Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 sierpnia 2017 r.

Sąd Rejonowy (...) III Wydział Rodzinny i Nieletnich w składzie:

Przewodniczący SSR Kamilla Piórkowska

Ławnicy

Protokolant

Po rozpoznaniu w dniu 24 sierpnia 2017 r. (...).

przy udziale interwenienta ubocznego po stronie pozwanej Naczelnika Drugiego Urzędu Skarbowego w (...)

sprawy z powództwa:

B. Z.

przeciwko:

A. Z. (1)

o: ustanowienie rozdzielności majątkowej

1.  ustanawia z dniem (...). rozdzielność majątkową małżeńską między B. Z. i A. Z. (1), którzy zawarli związek małżeński w dniu (...). przed USC w (...) – akta stanu cywilnego (...) ;

2.  w pozostałej części powództwo oddala;

3.  zasądza ze Skarbu Państwa (Kasy Sądu Rejonowego (...) ) na rzecz adw. D. N. kwotę 360 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych) + VAT tytułem pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu;

4.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 460 zł (czterysta sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

III RC 538/16

UZASADNIENIE

Powódka B. Z. złożyła w dniu (...) pozew skierowany przeciwko A. Z. (1) o ustanowienie rozdzielności majątkowej z dniem (...) oraz zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kosztów postępowania.

W uzasadnieniu wskazała, iż małżeństwo stron, zawarte w (...) roku, właściwie od początku jego trwania nie układało się poprawnie. Pozwany od początku oszukiwał powódkę. Bez jej wiedzy pobrał przysługujące jej z tytułu wyrównania zasiłku macierzyńskiego i rodzinnego pieniądze, a także oszukiwał ją, iż przez ponad 3 lata uczęszczał do (...), na co podobno przeznaczał pieniądze. W praktyce nie uczęszczał na zajęcia i nie ukończył szkoły. Wówczas w małżeństwie miał miejsce kryzys, a powódka złożyła pozew o rozwód. Strony doszły do porozumienia i kontynuowały małżeństwo. Do (...) pozwany pozostawał właściwe bez pracy, miał pewne okresy zatrudnienia jednakże były one nieliczne z uwagi na niechęć do pracy. W tym czasie pozwany oddawał jednak powódce zarobione pieniądze. W (...) pozwany założył własną działalność gospodarczą. Od tego czasu zaprzestał przekazywania żonie całego wynagrodzenia za pracę. W październiku (...) roku strony wyprowadziły się do domu położonego w (...), zakupionego ze środków pochodzących z kredytu bankowego oraz ze wspólnych oszczędności i pieniędzy darowanych przez rodziców powódki. We wrześniu (...) powódka podjęła pracę jako (...). Od tego czasu pozwany zaczął regularnie spożywać alkohol. Powódka wskazała, iż znaczące pogorszenie sytuacji między małżonkami datuje na (...) J.. Od tego dnia pozwany zaczął spożywać nadmierne ilości alkoholu, co uniemożliwiało mu normalne funkcjonowanie. Wpływało to na relacje rodzinne i niekorzystnie odbijało się na zdrowiu powódki i córki. Z uwagi na niewystarczające do utrzymania środki finansowe, dzieci powódki od najmłodszych lat podejmowały różnorakie prace. Córka powódki rozpoczęła studia w (...). Musiała zrezygnować po roku i przenieść się do (...) z uwagi na brak pieniędzy, a także niepokojącą sytuację rodzinną. Powódka wskazała, iż w grudniu 2014 roku próbując wypłacić pieniądze z bankomatu uzyskała odmowę wypłaty z uwagi na brak środków na koncie. Z pomocą córki uzyskała informację, iż na koncie widnieje zajęcie egzekucyjne w wysokości (...). Zajęcie to jest wynikiem zobowiązania ciążącego na pozwanym z tytułu zaległości w zryczałtowanym podatku dochodowym od przychodów ewidencjonowanych osiąganych przez osoby fizyczne. Powódka podkreśliła, iż o ilości zaległości dowiadywała się sukcesywnie. J. Z. przygotowywała szereg pism o rozłożenie rozległości na raty oraz spłaciła kwotę (...). (...) powódka wraz z córką wyprowadziły się z domu w (...).

Powódka stwierdziła, iż od 2008 roku pomiędzy stronami nastąpił trwały i zupełny rozkład małżeństwa, strony żyły bowiem w rozłączeniu i nie łączyły ich żadne więzi. Powódka nie czerpała od tego czasu żadnych dochodów z prowadzonej działalności gospodarczej. Przed wystąpieniem o rozwód powstrzymywał ją wyłącznie fakt, iż przypuszczała, że będzie musiała nadal zamieszkiwać z pozwanym i obawiała się kwestii podziału majątku z uwagi na brak możliwości spłaty małżonka.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa.

W dniu (...) do Sądu wpłynęło pismo od Naczelnika Drugiego Urzędu Skarbowego w (...) o przystąpieniu do sprawy w charakterze interwenienta ubocznego, jednocześnie wniósł o oddalenie powództwa. W uzasadnieniu wskazał, iż pozwany posiada zaległości podatkowe. Wobec tego toczy się wobec niego postępowanie egzekucyjne, w tym z nieruchomości stanowiącej współwłasność pozwanego i powódki. Postępowanie to toczy się od 2015 roku do chwili obecnej. Orzeczenie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną, od (...) doprowadzi do uszczuplenia majątku pozwanego i ograniczy wierzycielowi możliwość zaspokojenia swoich należności. Zdaniem interwenienta wybór daty ustanowienia rozdzielności nie jest przypadkowy bowiem przypada idealnie przed datą powstania zaległości podatkowych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Strony zawarły związek małżeński w dniu (...), nie zawierały małżeńskich umów majątkowych. Z małżeństwa posiadają troje dzieci.

Dowody: odpis skrócony aktu małżeństwa

W (...) pozwany założył własną działalność gospodarczą (...) Firma (...). Przedsiębiorstwo w dniu (...). zawarło umowę ze (...) na transport pieczywa wskutek przejęcia zlecenia od zlikwidowanego (...).

W latach 2009-2013 pozwany nie opłacał podatku dochodowego od przychodów ewidencjonowanych.

Dowody: -pismo z dnia 19.09.2014 roku- k. 33-37

-pismo z dnia 30 marca 2016 roku- k. 26-27

-pismo z dnia 16 października 2014 roku- k. 38- 48

Nieruchomość będąca własnością stron, z wniosku Naczelnika Drugiego Urzędu Skarbowego w (...) obciążona została hipotekami przymusowymi. Pismem z dnia (...) Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego dokonał zajęcia nieruchomości położonej w (...), o nr księgi wieczystej (...).

Dowody: -pismo z dnia 20.11.2015 roku- k. 135

-treść księgi wieczystej (...)

W grudniu 2014 roku B. Z., przy próbie wypłaty pieniędzy z bankomatu, dowiedziała się o zajęciu jej rachunku bankowego na kwotę (...)

Dowody: -zeznania B. Z.- k. 174

-zeznania J. Z.- k. 127 v

-lista blokad rachunku- k. 19

B. Z. ma (...), z zawodu jest (...). Obecnie pracuje jako (...) na umowę o pracę i zarabia ok (...), posiada majątek w postaci połowy nieruchomości położonej w (...). Od kwietnia 2016 roku mieszka w (...) wraz z córką.

A. Z. (1) ma (...), w 2015 roku zaprzestał prowadzenia działalności gospodarczej, obecnie zarabia ok. (...) miesięcznie. Zamieszkuje w domu będącym współwłasnością jego i powódki.

Małżeństwo stron od początku zawarcia nie układało się poprawnie. Od czasu założenia przez pozwanego działalności gospodarczej, czyli od roku 1999 przestał on przekazywać żonie wynagrodzenie w pełnej wysokości. Przywoził do domu pieczywo pozostałe z transportu i opłacał drobne rachunki.

Od początku trwania małżeństwa strony miały oddzielne rachunki bankowe. Powódka zajmowała się pracami domowymi, przygotowywała posiłki. Pozwany nigdy nie przedstawiał powódce dokumentacji finansowych firmy. Dzieci od najmłodszych lat podejmowały różne prace z uwagi na ciężką sytuację finansową.

Dowody: -zeznania B. Z.- k. 174

-zeznania J. Z.- k. 127v.

-zeznania M. J.- k. 126 v.

Do (...) roku strony zamieszkiwały w wynajmowanych na terenie (...) mieszkaniach. W październiku (...) roku wprowadziły się do domu położonego w (...), o powierzchni 50 m ^{( 2)}, zakupionego ze środków pochodzących z kredytu bankowego oraz ze wspólnych oszczędności i pieniędzy darowanych przez rodziców powódki.

Dowody: -zeznania B. Z.- k. 173 v.

-zeznania J. Z.- k. 127 v.

Relacje małżonków pogarszały się z upływem lat. Od roku 2005, czyli od czasu podjęcia przez powódkę pracy jako (...), pozwany zaczął znacznie nadużywać alkoholu. Pozwany upił się i awanturował podczas urodzin córki (...) oraz uroczystości weselnej (...).

W sierpniu 2008 roku rodzina wybrała się na kilkudniowe wakacje nad morzem. We wrześniu 2009 roku J. Z. rozpoczęła studia w (...). A. Z. (1) partycypował w kosztach jej utrzymania przekazując kwoty 200- 300 złotych miesięcznie. Po roku czasu, z uwagi na trudności finansowe oraz sytuację rodzinną, J. Z. wróciła do domu rodzinnego. Podjęła studia dzienne i pracę w (...).

Dowody: -zeznania B. Z. – k. 173 v.-174

-zeznania J. Z.- k.127 v.

-zeznania Ł. Z.- k. 129

Wiosną 2010 roku powódka podjęła decyzję o zajęciu osobnego pokoju. Stan domu pogarszał się i wymagał remontów. Rodzina nie miała bieżącej wody, powódka woziła wodę w baniakach z ujęcia wody z (...). W 2015 roku pozwany zakupił do domu piec centralnego ogrzewania. Jego koszt wynosił ok. 1600 złotych.

Powódka wyprowadziła się ze wspólnie zamieszkiwanego domu w (...) (...).

Dowody: -zeznania B. Z.- k. 173v-174

-zeznania A. Z. (2)- k. 127 – 127 v.

-zeznania K. J. – k. 126

-zeznania Ł. Z.- k. 129

Powódka nie złożyła pozwu o rozwód obawiając się podziału majątku. Małżeństwo stron trwa nadal, nie toczy się sprawa o rozwód. Strony nie mają ze sobą kontaktu od czasu wyprowadzki powódki.

Dowody: zeznania B. Z.- k. 173 v.

Na dzień 20 października 2016 roku, zadłużenie podatkowe pozwanego w zryczałtowanym podatku dochodowym od przychodów ewidencjonowanych wynosiło (...) ( w tym należność główna w kwocie (...) zł wraz z odsetkami za zwłokę), a w podatku od towarów i usług (...) ( w tym należność główna w kwocie (...) zł wraz z odsetkami za zwłokę). W wyniku prowadzonego postępowania egzekucyjnego powstały także koszty egzekucyjne.

Dowody: pismo Naczelnika Drugiego Urzędu Skarbowego z dnia (...)

Sąd zważył co następuje :

Sąd ustalił stan faktyczny na podstawie zeznań świadków, strony powodowej i przedłożonych dokumentów.

Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadków Ł. Z., A. Z. (2), J. Z., K. J. i M. J. oraz strony powodowej- B. Z.. Są one spójne i zbieżne. W sposób rzeczywisty opisują sytuację rodzinną i majątkową stron i korelują ze złożonymi w sprawie dokumentami.

Sąd dał również wiarę zgromadzonym w sprawie dokumentom. Żadna ze stron nie kwestionowała ich prawdziwości, a Sąd nie znalazł podstaw do jej podważania z urzędu.

W tak ustalonym stanie faktycznym, Sąd uznał powództwo za częściowo uzasadnione. Zgodnie z przepisem art. 52 § 1 k.r. i o. z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej. Przepis art. 52 § 2 k.r. i o. rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia. W wyjątkowych wypadkach Sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności, jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu.

Sam ustawodawca nie określił katalogu ważnych powodów uzasadniających orzeczenie rozdzielności majątkowej. Zasadniczą rolę w tym zakresie odegrała judykatura. Należy stwierdzić, iż ustalenie daty zniesienia wspólności ustawowej jest następstwem ustaleń faktycznych, pozwalających określić moment, w którym dalsze pozostawanie w tej wspólności, ze względu na ważne powody, nie jest możliwe. Jednym z ważnych powodów w rozumieniu art. 52 § 1 k.r. i o. jest długotrwała separacja małżonków, mająca swe źródło w nieporozumieniach między nimi, która sprawia, że małżonkowie tracą zdolność wykonywania aktów zarządu majątkiem wspólnym.

Skoro zatem wspólność majątkowa jest przypisaną małżeństwu jego cechą ustrojową, to orzeczenie jej zniesienia może nastąpić tylko w okolicznościach wyjątkowych, a w żadnym wypadku nie wcześniej niż w dniu, w którym aktualne staje się ustalenie istnienia ważnych powodów w rozumieniu art. 52 § 1 k.r. i o. (por. wyrok SN z dnia 24.05.1995r., I CKN 61/94, OSP 1995/4/96).

Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w uzasadnieniu wyroku z dnia 11 grudnia 2008 r. (sygn. II CSK 371/08 - za pośrednictwem Systemu (...) Prawnej L.), ustanowienie przez sąd rozdzielności majątkowej między małżonkami, którzy pozostawali we wspólności ustawowej lub umownej, z datą wcześniejszą niż dzień wytoczenia powództwa jest dopuszczalne w zasadzie tylko wtedy, gdy z powodu separacji faktycznej (życia w rozłączeniu) niemożliwe było już w tej dacie ich współdziałanie w zarządzie majątkiem wspólnym.

Zadaniem Sądu orzekającego jest szczególnie wnikliwe badanie okoliczności danej sprawy, tak aby nie doszło do działania na szkodę osób trzecich. Sądowe ustanowienie rozdzielności jest bowiem skuteczne względem wierzycieli małżonka niezależnie od tego, czy wiedzieli oni o tak ustanowionej rozdzielności (uchwała SN z dnia 30 maja 1996 roku, III CZP 54/96, publ. OSNC 1996, nr 10, poz. 130 oraz wyrok SN z dnia 26 lipca 2000 roku, I CKN 293/00, publ. (...) nr (...)).

W świetle ustalonego przez Sąd stanu faktycznego, datą graniczną dla ustanowienia rozdzielności majątkowej między stronami jest data (...), czyli dzień w którym powódka opuściła wspólnie zamieszkiwany z pozwanym dom.

Sąd uznał, iż do tego czasu, sytuacja w której znaleźli się małżonkowie była separacją faktyczną, ale nie tego rodzaju, który uniemożliwiał im współdziałanie w majątku wspólnym. Powódka twierdziła, iż pozwany nie informował ją o wysokości swoich dochodów, jednak podkreślenia wymaga fakt, iż sytuacja taka miała miejsce od początku prowadzenia przez niego działalności gospodarczej. Strony od początku zawarcia związku małżeńskiego prowadziły też oddzielne rachunki bankowe. Powódka akceptowała ten stan.

W ocenie Sądu, zachowanie i sposób postępowania pozwanego po dniu urodzin córki nie zmienił się w sposób pozwalający na przyjęcie, iż to właśnie ten dzień stał się początkiem stanu uniemożliwiającego wspólny zarząd majątkiem. Wskazuje na to kilka zaistniałych sytuacji. W sierpniu 2008 roku, po 18-tych urodzinach córki, rodzina wybrała się na kilkudniowy wyjazd nad morze. Pozwany w 2009 roku partycypował- przynajmniej częściowo- ekonomicznie przy ponoszeniu kosztów utrzymania córki J. przekazując jej 200- 300 złotych miesięcznie. W 2015 roku dokonał zakupu pieca do ogrzewania centralnego, znajdującego się w zamieszkiwanym przez rodzinę domu.

Niewątpliwe jest, iż sytuacja osobista rodziny ulegała pogorszeniu w miarę upływu lat, dochodziło do awantur i kłótni. Pozwany nadużywał alkoholu, a więź pomiędzy małżonkami praktycznie przestała istnieć. Niezasadne jest jednak twierdzenie, iż stan ten uniemożliwiał im współdziałanie w zarządzie majątkiem wspólnym.

Zdaniem Sądu to właśnie data (...) jest momentem pozwalającym na przyjęcie, że w sprawie zaistniały ważne powody do ustanowienia rozdzielności majątkowej. Od tego czasu strony nie mieszkały wspólnie, prowadziły odrębne gospodarstwa domowe. Miały oddzielny budżet, a środki z nich pochodzące nie służyły zaspokajaniu wspólnych potrzeb.

Podkreślenia wymaga także, iż ustanowienie rozdzielności majątkowej ma również wpływ na interesy osób trzecich, w tym głównie wierzycieli małżonków. Skutkiem wprowadzenia rozdzielności majątkowej może być bowiem dla nich utrata możliwości zaspokojenia wierzytelności.

Obowiązek zbadania przez sąd, czy powództwo o zniesienie wspólności majątkowej nie zmierza do pokrzywdzenia wierzycieli jednego z małżonków, nie może być rozumiany jako rozważenie konkurencyjnych interesów wierzyciela i małżonka niebędącego dłużnikiem i rozstrzyganie, która z tych osób wymaga intensywniejszej ochrony.

Sąd musi każdorazowo zbadać motywy wystąpienia z żądaniem zniesienia wspólności i rozważenie, czy w konkretnym wypadku wytoczenie powództwa z takim żądaniem nie służy obejściu przepisów o odpowiedzialności za długi majątkiem wspólnym i nie zmierza w istocie do pokrzywdzenia wierzycieli.

Jak już powyżej wskazano, Sąd ustalił, iż data wskazywana przez powódkę jako moment zaistnienia przesłanek do ustanowienia rozdzielności majątkowej nie znajduje uzasadnienia. Co więcej, jest to okres poprzedzający czas powstania zobowiązań podatkowych związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Powódka twierdziła, iż nie złożyła pozwu o orzeczenie rozwodu ( który pociągałby za sobą ustanowienie rozdzielności majątkowej) z uwagi na to, iż obawiała się, że zmuszona będzie do dalszego zamieszkiwania z pozwanym oraz kwestii podziału majątku z uwagi na brak możliwości spłaty małżonka. Stan obawy ustać powinien zatem, zgodnie z jej twierdzeniami, z momentem wyprowadzki powódki z zamieszkiwanego wspólnie domu. Powódka do tej pory nie wystąpiła jednak o rozwód, a powództwo o ustanowienie rozdzielności majątkowej wniosła dopiero po kilku latach.

W ocenie Sądu wybór przez powódkę daty urodzin córki nie był przypadkowy, a jej zaakceptowanie jako daty granicznej jest nie tylko niezgodne z istniejącą wówczas pomiędzy małżonkami sytuacją faktyczną, ale miałoby również wpływ na ograniczenie lub niemożność wyegzekwowania przez wierzyciela należnych mu roszczeń.

Pozwany zobowiązany został do zapłaty na rzecz powódki kwoty 460 zł na mocy art. 100 kpc. Na kwotę te składa się zwrot połowy uiszczonej przez powódkę opłaty i zwrot połowy kosztów zastępstwa procesowego ( § 4 ust. 1 pkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 roku poz. 1800 ).

Na podstawie §4 ust.1 i 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z 2015 roku poz. 1801 ), Sąd przyznał pełnomocnikowi pozwanego od Skarbu Państwa kwotę 360 złotych plus podatek VAT.