Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 kwietnia 2018 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XIV Wydział Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 16 kwietnia 2018 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy Teatru (...) im. E. D. w W.

z udziałem ubezpieczonych : R. A., W. C., M. K. (1), K. K., I. M., C. O., P. P., B. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W.

o podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia

na skutek odwołania Teatru (...) im. E. D. w W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W.

z dnia 22 września 2017 r. nr (...)

z dnia 22 września 2017 r. nr (...)

z dnia 22 września 2017 r. nr (...)

z dnia 22 września 2017 r. nr (...)

z dnia 22 września 2017 r. nr (...)

z dnia 22 września 2017 r. nr (...)

z dnia 22 września 2017 r. nr (...)

z dnia 22 września 2017 r. nr (...)

1)  zmienia zaskarżaną decyzję z 22 września 2017 r. nr (...) w ten sposób, że stwierdza, że podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne ubezpieczonego R. A. jako pracownika Teatru (...) im. E. D. w W. nie stanowi wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia zawartej z płatnikiem składek Fundacją (...) w W. miesiącach: wrzesień 2016 r., listopad 2016 r.;

2)  zmienia zaskarżaną decyzję z 22 września 2017 r. nr (...) w ten sposób, że stwierdza, że podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne ubezpieczonej W. C. jako pracownika Teatru (...) im. E. D. w W. nie stanowi wynagrodzenie z tytułu umów zlecenia zawartych z płatnikiem składek Fundacją (...) w W. w okresie: od lutego 2015 r. do kwietnia 2015 r., od października 2015 r. do listopada 2015 r., od stycznia 2016 r. do kwietnia 2016 r., wrzesień 2016 r., listopad 2016 r.;

3)  zmienia zaskarżaną decyzję z 22 września 2017 r. nr (...) w ten sposób, że stwierdza, że podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne ubezpieczonego M. K. (1) jako pracownika Teatru (...) im. E. D. w W. nie stanowi wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia zawartej z płatnikiem składek Fundacją (...) w W. w okresie: od lutego 2016 r. do marca 2016 r.;

4)  zmienia zaskarżaną decyzję z 22 września 2017 r. nr (...) w ten sposób, że stwierdza, że podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne ubezpieczonego K. K. jako pracownika Teatru (...) im. E. D. w W. nie stanowi wynagrodzenie z tytułu umów zlecenia zawartych z płatnikiem składek Fundacją (...) w W. w okresie: grudzień 2014 r., od lutego 2015 r. do kwietnia 2015 r., od października 2015 r. do grudnia 2015 r., od marca 2016 r. do kwietnia 2016 r., listopad 2016 r.;

5)  zmienia zaskarżaną decyzję z 22 września 2017 r. nr (...) w ten sposób, że stwierdza, że podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne ubezpieczonego I. M. jako pracownika Teatru (...) im. E. D. w W. nie stanowi wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia zawartej z płatnikiem składek Fundacją (...) w W. w miesiącu kwietniu 2015 r.;

6)  zmienia zaskarżaną decyzję z 22 września 2017 r. nr (...) w ten sposób, że stwierdza, że podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne ubezpieczonego C. O. jako pracownika Teatru (...) im. E. D. w W. nie stanowi wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia zawartej z płatnikiem składek Fundacją (...) w W. w okresie: od stycznia 2016 r. do grudnia 2016 r.;

7)  zmienia zaskarżaną decyzję z 22 września 2017 r. nr (...) w ten sposób, że stwierdza, że podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne ubezpieczonego P. P. jako pracownika Teatru (...) im. E. D. w W. nie stanowi wynagrodzenie z tytułu umów zlecenia zawartych z płatnikiem składek Fundacją (...) w W. w okresie: od lutego 2015 r. do marca 2015 r., od października 2015 r. do listopada 2015 r., od stycznia 2016 r. do kwietnia 2016 r., wrzesień 2016 r., od listopada 2016 r. do grudnia 2016 r.;

8)  zmienia zaskarżaną decyzję z 22 września 2017 r. nr (...) w ten sposób, że stwierdza, że podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne ubezpieczonej B. S. jako pracownika Teatru (...) im. E. D. w W. nie stanowi wynagrodzenie z tytułu umów zlecenia zawartych z płatnikiem składek Fundacją (...) w W. w okresie: listopad 2014 r., od lutego 2015 r. do kwietnia 2015 r., od października 2015 r. do listopada 2015 r., od stycznia 2016 r. do marca 2016 r., grudzień 2016 r.;

9)  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. na rzecz odwołującego się Teatru (...) im. E. D. w W. kwotę 1.440 zł (jeden tysiąc czterysta czterdzieści złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt XIV U 2243/17

UZASADNIENIE

Decyzjami z 22 września 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. ustalił wysokość podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne dla ubezpieczonych: P. P. (za okres od 02/2015 r. do 03/2015 r., 10/2015 r., 11/2015 r., od 01/2016 r. do 04/2016 r., 09/2016 r., 11/2016 r., 12/2016 r.), C. O. (za okres od 01/2016 r. do 12/2016 r.), I. M. (za okres 04/2015 r.), K. K. (za okres 12/2014 r., od 02/2015 r. do 04/2015 r., od 10/2015 r. do 12/2015 r., od 03/2016 r. do 04/2016 r., 11/2016 r.), M. K. (2) (za okres od 02/2016 r. do 03/2016 r.), W. C. (za okres od 02/2015 r. do 04/2015 r., od 10/2015 r. do 11/2015 r., od 01/2016 r. do 04/2016 r., 09/2016 r., 11/2016 r.), R. A. (za okres 09/2016 r., 11/2016 r.), B. S. (za okres 11/2014 r., od 02/2015 r. do 04/2015 r., od 10/2015 r. do 11/2015 r., od 01/2016 r. do 03/2016 r., 12/2016 r.). W uzasadnieniu organ rentowy podał, iż z akt kontroli przeprowadzonej przez Wydział Kontroli Płatników Składek w dniach 07.02.2017 r.- 08.02.2017 r., 10.02.2017 r., 22.02.2017 r. - 24.02.2017 r., 27.02.2017 r. i 13.03.2017 r. u płatnika składek TEATRU (...) wynika, że ww. ubezpieczeni jako pracownicy TEATRU (...) w ramach umów zlecenia zawartych na okresy wskazane w decyzjach z Fundacją (...), wykonywali pracę na rzecz swojego pracodawcy TEATRU (...). W toku kontroli ustalono, że TEATR (...) zawarł umowy o współpracę z Fundacją (...), na podstawie których TEATR udzielał licencji, niezbędnej do wystawienia spektakli, za wynagrodzeniem ryczałtowym. Przedmiotem zawartej umowy była prezentacja sztuki teatralnej przez Fundację na scenie poza siedzibą teatru. Warunki realizacji przedstawienia określała umowa, która w części dotyczącej wynagrodzenia obejmowała 2 elementy: wynagrodzenie ryczałtowe za wystawienie każdego spektaklu teatralnego w wysokości 1.000 zł plus podatek VAT oraz zasady rozliczenia tantiem z tytułu wystawienia spektakli teatralnych (opłatę za korzystanie z praw autorskich). Organ rentowy podał, że w świetle zawieranych umów do obowiązku TEATRU każdorazowo należało m. in.: przekazanie materiałów reklamowych, zorganizowanie transportu celem przewiezienia dekoracji z zastrzeżeniem, że koszty transportu pokryje Fundacja, udostępnienie elementów scenografii i kostiumów do spektaklu, będących jego własnością, podjęcie współpracy mającej na celu wystawienie spektaklu przez Fundację.

Do obowiązków Fundacji każdorazowo należało m. in.: koordynacja działań promocyjnych, przy czym Fundacja mogła korzystać wyłącznie z afiszy przekazanych przez TEATR, nie mogła dodawać swojego logo zasłaniać/zmieniać logo Teatru, nie mogła również rozpowszechniać własnych materiałów reklamowych dotyczących spektakli lub Teatru bez zgody Dyrektora TEATRU, usługa montażu i demontażu scenografii, usługi obsługi: oświetlenia, akustycznej, rekwizytowej, garderobianej, zawarcie kontraktów ze wszystkimi członkami zespołu artystycznego, w tym z inspicjentem i suflerem (z możliwością zaangażowania podwykonawcy w tym zakresie). TEATR (...) zawierał również umowy z Fundacją (...) w zakresie prowadzenia sprzedaży biletów wstępu na spektakle organizowane przez Fundację poza siedzibą teatru. Za prowadzoną sprzedaż biletów TEATR pobierał prowizję w wysokości 1,5% od wartości netto sprzedanych biletów. Z wyjaśnień członków zarządu Fundacji wynika, że cały zysk wygenerowany w latach 2014 - 2016 został przeznaczony na jej cele statutowe, co oznacza różne formy wsparcia finansowego TEATRU (...). Uchwałą zarządu Fundacji z 30 czerwca 2015 r. zatwierdzony został ramowy plan działań Fundacji na lata 2015 - 2017. z którego wynika, że realizując swoje cele statutowe Fundacja podejmie szereg działań wspierających finansowo i marketingowo TEATR (...). Oba podmioty połączone są osobowo: Prezesem Fundacji (...), zaś Dyrektorem TEATRU jej małżonek: A. N.. Ta sama jest również siedziba obu podmiotów: ul. (...) w W. (Fundacja wynajmuje lokal od TEATRU). Organ rentowy podał, iż wykonywanie pracy na podstawie umowy cywilnoprawnej zawartej z innym podmiotem niż pracodawca, ale wykonywanej na rzecz pracodawcy powoduje, że osoba realizująca umowę cywilnoprawną uznawana jest za pracownika w rozumieniu przepisów ubezpieczeniowych. To zaś oznacza obowiązek odprowadzania składek od wynagrodzeń z tytułu zawartych umów cywilnoprawnych, niezależnie od ich rodzaju. W przypadku ubezpieczonych wystąpiła taka właśnie sytuacja niezależnie od powodu, dla którego płatnicy postanowili współpracować - pracodawca korzystał z efektów jego pracy. W tych okolicznościach zastosowanie ma art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. W związku z powyższym wydano zaskarżone decyzje (decyzje w a.r.).

Odwołanie od powyższych decyzji złożył TEATR (...) , zaskarżając je w całości i wnosząc o przyjęcie, że w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, chorobowe, wypadkowe, a także na ubezpieczenie zdrowotne ubezpieczonych nie uwzględnia się przychodów uzyskanych z umów cywilnoprawnych zawartych z Fundacją (...) oraz dopuszczenie dowodów wskazanych w odwołaniu, a także zasądzenie od organu rentowego zwrotu kosztów postępowania sądowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Odwołujący się zarzucił:

-) błędne ustalenie stanu faktycznego poprzez uznanie, że ubezpieczeni w ramach umowy cywilnoprawnej zawartej z Fundacją wykonywali pracę na rzecz TEATRU, gdy tymczasem ubezpieczeni, jak również pozostali pracownicy TEATRU świadczyli usługi na rzecz Fundacji w ramach zawartych z nią umów cywilnoprawnych, wykonywali swoją pracę wyłącznie na rzecz tejże Fundacji, a konkretnie zajmowali się obsługą techniczną spektakli organizowanych przez Fundację; TEATR nie odnosił bezpośrednich korzyści z wykonywania przez ubezpieczonych usług/pracy na rzecz Fundacji; ewentualne korzyści wynikające z wystawionych przez Fundację spektakli, TEATR odnosił jedynie w ramach zawartych z nią umów licencyjnych oraz o sprzedaż biletów, podobnie jak inne podmioty współpracujące z Fundacją; TEATR korzystał w sposób pośredni z efektów pracy ubezpieczonych, poprzez otrzymywanie od Fundacji środków, które to były przeznaczone przez nią na cele statutowe; tymczasem ubezpieczeni, jak i pozostali pracownicy TEATRU współpracujący na podstawie umów cywilnoprawnych z Fundacją wykonywali swoje obowiązki jedynie w zakresie wystawiania przez Fundację spektakli, z tej zaś działalności TEATR czerpał od Fundacji pośrednio i do tego nieznaczne korzyści, w postaci wynagrodzenia licencyjnego (od 1.000 zł do 5.000 zł netto za zdarzenie artystyczne) oraz prowizji (w wysokości 1,5%) za sprzedaż biletów; cały zysk wygenerowany przez Fundację w latach 2014-2016 został przeznaczony na wsparcie finansowe TEATRU, tymczasem Fundacja, realizując swoje cele prowadziła w latach 2014-2016 szereg działań wspierających inne niż TEATR podmioty np. Fundację (...), Akademię (...) w W., czy też Fundację (...) z Wyzwaniami; w 2017 r. wspierała zaś m.in. Klinikę Psychiatrii, Stresu Bojowego i Psychotraumatologii (...) w W., czy też Fundację (...); wsparcie dla TEATRU udzielone przez Fundację w postaci: szkolenia i warsztatów integracyjnych dla pracowników i sympatyków TEATRU w wysokości 8.000 zł, dofinansowanie w różnej postaci premier, innych wydarzeń artystycznych TEATRU, w tym również spotkań okolicznościowych np. z okazji Bożego Narodzenia dla sympatyków TEATRU w wysokości 121.724,26 zł; zakup foteli do Sali kameralnej TEATRU stanowiło rezultat pracy wykonywanej przez ubezpieczonych na rzecz pracodawcy w ramach stosunku cywilnoprawnego łączącego ubezpieczonych z Fundacją tymczasem rezultatem pracy ubezpieczonych na rzecz Fundacji były wyłącznie czynności związane z wystawieniem przez nią spektaklu poza W., podobnie jak przy pozostałych ubezpieczonych np. w przypadku charakteryzatora ucharakteryzowanie aktorów, w przypadku oświetleniowca – zadbanie m.in. o oświetlenie sceny, w przypadku akustyka – zadbanie o udźwiękowienie spektaklu, inspicjenta koordynowanie technicznej i organizacyjnej strony przebiegu spektaklu itd.; ani obowiązki wykonywane przez ubezpieczonych ani ich rezultat nie pozostaje w związku ze wspomaganiem przez Fundację (...), tym samym ustalenia organu rentowego są w tym zakresie błędne; oba podmioty tj. TEATR oraz Fundacja są powiązane osobowe tymczasem Prezesem Fundacji (...), zaś Dyrektorem A. N., pomimo łączącego ich związku małżeńskiego są to autonomiczne osoby, których nie należy „łączyć” w sposób jaki czyni to organ rentowy;

-) błędną wykładnię, a w rezultacie błędne zastosowanie prawa materialnego tj. art. 8 ust. 2a ustawy z 13 października 1998 r. o s.u.s. (odwołania).

W odpowiedzi na odwołania, Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. wniósł o ich oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonych decyzjach (odpowiedź na odwołania).

Postanowieniami z 8 grudnia 2017 r. Sąd zawiadomił o toczącym się postępowaniu Fundację (...) w W. (postanowienia).

Postanowieniami z 28 lutego 2018 r. połączono sprawy o sygn. akt XIV U 2244/17, XIV U 2247/17, XIV U 2259/17, XIV U 2265/17, XIV U 2272/17, XIV U 2280/17, XIV U 2289/17 ze sprawą o sygn. akt XIV U 2243/17 celem łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia (zarządzenia).

Na rozprawie 16 kwietnia 2018 r. pełnomocnicy stron podtrzymali swoje dotychczasowe stanowiska (k. 262-265).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

TEATR (...) im. E. D. (2) w W. (dalej TEATR) jest samorządową instytucją artystyczną posiadającą osobowość prawną. Zakres działalności TEATRU obejmuje: przygotowanie i prezentowanie przedstawień teatralnych samodzielnie lub w koprodukcji z innymi instytucjami artystycznymi i innymi instytucjami kultury we własnej siedzibie i poza nią; prezentowanie przedstawień gościnnych, przygotowanych w innych ośrodkach kultury; prezentowanie własnych przedstawień poza siedzibą TEATRU, w tym również poza granicami kraju; współpraca z twórcami, wykonawcami oraz innymi specjalistami przy realizacji zadań statutowych; współpraca z organizacjami społecznymi, fundacjami, ośrodkami naukowym i organizacjami festiwali i kongresów działającymi w dziedzinie kultury; udział w krajowych i międzynarodowych festiwalach i imprezach kulturalnych; organizowanie przeglądów i festiwali teatralnych; realizacja różnorodnych form teatralnych oraz interdyscyplinarnych przedsięwzięć artystycznych; prowadzenie działalności edukacyjnej i spowszechniającej oraz promocyjnej w dziedzinie teatru; archiwizacja działalności kulturalnej i artystycznej oraz zarządzenia archiwum; prowadzenie innej działalności polegającej na tworzeniu, upowszechnianiu i ochronie kultury.

Przychodami TEATRU są: przychody z prowadzonej działalności, w tym ze sprzedaży składników majątku ruchomego; przychody z najmu i dzierżawy majątkowych; dotacje podmiotowe i celowe z budżetu samorządu terytorialnego i z budżetu państwa; środki otrzymane od osób prawnych i osób fizycznych; środki uzyskane z innych źródeł. Działalność TEATRU organizowana jest w oparciu o sezon artystyczny, na który ustala się plan repertuarowy, a sezon artystyczny rozpoczyna się w dniu 1 września, a kończy w dniu 31 sierpnia następnego roku. Dyrektorem TEATRU jest A. N. (statut TEATRU w a.r., zeznania Dyrektora odwołującego się TEATRU k. 263-264).

Fundacja (...) (dalej Fundacja) została ustanowiona przez M. N., aktem notarialnym z 8 sierpnia 2014 r. na czas nieokreślony. Celem działania Fundacji jest: wspieranie wszechstronnego rozwoju społeczeństwa polskiego poprzez działania w zakresie sztuki, kultury, nauk społecznych i humanistycznych, propagowanie i promocja kultury i sztuki polskiej zagranicą, a także działania na rzecz TEATRU w szczególności poprzez: upowszechnianie i popularyzacje wiedzy o TEATRZE; wspieranie i promocję TEATRU w kraju i zagranicą; działalność na rzecz poprawienia funkcjonowania TEATRU; wspieranie działalności statutowej TEATRU; pomoc w dostępie do kultury w szczególności teatru, opieka nad osobami wykluczonymi, współpraca z domami dziecka, szpitalami, domami opieki, domami wychowawczymi, uniwersytetami trzeciego wieku, domami spokojnej starości; zmniejszanie barier finansowych w dostępie do kultury; otaczanie opieką bezpośrednią twórców i artystów oraz ich rodziny; przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu poprzez edukację kulturalną oraz udostępnienie dóbr kultury; działanie na rzecz integracji europejskiej oraz rozwijanie kontaktów i współpracy między społeczeństwami; poszukiwanie nowych form teatralnych; skupianie i organizowanie twórców wokół celów i zadań Fundacji; wspierania i promowanie młodych twórców teatralnych w Polsce i zagranicą; podtrzymywanie i upowszechnianie tradycji narodowej, pielęgnowanie polskości oraz rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej. Fundacja realizuje swoje cele poprzez: organizację imprez kulturalnych, w tym koncertów, wystaw i przeglądów artystycznych, w tym wystawienia przez TEATR przedstawień poza jego siedzibą, w kraju i zagranicą; pozyskiwanie środków materialnych i niematerialnych na wspieranie działalności statutowej TEATRU; pozyskiwanie donatorów (sponsorów) dla TEATRU; prowadzenie działalności promocyjnej, informacyjnej oraz public relations w zakresie rozpowszechniania wiedzy o osiągnieciach artystycznych TEATRU; prowadzenie ośrodka kultury, w którym realizowane będą przedsięwzięcia z zakresu sztuki, kultury, nauk społecznych i humanistycznych, w tym otwarte spotkania i warsztaty edukacyjne; wspieranie lub realizowanie działań twórczych oraz multidyscyplinarnych przedsięwzięć artystycznych, edukacyjnych oraz społecznych; działalność impresyjną; organizację i produkcję przedstawień teatralnych i imprez kulturalnych, w tym koncertów, wystaw i przeglądów artystycznych; współpracę z organizacjami partnerskimi, w tym organizacjami promującymi kulturę i sztukę; organizowanie wolontariatu; działalność charytatywną; działanie na rzecz osób niepełnosprawnych; działalnie w zakresie wypoczynku dzieci i młodzieży; działanie na rzecz rodziny, macierzyństwa, rodzicielstwa, upowszechnianie i ochrony praw dziecka; przeciwdziałanie uzależnieniom i patologiom społecznym; działalność na rzecz organizacji pozarządowych; inicjowanie i wspieranie wspólnego, rodzinnego spędzania czasu oraz integracji międzypokoleniowej.

W zakresie niezbędnym do realizacji celów statutowych Fundacja może prowadzić działalność gospodarczą. Dochód z prowadzonej działalności gospodarczej w całości przeznaczony jest na realizację celów statutowych Fundacji. Majątek Fundacji stanowi fundusz założycielski oraz inne mienie nabyte przez Fundację w trakcie jej działalni, w szczególności środki finansowe, prawa majątkowe, nieruchomości i ruchomości. Dochody Fundacji mogą pochodzić w szczególności z: darowizn, spadków, zapisów; dotacji i subwencji osób trzecich; dochodów ze zbiórek i imprez publicznych; dochodów z majątku ruchomego i nieruchomości Fundacji; dochodów z majątku ruchomego i nieruchomości Fundacji; dochodów z działalności gospodarczej prowadzonej przez Fundację (statut Fundacji w a.r., k. 158-164, zeznania świadków: J. B. k. 226v-228, M. N. k. 228-228v, zeznania Dyrektora odwołującego się TEATRU k. 263-264).

W 2014 r. zysk Fundacji wyniósł (...) zł i został przeznaczony na cele statutowe Fundacji. W 2015 r. zysk Fundacji wyniósł (...) zł i został przeznaczony na cele statutowe Fundacji (dokumentacja finansowa k. 11-31v).

Jedną z głównych działalności Fundacji jest organizacja i produkcja przedstawień teatralnych. Fundacja poza działalnością kulturalną prowadzi działalność gospodarczą (gastronomia, „(...) (...).”, organizacja eventów, szkoleń) - (umowa z 2 grudnia 2015 r.) Zarówno do działalności gastronomicznej, jak i do szkoleń i eventów (np. dla Stowarzyszenia (...) w Polsce, (...) SA) Fundacja zatrudnia własnych pracowników, a nie pracowników TEATRU. Fundacja w ramach działalności gastronomicznej organizowała m.in. catering na premiery wystawione w TEATRZE (przy organizowaniu cateringu nie uczestniczyły osoby zatrudnione w TEATRZE). Działalność ta jest także ubezpieczona od odpowiedzialności cywilnej (polisy ubezpieczeniowe w latach 2015 -2018, umowy o pracę z pracownikami Fundacji) (k. 113-123, umowy k. 142-142, zeznania świadków: J. B. k. 226v-228, M. N. k. 228-228v, zeznania Dyrektora odwołującego się TEATRU k. 263-264).

W ramach działalności charytatywnej Fundacja zorganizowała imprezę na terenie hotelu (...) dla pracowników i sympatyków TEATRU oraz pracowników Fundacji, a przy organizowaniu w jednym dniu imprezy integracyjnej, Fundacja nie zatrudniała do tego pracowników TEATRU (umowy k. 138-140).

Fundacja umową darowizny z 22 lutego 2016 r. dokonała obdarowania (...) w W. kwotą pieniężną w wysokości 30.000 zł przeznaczoną na dofinansowanie kosztów zakupu projektora. Projektor został zakupiony 27 maja 2016 r. W dniu 1 kwietnia 2016 r. Fundacja umową darowizny dokonała obdarowania Fundację (...) z Wyzwaniami darowizną w wysokości 6.000 zł przeznaczoną na cele statutowe. Fundacja (...) z Wyzwaniami za kwotę 1.653,40 zł zakupiła ubranie dla podopiecznego, a pozostałą kwotę przeznaczono dla podopiecznej na zrefundowanie kosztów turnusu rehabilitacyjnego. Fundacja w dniu 19 czerwca 20107 r. umową darowizny dokonała obdarowania Fundacji (...) darowizną w wysokości 5.000 zł przeznaczoną na cele statutowe. Fundacja (...) przekazała ww. fundusze na zakup nierefundowanych leków dla swoich podopiecznych dzieci i młodzieży walczącej z nowotworami kości i płuc. Ponadto Fundacja wspiera inne podmioty jak Klinikę Psychiatrii, Stresu Bojowego i Psychotraumatologii (...) Szpitala (...) (...) w W., Fundację (...), (...) Centrum (...) czy (...) Ośrodek (...). J. Z. (umowy, i pisma i faktura VAT k. 36-48, podziękowania k. 50).

Fundacja i (...) zawarli szereg umów (z dnia 14 listopada 2014 r., 24 listopada 2014 r., 18 grudnia 2014 r., 7 stycznia 2015 r., 14 stycznia 2015 r., 19 stycznia 2015 r., 1 maja 2015 r., 1 października 2015 r., 1 września 2016 r.) których celem było określenie zasad współpracy stron, w ramach której Fundacja zobowiązała się zorganizować i koordynować prace mające na celu wystawienie spektaklu w obiekcie, a TEATR zobowiązał się do udzielenia licencji, niezbędnej do wystawienia spektaklu oraz wszelkiej innej pomocy, tak by umożliwić Fundacji wystawienie spektaklu, za wynagrodzeniem ryczałtowym. Przedmiotami umów były prezentacje sztuki teatralnej przez Fundację na scenie poza siedzibą TEATRU. Z tytułu sprzedaży licencji do spektaklu i udostępnieniu Fundacji scenografii i kostiumów do spektaklu, Fundacja płaciła TEATROWI wynagrodzenie w wysokości 1.000 zł, tantiemy od sztuk będących przedmiotami spektaklu, koszty transportu dekoracji i kostiumów w wysokości określonej przez strony w umowach plus ewentualne koszty postoju samochodów, po wystawieniu przesz TEATR faktur. Fundacja po zakupie licencji od TEATRU dalszą działalność prowadziła już sama tj. pozyskiwała sale, sprzedawała bilety, prowadziła działalność marketingową, zatrudniała osoby (nie tylko z TEATRU) które organizowały spektakle. Wszystkie spektakle organizowane przez Fundacje były wystawiane poza W.. Fundacja wspomaga się pracownikami zatrudnionymi w TEATRZE jedynie w zakresie przygotowywania dekoracji czy fryzur, które są integralną częścią spektaklu, gdyż osoby pracujące na stałe przy danym spektaklu znają jego specyfikę (umowy a.r., umowy k. 145-148, k. 150-156, zeznania świadków: J. B. k. 226v-228, M. N. k. 228-228v, E. M. k. 228v-229, zeznania Dyrektora odwołującego się TEATRU k. 263-264).

Ponadto Fundacja i (...) zawarli umowy (z 24 listopada 2014 r., 2 stycznia 2015 r., 1 stycznia 2016 r.) o prowadzenie sprzedaży biletów. Strony ustaliły prowizję w wysokości 1,5% od wartości netto sprzedanych przez TEATR biletów wstępu. Prowizja pokrywała koszty udostępnienia systemu sprzedaży i stanowiła wynagrodzenia firmy (...) oraz umowę na użyczenie foteli (nieodpłatnie), które Fundacja zakupiła w formie leasingu (100 foteli mobilnych) na potrzeby swoich produkcji.

Fundacja nie wystawia wyłącznie spektakli TEATRU. Na początku 2017 r. wyprodukowała dwa własne przedstawienia dla dzieci, które też wystawia (pt. „(...)”, „(...)”) głównie w (...) (...)., ale też w innych miejscach w całej Polsce. Fundacja nie wpłaca darowizn pieniężnych na rzecz TEATRU. TEATR dochody głównie uzyskuje ze sprzedaży biletów na spektakle w swojej siedzibie (sprzedaż biletów wynosi ponad 104%). Poza sprzedażą biletów TEATR otrzymuje dotacje (w małej wysokości) z Biura (...) W.. Beneficjentem wystawianych przez Fundację spektakli jest sama Fundacja. Ona też korzysta z renomy TEATRU dzięki czemu Fundacja osiąga zyski, które może przeznaczyć na prowadzoną przez siebie działalność, w tym zatrudniać pracowników. Fundacja zatrudnia obecnie siedem osób na podstawie umów o pracę, a także twórców oraz zleceniobiorców, sprawy związane z księgowością Fundacji prowadzi biuro rachunkowe w P. (umowy w a.r., umowa k. 52-54, zeznania świadków: J. B. k. 226v-228, M. N. k. 228-228v, E. M. k. 228v-229, zeznania Dyrektora odwołującego się k. 263-264).

Fundacja zawiera również umowy o współpracy z innymi podmiotami: z dnia 14 listopada 2014 r. z (...) sp. z o.o. w przedmiocie sprzedaży i dystrybucji biletów na imprezy organizowane przez Fundację (7% prowizji); z dnia 1 grudnia 2014 r. z (...) K. B. w przedmiocie sprzedaży biletów (15% prowizji); z dnia 8 grudnia 2014 r. z (...) sp. z o.o. w zakresie promocji i dystrybucji biletów w sieci sprzedaży (...).pl oraz (...).pl (5% prowizji); z dnia 26 października 2015 r. z (...) sp. z o.o. w przedmiocie organizacji i koordynacji systemu sprzedaży biletów na spektakle teatralne i imprezy artystyczne (5% prowizji); z 16 października 2015 r. z (...) sp. z o.o. w zakresie udostępnienia przez (...) serwisu (...) umożliwiającego internetową dystrybucję biletów na wydarzenia realizowane przez Fundację (8% prowizji); z dnia 18 stycznia 2016 r. z K. P. w przedmiocie określenia zasad współpracy między (...) a Fundacją w zakresie sprzedaży przez (...) biletów na wydarzenia organizowane przez Fundację (umowy k. 56-77).

TEATR nie wystawiał i nie wystawia spektakli poza W.. Jedynie w czerwcu 2015 r. prowadził tego typu działalność, co wynikało z faktu, że we wskazanym okresie miał miejsce remont TEATRU. Na tę okoliczność 21 kwietnia 2015 r. TEATR i Fundacja zawarli porozumienie, iż w okresie od 1 czerwca 2015 r. do 30 czerwca 2015 r. pracownicy artystyczni stosownie do art. 174 ¹ k.p.c., zatrudnieni przez TEATR będą wykonywać pracę na rzecz Fundacji w postaci artystycznego wykonywania ról w spektaklach organizowanych przez Fundację na terenie Polsce w miesiącu czerwcu 2015 r. (porozumienie k. 166, zeznania świadków: J. B. k. 226v-228, M. N. k. 228-228v, E. M. k. 228v-229, zeznania Dyrektora odwołującego się TEATRU k. 263-264).

Ubezpieczony P. P. zatrudniony jest w TEATRZE od 1 sierpnia 2008 r. na podstawie umowy o pracę na stanowisku rzemieślnik teatralny, akustyk dekoracji. W okresie 1 lutego 2015 r., od 2 marca 2015 r. do 30 kwietnia 2015 r., od 3 października 2015 r. do 31 grudnia 2015 r. i od 10 stycznia 2016 r. do 31 grudnia 2016 r. zawarł umowy zlecenia z Fundacją w zakresie obsługi technicznej (akustyk) spektakli będących na licencji TEATRU (akta osobowe, umowy w a.r.).

Ubezpieczony C. O. zatrudniony jest w TEATRZE od 1 czerwca 2014 r. na podstawie umowy o pracę na stanowisku specjalisty w dziale promocji i sprzedaży. W okresie od 1 stycznia 2016 r. do 31 grudnia 2016 r. zawarł umowę zlecenia z Fundacją w zakresie koordynacji działań promocyjnych i reklamowych spektakli będących na licencji TEATRU (akta osobowe, umowa w a.r.).

Ubezpieczony I. M. zatrudniony był w TEATRZE od 4 lutego 2003 r. do 27 czerwca 2015 r. na podstawie umowy o pracę na stanowisku montażysty dekoracji. W dniu 26 kwietnia 2015 r. zawarł umowę zlecenia z Fundacją w zakresie obsługi technicznej spektakli będących na licencji TEATRU (akta osobowe, umowa w a.r.).

Ubezpieczony K. K. zatrudniony jest w TEATRZE od 25 października 1998 r. na podstawie umowy o pracę na stanowisku montażysty dekoracji. W okresie 1 grudnia 2014 r., 1 lutego 2015 r., 16 lutego 2015 r., od 2 marca 2015 r. do 30 kwietnia 2015 r., od 8 października 2015 r. do 31 grudnia 2015 r., od 27 października do 31 grudnia 2016 r. zawarł umowy zlecenia z Fundacją w zakresie obsługi technicznej spektakli będących na licencji TEATRU (akta osobowe, umowa w a.r.).

Ubezpieczony M. K. (1) zatrudniony jest w TEATRZE od 1 grudnia 2015 r. na podstawie umowy o pracę na stanowisku elektryk/akustyk. W okresie od 10 stycznia 2016 r. do 31 grudnia 2016 r. zawarł umowę zlecenia z Fundacją w zakresie obsługi technicznej spektakli będących na licencji TEATRU (akta osobowe, umowa w a.r.).

Ubezpieczona W. C. zatrudniona jest w TEATRZE od 1 kwietnia 2001 r. na podstawie umowy o pracę na stanowisku sprzątaczki. W okresie 1 lutego 2015 r., 16 lutego 2015 r., od 2 marca 2015 r. do 30 kwietnia 2015 r., od 3 października 2015 r. do 31 grudnia 2015 r., od 18 stycznia 2016 r. do 31 grudnia 2016 r. zawarła umowy zlecenia z Fundacją w zakresie obsługi garderoby podczas spektakli będących na licencji TEATRU (akta osobowe, umowy w a.r.).

Ubezpieczony R. A. zatrudniony jest w TEATRZE od 8 marca 2016 r. na podstawie umowy o pracę na stanowisku montażysta dekoracji. W okresie od 18 września 2016 r. do 31 grudnia 2016 r. zawarł umowę zlecenia z Fundacją w zakresie obsługi technicznej spektakli będących na licencji TEATRU (akta osobowe, umowa w a.r.).

Ubezpieczona B. S. zatrudniona jest w TEATRZE od 1 stycznia 2014 r. na podstawie umowy o pracę na stanowisku fryzjerki/charakteryzatorki. W okresie 16 listopada 2014 r., 16 lutego 2015 r., od 2 marca 2015 r. do 30 kwietnia 2015 r., od 3 października 2015 r. do 31 grudnia 2015 r., od 10 stycznia 2016 r. do 31 grudnia 2016 r. zawarła umowy zlecenia z Fundacją w zakresie charakteryzacji i wykonania fryzur do spektakli będących na licencji TEATRU (akta osobowe, umowy w a.r.).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy w tym w aktach rentowych, a także na podstawie zeznań świadków J. B., E. M. i M. N. oraz Dyrektora odwołującego się TEATRU na okoliczność relacji między TEATREM a Fundacją. Treść dokumentów i ich forma nie budziły zastrzeżeń i wątpliwości, nie ujawniły się też takie okoliczności, które należałoby brać pod uwagę z urzędu, a które podważałyby wiarygodność tej kategorii dowodów i godziły w ich moc dowodową. Sąd dał wiarę w całości zeznaniom powołanych świadków nie znajdując podstaw do ich kwestionowania. Zeznania te są zbieżne z zeznaniami i twierdzeniami Dyrektora odwołującego się TEATRU oraz przedłożonymi do akt dokumentami, jak też są zgodne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego. Z zeznań tych wynika, iż zakresy działalności obu podmiotów nie pokrywały się i nie pokrywają. TEATR w odróżnieniu od Fundacji nie wystawiał i nie wystawia spektakli na terenie Polski tj. poza siedzibą w W.. Wyjątkowa sytuacja miała miejsce wyłącznie w czerwcu 2015 r. kiedy to ze względu na remont główny, pracownicy techniczni TEATRU zostali oddelegowani do pracy przez spektaklach wystawianych przez Fundację. Fundacja nie zawierała z nimi w tym okresie umowy zlecenia. Pracownicy zostali przekazani na mocy porozumienia Fundacji, a w TEATRZE otrzymali urlop bezpłatny zgodnie z art. 174 ¹ k.p. Ponadto TEATR nie zlecił Fundacji wykonania jakiejkolwiek usługi oraz żadna ze stron w ogóle nie przekazuje i przekazywała na swoją rzecz świadczeń pieniężnych w żadnej formie (potwierdził to w swoich zeznaniach Dyrektor TEATRU). Wsparcie TEATRU przez Fundację polegało głównie na zapewnieniu obsługi gastronomicznej, czy też eventów przy wydarzeniach TEATRU, gdyż TEATR nie mógł prowadzić tego rodzaju działalności (dysponuje środkami publicznymi, a dodatkowo taka działalność nie została wskazana w statucie). Natomiast prowizja z zawieranych umów o sprzedaż biletów pokrywała koszty udostępnienia systemu sprzedaży i stanowiła wynagrodzenia firmy (...), a udostępnienie TEATROWI foteli do Sali Kameralnej ma charakter nie odpłatny.

W ocenie Sądu materiał dowodowy jest kompletny i pozwala na poczynienie ustaleń w sposób nie budzący wątpliwości.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania zasługiwały na uwzględnienie.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie jest kwestia czy wobec ubezpieczonych zatrudnionych na podstawie umów o pracę w TEATRZE i wykonujących jednocześnie umowy zlecenia dla Fundacji znajduje zastosowanie przepis art. 8 ust. 2a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tj. Dz. U. 2017 poz. 1778 ze zm.).

Stosownie do treści ww. przepisu za pracownika w rozumieniu tej ustawy uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. Przepis ten – dla celów ubezpieczeń społecznych – rozszerza pojęcie „pracownika” na dwie sytuacje niezwiązane z wykonywaniem stosunku pracy. Pierwsza z nich dotyczy wykonywania pracy na podstawie jednej z wymienionych w przepisie umów prawa cywilnego przez osobę, która umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy. Druga – wykonywania pracy na podstawie jednej z tych umów przez osobę, która umowę taką zawarła z osobą trzecią, jednakże w jej ramach wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. Przesłanką decydującą o uznaniu takiej osoby za pracownika w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jest to, że będąc pracownikiem związanym stosunkiem pracy z danym pracodawcą, jednocześnie świadczy ona na jego rzecz pracę w ramach umowy cywilnoprawnej, zawartej z nim lub inną osobą. W konsekwencji, nawet gdy osoba ta (pracownik) zawarła umowę o dzieło z osobą trzecią, to pracę w jej ramach wykonuje faktycznie dla swojego pracodawcy, gdyż to on uzyskuje rezultaty jej pracy (tak: uchwała Sądu Najwyższego z 2 września 2009 r., sygn. akt II UZP 6/09).

Podstawowym skutkiem uznania osoby wskazanej w art. 8 ust. 2a ustawy systemowej za pracownika jest objęcie jej obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnymi, rentowymi, chorobowymi i wypadkowymi tak jak pracownika (art. 6 ust. 1 pkt. 1, art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 ustawy systemowej). W związku z tym osoba ta podlega obowiązkowi zgłoszenia do wymienionych ubezpieczeń społecznych. Obowiązek ten obciąża płatnika składek (art. 36 ust. 1 i 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Zważywszy, że w stosunku do pracownika płatnikiem składek jest pracodawca (art. 4 pkt. 2 lit. a ustawy systemowej), a art. 8 ust. 2a rozszerza pojęcie pracownika na jego dalszą aktywność w ramach umowy cywilnoprawnej, jeżeli w jej ramach świadczy on pracę na rzecz swojego pracodawcy, naturalne i zgodne z wykładnią literalną tego przepisu jest uznanie, że także w zakresie tej sfery aktywności należy go uznać na potrzeby ubezpieczeń społecznych za pracownika tego właśnie pracodawcy.

Pracodawca, ustalając podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu stosunku pracy, powinien więc zsumować wynagrodzenie z umowy cywilnoprawnej z wynagrodzeniem ze stosunku pracy. Takie rozwiązanie wydaje się również uzasadnione w sytuacji, gdy umowa cywilnoprawna została zawarta z innym podmiotem (osobą trzecią), lecz praca w jej ramach jest wykonywana na rzecz pracodawcy. Stosownie do regulacji przepisu art. 18 ust. 1a ustawy systemowej przychód z tytułu umowy cywilnoprawnej jedynie „uwzględnia się” w podstawie wymiaru składek z tytułu stosunku pracy. Pracodawca może więc dokonać potrącenia ze środków pracownika uzyskanych u niego (zob. uchwała Sądu Najwyższego z 2 września 2009 r., sygn. akt II UZP 6/09).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, Sąd uznał, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie dał podstaw do przyjęcia, aby beneficjentem pracy ubezpieczonych R. A., W. C., M. K. (1), K. K., I. M., C. O., P. P. oraz B. S. wykonywanej w ramach spornych umów zlecenia był ich pracodawca – TEATR, a nie Fundacja – formalny zleceniodawca.

Zebrany w toku postępowania materiał dowodowy wskazuje, że ubezpieczeni byli w spornym okresie pracownikami TEATRU i jednocześnie wykonywali umowy zlecenia dla Fundacji. Natomiast, przedstawione dowody nie potwierdziły, w ocenie Sądu, aby czynności wykonywane przez ubezpieczonych w ramach umów zlecenia zawartych z Fundacją były wykonywane na rzecz ich pracodawcy, tj. TEATRU, ponieważ, jak wynika z dokumentów, odwołujący się nie uzyskiwał rezultatów ani jakichkolwiek korzyści pracy wykonywanej przez swoich pracowników na podstawie umów zlecenia. Pracownicy TEATRU w ramach wykonywania obowiązków wynikających z umów cywilnoprawnych zawartych w Fundacją nie świadczyli pracy na rzecz swojego pracodawcy, który również nie był beneficjentem efektów ich pracy. Wyłączne korzyści z usług wykonywanych przez ubezpieczonych w postaci wsparcia technicznego (scenografia, dźwięk, stroje itd.) otrzymywała sama Fundacja, która wystawiała spektakle. Jedyne korzyści jakie osiągał odwołujący się z wystawianych przez Fundację spektakli, były to opłaty licencyjne oraz prowizja od sprzedanych biletów. Korzyści tego rodzaju nie wynikają z pracy wykonywanych przez ubezpieczonych, ani nie wynikają z jej efektów. Stanowią wyłącznie świadczenie wzajemne Fundacji w zamian za usługi TEATRU w postaci udostępnienia praw do danej sztuki, czy też prowadzenia sprzedaży biletów. Analogiczne korzyści ze spektakli wystawionych przez Fundację osiągały inne poza TEATREM podmioty. Obowiązki wykonywane przez pracowników TEATRU w ramach obydwu stosunków prawnych (umowy o pracę oraz umowy cywilnoprawnej z Fundacją) nie pokrywają się w tym znaczeniu, że TEATR nie wystawia spektakli poza W., a zatem w ramach umów o pracę ubezpieczeni nigdy nie świadczyli usług tożsamych z tą wykonywaną na rzecz Fundacji.

W ocenie Sądu w takim wypadku nie została spełniona podstawowa przesłanka sine qua non uzasadniająca zastosowanie art. 8 ust. 2a ustawy systemowej. Wobec tego w okolicznościach faktycznych sprawy brak jest przeciwwskazań, aby pracownicy mogli być jednocześnie zatrudnieni zarówno na postawie umowy o pracę, jak i umowy zlecenia, jeżeli obowiązki, jakie wykonuje nie kolidują ze sobą i nie są kwestionowane przez pracodawców. Istnieje oczywiście możliwość ustalenia, że zawarta umowa zlecenia spełnia wymogi stosunku pracy, należy jednak wykazać, że spełnia ona przesłanki wynikające nie z art. 734 k.c., ale z art. 22 k.p.

Sąd odnotowuje, iż nie sposób poprawnie zastosować normę wynikającą z art. 8 ust. 2a ustawy systemowej bez znajomości jego ratio legis. U źródeł tej regulacji legło dążenie do ograniczenia korzystania przez pracodawców z umów cywilnoprawnych celem zatrudnienia własnych pracowników dla realizacji tych samych zadań, które wykonują oni w ramach łączącego strony stosunku pracy, by w ten sposób ominąć ograniczenia wynikające z ochronnych przepisów prawa pracy (między innymi w zakresie reglamentacji czasu pracy) oraz uniknąć obciążeń z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne od tychże umów ( tak wyrok Sądu Najwyższego z 18 października 2011 r., sygn. akt III UK 22/11). W rezultacie ze względu na wskazaną powyżej okoliczność należy zauważyć, iż organ rentowy błędnie uznał, że wystarczającą przesłanką do zastosowania art. 8 ust. 2a jest osiąganie przez pracodawcę jakichkolwiek, choćby pośrednich korzyści z działalności innego podmiotu, jeżeli ten podmiot zawarł umowę cywilnoprawną z jego pracownikiem. Wobec tego, wykładnia proponowana przez organ rentowy jest nie do zaakceptowania, gdyż prowadzi do wypaczenia wskazanego powyżej celu tego przepisu a jej skutkiem jest „oskładkowanie” umów w sytuacjach przez ustawodawcę nieprzewidzianych.

Powyższe wnioski znajdują potwierdzenie gdyby przeprowadzić wszechstronną analizę art. 8 ust. 2a ustawy systemowej. W jej wyniku można zauważyć, iż zwrot „działać na rzecz” użyty został w innym znaczeniu niż w języku prawa, w którym działanie „na czyjąś rzecz” może się odbywać w wyniku istnienia określonej więzi prawnej ( tak wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 18 grudnia 2012 r., sygn. akt III AUa 1031/12). Stosunkiem prawnym charakteryzującym działanie na rzecz innego podmiotu jest stosunek pracy, do którego istotnych cech należy działanie na rzecz pracodawcy – art. 22 k.p. Również wykonujący zlecenie „działa na rzecz zleceniodawcy” – art. 734 i in. k.c. Natomiast, w kontekście przepisu art. 8 ust. 2a ustawy systemowej zwrot ten opisuje sytuację faktyczną, w której należy zastosować konstrukcję uznania za pracownika. Jest nią istnienie trójkąta umów tj. umowy o pracę, umowy zlecenia między pracownikiem a osobą trzecią i umowy o podwykonawstwo między pracodawcą a zleceniodawcą. Pracodawca w wyniku umowy o podwykonawstwo przejmuje w ostatecznym rachunku rezultat pracy wykonanej na rzecz zleceniodawcy, przy czym następuje to w wyniku zawarcia umowy zlecenia/świadczenia usług z osobą trzecią oraz zawartej umowy cywilnoprawnej między pracodawcą i zleceniodawcą. Pracodawca w wyniku umowy o podwykonawstwo przejmuje w ostatecznym rachunku rezultat pracy wykonanej na rzecz zleceniodawcy, przy czym następuje to w wyniku zawarcia umowy zlecenia/świadczenia usług z osobą trzecią oraz zawartej umowy cywilnoprawnej między pracodawcą i zleceniodawcą.

W rezultacie, „praca wykonywana na rzecz pracodawcy” to praca, której rzeczywistym beneficjentem jest pracodawca, a zatem - bez względu na rodzaj wykonywanych czynności przez pracownika wynikających z umowy zawartej z osobą trzecią oraz niezależnie od tożsamości rodzaju działalności prowadzonej przez pracodawcę i osobę trzecią - wystarczającą i konieczną przesłanką do zastosowania art. 8 ust. 2a ustawy systemowej jest korzystanie przez pracodawcę z wymiernych rezultatów pracy swojego pracownika, zatrudnionego na podstawie umowy cywilnoprawnej przez osobę trzecią i wynagradzanego przez nią ze środków pozyskanych od pracodawcy na podstawie umowy łączącej pracodawcę z osobą trzecią ( tak wyrok Sądu Najwyższego z 7 lutego 2017 r., sygn. akt II UK 693/15). Innymi słowy i konkludując ten wątek, można zauważyć, iż w orzecznictwie słusznie wskazuje się, że art. 8 ust. 2a ustawy systemowej dotyczy z reguły takiej pracy wykonywanej na podstawie umowy cywilnoprawnej na rzecz pracodawcy, która mogłaby być świadczona przez jej wykonawcę w ramach stosunku pracy z tym pracodawcą, z tym, że musiałby on wówczas przestrzegać ograniczeń i obciążeń wynikających z przepisów prawa pracy ( tak uchwała Sądu Najwyższego z 2 września 2009 r., sygn. akt II UZP 6/09).

Tymczasem, jeżeli chodzi o stan faktyczny rozpatrywanej sprawy, to organ rentowy nie wykazał aby pracownicy TEATRU w ramach wykonywania umów cywilnoprawnych świadczyli pracę na rzecz pracodawcy i taka okoliczność nie wynika również z wszechstronnej analizy zebranego materiału dowodowego, zwłaszcza z dokumentów załączonych do akt rentowych i akt sprawy, jak też zeznań świadków i Dyrektora odwołującego się TEATRU.

Natomiast, organ rentowy oparł zaskarżone decyzje w istotnej mierze na założeniu, że pracodawca – TEATR oraz podmiot zatrudniający pracowników na podstawie umów cywilnoprawnych - Fundacja - współpracowały ze sobą. Organ rentowy zauważył, że na współpracę tych podmiotów składały się przede wszystkim ich powiązania finansowe polegające na tym, że zyski Fundacji były przeznaczane na wykonywanie jej celów statutowych, których realizacja miała skutkować wsparciem finansowym TEATRU przez Fundację, co zdaniem ZUS miało uzasadniać zastosowanie art. 8 ust. 2a ustawy systemowej. Zatem w rezultacie organ rentowy implikuje, że TEATR miał otrzymywać korzyści w postaci wsparcia finansowego od Fundacji w zamian za usługi świadczone przez swoich pracowników na rzecz Fundacji. Analiza tego wsparcia finansowego ujawnia, iż było ono realizowane w szczególności poprzez świadczenie przez Fundację na rzecz (...) usług polegających na organizacji obsługi gastronomicznej podczas wydarzeń organizowanych z udziałem oraz rzadziej poprzez inne świadczenia, np. leasing foteli na rzecz TEATRU (nieodpłatnie).

Zdaniem Sądu nie sposób uznać, iż realizacja przez Fundację swoich zadań statutowych, polegająca w szczególności na świadczeniu przez nią na rzecz TEATRU wskazanych w stanie faktycznym usług może zostać zakwalifikowana jako korzyści odnoszone przez TEATR w związku z wykonywaniem przez jego pracowników usług na rzecz Fundacji. Sąd zauważa, iż nie zostało udowodnione w toku postępowania, aby pomiędzy tymi dwoma zdarzeniami istniał jakikolwiek związek, który stanowi warunek s ine qua non zastosowania art. 8 ust. 2a ustawy systemowej. Aby stanowisko organu rentowego zaakceptować musiałby on udowodnić, że nie doszłoby do omawianego przysporzenia TEATRU, gdyby zatrudnienie cywilnoprawne pracowników TEATRU w Fundacji nie istniało, a więc innymi słowy, że przysporzenie powstało w wyniku świadczenia pracy przez pracowników TEATRU na rzecz Fundacji.

Ponadto, wbrew twierdzeniom ZUS nie można również uznać wpływów które Fundacja uzyskiwała z tytułu wystawianych przez nią przedstawień za wpływy TEATRU, gdyż ich beneficjentem była właśnie Fundacja i to ona wykorzystywała te wzbogacenie do finansowania swojej własnej działalności. Za przysporzenie Sąd nie może także uznać w szczególności świadczeń jakie TEATR otrzymywał od Fundacji z tytułu prowizji od biletów sprzedanych przez TEATR na seanse organizowane przez Fundację, gdyż usługa sprzedaży biletów stanowiła świadczenie wzajemne w zamian za przysporzenie, a zatem przysporzenie nie powstało w związku z pracą pracownika TEATRU w Fundacji.

Ponadto Sąd zważył, że w spornym okresie oba podmioty, jak wynika z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, nie były - wbrew twierdzeniom organu rentowego - powiązane osobowo. Prezesem Fundacji w W. w spornym okresie była M. N., podczas gdy Dyrektorem TEATRU był A. N.. Sąd wskazuje, iż nie można wywodzić z łączącego te osoby związku małżeńskiego takich wniosków, jakie czyni to organ rentowy, w rezultacie zarządzane przez nie podmioty nie są osobowo powiązane, gdyż pomimo małżeństwa są to dwie autonomiczne osoby.

W tym miejscu trzeba podkreślić, że zgodnie z ugruntowaną linią orzeczniczą Sądu Najwyższego do postępowania odrębnego z zakresu ubezpieczeń społecznych w zakresie postępowania dowodowego ma zastosowanie – bez żadnych ograniczeń – reguła wynikająca z art. 232 k.p.c. W postępowaniu takim obowiązuje więc zasada kontradyktoryjności i dowodzenia swoich twierdzeń przez stronę. Wydanie decyzji przez organ rentowy w postępowaniu administracyjnym nie zwalnia go od udowodnienia przed sądem jej podstawy faktycznej (tak wyrok Sądu Najwyższego z 7 stycznia 2010 r., sygn. akt II UK 148/09). Odwołanie od decyzji organu rentowego wszczyna postępowanie sądowe i w tym znaczeniu jest podobne do pozwu. Jednakże nie jest to zwykłe postępowanie cywilne, w którym regułą jest, że powód powinien udowodnić fakty, na których opiera powództwo. W postępowaniu z zakresu ubezpieczeń społecznych kontroli podlega bowiem decyzja organu rentowego i rozkład ciężaru dowodów będzie zależał od rodzaju decyzji. Jeżeli jest to decyzja, w której organ zmienia sytuację prawną ubezpieczonego, to organ powinien wykazać uzasadniające ją przesłanki faktyczne. Organ rentowy jako strona postępowania cywilnego ma więc udowodnić fakty, z których wywodzi skutki prawne (wyrok Sądu Najwyższego z 15 lutego 2007 r., I UK 269/06). W niniejszej sprawie organ rentowy winien był przedstawić więc jednoznaczne dowody na to, że beneficjentem pracy ubezpieczonych wykonywanej w ramach umów zlecenia zawieranych z Fundacją (...), z tych bowiem faktów organ rentowy wywodzi skutki prawne. Żadne takie dowody nie zostały jednak przedstawione, a organ rentowy wykazał się prawie całkowitą biernością w przedmiotowym procesie, co spowodowało, że nie dowiódł procesowo prawdziwości swojego stanowiska zawartego w zaskarżonych decyzjach. Merytoryczna kontrola decyzji w postępowaniu sądowym nie może bowiem oznaczać ustalania czy wręcz poszukiwania za organ rentowy przez sąd faktów potwierdzających jej zasadność. Takie działanie sądu, nawet jeśli podyktowane byłoby chęcią obrony interesu społecznego (finansów organu rentowego, z którego kasy wypłacane są świadczenia dla ogółu obywateli), naruszałoby wszak zasadę kontradyktoryjności procesu.

Brak jest zatem wystarczających podstaw do przyjęcia, że praca wykonywana przez ubezpieczonych w ramach umów zlecenia zawieranych z Fundacją w czasie trwania stosunku pracy była pracą świadczoną również na rzecz pracodawcy – TEATRU. Na podstawie zebranych w sprawie dowodów nie sposób było bowiem ustalić, aby w spornym okresie beneficjentem pracy świadczonej w Fundacji przez ubezpieczonych pracowników TEATRU był TEATR.

Mając na uwadze powyższe, zdaniem Sądu Okręgowego TEATR jako pracodawca, którego pracownicy nie wykonywali na jego rzecz pracy w ramach umów zlecenia zawartych z osobą trzecią nie może być uznany za płatnika składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe oraz zdrowotne z tytułu tej umowy.

Wobec powyższego, na mocy art. 477 ¹⁴§ 2 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w punktach od 1 do 8 wyroku.

W punkcie 9 wyroku Sąd zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. na rzecz odwołującego się koszty zastępstwa procesowego w wysokości 1.440 zł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z 28 października 2015 r. (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800) mając na względzie nakład pracy pełnomocnika odwołującego się, w szczególności poświęcony czas na przygotowanie się do prowadzenia sprawy (8 połączonych spraw), liczbę stawiennictw w sądzie - na rozprawie, wkładu pracy adwokata w przyczynienie się do wyjaśnienia okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy oraz rodzaju i zawiłości sprawy.