Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 kwietnia 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 5 kwietnia 2018 r. w Krakowie

sprawy z wniosku W. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w C.

o wypłatę świadczenia

na skutek apelacji wnioskodawcy W. W. od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie VIII Wydziału Ubezpieczeń Społecznych z dnia 19 kwietnia 2016 r. sygn. akt VIII U 1996/15

I.  zmienia zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję organu rentowego i podejmuje wypłatę emerytury W. W. od dnia 1 stycznia 2015 r.;

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C. na rzecz W. W. w kwocie 30 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt: III AUa 1075/16

UZASADNIENIE

W. W. wniósł odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. z dnia 14 października 2015 roku, którą przyznane zostało W. W. prawo do wypłaty emerytury od dnia 1 września 2015 r., tj. od miesiąca zgłoszenia wniosku o podjęcie wypłaty świadczenia, wnosząc o jej zmianę, poprzez przyznanie mu prawa do wypłaty emerytury od dnia 1 stycznia 2015 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie VIII Wydział Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 19 kwietnia 2016 roku oddalił odwołanie W. W. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. z dnia 14 października 2015 roku .

Poza sporem pozostawało jak przyjął Sąd I instancji, że decyzją z dnia 11 września 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych - wykonując wyrok Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 30 czerwca 2015 r.( sygn. akt VIII U 1805/14) - przyznał W. W. emeryturę począwszy od dnia 27 października 2014 r., jednocześnie zawieszając wypłatę świadczenia, z uwagi na kontynuowanie przez niego zatrudnienia. W dniu 24 września 2015 r. odwołujący wystąpił z wnioskiem o ponowne ustalenie wysokości emerytury i podjęcie wypłaty świadczenia wskazując, że na dzień składania tego wniosku nie pozostaje już w zatrudnieniu, na dowód czego przedłożył świadectwo pracy z dnia 5 stycznia 2015 r., z którego wynikało, że stosunek pracy został z nim rozwiązany z dniem 31 grudnia 2014 r. W tych okolicznościach organ rentowy wydał decyzję z dnia 14 października 2015 r. przyznającą odwołującemu prawo do wypłaty emerytury od dnia 1 września 2015 r., na podstawie art. 129 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. 2015. 748 j.t.).

W tak ustalonym stanie faktycznym w ocenie Sądu I instancji odwołanie nie było zasadne. Sąd przytoczył treść art.129 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. 2015. 748 j.t.), zgodnie z którym świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję
z urzędu. Zdaniem Sądu Okręgowego regulacja zawarta w przepisie art. 129 ustawy emerytalno - rentowej nie przewiduje możliwości wstecznego wypłacania świadczeń, to jest za okres od nabycia prawa do daty wniosku, co uzasadnione jest zapobieganiem powstawaniu zjawiska kapitalizacji świadczeń. O ile same świadczenia z ubezpieczenia emerytalno-rentowego nie ulegają przedawnieniu, o tyle przedawnieniu ulega roszczenie o wypłatę tych świadczeń w sytuacji niezgłoszenia wniosku po nabyciu prawa do świadczenia. W tych okolicznościach, skoro odwołujący wniosek o wypłatę świadczenia złożył w dniu 24 września 2015 r., to niezależnie od tego, że okoliczność uzasadniająca zawieszenie wypłaty świadczenia ustała z dniem 31 grudnia 2014 r., stosownie do treści przepis art. 129 ust. 1 ustawy emerytalno – rentowej, świadczenie winno zostać wypłacone od dnia 1 września 2015 r. Stanowisko ZUS zawarte w zaskarżonej decyzji Sąd Okręgowy uznał za słuszne, a przez to odwołanie W. W. podlegało oddaleniu,

na zasadzie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Apelację od wyroku złożył W. W.. Zaskarżając w całości zarzucił: - naruszenie prawa materialnego, a to art. 129 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U.2015.748 z dnia 2015.06.01), poprzez jego niewłaściwą wykładnię, a w konsekwencji nieprawidłowe zastosowanie, polegające na przyjęciu, że w sytuacji, kiedy ubezpieczony złożył wniosek o ustalenie prawa do emerytury w miesiącu, w którym nabył prawo do tego świadczenia, a prawomocne zakończenie postępowania w przedmiocie ustalenia prawa do emerytury nastąpiło w momencie, w którym ubezpieczonemu przysługiwało uprawnienie do uzyskania wypłaty świadczenia, to prawo do świadczenia emerytalnego ulega zawieszeniu do czasu złożenia wniosku o jego wypłatę; - naruszenie przepisów postępowania, mające istotny wpływ na wynik sprawy, a to art. 328 § 2 k.p.c., poprzez brak dostatecznego wyjaśnienia w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia podstawy prawnej rozstrzygnięcia, w szczególności przyczyn, dla których przywołana norma art. 129 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U.2015.748 z dnia 2015.06.01) powinna znaleźć w sprawie zastosowanie. W powołaniu na powyższe zarzuty, wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i przyznanie prawa do wypłaty emerytury od dnia 1 stycznia 2015 roku oraz zasądzenie od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na jego rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego, według norm przepisanych. Ponadto wniósł o dopuszczenie dowodu z dokumentów tj.z zawiadomienia PUP w O. z 21.10.2015 r., pisma PUP w O. do ZUS z 8.09.2015 r. , na okoliczność ich treści, a także dla potwierdzenia wszczęcia przez PUP w O. postępowania w przedmiocie zwrotu nienależnego świadczenia. W uzasadnieniu podniósł, że podstawą prawną wyroku stał się przepis art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, jednak Sąd nie wyjaśnił jednak dlaczego ta norma stoi na przeszkodzie wypłaceniu wnioskodawcy emerytury począwszy od 1 stycznia 2015 roku, a ograniczył się jedynie do wskazania, że wynika z niego zasada, iż wypłata emerytury jest możliwa dopiero od miesiąca, w którym złożono wniosek o wypłatę świadczenia. Zaznaczył od początku postępowania w niniejszej sprawie kwestionował stanowisko wyrażane przez ZUS, jakoby na gruncie przepisu art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS uprawnione było rozróżnianie „wniosku o ustalenie prawa do emerytury” od „wniosku o wypłatę emerytury”, a co za tym idzie, użyte w tym przepisie pojęcie „wniosek” miało oznaczać „wniosek o wypłatę emerytury”. Zdaniem apelującego „zgłoszenie wniosku”, o którym mowa w art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, dotyczy zawsze i wyłącznie „wniosku o ustalenie prawa do emerytury”. Wnioskodawca kontynuował zatrudnienie u pracodawcy, u którego pracował bezpośrednio przed powstaniem prawa do emerytury do 31 grudnia 2014 roku, a zatem w chwili orzekania przez Sąd o prawie do emerytury (czerwiec 2015 roku), nie istniały po jego stronie żadne przesłanki uzasadniające bądź to zawieszenie prawa do emerytury, bądź to wstrzymanie wypłaty świadczeń. Co więcej, okoliczności takie nie istniały w dacie wydawania decyzji ZUS z dnia 11 września 2015 roku, a zatem wypłata emerytury powinna nastąpić - na podstawie właściwej decyzji - począwszy od dnia 1 stycznia 2015 roku. Ubezpieczony podkreślił to wyraźnie, wnosząc 24 września 2015 r. o ponowne ustalenie wysokości świadczenia i podjęcie wypłaty emerytury (zgodnie z pouczeniem ZUS zawartym w decyzji z 11.09.2015). Powyższe świadczy o tym, że odwołujący nie podzielił stanowiska, jakoby istniały po jego stronie przesłanki uzasadniające wstrzymanie wypłaty emerytury. Zapatrywanie wyrażone w niniejszej apelacji znajduje także poparcie w zdarzeniach, jakie miały miejsce już po wydaniu wyroku Sądu Okręgowego z 30 czerwca 2015 roku. W stosunku do wnioskodawcy prowadzone jest postępowanie przed Powiatowym Urzędem Pracy w O. w sprawie zwrotu nienależnie pobranego świadczenia (zasiłku dla osoby bezrobotnej oraz dodatku aktywizacyjnego), na podstawie art. 78 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, gdyż Urząd ten uzyskał wiadomość o przyznaniu apelującemu prawa do emerytury począwszy od 27.10.2014 r., tymczasem zasiłek dla bezrobotnych był wypłacany w okresie 12.01.2015 do 11.02.2015, a dodatek aktywizacyjny w okresie 23.02.2015 - 15.05.2015r. Z powyższego wynika, że również inne instytucje publiczne dostrzegają wadliwość decyzji ZUS, uznając, że odwołującemu należy się świadczenie emerytalne za okres pomiędzy 1.01.2015 a 31.08.2015r. Wskazał , że na podstawie przedstawionych w ZUS dokumentów, w tym świadectwa pracy, należy przyjąć, iż stosunek pracy z pracodawcą, u którego pozostawał zatrudniony w dacie uzyskania prawa do emerytury, ustał z dniem 31 grudnia 2014 roku. Po tej dacie ubezpieczony pozostawał zarejestrowany jako bezrobotny, a 2 marca podjął pracę (do 28 września 2015 r.) już u nowego pracodawcy, lecz uzyskiwał z tego tytułu wynagrodzenie na poziomie irrelewantnym z perspektywy przepisów określających zasady wstrzymywania wypłaty emerytury. Tym samym ubezpieczony wskazał, że kwestionował ustalenia decyzji ZUS z 11 września 2015 r., jakoby w dacie wydawania decyzji o przyznaniu emerytury pozostawał nadal w zatrudnieniu. Z akt ubezpieczonego wynika ponadto, że wniosek o ustalenie prawa do emerytury złożył w październiku 2014 roku (kiedy - jak wspomniano - pozostawał jeszcze w zatrudnieniu u pracodawcy, u którego pracował w sposób ciągły w chwili nabycia uprawnienia do emerytury), jednakże postępowanie w przedmiocie ustalenia prawa do emerytury zostało zakończone ostatecznie prawomocnym wyrokiem dopiero 30 czerwca 2015 roku, kiedy to po stronie odwołującego nie występowały żadne okoliczności uzasadniające wstrzymanie wypłaty emerytury.

Sąd Apelacyjny zważył , co następuje :

Apelacja okazała się uzasadniona .

Jak wynika z akt sprawy, która toczyła się od dnia 26 listopada 2014 r. do 30 czerwca 2015 r. przed Sądem Okręgowym w Krakowie Wydziałem VIII Ubezpieczeń Społecznych (sygn. akt VIII U 1805/ 14 ), decyzją z dnia 4 listopada 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. odmówił przyznania W. W. emerytury, bowiem nie udowodnił okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach w wymiarze co najmniej 15 lat. Wyrokiem z dnia 30 czerwca 2015 r. Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział VIII Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego z dnia 4 listopada 2014 roku w ten sposób, że przyznał W. W. emeryturę w obniżonym wieku emerytalnym od dnia 27 października 2014 roku , w pozostałym zakresie odwołanie oddalił oraz nie stwierdził odpowiedzialności Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C. za opóźnienie w wydaniu decyzji. W dniu składania wniosku o emeryturę to jest 23 października 2014 roku W. W. zaznaczył w nim , że pozostaje w zatrudnieniu . Zakład Ubezpieczeń Społecznych, wykonując wyrok z dnia 30 czerwca 2015 roku wydał decyzję 11 września 2015 roku, przyznającą ubezpieczonemu emeryturę od 27 października 2014 roku, a więc od daty określonej w wyroku, równocześnie zamieścił w niej zapis, że wypłata emerytury podlega zawieszeniu, gdyż wnioskodawca kontynuuje zatrudnienie. Pouczono go ponadto, że w celu podjęcia wypłaty emerytury, należy przedłożyć świadectwo pracy lub zaświadczenie potwierdzające fakt rozwiązania stosunku pracy oraz wniosek o podjęcie wypłaty emerytury. Po dacie wydania decyzji z dnia 11 września 2015r. pismem z dnia 16 września 2015 r. wezwano W. W. do przedłożenia wniosku o podjęcie wypłaty świadczenia oraz świadectwa pracy z rozwiązanym stosunkiem pracy po dniu 24 października 2014 roku, to jest po przyznaniu świadczenia wyrokiem Sądu. W dniu 22 września 2015 roku wnioskodawca złożył w organie rentowym wniosek o podjęcie wypłaty świadczenia oraz ponowne ustalenie wysokości emerytury, przedkładając równocześnie świadectwo pracy, stwierdzające rozwiązanie stosunku pracy w dniu 31 grudnia 2014r. Zaskarżoną decyzją z 14 października 2015 roku po rozpatrzeniu wniosku z dnia 22 września 2015 roku ustalono wysokość emerytury i podjęto wypłatę zaliczki na poczet przysługującej emerytury od 1 września 2015 roku, to jest od miesiąca, w którym złożono wniosek o podjęcie wypłaty.

Jak wynika z chronologii powyższych zdarzeń wnioskodawca W. W. złożył wniosek o emeryturę 23 października 2014 roku, składając równocześnie oświadczenie o pozostawaniu w zatrudnieniu, natomiast ostatecznie zakończone postępowanie przed Sądem nastąpiło 30 czerwca 2015 roku, kiedy zapadł wyrok Sądu Okręgowego, zmieniający decyzję organu rentowego i przyznający wnioskodawcy emeryturę od 27 października 2014 roku . Zatem organ rentowy, wydając decyzję 11 września 2015 roku przyznającą emeryturę od 27 października 2014 roku dysponował informacją wnioskodawcy o pozostawaniu w zatrudnieniu na dzień złożenia wniosku o emeryturę, to jest na dzień 23 października 2014 roku, a więc danymi sprzed niemalże 11 miesięcy . Powyższa decyzja wykonująca wyrok sądu przyznawała wnioskodawcy emeryturę od 27 października 2014 roku, jednakże równocześnie zawieszała jej wypłatę, z uwagi na kontynuację zatrudnienia przez wnioskodawcę. Tymczasem organ rentowy na dzień wydawania tej decyzji nie podjął działań mających na celu ustalenie czy W. W. nadal pozostawał w zatrudnieniu czy też ewentualnie nastąpiło rozwiązanie stosunku pracy. Zanim organ podjął decyzję o zawieszeniu mu wypłaty emerytury, powinien był dla prawidłowości orzeczenia w przedmiocie zawieszenia, ustalić stan faktyczny na dzień wydania decyzji, przez wezwanie W. W. do złożenia oświadczenia w przedmiocie istnienia zatrudnienia. Tymczasem nie wykonując powyższego, podjął arbitralną decyzję o zawieszeniu wypłaty emerytury. Decyzja powyższa była zdaniem Sądu przedwczesna i przez to błędna, skoro wnioskodawca miał przyznaną wyrokiem sądu od dnia 27 października 2014 r. , a w już dniu 31 grudnia 2014 roku nastąpiło rozwiązanie jego stosunku; zatem na dzień 1 stycznia 2015 r. nie pozostawał w stosunku pracy i miał prawo do wypłaty emerytury od tej daty .

Gdyby zatem organ emerytalny prawidłowo ustalił sytuację wnioskodawcy przed wydaniem decyzji z dnia 11 września 2015 r. odnoście pozostawania bądź niepozostawania w stosunku pracy , wówczas nie zawiesiłby wypłaty emerytury w całości , gdyż na dzień 1 stycznia 2015 r. wnioskodawca nie pozostawał w stosunku pracy, wobec jego rozwiązania go dniu 31 grudnia 2015 r. i zachodziły podstawy do podjęcia wypłaty od dnia 1 stycznia 2015 r.

W. W. dopiero po wydaniu tej decyzji z dnia 11 września 2015 r. pismem z dnia 16 września 2015 r. został wezwany do przedłożenia wniosku o podjęcie wypłaty świadczenia oraz świadectwa pracy z rozwiązanym stosunkiem pracy po dniu 24 października 2014 roku, to jest po przyznaniu świadczenia wyrokiem Sądu. Wykonując powyższe zobowiązanie w dniu 22 września 2015 roku wnioskodawca złożył w organie rentowym wniosek o podjęcie wypłaty świadczenia oraz ponowne ustalenie wysokości emerytury, przedkładając równocześnie świadectwo pracy, stwierdzające rozwiązanie stosunku pracy z dniem 31 grudnia 2014r. ZUS uznając, że prawidłowo zawiesił wypłatę świadczenia w decyzji z dnia 11 września 2015 r. wydał kolejną zaskarżoną decyzję w dniu 14 października 2015 roku, którą podjęto co prawda wypłatę zaliczki na poczet przysługującej emerytury, ale dopiero od 1 września 2015 roku uznając , że 22 września 2015 roku złożony został wniosek o podjęcie wypłaty świadczenia , a więc przy zastosowaniu art. 129 ust .1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS tj. od miesiąca, w którym złożono wniosek . Zgodnie z art. 134 ust 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS Dz. U 2015 poz. 748 ze zm . ) wypłatę świadczeń wstrzymuje się, jeżeli: 1) powstaną okoliczności uzasadniające zawieszenie prawa do świadczeń lub ustanie tego prawa; 2) osoba pobierająca świadczenia mimo pouczenia lub żądania organu rentowego nie przedłoży dowodów stwierdzających dalsze istnienie prawa do świadczeń. Zatem podstawą zawieszenia prawa do świadczeń i wstrzymania ich wypłaty muszą istnieć okoliczności uzasadniające zawieszenie prawa albo, gdy nie została przedłożone dowody stwierdzające dalsze istnienie tego prawa . Decyzja organu w przedmiocie przyznania świadczeń powinna opierać się na aktualnym stanie faktycznym. Nie może ujść z pola widzenia , że decyzja z dnia 11 września 2015 r. zapadła po upływie prawie 11 miesięcy od złożenia wniosku no emeryturę , dlatego organ rentowy winien był przed podjęciem decyzji w przedmiocie jej zawieszenia- skoro wnioskodawca nabył prawo do emerytury od 27 października 2014 r. -zweryfikować dane dotyczące sytuacji faktycznej wnioskodawcy w przedmiocie zatrudnienia . Zgodnie bowiem z § 29 ust, 1 i 2 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno- rentowe ( Dz.U. 2011 nr 237 poz. 1412 ) w postępowaniu przed organem rentowym mogą być również dopuszczone dodatkowe dowody, jeżeli są one niezbędne do załatwienia sprawy. W tym przypadku organ rentowy wzywa zainteresowanego lub inny podmiot do przedłożenia tych dodatkowych dowodów, wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni i nie dłuższy niż 60 dni, licząc od dnia doręczenia wezwania. Jeżeli środek dowodowy nie został dostarczony w wyznaczonym terminie, organ rentowy wydaje decyzję w sprawie świadczeń na podstawie posiadanych dowodów, z zastrzeżeniem § 4 ust. 6.

Gdyby więc organ rentowy przed wydaniem decyzji z dnia 11 września 2015 r. zasięgnął informacji w przedmiocie pozostawania w zatrudnieniu i gdyby wnioskodawca przedstawił dokumenty potwierdzające ustanie stosunku pracy , z pewnością od dnia 1 stycznia 2015 r. nie zawiesiłby emerytury i podlegałaby ona wypłacie. Niewykonanie tej czynności spowodowało w tej sytuacji wydaniem błędnej decyzji z dnia 11 września 2015 r. w przedmiocie zawieszenia na dzień 1 stycznia 2015 r., a następnie błędnym uznaniem w zaskarżonej decyzji , że pismo wnioskodawcy zostało potraktowane jako wniosek o podjęcie emerytury dopiero od tej daty. Z kolei po dacie 1 stycznia 2015 r. organ rentowy powinien był ustalić dalszą sytuację wnioskodawcy w przedmiocie nawiązania ewentualnie nowego stosunku pracy, co mogłoby mieć przełożenie na ewentualne zmniejszenie emerytury w okresie pozostawania wnioskodawca w zatrudnieniu . Z pewnością jednak brak było podstaw do zawieszenia jej wypłaty na dzień 1 stycznia 2015 r.

Skoro więc w przedmiotowej sprawie żadna z naprowadzonych okoliczności nie została wykazana przez organ rentowy, a nadto z postępowania przed Sądem wynika , że na dzień 1 stycznia 2015 r. wnioskodawca nie pozostawał w stosunku pracy, to istniały podstawy do podjęcia wypłaty świadczenia emerytalnego W. W. od dnia 1 stycznia 2015 r.

Z przedstawionych względów Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok orzekając jak w pkt I sentencji , na podstawie art. 386§1 kpc. O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art.108 §1 kpc i 109 §1 kpc , na które złożyła się uiszczona przez wnioskodawcę opłata od apelacji.