Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 kwietnia 2018 roku

Sąd Okręgowy w Olsztynie VI Wydział Cywilny Rodzinny w składzie:

Przewodniczący: SSO Lech Dłuski

Sędziowie: SO Przemysław Jagosz

SR del do SO Andrzej Hinz (spr.)

Protokolant: st. sekr. sądowy Sylwia Łastowska

po rozpoznaniu w dniu 18 kwietnia 2018 roku w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództwa małoletniego D. G. reprezentowanego przez przedstawicielkę ustawową M. A.

przeciwko R. G.

o podwyższenie alimentów

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Szczytnie

z dnia 2 lutego 2018 roku

sygn. akt III RC 163/17

1.  oddala apelację:

2.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 450 zł (czterysta pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu za II Instancję.

Sygn. akt: VI RCa 89/18

UZASADNIENIE

Powód małoletni D. G. reprezentowany przez matkę M. A. domagał się zasądzenia na swoją rzecz od pozwanego podwyższonych alimentów w wysokości po 800,-zł. Domagał się również zasądzenia na jego rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

Pozwany R. G. odpowiadając na pozew wniósł o jego oddalenie w całości. Jednocześnie wystąpił z pozwem wzajemnym o obniżenie alimentów na syna do kwoty po 300 zł miesięcznie.

Sąd Rejonowy w Szczytnie wyrokiem z dnia 2 lutego 2018r w sprawie III RC 163/17 zasądził od pozwanego na rzecz małoletniego powoda podwyższone alimenty w wysokości po 650,- zł miesięcznie z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia w płatności każdej z rat, w miejsce alimentów w wysokości po 500,- zł miesięcznie ustalonych ugodą zawartą przed Sądem Rejonowym w Szczytnie z dnia 16 grudnia 2015 r w sprawie IIIRC 290/15, poczynając od dnia 1 stycznia 2018r. W pozostałej części powództwo zostało oddalone. Sąd oddali również pozew wzajemny pozwanego o obniżenie alimentów. W pkt, IV wyroku Sąd nakazał ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 90 zł tytułem kosztów sądowych za I instancję. W kolejnym pkt Sąd orzekł, że koszty procesu między stronami wzajemnie znosi.

Sąd Rejonowy ustalił, że powód jest dzieckiem pozwanego. Obowiązujące alimenty ustalono ugodą zawartą przed Sądem Rejonowym w Szczytnie w dniu 16 grudnia 2015r w sprawie III RC 290/15.

W tym czasie powód uczęszczał do II klasy gimnazjum, chodził na rehabilitację z uwagi na wadę postawy, nosił wkładkę ortopedyczną do buta i okulary. Sporadycznie korzystał z korepetycji. W tym czasie matka powoda pracowała w R. i zarabiała 1900,- zł miesięcznie, a jej mąż jako instalator gazu i zarabiał 2500 – 3000 zł miesięcznie. Na utrzymaniu posiadali wspólną 2,5 letnią córkę. Matka powoda posiadała formalnie gospodarstwo rolne, które uprawiali jej rodzice, a dopłatami bezpośrednimi z UE dzieliła się ona ze swoim rodzeństwem. Powód w tym czasie utrzymywał sporadyczne kontakty z ojcem, w przeciwieństwie do jego rodziców.

Pozwany w tym czasie przebywał na terenie Niemiec, gdzie pracował na poczcie i zarabiał około 1200,- EURO. Mieszkał z partnerką, która nie pracowała, zajmowała się miesięcznym dzieckiem.

Sąd Rejonowy ustalił, że obecnie powód ma 16 lat, rozpoczął naukę w Szkole Zawodowej w S. kierunku technik informatyk. Powód dojeżdża do szkoły z J. – bilet miesięczny kosztuje go 110,- zł. Powód raz w tygodniu korzysta z korepetycji z matematyki. Powód pozostaje pod opieką dermatologa; przeszedł zabieg korekcji laserowej, co kosztowało 100,- zł, i nadal jest pod kontrolą tego lekarza. Powód regularnie kontroluje swoje uzębienie. Powód nosi okulary – ostatnie kosztowały 800,- zł. Powód chodzi na basen z powodu wady kręgosłupa co kosztuje 65 zł miesięcznie, okazyjnie gra w tenisa, uczęszcza także na zajęcia piłki nożnej za 40 zł na miesiąc.

Matka powoda nadal pracuje w tym samym sklepie – obecnie zarabia średnio prawie 2400,- zł netto miesięcznie; do pracy dojeżdża własnym samochodem do S.. Jej mąż nadal wykonuje tę samą pracę w O., ale jego zarobki obecnie to około 1.800,- zł. Wspólnie wychowują córkę, obecnie już 5 letnią. Matka powoda nadal jest właścicielką gospodarstwa rolnego – w 2017r dopłaty bezpośrednie z UE do gospodarstwa wyniosły około 50.000,- zł. Kwotą tą podzieliła się ona z rodzeństwem – jej przypadło 20.000,- zł. Część tej kwoty przeznaczyła na utrzymanie ziemi – zakup nasion, nawozów, koszenie trawy i zwiezienie siana, opłacenie podatku i ubezpieczenia. We wcześniejszych latach dotacja była niższa – około 30.000,- zł. Matka powoda spłaca kredyt w wysokości po 800,- zł miesięcznie zaciągnięty na zakup domu. W związku z rozpoczęciem przez powoda nauki w technikum informatycznym matka powoda zakupiła mu specjalistyczny laptop z oprogramowaniem za 6.300,- zł.

Pozwany obecnie nadal mieszka i pracuje na terenie Niemiec – jego średnie zarobki to około 1136 EURO miesięcznie netto. Pozwany nadal mieszka z partnerką i dwuletnią córką. Pozwany pracuje w systemie nocnym, a partnerka w niepełnym wymiarze czasu w ciągu dnia – zarabia 420 EURO. Od września córka pozwanego ma iść do przedszkola. Pozwany otrzymuje na dziecko od niemieckiej pomocy społecznej zasiłek w wysokości 202 EURO. Utrzymanie mieszkania kosztuje ich prawie 600 EURO miesięcznie. Pozwany jest właścicielem A. (...) z 2013r, który zakupił uszkodzony i wyremontował go z kolegą; roczne ubezpieczenie samochodu wynosi prawie 1000 EURO.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy uznał, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie jedynie częściowo.

Sąd wskazał dowody na jakich opierał się czyniąc swoje ustalenia wymieniając wśród nich przede wszystkim przedstawione przez strony dokumenty, zeznania przesłuchanych świadków oraz stron.

Przywołując treść art. 138 kro Sąd Rejonowy wskazał na okoliczności jakie bierze się pod uwagę rozpoznając roszczenia o podwyższenie świadczeń alimentacyjnych. Zdaniem Sądu Rejonowego od ostatniego orzeczenia ustalającego wysokość przysługujących powodowi alimentów zakres jego usprawiedliwionych potrzeb znacznie wzrósł. Sąd podkreślił przede wszystkim, że powód kontynuuje naukę w technikum w S., co wiąże się koniecznością ponoszenia wydatków na dojazdy. Dodatkowo powód musiał zakupić nowe podręczniki, a także konieczne było zakupienie dla niego nowego komputera, który obecnie jego matka spłaca w ratach po 280,- zł miesięcznie.

Sąd wskazał, że w związku z wadą kręgosłupa małoletni nadal wymaga nakładów finansowych na rehabilitację, w tym na basen. Małoletni korzysta również z innych form aktywności fizycznej – gra w tenisa, chodzi na zajęcia piłki nożnej, co zdaniem Sądu nie jest zbytkiem w przypadku 16 letniego chłopca.

Dodatkowe wydatki wiążą się z koniecznością wymiany małoletniemu okularów i kontrolnymi wizytami u okulisty, z opieką dermatologa oraz stomatologa. Wydatki te, choć okazyjne stanowią dodatkowe koszty, które prawie w każdym miesiącu musi ponosić matka powoda, tym bardziej, że lekarze specjaliści pod opieką powód pozostaje przyjmują w O..

W dalszym rzędzie Sąd podniósł, że sytuacja osobista i materialna powódki nie uległa znacznym zmianom – dodatkowo po zakupieniu domu ponosi koszty spłaty zaciągniętego na ten cel kredytu. W ocenie Sądu Rejonowego dotacje bezpośrednie do gospodarstwa rolnego matki powoda trudno traktować jako jej dochody, gdyż dzieli się ona nimi ze swoim rodzeństwem, a z pozostałej części musi ponieść wydatki związane z utrzymaniem gospodarstwa.

Zdaniem Sądu Rejonowego również sytuacja pozwanego nie uległa większym zmianom w ciągu ostatnich dwóch lat, z tym że obecnie również partnerka pozwanego pracuje na część etatu, a tym samym koszty utrzymanie ich rodziny rozkładając się obecnie także na nią.

W konsekwencji Sąd Rejonowy uznał, że chociaż dochody pozwanego nie uległy zmianie, to wszakże w żaden inny sposób nie uczestniczy on w wychowaniu syna i dlatego powinien w większym stopniu niż dotychczas ponosić koszty jego utrzymania. Zdaniem Sądu pozwany ma możliwości dodatkowego zarobkowania, tak jak już to czynił w przeszłości, nawet przy uwzględnieniu jego przejściowych kłopotów zdrowotnych i konieczności opieki nad córką.

Reasumując Sąd wskazał, że zwiększone koszty utrzymania powoda na skutek jego naturalnego rozwoju, kontynuowania nauki w szkole średniej wzrosły, a pozwany powinien w tych zwiększonych wydatkach partycypować, zwłaszcza że w żaden inny sposób nie przyczynia się do utrzymania syna. Z tych względów Sąd podwyższył należne powodowi alimenty o 150 zł miesięcznie. W rezultacie Sąd nie znalazł żadnych podstaw do uwzględnienia pozwu wzajemnego o obniżenie alimentów z jakim wystąpił pozwany.

Zdaniem Sądu żądanie powoda podwyższenia alimentów w większym zakresie było natomiast zbyt wygórowane w stosunku do możliwości zarobkowych pozwanego. Sąd uwzględnił fakt, że pozwany przez 3 miesiące przebywał na zwolnieniu lekarskim i z tego powodu uzyskiwał niższe wynagrodzenie, zaś w grudniu 2017r ponosił dodatkowe wydatki na rehabilitację. Z tych względów Sąd zasądził podwyższone alimenty od dnia 1 stycznia 2018r.

( k. 120, 125-127 )

Od powyższego wyroku apelację wniósł pozwany zaskarżając go w pkt. I, III i IV i VI.

Wyrokowi Sądu I instancji zarzucił:

1)  naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 138 kro poprzez błędne jego zastosowanie i uznanie za uzasadnione żądania podwyższenia alimentów podczas, gdy nie nastąpiła zmiana stosunków, charakteru i zakresu potrzeb powoda

2)  naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 138 kro poprzez błędne jego niewłaściwe zastosowanie i uznanie, iż zaszły warunki do podwyższenia alimentów na rzecz powoda, podczas gdy wszystkie okoliczności podnoszone przez matkę powoda były przedmiotem analizy w sprawie III RC 290/15

3)  naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 138 kro polegające na uznaniu, że doszło do istotnej zmiany stosunków skutkującej podwyższeniem alimentów o 150,- zł miesięcznie, podczas gdy jedynym dodatkowym kosztem związanym z utrzymaniem powoda jest koszt zakupu biletu miesięcznego, a przy tym wydatek ten może być zbilansowany przez zmniejszenie i odpadnięcie dotychczasowych wydatków np. na wkładki ortopedyczne, z których powód już nie korzysta

4)  naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 138 kro i art. 135 § 1 kro poprzez ustalenie wysokości obowiązku alimentacyjnego w wysokości po 650,- zł miesięcznie i ustalenie kosztów utrzymania małoletniego na 1300,- zł miesięcznie, gdy kwota ta nie odpowiada potrzebom małoletniego skoro każde z rodziców jest zobowiązane ponosić koszty utrzymania małoletniego po połowie

5)  naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 138 kro i art. 135 § 1 kro poprzez błędną wykładnię i uznanie, że występują podstawy do podwyższenia alimentów, podczas gdy sytuacja pozwanego nie uległa poprawie, a wręcz pogorszeniu, a wysokość alimentów jest uzależniona od możliwości zarobkowych i majątkowych pozwanego, zaś Sąd powinien zestawić dochody pozwanego z jego wydatkami

6)  naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 138 kro i art. 135 § 1 kro poprzez niewłaściwą wykładnię i ustalenie, że pozwany ma możliwości finansowe na uiszczanie alimentów w wysokości po 650,- zł miesięcznie, podczas gdy uzyskuje wynagrodzenie w wysokości 1054 EURO miesięcznie i ponosi znaczne wydatki

7)  naruszenie przepisów prawa materialnego tj. 135 § 1 kro poprzez ustalenie wysokości alimentów ponad możliwości zarobkowe pozwanego, gdyż nie ma on możliwości podjęcia dodatkowego zatrudnienia z uwagi na pracę w systemie nocnym i opiekę nad dzieckiem

8)  naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 138 kro poprzez ustalenie, że nie zachodziły przesłanki do obniżenia wysokości obowiązujących już alimentów do kwoty po 300,- zł miesięcznie, podczas gdy zwiększyły się jego wydatki związane z utrzymaniem rodziny

9)  naruszenie przepisów postępowania tj. art. 233 § 1 k.p.c. polegające na:

a)  niewszechstronnym i niepełnym rozważeniu dowodów załączonych do akt, w tym faktur, podczas gdy szczegółowa analiza tych dokumentów prowadzi do uznania, że są to koszty celowo wygenerowane przez matkę powoda na potrzeby zwiększenia jego kosztów utrzymania

b)  niewszechstronnym i niepełnym rozważeniu dowodów załączonych do akt, w tym w aktach sprawy III RC 290/15 po analizie których można wywnioskować, że jedynym nowym wydatkiem na utrzymanie powoda są koszty biletu miesięcznego na dojazdy do szkoły. Pozostałe wydatki były już znane w poprzedniej sprawie, zaś powódka celowo kreuje nowe okoliczności i wydatki celem zwiększenia alimentów

c)  niewszechstronnej i niepełnej ocenie dowodów, co skutkowało przyjęciem, że po dwóch latach od poprzedniego ustalenia wysokości alimentów, w związku z rozpoczęciem nauki powoda w technikum, podczas, gdy podstawą podwyższenia alimentów jest zmiana sytuacji, powstanie nowych okoliczności, które nie zachodzą w sprawie

d)  pominięciu przy ustaleniu stanu faktycznego, że sytuacja materialna matki powoda uległa polepszeniu – wzrosło jej wynagrodzenie, podwyższenie uzyskiwanych dotacji, a jednocześnie ponosi znaczne wydatki na syna, w tym zakupiła mu nowy drogi komputer

e)  niewszechstronnej i niepełnej ocenie dowodów, co skutkowało przyjęciem, że nie ma podstaw do obniżenia alimentów podczas, gdy zebrane dowody dowodzą, że nie jest on w stanie uiszczać już obecnie obowiązujących alimentów

W oparciu o powyższe zarzuty wniósł o zmianę wyroku Sądu Rejonowego poprzez oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od pozwanego kosztów procesu za I instancję według norm przepisanych. Jednocześnie domagał się zmiany pkt. III wyroku poprzez obniżenie alimentów do kwoty po 300,- zł miesięcznie oraz zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego za postępowanie w I instancji według norm przepisanych. Domagał się również zasądzenia na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego za postępowanie odwoławcze.

Ewentualnie domagał się uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi Rejonowemu w Szczytnie do ponownego rozpoznania przy uwzględnieniu kosztów postępowania odwoławczego .

( k. 132-137

Odpowiadając na apelację pozwanego powód wniósł o jej oddalenie w całości oraz zasądzenie od na swoją rzecz od powoda kosztów postępowania za instancję odwoławczą według norm przepisanych.

( k. 155- 160)

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Apelacja powoda nie zasługuje na uwzględnienie.

Podniesione przez powoda w apelacji zarzuty, nie są trafne. Sąd Okręgowy, co do zasady, w całej rozciągłości podziela i przyjmuje za własną dokonaną przez Sąd Rejonowy ocenę zebranego materiału dowodowego, poczynione na tej podstawie prawidłowe ustalenia faktyczne oraz wyciągnięte wnioski.

Zdaniem Sądu Okręgowego jedynie ocena sytuacji materialnej przedstawicielki ustawowej powoda, na co wskazywał również apelujący, została zaniżona przez Sąd Rejonowy - bez uwzględnienia wzrostu jej zarobków, zdolności kredytowej oraz zwiększonych dopłat bezpośrednich z UE do gospodarstwa rolnego. Tym nie mniej wskazać należy wyraźnie, że z niedoszacowania możliwości finansowych matki powoda przez Sąd Rejonowy nie można w sposób uzasadniony i prawidłowy wyciągać takich wniosków jakie pozwany sformułował w swojej apelacji. To, że sytuacja materialna matki powoda jest w rzeczywistości lepsza niż, przyjął to Sąd I instancji nie podważa bowiem automatycznie pozostałych jego ustaleń faktycznych, a te są w pełni słuszne i uzasadnione. W szczególności okoliczność ta nie ma znaczenia dla ustalenia zakresu usprawiedliwionych potrzeb małoletniego powoda, na możliwości zarobkowe pozwanego, a w konsekwencji nie wpłynęła ona również na trafność wydanego przez niego rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy nie dopatrzył się również w przeprowadzonym postępowaniu uchybień procesowych, w szczególności w zakresie sposobu przeprowadzenia postępowania dowodowego, a które to uchybienia mogłyby wypaczyć wynik postępowania. Sąd Rejonowy dokonał wszechstronnej oceny materiału dowodowego, trafnie wskazał na dowody na których się opierał, które miały kluczowe znaczenie w sprawie i na podstawie których wyciągnął swoje wnioski. Odmienne w tym względzie zarzuty i twierdzenia pozwanego, który wyjątkową dużą wagę przykłada do przedstawionych przez siebie rachunków i faktur, nie są słuszne.

Przede wszystkim Sąd Okręgowy w pełni podziela stanowisko Sądu Rejonowego, iż zakres rzeczywistych usprawiedliwionych potrzeb powoda po upływie dwóch lat, a zwłaszcza po tym jak rozpoczął on naukę w technikum informatycznym w S., znacznie wzrósł. Wbrew zarzutom pozwanego kontynuowanie nauki przez powoda nie wiąże się jedynie z koniecznością ponoszenia wydatków na dojazdy do szkoły. Sąd Rejonowy trafnie uznał, że kolejne etapy edukacji pociągają za sobą wzrost wydatków, a w przedmiotowym przypadku doszedł jeszcze jeden szczególny i znaczny wydatek – zakup komputera. Celowość tego wydatku nie budziła zastrzeżeń Sądu Rejonowego, a Sąd II instancji podziela tę opinię.

Niezależnie od powyższego Sąd Rejonowy trafnie wskazał, że ze wzrostem powoda, który obecni jest już młodym mężczyzną wzrastają wydatki na jego wyżywienie, utrzymanie, zaspokajanie potrzeb kulturalnych i rozwojowych, a czego pozwany zdaje się nadal nie dostrzegać, jednocześnie samemu wskazując na wzrost wydatków na swoją 5 letnią obecnie już córkę.

W następnej kolejności podnieść trzeba, że Sąd I instancji rzetelnie, w sposób uzasadniony i trafny dokonał także oceny możliwości zarobkowych i majątkowych pozwanego, a nawet ocenił je zbyt skromnie i zachowawczo. W rezultacie również w tym zakresie Sąd II instancji nie podziela zarzutów apelacji uznając, że przeprowadzone postępowanie dowodowe dało wszelkie podstawy po temu, aby przyjąć, że podwyższone alimenty są adekwatne do sytuacji materialnej pozwanego.

W tym miejscu dodatkowo jedynie wspomnieć należy, iż pozwany pomimo kilkuletniego już pobytu w Niemczech nadal wykazuje dochody na poziomie płacy minimalnej. W ocenie Sądu Okręgowego dowodzi to faktu, że pozwany nie podejmuje starań, żeby się rozwijać, nie wykorzystuje w pełni swoich możliwości zarobkowych, nie szuka lepiej płatnego zatrudnienia. W szczególności pozwany nie wykorzystuje swoich uzdolnień i kwalifikacji, a przecież w nieodległej przeszłości pracował w Niemczech jako mechanik samochodowy. Na posiadanie przez pozwanego takich szczególnych umiejętności wskazuje również fakt, że zakupił on uszkodzony samochód, który razem z kolegą doprowadził do stanu używalności. Natomiast ponoszone przez pozwanego koszty ubezpieczenia samochodu ( A. (...) z 2013r ) w wysokości prawie 1.000 EURO rocznie dowodzą jednocześnie, że jego sytuacja materialna musi być znacznie lepsza niż on to deklaruje, lub też jego priorytet zostały błędnie zdefiniowane.

Stąd też zdaniem Sądu Okręgowego zaangażowanie materialne pozwanego w utrzymanie syna na poziomie 650,- zł miesięcznie w połączeniu z co najmniej podobnym zaangażowaniem matki powoda powinny w pełni zaspokoić jego rosnące potrzeby. Sąd Rejonowy trafnie przy tym zauważył, że poza alimentami pozwany nie uczestniczy w wychowaniu syna. Z kolei przedstawicielka ustawowa powoda, która na poczet swojego obowiązku alimentacyjnego może częściowo zaliczyć osobiste starania o wychowanie i utrzymanie syna, w rzeczywistości już obecnie zaspokajała jego potrzeby w zakresie wyższym niż dotychczas obowiązujące alimenty.

W konsekwencji na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Okręgowy oddalił apelację pozwanego uznając ją za niezasadną. O kosztach procesu za instancję odwoławczą orzeczona na podstawie art. 98 k.p.c. oraz na podstawie § 4 ust. 4, § 10 ust. 1 pkt. 1 oraz § 2 pkt. 3 oraz rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016r w sprawie opłat za czynności adwokackie.