutego 2014 roku w kwocie po 1500 zł miesięcznie stanowiła nienależnie pobrane świadczenie.

Zgodzić należy się z apelującym, że podwyżka wynagrodzenia pozywanego wzajemnego od lutego 2014 roku była uzgodniona z powódką wzajemną. Wskazać bowiem należy, że w lipcu 2014 roku nastąpiło odwołanie pozwanego wzajemnego z funkcji prezesa zarządu przy jednoczesnym dalszym zatrudnieniu go na stanowisku dyrektora spółki.

W ocenie Sądu Okręgowego był to niewątpliwie moment, w którym powódka wzajemna mogłaby zmodyfikować wysokość wynagrodzenia pozwanego wzajemnego, jeżeli uważałaby, że jest ono zawyżone. Brak jakichkolwiek działań pracodawcy w tym zakresie prowadzić winien Sąd meriti do wniosku, że pracodawca rzeczywiście wyrażał zgodę i miał wiedzę o wysokości wynagrodzenia pozywanego wzajemnego od lutego 2014 roku. Najpóźniej zatem w dacie odwołania pozywanego wzajemnego z funkcji prezesa zarządu możliwe było faktyczne ustalenie wysokości jego zarobków na poziomie niższym niż uzgodniony od lutego 2014 roku.

Faktu tego nie zmienia podnoszony przez Sąd Rejonowy brak formy wymagalnej dla podwyżki wynagrodzenia pozwanego wzajemnego w spornym okresie. Uznać bowiem należy, że w sprawach z zakresu prawa pracy brak ten nie może odnieść skutku nieważności w zakresie umowy czy też aneksu do umowy o pracę w sytuacji, gdy czynności konkludentne czynione między stronami stosunku pracy wykazały fakt rzeczywistej podwyżki wynagrodzenia pozywanego wzajemnego. Pracodawca − powódka wzajemna wynagrodzenie to wypłacała, także po dacie odwołania pozwanego wzajemnego z funkcji prezesa zarządu spółki, zaś pozwany wzajemny godził się na tę podwyżkę i przyjmował umówione wynagrodzenie.

Uznać zatem należy, że ustalenia stron w tym zakresie obowiązywały od lutego 2014 roku, a zatem część wynagrodzenia pozwanego wzajemnego w kwocie 1500 zł miesięcznie od lutego 2014 roku nie była świadczeniem nienależnym.

Przyjmując, że pozwany wzajemny nie ponosi odpowiedzialności za jakikolwiek niedobór, że fakt powstania i kwota ewentualnego niedoboru nie zostały wykazane przed Sądem I instancji przez stronę, na której ciążył obowiązek dowodzenia, a nadto biorąc pod uwagę, że pozwany wzajemny nie pobrał nienależnie żadnej części wynagrodzenia ustalonego od lutego 2014 roku na kwotę 7.500 zł miesięcznie, Sąd Okręgowy na podstawie art.386§1 k.p.c. zmienił w tej części zaskarżony wyrok i oddalił powództwo wzajemne.

Nie jest natomiast zasadna apelacja pozwanego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K..

Nie znajdując – z przyczyn wyżej podniesionych – jakichkolwiek podstaw do uwzględnienia powództwa wzajemnego, nie jest w związku z tym zasadny zarzut apelacji powódki wzajemnej w zakresie oddalenia w części powództwa wzajemnego.

Sąd Okręgowy pominął w związku z powyższym dalej idące zarzuty apelacji powódki wzajemnej dotyczące naruszenia przepisu prawa materialnego – art.122 k.p. statuującego pełną odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną pracodawcy wskutek winy umyślnej oraz niewłaściwe zastosowanie przepisu art.119 k.p. zamiast art.122 k.p.

Chybiony jest nadto zarzut naruszenia przez Sąd I instancji przepisu art.233 k.p.c. poprzez błędną – zdaniem apelującego - analizę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego w szczególności w postaci dokumentów księgowych i kadrowo – płacowych i w konsekwencji błędne wywiedzenie z tego materiału, iż powód nie otrzymał wynagrodzenia za pracę za okres od maja do października 2013 r.

Wbrew twierdzeniom skarżącej - dowody w postaci dokumentów księgowych oraz wykonanych przelewów pozwalają na jednoznaczne stwierdzenie, że powód we wskazanym okresie nie otrzymał należnego mu wynagrodzenia. Zeznania świadków wskazujących na nieprawidłowości w prowadzonej dokumentacji księgowej oraz kadrowo – płacowej spółki, są niewystarczające do przyjęcia tezy przeciwnej. To bowiem na pracodawcy zgodnie z art.6 k.c. spoczywał w tym zakresie ciężar wykazania w sposób jednoznaczny, iż – mimo ewentualnych nieprawidłowości - powód w spornym okresie rzeczywiście pobrał należne mu wynagrodzenie w całości bądź w części. Brak takich dowodów skłonił Sąd Okręgowy do przyjęcia tezy, że wynagrodzenie w spornej wysokości nie zostało mu faktycznie wypłacone.

Tezy powyższej – z przyczyn wyżej podniesionych odnoszących się do oddalenia powództwa wzajemnego – nie zmienia także wskazywany przez pozwaną (powódkę wzajemną), a nieudowodniony w postępowaniu pierwszoinstancyjnym niedobór.

Uznając, że brak jest podstaw do zakwestionowania oceny materiału dowodowego dokonanej w tym zakresie przez Sąd Rejonowy, brak jest podstaw do uwzględnienia zarzutu naruszenia przez ten Sąd prawa materialnego – przepisu art.8 k.p.

Na zasady powoływane we wskazanym przepisie może się bowiem powoływać jedynie ten, kto sam tych zasad przestrzega. Wobec braku dowodów potwierdzających wypłatę na rzecz powoda spornego wynagrodzenia za pracę innym środkami dowodowymi niż dokumenty księgowe oraz wobec braku wykazania przez pozwaną (powódkę wzajemną) jakiegokolwiek niedoboru i odpowiedzialności powoda (pozwanego wzajemnego) w tym zakresie, nie ma żadnych podstaw do postawienia mu zarzutu nieuczciwości czy nierzetelności.

Dlatego też Sąd na podstawie art.385 k.p.c. oddalił apelację pozwanej (powódki wzajemnej) w całości.

Zmiana wyroku w zakresie powództwa wzajemnego pociągnęła za sobą konieczność ponownego rozliczenia kosztów procesu za I instancję na podstawie art.100 k.p.c.

Łączna wartość przedmiotu sporu wyniosła 133.951,18 zł. Powód (pozwany wzajemny) wygrał w I instancji proces w zakresie kwoty 102.775,03 (28.823,85 zł tytułem wynagrodzenia za pracę oraz 73.951,18 w związku z oddaleniem powództwa wzajemnego w całości). Wynika stąd, że wygrał sprawę w 77%.

Koszty zastępstwa procesowego obu stron zamknęły się łączną kwotą 10.800 zł, koszt opłaty od pozwu wzajemnego – 3.623 złotych i koszt sprzeciwu 75 zł. Łącznie koszty procesu obu stron przed Sądem Rejonowym wyniosły 14.515 zł.

Wobec tego, że powód przegrał proces w 23% winien ponieść te koszty na poziomie 3.338,45 zł (14.515 zł x 23%), poniósł je zaś w kwocie 5.400 zł, a zatem do zwrotu jest mu należna różnica 2.061,55 zł.

Nieuiszczona opłata od pozwu głównego (3.000 zł) obciąża powoda (pozwanego wzajemnego) w 23%, czyli w kwocie 690 zł, zaś pozwanego (powoda wzajemnego) w 77%, czyli w kwocie 2.310 zł.

Dlatego też Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok w zakresie kosztów pierwszoinstancyjnych, rozliczając w sposób wyżej opisany te koszty.

Orzeczenie o zwrocie kosztów zastępstwa przed Sądem II instancji zapadło na podstawie art.98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 10 ust 1 pkt 1 w związku z §2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 poz.1804 z późn.zm.).

Przewodniczący: Sędziowie: