Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 stycznia 2018 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie :

Przewodniczący SSO Marzena Głuchowska

Protokolant st. sekr. sądowy Barbara Wypych

po rozpoznaniu w dniu 23 stycznia 2018 r. w Kaliszu

odwołania Ł. R.

od decyzji Nr (...) Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 28 kwietnia 2017 r. znak (...)

w sprawie Ł. R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o ustalenie ubezpieczenia

1.  Zmienia zaskarżoną decyzję Nr (...) Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 28 kwietnia 2017 r. znak (...) i ustala, iż Ł. R. podlega od dnia 30.03.2016 r. obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia w firmie (...) Sp. z o.o. w K. od podstawy wymiaru odpowiadającej najniższemu wynagrodzeniu w gospodarce,

2.  Oddala odwołanie w pozostałym zakresie,

3.  Zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. na rzecz Ł. R. kwotę 180,00 (sto osiemdziesiąt) zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

Decyzją Nr (...) z dnia 28.04.2017 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. stwierdził, iż Ł. R. nie podlega ubezpieczeniu społecznemu pracowników od dnia 30.03.2016 r. z tytułu zatrudnienia u płatnika składek Firmy (...) Sp. z o.o. w K.

Od powyższej decyzji odwołanie złożył Ł. R., domagając się jej zmiany i ustalenia, iż w okresie od dnia 30.03.2016 r. podlega ubezpieczeniu społecznemu pracowniczemu.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd traktował jako stronę firmę (...) Sp. z o.o. w K..

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych ustalił następujący stan faktyczny:

Firma (...) Sp. z o.o. w K. to firma będąca Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością. Firmę reprezentuje zarząd w osobie S. G.. Spółka zajmowała się importem towarów, głównie handlem używanymi samochodami. Zajmowała się także handlem innymi towarami, pochodzącymi np. z Chin. Siedziba firmy mieści się w K. przy ulicy (...). Poprzednio spółka prowadziła działalność w K. przy ulicy (...) – umowa najmu lokalu do dnia 31.10.2016 r. Spółka wynajmowała powierzchnie magazynowe w O. (1), gdzie mieści się magazyn części samochodowych. W spółce zatrudnieni byli K. T. i K. K. jako pracownicy fizyczni. Pracowali w O. (1), otrzymując minimalne wynagrodzenie proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy. Obecnie zatrudniona jest jedna osoba w części wymiaru czasu pracy z wynagrodzeniem najniższym.

W 2016 r. spółka wykazała przychody – 38416,72 zł, koszty – 115567,97 zł, wykazała więc stratę - 77151,25 zł. Za rok 2015 przychody wyniosły 1550,00 zł, a koszty 50161,18 zł - strata 48611,18 zł. Za rok 2017 nie wykazano przychodów i kosztów. Łącznie za okres 2015-2017 wykazano przychody – 39966,72 zł, koszty – 165729,16 zł i stratę – 125762,43 zł.

(dowód: częściowo zeznania odwołującego, dokumenty podatkowe, zeznania świadka J. D.)

Odwołujący Ł. R. liczy 40 lat. Z zawodu jest mechanikiem pojazdów samochodowych Poza spornym, w ostatnim okresie nie posiadał tytułu ubezpieczenia od 31.12.2012 r. Tytuł ubezpieczenia do 31.12.2012 r. dotyczy firmy (...) bratowej odwołującego M. R. – sprzedaż motocykli. Przed spornym, odwołujący wykazał okres ubezpieczenia wynoszący około łącznie 5 lat.

Odwołujący w dniu 30.03.2016 r. sporządził z płatnikiem składek umowę o pracę na okres próbny od 30.03.2016 r. do 30.04.2016 r. za wynagrodzeniem 3500 zł brutto na stanowisku kierownik sprzedaży, a następnie w dniu 29.04.2016 r. sporządzona została umowa o pracę na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierownik sprzedaży za wynagrodzeniem 4000 zł brutto. O ofercie pracy odwołujący dowiedział się przez ogłoszenie na stronie (...). Do zakresu obowiązków odwołującego miało należeć poszukiwanie towarów i ich sprzedaż. Chodziło o zorganizowanie zakupu samochodów przechodzonych z kierownicą po prawej stronie zagranicą oraz ich sprzedaż w Afryce za pośrednictwem firm niemieckich. Po rozpoczęciu korzystania przez odwołującego ze zwolnień lekarskich nikt nie został zatrudniony na wymienionym stanowisku. Przed spornym zatrudnieniem takie stanowisko nie istniało. Nie ma materialnych dowodów pracy odwołującego. Jak twierdzi odwołujący, poszukiwał na różnych portalach internetowych zagranicznych ofert sprzedaży samochodów używanych, ustalał ich ceny, określał koszty transportu do Niemiec, następnie transportu statkiem do państw afrykańskich oraz możliwe do uzyskania ceny z ich sprzedaży. Odwołujący nie doprowadził do żadnej transakcji zakupu i sprzedaży samochodu. Odwołujący w firmowym komputerze pozostawił zebrane dane dotyczące ewentualnych ofert sprzedaży i kupna samochodów. Odwołujący kontaktował się także z M. S., osobą pracującą w agencji celnej, a obecnie prowadzącą własną działalność gospodarczą jako agent celny celem uzyskania informacji co do warunków i kosztów odprawy kontenerowej – frachtu i odprawy celnej pojazdów wywożonych do Afryki. Z osobą tą odwołujący prowadził rozmowy telefoniczne oraz pojechał na rozmowę do siedziby agencji celnej.

Sporządzony został PIT 11 co do Ł. R., w którym wskazano, iż wykazał przychody z tytułu stosunku pracy w firmie (...) Sp. z o.o. w K. w 2016 r. – 12180,90 zł i wykazano odprowadzenie zaliczki na podatek dochodowy od wymienionych przychodów. Odwołujący przedstawił zaświadczenie o zdolności do pracy z dnia 30.03.2016 r. wydane na skutek skierowania z firmy (...) Sp. z o.o. w K.. Sporządzono kwestionariusz osobowy, kartę szkolenia wstępnego, roczną kartę ewidencji czasu pracy, listy obecności, listy płac, protokół przekazania laptopa i telefonu komórkowego z dnia 30.03.3016 r. i protokół jego zwrotu z dnia 18.07.2016 r. Nastąpiło zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego w terminie. J. D. wykonująca dla firmy (...) Spółka z o.o. usługi księgowe, do chwili obecnej, sporządzała dokumenty dotyczące zatrudnienia odwołującego, sporządzała i sporządza deklaracje rozliczeniowe do ZUS do chwili obecnej dotyczące pracownika w O. (1) oraz odwołującego, z tym że co do odwołującego z podstawą 0. Do okresu niezdolności do pracy odwołujący, jak twierdzi otrzymał wynagrodzenie za pracę i następnie wynagrodzenie za czas choroby za 33 dni po wykazaniu niezdolności do pracy. Miało być ono płacone w gotówce.

Od dnia 13.06.2016 r. odwołujący wykazał niezdolność do pracy. Odwołujący miał problemy zdrowotne przed spornym zatrudnieniem, co sam przyznaje. Dotyczyły one przebytego wcześniej udaru. Zachorowanie od dnia 13.06.2016 r. dotyczy schorzenia kręgosłupa, które nastąpiło, według odwołującego, wskutek niefortunnego stąpnięcia. W październiku 2016 r. odwołujący przebył operację – leminektomia odbarczająca L4-L5, usunięcie przepukliny i jądra miażdżystego L4L5, odbarczenie korzeni.

Firma (...) Sp. z o.o. w K. na dzień zatrudniania odwołującego zalegała ze składkami na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne na kwotę 1100,56 zł. Na koniec grudnia 2017 r. zaległości składkowe płatnika wynoszą 14526,29 zł.

(dowód: częściowo zeznania odwołującego, zeznania świadka J. D., M. S., umowa o pracę, zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego, dokumentacja lekarska odwołującego dotycząca schorzenia kręgosłupa).

Odwołujący wykonywał pracę dla firmy (...) Spółka z o.o. w K. od dnia 30.03.2016 r. do daty, gdy wykazał niezdolność do pracy czyli do 13.06.2016 r.

Zgodnie z art. 6 ust 1 pkt.1 i art. 13 pkt.1 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr z 2017 r. poz. 1778) obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym -podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Stosownie zaś do treści art. 1 ust 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. 2014, poz. 159.) osobom tym, w razie choroby lub macierzyństwa, przysługują świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą.

ZUS ma prawo ocenić sporządzoną umowę o pracę i uznać ją za pozorną lub niezgodną z prawem w całości lub w części, co ma skutki dla ubezpieczonego w zakresie istnienia podstawy ubezpieczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego, sygn. akt III UK 200/04, opublikowany w Rzeczpospolitej 2005r., Nr 50, str. C-1). Podzielając ten pogląd dodać należy, iż rzeczą przedsiębiorcy jest zatrudnianie pracowników dla realizacji celów gospodarczych z tą działalnością związanych, lecz okoliczności te nie są obojętne dla organu rentowego, gdy ciężar utrzymania ubezpieczonego przerzucany jest na fundusze publiczne. Podobnie wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25.01.2005 r. II UKN 141/04 (OSNC 2005 Nr.15 /235).

W prawie pracy obowiązuje zasada swobodnego kształtowania umów, lecz wolność ta realizuje się tylko w takim zakresie w jakim przewiduje to obowiązujące prawo. Autonomia stron umowy w kształtowaniu jej postanowień podlega ochronie jedynie w ramach wartości uznawanych i realizowanych przez system prawa, a strony obowiązuje nie tylko respektowanie własnego interesu jednostkowego lecz także wzgląd na interes publiczny. Najpełniej wyraża to art. 353 ¹ KC, który ma odpowiednie zastosowanie w stosunku pracy. Odpowiednie zaś stosowanie art. 58 KC pozwala na uściślenie, że postanowienia umowy sprzeczne z ustawą albo mające na celu jej obejście są nieważne, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, a sprzeczne z zasadami współżycia społecznego – nieważne bezwzględnie. Umowa o pracę wywołuje skutki także pośrednie, w tym kwestii wysokości składki. W konsekwencji prowadzi do uzyskania odpowiednich świadczeń. Są to skutki doniosłe zarówno dla ubezpieczonego jak i dla interesu publicznego. Należy zatem uznać, że ocena postanowień umownych może i powinna być dokonana z punktu widzenia ubezpieczeń społecznych. Głównym celem zawarcia umowy o pracę winno być nawiązanie stosunku pracy, a jedynie rezultatem i pośrednim celem zatrudnienia jest uzyskanie wskazanych korzyści.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe wskazuje, iż odwołujący Ł. R. miał możliwość wykonywania pracy. Zawarta umowa o pracę jest umową ważnie zawartą. Ł. R. miał kwalifikacje i czas na świadczenie pracy. Ł. R. pracę faktycznie wykonywał. Przychodził do miejsca, gdzie mieściła się siedziba firmy i wykonywał czynności objęte jego zakresem czynności. Za pracę pracodawca wypłacał odwołującemu wynagrodzenie. Po wykazaniu okresu niezdolności do pracy od dnia 13.06.2016 r. Ł. R. nie świadczył pracy w firmie (...) Spółka z o.o. w K..

Stąd odwołanie jako zasadne podlegało uwzględnieniu a decyzja zmianie w myśl art. 477 ¹⁴ § 2 kpc. poprzez ustalenie iż Ł. R. podlegał pracowniczemu ubezpieczeniu społecznemu w okresie od 30.03.2016 r.

Organ rentowy zakwestionował istnienie stosunku pracy w całości, czyli także co do wysokości wynagrodzenia za pracę. Zdaniem Sądu możliwe było więc także rozstrzygnięcie co do podstawy wymiaru składek, przy przyjęciu iż pracowniczy tytuł ubezpieczenia istniał. W kwestii wynagrodzenia wykazanego w umowie o pracę odwołującego stwierdzić należy, iż wynagrodzenie odwołującego znacznie przewyższało rzeczywisty wkład jego pracy i sprawdzalne wyniki pracy, a więc było ustalone ponad wkład jego pracy, stąd było ustalone ponad granice płacy słusznej i sprawiedliwej. Pozostawało w dysproporcji do realnych dochodów osoby prowadzącej działalność gospodarczą i sytuacji finansowej tejże firmy. Stan finansowy firmy nie wskazywał na praktyczną i ekonomiczną możliwość zatrudniania pracownika z wysokim wynagrodzeniem przez dłuższy okres.

Czynność prawa dokonana przez strony, która nie może być oceniona w płaszczyźnie obejścia prawa, może być oceniana w innej płaszczyźnie. Nie może oznaczać taka sytuacja akceptacji dla nagannych i szkodliwych społecznie zachowań. Ustalenie nadmiernie wysokiego wynagrodzenia za pracę uznać należy za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i jako takie nieważne. Pozostała część umowy pozostaje jednak w mocy. Zamiast nieważnych postanowień umownych określenie wynagrodzenia odwołującego według stawki wynagrodzenia najniższego w gospodarce jest zasadne.

W tym zakresie Sąd orzekł w myśl art. 477 ¹⁴§1 kpc. O kosztach orzeczono w myśl art 98 kpc.

SSO Marzena Głuchowska