Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 27 kwietnia 2018 r.

Sąd Rejonowy w Piszu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 27 kwietnia 2018 r. w Piszu na rozprawie

sprawy z wniosku B. O., M. O. (1)

z udziałem Gminy O., D. R., B. W. (1), B. W. (2), K. O., M. O. (2)

o zasiedzenie

p o s t a n a w i a

I.  Stwierdzić, że B. O. s. J. i C. i M. O. (1) c. J. i I. na zasadzie wspólności ustawowej małżeńskiej nabyli z dniem 7 grudnia 2012r. przez zasiedzenie udział 5/6 części w prawie użytkowania wieczystego nieruchomości stanowiącej zabudowaną działkę gruntu o nr geod. (...), położonej w O. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Piszu prowadzi księgę wieczystą Kw. Nr (...).

II.  Stwierdzić, że B. O., s. J. i C. i M. O. (1) c. J. i I. na zasadzie wspólności ustawowej małżeńskiej nabyli z dniem 7 grudnia 2012r. przez zasiedzenie udział 5/6 części we własności stanowiących odrębną nieruchomości budynku mieszkalnego i budynków gospodarczych znajdujących na nieruchomości stanowiącej zabudowaną działkę gruntu o nr geod. (...), położonej w O. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Piszu prowadzi księgę wieczystą Kw. Nr (...).

III.  Przyznać adwokatowi M. K. tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu wnioskodawcom B. O. i M. O. (1) wynagrodzenie w kwocie 3 690 zł (trzy tysiące sześćset dziewięćdziesiąt złotych), w tym kwotę 690 zł (sześćset dziewięćdziesiąt złotych) tytułem podatku VAT, które nakazać wypłacić ze środków budżetowych Sądu Rejonowego w Piszu.

IV.  Orzec , że zainteresowani ponoszą pozostałe koszty postępowania we własnym zakresie.

Sygn. akt I Ns 274/16

UZASADNIENIE

B. O. i M. O. (1) ostatecznie wnieśli o stwierdzenie, że z dniem 7 grudnia 2012 roku na zasadzie wspólności ustawowej małżeńskiej wnioskodawcy nabyli przez zasiedzenie udział 5/6 części we współwłasności nieruchomości stanowiącej zabudowaną działkę gruntu oznaczoną nr geod. (...), położoną w O. przy ulicy (...), dla której Sąd Rejonowy w Piszu prowadzi księgę wieczystą nr (...), stanowiącej współwłasność wnioskodawcy B. O. oraz D. R., B. W. (1), B. W. (2), K. O. i M. O. (2) – w udziałach po 1/6 części.

Ewentualnie, z daleko posuniętej ostrożności, w przypadku uznania, że poprzednikowi prawnemu wnioskodawcy przysługiwał inny tytuł prawny niż prawo własności, wnioskodawcy wnieśli o stwierdzenie, że:

1.  z dniem 7 grudnia 2012 roku na zasadzie wspólności ustawowej małżeńskiej wnioskodawcy nabyli przez zasiedzenie udział 5/6 części w prawie użytkowania wieczystego nieruchomości stanowiącej zabudowaną działkę gruntu oznaczoną nr geod. (...), położonej w O. przy ulicy (...), dla której Sąd Rejonowy w Piszu prowadzi księgę wieczystą nr (...), stanowiącej własność Gminy O.,

2.  z dniem 7 grudnia 2012 roku na zasadzie wspólności ustawowej małżeńskiej wnioskodawcy nabyli przez zasiedzenie udział 5/6 części we własności stanowiących odrębną nieruchomość: budynku mieszkalnego i budynków gospodarczych, posadowionych na nieruchomości stanowiącej zabudowaną działkę gruntu o nr geod. (...), położonej w O. przy ulicy (...), dla której Sąd Rejonowy w Piszu prowadzi księgę wieczystą nr (...), których to budynków współwłaścicielami są wnioskodawca B. O. oraz D. R., B. W. (1), B. W. (2), K. O. i M. O. (2) – w udziale po 1/6 części każdy z nich.

W uzasadnieniu wniosku wnioskodawcy podnieśli, że przedmiotową nieruchomość nabył w 1960 roku dziadek wnioskodawcy – A. W.. Wnioskodawca zameldowany jest na pobyt stały pod adresem ul. (...) w O. od dnia 7 czerwca 1982 roku, kiedy to przyjechał do O. by zaopiekować się schorowanym dziadkiem i wyremontować wyniszczoną na skutek upływu czasu nieruchomość. W momencie przyjazdu wnioskodawcy, dach budynku mieszkalnego przeciekał, ściany pokryte były pleśnią, podłogi były przegnite, a okna zabite deskami. Z uwagi na te tragiczne warunki dziadek wnioskodawcy mieszkał na strychu. Na przedmiotowej nieruchomości posadowiony był też chlewek. Działka wokół budynku mieszkalnego była zaniedbana. Z chwilą zamieszkania na tej nieruchomości wnioskodawca rozpoczął prace mające na celu przystosowanie budynku mieszkalnego do zamieszkania przez siebie, swoją żonę i dziadka.

W dniu 6 grudnia 1982 roku dziadek wnioskodawcy zmarł. Od tego momentu wnioskodawcy władali przedmiotową nieruchomością jak właściciele. Również okoliczni sąsiedzi uważali ich za właścicieli tejże nieruchomości. Wnioskodawcy opłacali należne podatki od nieruchomości, dokonywali opłat za wodę, energię elektryczną i inne media. W 1987 roku wnioskodawca dobudował do istniejącego budynku mieszkalnego kolejną część, doprowadził wodę ze studni, dobudował łazienkę, ogrodził nieruchomość. W latach 2000-2005 przeprowadził kapitalny remont budynku mieszkalnego i gospodarczego. Wymieniony został strop, zagospodarowany został strych, ocieplone zostało poddasze, wymienione zostały okna i drzwi, ściany zostały odgrzybione, położone zostały nowe tynki, wymienione i ocieplone zostały podłogi, zalane zostały posadzki. Założone zostały również nowe instalacje elektryczne i medialne oraz centralne ogrzewanie. Pod budynkiem mieszkalnym wybudowana została piwnica. Z zewnątrz budynek został ocieplony. Na nieruchomości wnioskodawca pobudował też garaż, dwie szopy i wiatę. Pozostali spadkobiercy nigdy nie interesowali się tą nieruchomością i nie partycypowali w kosztach jej utrzymania.

Postanowieniem z 27 lutego 2018 roku Sąd Rejonowy w Piszu wezwał do udziału w sprawie w charakterze uczestnika postępowania Gminę P..

Uczestniczki postępowania D. R. i K. O. wniosły o oddalenie wniosku w całości. W uzasadnieniu podniosły, że spadek po zmarłym A. W. w całości nabyła jego córka C. O. – matka wnioskodawcy i uczestniczek postępowania. C. O. zawarła z wnioskodawcą ustną umowę o korzystanie z nieruchomości, na podstawie której wnioskodawcy mogli zamieszkać na przedmiotowej nieruchomości, w zamian za jej utrzymywanie, do czasu powrotu na (...), gdzie wcześniej wnioskodawca zamieszkiwał. Z uwagi na powyższe uczestniczki zakwestionowały twierdzenia wnioskodawcy, jakoby po śmierci dziadka objął on nieruchomość w posiadanie samoistne i w taki sposób korzystał z niej do chwili obecnej. Zdaniem uczestniczek, wnioskodawcy są posiadaczami zależnymi, która to okoliczność wyłączna możliwość zasiedzenia.

Uczestniczki wskazały, że C. O. zmarła 8 czerwca 2009 roku, zaś spadek po niej na podstawie ustawy nabyły jej dzieci – wnioskodawca i uczestniczki postępowania – każde z nich w udziale po 1/6 części. Za życia C. O. wielokrotnie wskazywała swoim dzieciom, że pozostały po niej majątek będzie dzielony równo pomiędzy wszystkie jej dzieci. Wnioskodawca miał świadomość co do istnienia i obowiązywania umowy o korzystanie z przedmiotowej nieruchomości, która wyłączała możliwość zasiedzenia nieruchomości i powodowała, że nieruchomość ta będzie przedmiotem dziedziczenia. Nie był z tego faktu zadowolony, przez co nie wziął nawet udziału w pogrzebie matki.

Uczestniczki zakwestionowały również twierdzenia wnioskodawców, jakoby ponieśli wydatki na remont budynków posadowionych na przedmiotowej nieruchomości. Podkreśliły też, że przedmiotowa nieruchomość tylko w niewielkiej części jest zabudowana, a wnioskodawcy nigdy nie uprawiali i nie korzystali z części niezabudowanej, znajdującej się za zabudowaniami. Dodały, że pozostają w konflikcie z wnioskodawcą od czasu sprawy spadkowej po dziadku. Boją się wnioskodawcy, który w budynku sądu się im odgrażał, dlatego go nie odwiedzają.

Uczestniczka B. W. (1) oświadczyła, że w przedmiotowej sprawie nie zgłasza żadnych roszczeń i wniosła o jej „wykluczeniu” z udziału w sprawie. (k. 240)

Pozostali uczestnicy postępowania nie zajęli stanowiska w sprawie.

Sąd ustalił, co następuje:

W drodze umowy sprzedaży zawartej w formie aktu notarialnego w dniu 5 lipca 1960 roku A. W. nabył:

1.  prawo użytkowania wieczystego nieruchomości stanowiącej zabudowaną działkę gruntu oznaczoną nr geod. (...), położonej w O. przy ulicy (...), dla której Sąd Rejonowy w Piszu prowadzi księgę wieczystą nr (...), stanowiącej wówczas własność Skarbu Państwa, a obecnie własność Gminy O.,

2.  prawo własności posadowionych na opisanej wyżej działce gruntu i stanowiących odrębną nieruchomość zabudowań: budynku mieszkalnego i budynków gospodarczych.

(dowód: dokumenty znajdujące się w aktach księgi wieczystej nr (...) Sądu Rejonowego w Piszu, w tym umowa sprzedaży z 05.07.1960 r.)

Wiosną 1982 roku na opisanej wyżej nieruchomości z A. W. zamieszkał jego wnuk - B. O. wraz z żoną M. O. (1). (bezsporne)

A. W. zmarł 6 grudnia 1982 roku w O., a spadek po nim na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego w Piszu z 30 października 2012 roku, wydanego w sprawie I Ns 328/12, nabyła córka C. O. w całości.

(dowód: postanowienie z 30.10.2012r. k. 29 akt sprawy I Ns 328/12 Sądu Rejonowego w Piszu)

Z chwilą śmierci A. W., B. i M. małżonkowie O. objęli w samoistne posiadanie prawo użytkowania wieczystego opisanej wyżej działki gruntu nr (...) oraz posadowione na niej, stanowiące odrębną nieruchomość, budynki. Wyłącznie oni ponosili i ponoszą wszelkie koszty utrzymania tychże nieruchomości. Na nieruchomości tej posadzili drzewa owocowe, założyli warzywniak. Począwszy od lat 80-tych dokonywali rozbudowy oraz niezbędnych napraw budynku mieszkalnego, który znajdował się w bardzo złym stanie technicznym. Następnie ogrodzili nieruchomość, a w latach 1998-2007 przeprowadzili kapitalny remont budynku mieszkalnego i budynków gospodarczych, obejmujący prace wewnątrz i z zewnątrz.

(dowód: zeznania świadków J. S. k. 220v-221, H. S. k. 221-221v, R. S. k. 221v; faktury VAT i rachunki k. 32-59, 62-79, 81-95, 101, 104-110, 118-137; częściowo zeznania uczestniczki D. R. k. 21-21v akt sprawy I Cps 45/16 Sądu Rejonowego w Słupcy i uczestniczki K. O. k. 17-17v akt sprawy I Cps 55/17 Sądu Rejonowego w Świebodzinie)

C. O. zmarła 8 czerwca 2009 roku, a spadek po niej na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego w Słupcy z 20 grudnia 2010 roku, wydanego w sprawie I Ns 567/10, nabyły jej dzieci: B. O., D. R., B. W. (2), B. W. (1), K. O. i M. O. (2) – po 1/6 części każdy z nich.

(dowód: postanowienie z 20.12.2010r. k. 31 akt sprawy I Ns 567/10 Sądu Rejonowego w Słupcy)

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z treścią art. 172 § 1 k.c. posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze. W przypadku wejścia w posiadanie nieruchomości w złej wierze nabycie nieruchomości następuje po upływie lat trzydziestu (art. 172 § 2 k.c.).

Z przepisu powyższego wynika, iż podstawową przesłanką zasiedzenia jest samoistne posiadanie nieruchomości. Zgodnie z art. 336 k.c. posiadaczem samoistnym rzeczy jest ten, kto postępuje z rzeczą (włada nią) jak właściciel, o czym świadczą okoliczności dostrzegalne dla innych osób, wyrażając tym samym wolę wykonywania względem niej prawa własności (vide wyrok Sądu Najwyższego z 19.12.2000r. w sprawie V CKN 164/00; postanowienie Sądu Najwyższego z 28.02.2002r. w sprawie III CKN 891/00).

Dobra wiara polega na błędnym, ale w danych okolicznościach usprawiedliwionym przekonaniu posiadacza nieruchomości, że przysługuje mu wykonywane przez niego prawo. W złej wierze jest z kolei ten, kto wie albo wiedzieć powinien, że prawo własności przysługuje nie jemu, lecz innej osobie (tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z 13.08.2008r. w sprawie I CSK 33/08).

Z dokumentów załączonych do akt księgi wieczystej nr (...) Sądu Rejonowego w Piszu oraz wpisów widniejących w tejże księdze wynika jednoznacznie, że dziadek wnioskodawcy - A. W. - w dacie śmierci był użytkownikiem wieczystym nieruchomości stanowiącej zabudowaną działkę gruntu oznaczoną nr geod. (...), położonej w O. przy ulicy (...), stanowiącej obecnie własność Gminy O., oraz właścicielem posadowionych na tejże działce gruntu i stanowiących odrębną nieruchomość zabudowań: budynku mieszkalnego i budynków gospodarczych.

Materiał dowodowy zgromadzony w sprawie wykazał, że od dnia zgonu A. W., przysługujące mu prawo użytkowania wieczystego działki gruntu nr (...) oraz prawo własności posadowionych na tejże działce budynków: mieszkalnego i gospodarczych, objęli w samoistne posiadanie wnioskodawcy. Fakt ten Sąd ustalił przede wszystkim w oparciu o zeznania przesłuchanych w sprawie świadków: J. S. (k. 220v-221), H. S. (k. 221-221v), R. S. (k. 221v) oraz przedłożonych przez wnioskodawców i załączonych do akt sprawy faktur VAT i rachunków za materiały budowlane i usługi (k. 32-59, 62-79, 81-95, 101, 104-110, 118-137).

W oparciu o powołane wyżej dowody Sąd ustalił, że od dnia śmierci A. W., wnioskodawcy postępowali i po dziś dzień postępują z działką nr (...) jak użytkownicy wieczyści, a z posadowionymi na niej budynkami jak właściciele, co dostrzegalne było i jest dla innych osób – sąsiadów. Na działce nr (...) posadzili drzewa owocowe, założyli warzywniak. Począwszy od lat 80-tych dokonywali rozbudowy oraz niezbędnych napraw budynku mieszkalnego, który znajdował się w bardzo złym stanie technicznym. Następnie ogrodzili nieruchomość, a w latach 1998-2007 przeprowadzili kapitalny remont budynku mieszkalnego i budynków gospodarczych, obejmujący prace wewnątrz (m.in. ocieplenie poddasza, tynki, posadzki, podłogi, instalacje elektryczne i medialne, centralne ogrzewanie) i z zewnątrz (m.in. wymiana okien i drzwi, ocieplenie budynku, zmiana poszycia dachu). Wyłącznie wnioskodawcy ponosili i ponoszą wszelkie koszty utrzymania tychże nieruchomości. Zauważyć należy, że z zeznań uczestniczek postępowania - D. R. i K. O. - wynika jednoznacznie, że D. R. tylko raz była na przedmiotowej nieruchomości, pozostałe siostry nigdy nie odwiedziły brata – wnioskodawcy.

Z uwagi na powyższe stwierdzić należy, że wnioskodawcy wyrażali wolę wykonywania względem działki nr (...) prawa użytkowania wieczystego, a względem posadowionych na niej budynków prawa własności.

Uczestniczki postępowania D. R. i K. O. nie przedłożyły żadnych dowodów na poparcie swoich twierdzeń, jakoby pomiędzy wnioskodawcą a matką C. O. zawarta została ustna umowa, na podstawie której wnioskodawcy mogli zamieszkiwać na przedmiotowej nieruchomości w zamian za ponoszenie kosztów jej utrzymania. Tymczasem zgodnie z treścią art. 6 k.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne.

Nie budzi wątpliwości Sądu, iż wnioskodawcy wiedzieli, że przedmiotowe prawo użytkowania wieczystego oraz prawo własności stanowiących odrębną nieruchomość zabudowań, stanowi majątek spadkowy po A. W., który na skutek dziedziczenia ustawowego nabyła początkowo matka wnioskodawcy, C. O., a po jej śmierci wnioskodawca i uczestniczki postępowania w częściach równych po 1/6 części. Wnioskodawca brał udział w toczących się postępowaniach o stwierdzenie nabycia spadku po dziadku i matce, poza tym, jak wynika z zeznań świadka J. S. (k. 221), wnioskodawca nawet sąsiadom mówił, że działka gruntu nr (...) jest użytkowana wieczyście. Jednakże w ocenie Sądu fakt ten nie niweczy uznania, iż było to posiadanie samoistne. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego z dnia 7.04. 1994r. III CRN 18/94 posiadanie samoistne może mieć miejsce nie tylko wtedy, gdy posiadacz jest przekonany o swoich uprawnieniach właściciela, ale także wtedy, gdy wie że nie jest właścicielem, ale chce posiadać rzecz tak, jakby nim był. Za samoistnym posiadaniem przemawia sposób w jaki wnioskodawcy gospodarowali na spornej nieruchomości, czas i trud włożony przez nich w doprowadzeniu nieruchomości do stanu w jakim znajduje się obecnie.

W konsekwencji Sąd uznał, że wnioskodawcy są samoistnymi posiadaczami opisanego wyżej prawa użytkowania wieczystego i stanowiących odrębną nieruchomość zabudowań – w złej wierze. Okres nieprzerwanego posiadania warunkujący zasiedzenie wynosi zatem trzydzieści lat.

W niniejszej sprawie w dacie początku biegu zasiedzenia prawa użytkowania wieczystego – 7 grudnia 1982r. to jest w dacie zgonu A. W. nie było możliwym zasiedzenie nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa. Ograniczenie to wynikało z przepisy art. 177 kc zgodnie z którym - przepisów o nabyciu własności przez zasiedzenie nie stosuje się, jeżeli nieruchomość jest przedmiotem własności państwowej.

Generalnie zasiedzenie wszystkich nieruchomości państwowych zostało wyłączone z dniem wejścia w życie Kodeksu cywilnego tj. z 18 maja 1964r.

Zasiedzenie wszelkich nieruchomości państwowych stało się ponownie dopuszczalne z dniem 1 października 1990r. Zniesienia ograniczenia o którym mowa nastąpiło na podstawie ustawy z 28 lipca 1990r. o zmianie ustawy kodeks cywilny (Dz. U. z dnia 18 sierpnia 1990 r. nr 55, poz. 321), która uchyliła wyłączający zasiedzenie nieruchomości państwowych art. 177 kc.

Regulacja dotycząca możliwości zasiedzenia nieruchomości państwowych zawarta została w art. 10 cytowanej ustawy. Zgodnie ze wskazanym artykułem jeżeli przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy istniał stan, który według przepisów dotychczasowych wyłączał zasiedzenie nieruchomości, a według przepisów obowiązujących po wejściu w życie tej ustawy prowadzi do zasiedzenia, zasiedzenie biegnie od dnia wejścia jej w życie; jednakże termin ten ulega skróceniu o czas, w którym powyższy stan istniał przed wejściem w życie ustawy, lecz nie więcej niż o połowę. W tym stanie rzeczy na gruncie mniejszej sprawy przyjąć należy, iż termin zasiedzenia spornej nieruchomości mógł rozpocząć swój bieg z dniem 1 października 1990r. Sąd w myśl art. 10 cytowanej wyżej ustawy skrócił termin zasiedzenia o okres czasu przez jaki stan prowadzący do zasiedzenia istniał od dnia 7 grudnia 1982r. do 1 października 1990r.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 172 § 1 i 2 k.c. Sąd stwierdził, że B. O. i M. O. (1) na zasadzie wspólności ustawowej małżeńskiej wnioskodawcy nabyli przez zasiedzenie:

1.  z dniem 7 grudnia 2012 roku udział 5/6 części w prawie użytkowania wieczystego nieruchomości stanowiącej zabudowaną działkę gruntu oznaczoną nr geod.(...), położonej w O. przy ulicy (...), dla której Sąd Rejonowy w Piszu prowadzi księgę wieczystą nr (...),

2.  z dniem 7 grudnia 2012 roku udział 5/6 części we własności stanowiących odrębną nieruchomość: budynku mieszkalnego i budynków gospodarczych, posadowionych na nieruchomości stanowiącej zabudowaną działkę gruntu o nr geod. (...), położonej w O. przy ulicy (...), dla której Sąd Rejonowy w Piszu prowadzi księgę wieczystą nr (...).

O wynagrodzeniu pełnomocnika ustanowionego z urzędu Sąd orzekł na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata w brzmieniu obowiązującym na datę założenia sprawy to jest. 23.06.2016r. Na podstawie paragrafów 4, 11 ust. 1 i 8 ust. 6 w/w Rozporządzenia Sąd przyznał adwokatowi M. K. kwotę 3 690 złotych, w tym kwotę 690 złotych tytułem podatku VAT, tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu wnioskodawcom, którą nakazał wypłacić ze środków budżetowych Sądu Rejonowego w Piszu.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 520 § 1 k.p.c.