Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 5 lipca 2017 roku, Sąd Rejonowy dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi, oddalił powództwo J. K. skierowane przeciwko S. (...) o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w postaci wyroku Sądu Rejonowego w Bytomiu II Wydziału Karnego wydanego w dniu 20 marca 2015 roku w sprawie II K 377/13 w zakresie punktu 3 tego wyroku któremu w dniu 24 sierpnia 2016 roku nadano klauzulę wykonalności oraz zasądził od powódki na rzecz pozwanego kwotę 4.800 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wyrokiem z dnia 20 marca 2015 roku S. (...) w sprawie II K 377/13 uznał oskarżoną J. K. za winną popełnienia przestępstwa wypełniającego znamiona art. 164 par. 2 k.k. i wymierzył jej karę jednego roku pozbawienia wolności.

W punkcie drugim wyroku warunkowo zawiesił wykonanie kary wyznaczając okres trzech lat próby.

W punkcie trzecim wyroku Sąd na podstawie art. 627 k.p.k. i art. 2 ust.1 pkt 3 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karnych zasądził od J. K. na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe obejmujące opłatę w kwocie 180 zł oraz wydatki w kwocie 32.545,92 złotych.

Na skutek apelacji obu stron (w tym apelacji oskarżonej co do całości wyroku) Sąd Okręgowy w Katowicach wyrokiem z dnia 9 lutego 2016 roku zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że na mocy art. 66 i 67 par.1 k.k. postępowanie wobec oskarżonej warunkowo umorzył na okres próby w rozmiarze jednego roku.

W punkcie drugim wyroku zasądził od oskarżonej na rzecz Skarbu Państwa wydatki za postępowanie odwoławcze w kwocie 20 zł oraz opłatę za obie instancje w kwocie 100 złotych

Wyrok Sądu Rejonowego w Bytomiu w sprawie II K 377/13 zaopatrzony został w klauzulę wykonalności w zakresie punktu 3 w dniu 24 sierpnia 2016 roku.

W dniu 5 września 2016 roku Komornik wszczął egzekucję na kwotę 32 665,92 złotych.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał powództwo za niezasadne.

Wskazał, że powódka powołała się w pozwie na art. 840 par. 1 pkt 2 k.p.c. wskazując podstawę powództwa.

Zgodnie z treścią tego przepisu dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub w części, jeżeli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może powództwo oprzeć także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zarzut ten nie był przedmiotem rozpoznania w sprawie. Powódka wywodziła, że żądanie wyegzekwowania na podstawie kwestionowanego wyroku przytoczonej kwoty jest bezpodstawne, gdyż brak jest tytułu do egzekucji.

Z brzmienia powołanej normy wynika, że powództwo o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego stanowi jedną z form merytorycznej obrony dłużnika przed egzekucją, ale nie służy ponownemu merytorycznemu rozpoznaniu sprawy zakończonej prawomocnym orzeczeniem. Dlatego podstawą powództwa opozycyjnego z art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. mogą być jedynie takie zarzuty, których powołanie nie było możliwe w postępowaniu, w którym doszło do wydania tytułu egzekucyjnego. Wskazać także należy, że już z wykładni literalnej przytoczonego przepisu wynika, że chodzi tu wyłącznie o zdarzenia obiektywnie powstałe po wydaniu tytułu egzekucyjnego, czy też po zamknięciu rozprawy, a nie o zdarzenia, które subiektywnie, uwzględniając punkt widzenia danej strony postępowania, za takie mogą być uznane. Za interpretacją obiektywną przemawia również fakt, że powództwo o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności nie może prowadzić do ponownego merytorycznego rozpoznania sprawy, jego celem jest zaś pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego, a nie podważenie treści prawomocnego orzeczenia sądowego. Trzeba bowiem podkreślić, że przeciwko możliwości ponownego analizowania okoliczności, podlegających zbadaniu w postępowaniu rozpoznawczym, przemawia także fakt, iż orzeczenie sądowe, które stanowi podstawę tytułu wykonawczego korzysta z powagi rzeczy osądzonej.

Reasumując, w sytuacji, w której dłużnik w drodze powództwa opozycyjnego domaga się pozbawienia wykonalności orzeczenia sądowego, może on podnosić zarzuty oparte na zdarzeniach, które miały miejsce po zamknięciu rozprawy. Tym samym wykluczone jest ponowne podnoszenie zarzutów, które były przedmiotem rozpoznania przez Sąd w trakcie wyrokowania, a także tych, które strona mogła do tego czasu - przy zachowaniu należytej staranności - podnieść.

W niniejszej sprawie nie zaszły żadne zdarzenia, które nastąpiłyby po zamknięciu rozprawy lub po powstaniu tytułu, które mogłyby spowodować pozbawienie wykonalności tytułu. Powódka powołała wadliwość tytułu przecząc istnieniu obowiązku. Wskazać jednak należy, że zarzuty powódki sprowadzają się do kwestionowania treści wyroku Sądu II instancji i wyroku Sądu I instancji. Podkreślić jeszcze raz trzeba, że w ramach powództwa opozycyjnego Sąd nie może badać prawidłowości orzeczeń sądowych, które zapadły w sprawie. Służy temu tryb zaskarżania orzeczeń a nie powództwo przeciwegzekucyjne. Trzeba podkreślić, że przeciwko możliwości ponownego analizowania okoliczności, podlegających zbadaniu w postępowaniu rozpoznawczym, przemawia także fakt, iż orzeczenie sądowe, które stanowi podstawę tytułu wykonawczego korzysta z powagi rzeczy osądzonej.

Co do ewentualnej podstawy powództwa z art.840 par.1 pkt 1 kpc to w przedmiotowej sprawie niewątpliwym jest, iż tytuł egzekucyjny stanowi wyrok sądowy, któremu przysługuje przymiot prawomocności, zatem brak jest podstaw do zastosowania przepisu art. 840 § 1 pkt 1 k.p.c.

Nadto wskazać też trzeba, że interpretacja obu wyroków karnych prowadzi do wniosku, że Sąd II instancji zmienił wyrok sądu I instancji tylko w zakresie wymiaru okresu próbnego co musiało skutkować zmianą opłaty za obie instancje. Nie dokonano natomiast zmiany wyroku sądu I instancji w zakresie wydatków poniesionych w I instancji. Wyrok sądu II instancji wskazuje bowiem wprost na wydatki za II instancję czyli za postępowanie odwoławcze. Gdyby Sąd II instancji chciał zmienić wydatki zasądzone przez Sąd I instancji wprost wskazałby to w treści wyroku lub też zwolnił powódkę od obowiązku uiszczenia tych wydatków. Nie ma takiego rozstrzygnięcia w wyroku Sądu II instancji. Oznacza to, że Sąd II instancji nie zmienił w żaden sposób rozstrzygnięcia o wydatkach w toku I instancji zawartych w wyroku sądu I instancji. I wydatki te obciążają powódkę.

Z tych też względów Sąd Rejonowy oddalił powództwo.

Powyższy wyrok zaskarżyła w całości powódka.

Skarżąca zarzuciła wyrokowi naruszenie następujących przepisów prawa materialnego i procesowego w postaci:

1) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędną ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, a tym samym uznanie, iż intencją Sądu Okręgowego w Bytomiu było utrzymanie w mocy orzeczenia Sądu I instancji w zakresie punktu 3. zasądzającego od powódki na rzecz Skarbu Państwa wydatki w kwocie 32.545,92 złote oraz koszty sądowe w kwocie 180 złotych, w sytuacji, gdy literalne brzmienie powołanego wyroku wskazuje, iż zamierzeniem Sądu była zmiana zaskarżonego orzeczenia w ten sposób, że Sąd II instancji ponownie rozstrzygnął w zakresie wydatków zasądzając od oskarżonej kwotę 20 złotych oraz kwotę 100 złotych tytułem kosztów sądowych za obie instancje;

2) art. 840 § 1 pkt 2 poprzez błędną wykładnię, a w konsekwencji uznanie, iż w okolicznościach niniejszej sprawy nie zaistniały przesłanki uzasadniające pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego, tj. wyroku Sądu Rejonowego w Bytomiu, II Wydziału Karnego wydanego w dniu 20 marca 2015 roku, w sprawie o sygnaturze akt II K 377/13, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności w dniu 24 sierpnia 2016 roku w części, tj. w zakresie punktu 3. tegoż wyroku zasądzającego od powódki na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych obejmujących wydatki w kwocie 32.545,92 złote, w sytuacji, gdy po wydaniu opisanego orzeczenia, tj. po powstaniu tytułu egzekucyjnego, nastąpiło zdarzenie w postaci wydania orzeczenia reformatoryjnego, skutkujące niemożnością egzekwowania na podstawie wyroku Sądu I instancji wskazanej należności z uwagi na nieistnienie dochodzonego przez Skarb Państwa roszczenia.

Przy tak sformułowanych zarzutach skarżąca wniosła o:

1) zmianę zaskarżonego wyroku poprzez pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego, tj. wyroku Sądu Rejonowego w Bytomiu, II Wydziału Karnego wydanego w dniu 20 marca 2015 roku, w sprawie o sygnaturze akt II K 377/13, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności w dniu 24 sierpnia 2016 roku w części, tj. w zakresie punktu 3. tegoż wyroku zasądzającego od powódki na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych obejmujących wydatki w kwocie 32.545,92 złote;

2) zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki zwrotu kosztów postępowania według norm prawem przepisanych za postępowanie przed Sądem I i II instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna i podlega oddaleniu.

W pierwszej kolejności podkreślić należy, że art. 378 § 1 k.p.c. nakłada na sąd odwoławczy obowiązek ponownego rozpoznania sprawy w granicach apelacji, co oznacza nakaz wzięcia pod uwagę wszystkich podniesionych w apelacji zarzutów i wniosków. Granice apelacji wyznaczają ramy, w których sąd odwoławczy powinien rozpoznać sprawę na skutek jej wniesienia, określają je sformułowane w apelacji zarzuty i wnioski, które implikują zakres zaskarżenia, a w konsekwencji kognicję sądu apelacyjnego (np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 sierpnia 2015 r., V CSK 677/14, nie publik.). Jednocześnie w świetle uchwały 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 r. sąd drugiej instancji rozpoznający sprawę na skutek apelacji nie jest związany przedstawionymi w niej zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa materialnego, wiążą go natomiast zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego, w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania (III CZP 49/07, OSNC 2008/6/55).

Najpierw zatem należy rozpoznać zarzuty naruszenia prawa procesowego, gdyż jedynie w przypadku uznania, że postępowanie dowodowe nie było dotknięte wadami, można przyjąć, że prawidłowo został ustalony stan faktyczny w sprawie. Ponieważ zaś prawna kwalifikacja stanu faktycznego jest pochodną ustaleń, o prawidłowym zastosowaniu bądź niezastosowaniu prawa materialnego można mówić dopiero wówczas, gdy ustalenia stanowiące podstawę wydania zaskarżonego wyroku pozwalają na ocenę tej kwestii (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 listopada 2002 r. IV CKN 1532/00. Lex nr 78323). Prawidłowe zastosowanie prawa materialnego może mieć z kolei miejsce jedynie do niewadliwie poczynionych ustaleń faktycznych.

Idąc dalej należy wskazać, że Sąd Okręgowy uznaje za chybiony wywiedziony w apelacji zarzut naruszenia prawa procesowego sprowadzający się wyłącznie do zarzutu naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. poprzez wybiórczą ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego.

Sąd Okręgowy podziela w całości ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego i przyjmuje je za własne. Ustalenia te dokonane zostały w oparciu o dowody przeprowadzone w pierwszej instancji, których ocena dokonana została bez przekroczenia ram swobodnej oceny dowodów zakreślonych przepisem art. 233 § 1 k.p.c. Podkreślić należy, iż skuteczne zakwestionowanie tej swobody wymaga od skarżącego wykazania, że w następstwie istotnych błędów logicznego rozumowania bądź sprzeniewierzenia się zasadom doświadczenia życiowego albo też pominięcia dowodów prowadzących do wniosków odmiennych, niż przyjęte przez sąd orzekający, ocena dowodów była oczywiście błędna lub rażąco wadliwa. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej, niż przyjął to sąd, wadze poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż dokonana przez sąd. Prawidłowe postawienie zarzutu z art. 233 § 1 k.p.c. wymaga zatem od skarżącego wskazania konkretnego dowodu przeprowadzonego w sprawie, którego zarzut ten dotyczy i podania, w czym skarżący upatruje wadliwą jego ocenę. Nie jest nim inna ocena tych samych dowodów przeprowadzona przez skarżącego. Jeśli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne (tak również SN w wyroku z dn. 27 września 2002 r., II CKN 817/00).

W realiach przedmiotowej sprawy Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił, że w wyniku rozpoznania apelacji przez Sąd Okręgowy w Katowicach, nie doszło do zmiany wyroku Sądu Rejonowego w Bytomiu, II Wydziału Karnego wydanego w dniu 20 marca 2015 roku, w sprawie o sygnaturze akt II K 377/13, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności w dniu 24 sierpnia 2016 roku w części, tj. w zakresie punktu 3. tegoż wyroku zasądzającego od powódki na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe obejmujące wydatki w kwocie 32.545,92 złote.

Konkluzja powyższa wynika wprost z samej treści wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach, która to treść nie zawiera żadnego sformułowania wskazującego na to aby rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego w Bytomiu w zakresie wydatków zostało zmienione bądź uchylone. Tym samym pozostało ono w mocy i obciąża ono powódkę (oskarżoną w sprawie karnej) obowiązkiem zwrotu na rzecz Skarbu Państwa wydatków w kwocie 32.545,92 złotych.

Wbrew twierdzeniom apelacji nie jest również tak, aby orzekając w II instancji Sąd Okręgowy w Katowicach zmienił wysokość wydatków za I instancję określoną w wyroku Sądu Rejonowego w Bytomiu, gdyż nie orzekł on na nowo co do tych wydatków. W zakresie kosztów postępowania obciążających powódkę (oskarżoną) Sąd Okręgowy orzekł jedynie o opłatach za obie instancje oraz wydatkach za postępowanie odwoławcze. Nie orzekł więc i nie dokonał ingerencji w rozstrzygnięcie co do wydatków za postępowanie przed Sądem I instancji, pozostawiając aktualnym w tym zakresie rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego w Bytomiu.

Prawidłowość powyższego rozumowania wynika zresztą wprost z treści uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 9 lutego 2016 roku, wydanego w sprawie XXIII Ka 735/15. W końcowych akapitach tegoż uzasadnienia Sąd Okręgowy w sposób jednoznaczny wskazał, że uznaje za prawidłowe obciążenie oskarżonej wydatkami za postępowanie przed Sądem I instancji, jak i wyłożył dlaczego Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy wysokość tych wydatków ustalił. Nie zachodziły więc jakiekolwiek przesłanki do zmiany rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego w Bytomiu w tym zakresie.

Nie naruszył również Sąd Rejonowy przepisu art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c..

Zgodnie z tym przepisem dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może oprzeć powództwo także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także na zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zgłoszenie tego zarzutu w sprawie było z mocy ustawy niedopuszczalne.

Powyższe przesłanki nie zostały w realiach przedmiotowej sprawy spełnione.

Po pierwsze bowiem, jak wskazano w poprzedniej części rozważań, nie doszło w ogóle do wydania przez Sąd Okręgowy w Katowicach orzeczenia reformatoryjnego co do obciążenia powódki (oskarżonej) wydatkami za postępowanie karne w I instancji, nie zaszło więc zdarzenie z jakim powódka chciałaby powiązać skutek z art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., skutkujący pozbawieniem tytułu wykonawczego wykonalności.

Po drugie, nawet, gdyby hipotetycznie założyć, że doszło do zmiany wyroku Sądu Rejonowego w Bytomiu zgodnie z twierdzeniami powódki, to zmiana taka nie stanowi zdarzenia, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane i zmiana ta nie uzasadniałaby pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności.

Gdyby do takiej zmiany wyroku doszło to w ogóle nie istniał by tytuł egzekucyjny, któremu można by nadać klauzulę wykonalności. Tytułem egzekucyjnym jest bowiem dopiero prawomocne orzeczenie sądu (art. 777 § 1 pkt 1 k.p.c.). Gdyby więc do zmiany wyroku doszło to nie istniało by prawomocne orzeczenie Sądu nakładające na powódkę obowiązek zwrotu Skarbowi Państwa kwoty 32.545,92 złotych tytułem zwrotu wydatków poniesionych w toku postępowania II K 377/13 Sądu Rejonowego w Bytomiu, któremu można by nadać klauzulę wykonalności.

Uzasadnia to oddalenie złożonego środka zaskarżenia na podstawie art. 385 k.p.c..

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł z mocy art. 98 § 1 i 3 k.p.c., obciążając nimi stronę powodową, jako przegrywającą.

Zasądzona z tego tytułu kwota stanowi zwrot kosztów zastępstwa procesowego strony pozwanej w postępowaniu apelacyjnym, wysokość których to kosztów ustalono na podstawie przepisów § 2 pkt 5 oraz § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U.2015.1800);

Biorąc pod uwagę stopień zawiłości sprawy oraz nakład pracy pełnomocnika strony pozwanej i jego wkład pracy w przyczynienie się do wyjaśnienia i rozstrzygnięcia sprawy, a w szczególności fakt, iż postępowanie apelacyjne zakończyło się na pierwszym terminie posiedzenia, zaś w jego toku nie było prowadzone postępowanie dowodowe, brak było podstaw do ustalenia wysokości wynagrodzenia pełnomocnika w wysokości innej niż minimalna, przewidziana przepisami wyżej wskazanego rozporządzenia.