Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 kwietnia 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 11 kwietnia 2018 r. w Lublinie

sprawy A. I.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R.

o prawo do emerytury pomostowej

na skutek apelacji A. I.

od wyroku Sądu Okręgowego w Radomiu

z dnia 11 września 2017 r. sygn. akt VI U 1277/16

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu w Radomiu do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Małgorzata Pasek Elżbieta Czaja Małgorzata Rokicka-Radoniewicz

Sygn. akt III AUa 875/17

UZASADNIENIE

A. I. wniósł odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R. z dnia 2 listopada 2016 roku odmawiającej przyznania mu prawa do emerytury pomostowej. Podniósł, że pracował w Fabryce (...) od 21 lutego 1975 roku do 30 września 1995 roku oraz od 13 kwietnia 1991 roku do 30 kwietnia 2012 roku w warunkach szczególnych i posiada wymagany 15-letni okres pracy w takich warunkach.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. wniósł o jego oddalenie wskazując, że wniosek został rozpoznany zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych. A. I. po 31 grudnia 2008 roku nie wykonywał zatrudnienia w szczególnych warunkach, nie został zgłoszony do ubezpieczenia społecznego jako pracownik wykonujący pracę w szczególnych warunkach.. Wnioskodawca udowodnił okres zatrudnienia w wymiarze 37 lat, 11 miesięcy i 14 dni oraz 27 lat, 7 miesięcy i 25 dni okresów pracy w szczególnych warunkach.

Wyrokiem z dnia 11 września 2017 roku Sąd Okręgowy w Radomiu oddalił odwołanie.

Podstawą wyroku były następujące ustalenia:

A. I. urodził się (...).

W okresie od 21 lutego 1975 roku do 24 czerwca 1976 roku A. I. zatrudniony był w Fabryce (...) w R. na stanowisku kanałowego w odlewni, w okresie od 19 sierpnia 1976 roku do 30 listopada 1979 roku na stanowisku przerabiacza mas formierskich, od 1 grudnia 1979 roku do 5 maja 1981 roku jako kanałowy w odlewni, od 6 stycznia 1981 roku do 31 sierpnia 1983 roku jako rdzeniarz maszynowy, od 1 września 1983 roku do 30 września 1985 roku jako zalewacz form piaskowych, od 13 kwietnia 1991 roku do 31 stycznia 2001 roku jako zalewacz form i od 1 lutego 2001 roku do 30 kwietnia 2012 roku na stanowisku rdzeniarz maszynowy na odlewni, tj. wydziale(...). Na wydziale tym odlewne były wszystkie kształtki hydrauliczne z żeliwa białego. Praca rdzeniarza maszynowego polegała na obsłudze maszyny, tzw. karuzeli, do której wlewana była z kosza masa rdzeniowa. Masa była wciskana maszynowo do formy, następnie po uruchomieniu odpowiedniego przycisku następował obrót i dociśnięcie masy. W jednej maszynie znajdowały się trzy takie formy. Po utwardzeniu A. I. wyjmował rdzenie i wkładał je do pojemnika. W zależności od potrzeb i braków kadrowych wykonywał także inne, czynności, np. pracował jako zalewacz form piaskowych, co polegało na zalewaniu formy żeliwem, Pracował też jako murarz piecowy na żeliwierni. Wykonywał spodki i syfony służące do spuszczania żeliwa z pieca. Wykonywał też prace kanałowego w odlewni, co polegało na sprzątaniu masy formierskiej, która spadała z przenośników taśmowych do kanałów. Zajmował się odbijaniem odlewów, co polegało na oddzielaniu od odlewu układu wlewowego. Pracował też na szlifierkach, gdzie odlewy poddawano obróbce wykończeniowej. Po wejściu w życie ustawy o emeryturach pomostowych, Fabryka (...) S.A. nie opłacała za A. I. składek na Fundusz Emerytur Pomostowych.

Decyzją z dnia 9 października 2013 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. przyznał A. I. rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Organ rentowy ponownie ustalał rentę decyzjami z dnia 1 października 2015 roku i z dnia 6 września 2016 roku, ostatnio do 31 sierpnia 2019 roku.

W dniu 5 października 2016 roku A. I. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. wniosek o emeryturę pomostową Decyzją z dnia 2 listopada 2016 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. odmówił A. I. przyznania prawa do emerytury pomostowej wskazując, że wnioskodawca nie osiągnął wieku 60 lat oraz po dniu 31 grudnia 2008 roku nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Organ rentowy nie uwzględnił do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia po dniu 31 grudnia 2008 roku, ponieważ wnioskodawca nie został zgłoszony w ZUS jako pracownik zatrudniony w warunkach szczególnych. Łącznie udowodnił on 37 lat, 11 miesięcy i 14 dni okresów ubezpieczenia, w tym 37 lat, 2 miesiące i 29 dni okresów składkowych oraz 8 miesięcy i 15 dni okresów nieskładkowych, a także 27 lat, 7 miesięcy i 25 dni pracy w szczególnych warunkach.

Sąd uznał za wiarygodne zeznania A. I. i świadka M. K. co do zatrudnienia wnioskodawcy w Fabryce (...) w R., w zakresie w jakim korelują one z dokumentami znajdującymi się w aktach osobowych wnioskodawcy, nie dał zaś wiary co do ich twierdzeń, iż mimo braku zmiany angaży wnioskodawca wykonywał inne wskazywane przez nich prace stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Zeznania w tym zakresie pozostają w sprzeczności z dokumentacją pracowniczą. Zeznania świadka E. M.nie wniosły nic istotnego do sprawy.

Zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (tekst jednolity Dz. U. z 2017 roku poz. 664 z późn. zm.), prawo do emerytury pomostowej przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1.  urodził się po dniu 31 grudnia 1948 roku;

2.  ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3.  osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4.  ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5.  przed dniem 1 stycznia 1999 roku wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

6.  po dniu 31 grudnia 2008 roku wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

7.  nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

A. I. w dniu (...)osiągnął wiek emerytalny 60 lat, udowodnił co najmniej 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych oraz rozwiązano z nim stosunek pracy.

Kwestią sporną pozostawało, czy wnioskodawca wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze po dniu 31 grudnia 2008 roku w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

Co do zatrudnienia w Fabryce (...) w R., wnioskodawca przedstawił świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, z którego wynika, iż zatrudniony był tam w okresie od 13 kwietnia 1991 roku do 30 kwietnia 2012 roku, w tym w okresie 13 kwietnia 1991 roku do 31 stycznia 2001 roku jako zalewacz form i od 1 lutego 2001 roku do 31 grudnia 2008 roku jako rdzeniarz maszynowy.

Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego w postaci akt osobowych wnioskodawcy wynika, iż po 31 grudnia 2008 roku zajmował on stanowisko rdzeniarza maszynowego. Wbrew twierdzeniom wnioskodawcy i świadka M. K., w ocenie Sądu nie można uznać, że w tym czasie wykonywał on inne wskazywane przez siebie czynności, mimo braku wzmianek o tym fakcie w angażach. W dokumentacji pracowniczej od 1 lutego 2001 roku wszędzie znajdują się wpisy, że pracował na stanowisku rdzeniarza maszynowego. Niewątpliwe wnioskodawca wykonywał prace na stanowiskach kanałowego w odlewni i zalewacza form, ale miało to miejsce w okresach od 21 lutego 1975 roku do 24 czerwca 1976 roku, od 1 września 1983 roku do 30 września 1985 roku i od 13 kwietnia 1991 roku do 31 stycznia 2001 roku.

W ocenie Sądu, rzeczywiście z uwagi na braki kadrowe wnioskodawca czasami mógł wykonywać inne czynności, niż te wynikające z angaży, jednak nie były one wykonywane stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

W przedmiotowej sprawie jak zostało wykazane, wnioskodawca nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze po dniu 31 grudnia 2008 roku. Skarżący w czasie zatrudnienia po dniu 31 grudnia 2008 roku wykonywał prace rdzeniarza maszynowego, tj. na stanowisku wymienionym w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.). Jednak wyżej wskazane stanowisko pracy nie zostało ujęte ani w załączniku nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych, jako prace na stanowiskach w szczególnych warunkach ani w załączniku nr 2 do ustawy, jako prace na stanowiskach w szczególnym charakterze. W odniesieniu do zatrudnienia od dnia 1 stycznia 2009 roku nie wystarczy bowiem wykazanie wymaganego okresu pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 32 i 33 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, gdyż konieczne jest także, aby praca ta była pracą w warunkach szczególnych w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych.

A. I. nie spełnił warunku wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze po 31 grudnia 2008 roku w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, zatem zaskarżona decyzja jest prawidłowa.

Na marginesie Sąd zauważył , że wnioskodawca nie spełnił też przesłanek określonych w art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych, gdyż nie spełnia jednego z warunków określonych w jego punkcie 2), odnoszącego się do art. 5-12 tej ustawy, tj. nie wykonywał pracy na statkach powietrznych, w morskich portach handlowych, w hutnictwie, maszynistów pojazdów trakcyjnych, członka zawodowych ekip ratownictwa górskiego, ani prac górniczych.

Apelację od powyższego wyroku wniósł A. I. zaskarżając wyrok w całości.

Wyrokowi zarzucił, że organ rentowy niewłaściwie odmówił mu prawa do emerytury z tego powodu, że po grudniu 2008 roku nie wykonywał prac w szczególnych warunkach, bowiem nie były odprowadzane składki na Fundusz Emerytur Pomostowych. Skarżący wywodził, że był w tym czasie pracownikiem rdzeniarni – wydziału odlewni(...) ale był oddelegowany do prac jako zalewacz na polecenie ustne brygadzisty . Każde polecenie wykonania prac na wydziale odlewni wykonywał, i prace te wykonywał jeszcze w 2009 roku.

Podnosząc powyższe, jak wynika z treści apelacji wniósł w zmianę zaskarżonego wyroku i przyznanie prawa do emerytury pomostowej.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna w sposób skutkujący uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji. Sąd ten bowiem nie dokonał ustaleń koniecznych dla rozstrzygnięcia
i nie rozpoznał istoty sprawy.

W rozpoznawanej sprawie przedmiotem sporu jest prawo ubezpieczonego do emerytury pomostowej. A. I. w dniu (...)osiągnął wiek emerytalny 60 lat, udowodnił co najmniej 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych oraz rozwiązano z nim stosunek pracy. Zdaniem sądu wnioskodawca po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy.

Przede wszystkim zaznaczyć należy, że osoba niespełniająca warunku
z art. 4 pkt 6 ustawy z 2008 r. o emeryturach pomostowych może nabyć prawo do świadczenia na podstawie art. 49 tej ustawy. Lakoniczne rozważania sądu w tym zakresie zawarte w końcowym fragmencie uzasadnienia nie są zrozumiałe .

Stosownie do regulacji zawartej w tym przepisie prawo do emerytury pomostowej przysługuje osobie, która: 1) po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3; 2) spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7
i art. 5-12; 3) w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach,
o których mowa w pkt 2, 5 okres pracy w szczególnych warunkach lub
o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

W miejsce przesłanki z art. 4 pkt 6 ustawodawca wprowadził zatem wymóg spełnienia przez zainteresowanego w dniu wejścia w życie ustawy
(1 stycznia 2009 r.) warunku posiadania, co najmniej 15 lat pracy
w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Stosownie do regulacji zawartej w art. 3 ust. 1 ustawy, pracami w szczególnych warunkach są prace związane
z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku. Wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy.

W wykazie nr 1 są wymienione min. - w pkt 4 - prace bezpośrednio przy zalewaniu form odlewniczych, transportowaniu naczyń odlewniczych
z płynnym, rozgrzanym materiałem (żeliwo, staliwo, metale nieżelazne i ich stopy), w pkt 5 - prace bezpośrednio przy ręcznej obróbce wykańczającej odlewy: usuwanie elementów układu wlewowego, ścinanie szlifowanie, powierzchni odlewów oraz ich malowanie na gorąco, w pkt 6 - prace bezpośrednio przy obsłudze wielkich pieców stalowniczych lub odlewniczych, zaś w pkt 15 prace bezpośrednio przy produkcji materiałów formierskich,

Jak wynika z zebranego materiału wnioskodawca w Fabryce (...)
w R. wykonywał min. prace : w okresie od 19 sierpnia 1976 roku do 30 listopada 1979 roku na stanowisku przerabiacza mas formierskich, od
1 września 1983 roku do 30 września 1985 roku pracował jako zalewacz form piaskowych, a od 13 kwietnia 1991 roku do 31 stycznia 2001 roku jako zalewacz form.

Brak jest stanowiska organu rentowego, czy prace te w jego ocenie podlegają zaliczeniu jako wymienione w art. 3 ust. 1 i 3 ustawy, a Sąd I instancji nie dokonał żadnych ustaleń w tym zakresie.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy, mając na względzie powyższe rozważania, ustali istotne okoliczności dla rozstrzygnięcia sprawy, w razie konieczności przeprowadzi postępowanie dowodowe w niezbędnym zakresie dotyczącym spornych okoliczności.

Prowadzenie postępowania dowodowego może okazać się zbędne
w przypadku nie kwestionowania przez pozwanego charakteru prac umożliwiających spełnienia przez zainteresowanego w dniu wejścia w życie ustawy (1 stycznia 2009 r.) warunku posiadania 15 lat pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

Mając powyższe na uwadze, na mocy art. 386 § 4 k.p.c. Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji.