Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 kwietnia 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 16 kwietnia 2018 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa E. P. i T. P.

przeciwko (...) w W.

o odszkodowanie

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 11 stycznia 2018 roku, sygn. akt I C 2741/16

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od pozwanego (...) w W. na rzecz powodów E. P. i T. P. solidarnie kwotę 900 (dziewięćset) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki

SSO Dariusz Mizera SSR Lucyna Szafrańska

Sygn. akt II Ca 232/18

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 11 stycznia 2018 roku sygn. I C 2741/16 Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim po rozpoznaniu sprawy z powództwa E. P., T. P. przeciwko (...) w W. o odszkodowanie w kwocie 6850 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie naliczanymi od kwoty 6.450,00 zł od dnia 18.06.2016 r. do dnia zapłaty i od kwoty 400,00 zł od dnia wniesienia pozwu (13-09-2016 r.) do dnia zapłaty:

1.  zasądził od pozwanego na rzecz powodów solidarnie kwotę 6.850 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 5.950 (pięć tysięcy dziewięćset pięćdziesiąt) złotych od dnia 18 czerwca 2016 r. do dnia zapłaty, od kwoty 400 złotych od dnia 17 listopada 2016 r. do dnia zapłaty i od kwoty 500 złotych od dnia 10 października 2017 r. do dnia zapłaty;

2.  oddalił powództwo w pozostałej części;

2.  zasądził od pozwanego na rzecz powodów solidarnie kwotę 2.777 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia
i zarazem rozważania Sądu Rejonowego:

W dniu (...) r. powódka E. P., kierując samochodem osobowym marki V. (...) o numerze rejestracyjnym (...), uczestniczyła w kolizji drogowej, której sprawcą był kierowca innego pojazdu. Samochód osobowy marki V. (...) uległ w tejże kolizji uszkodzeniu.

W dacie zdarzenia z dnia (...) r. powodowie E. P. i T. P. byli współwłaścicielami ww. pojazdu marki V. (...). Sprawca kolizji miał zawartą z pozwanym (...) z siedzibą w W. umowę obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych.

Powodowie zgłosili pozwanemu szkodę w dniu 18.05.2016 r. W toku postępowania likwidacyjnego pozwany wypłacił na rzecz powodów łącznie kwotę 6.000 zł tytułem odszkodowania (w tym kwotę 350,00 zł tytułem zwrotu za holowanie pojazdu).

Powodowie zlecili wykonanie kosztorysu naprawy ww. pojazdu Biuru (...) Sp. z o.o. z siedzibą w Ł.. Koszt prywatnej opinii wyniósł kwotę 400 zł.

Powodowie naprawili auto. Pozwany złożył im ofertę zbycia przedmiotowego pojazdu, lecz powodowie odmówili, gdyż mieli zamiar sprzedać samochód we własnym zakresie.

W piśmie nadanym w dniu 29.08.2016 r. powodowie wezwali pozwanego do zapłaty kwoty 6.350 zł w terminie 3 dni od doręczenia wezwania do zapłaty.

Rzeczywisty koszt naprawy pojazdu marki V. (...) o numerze rejestracyjnym (...) na miesiąc maj 2016 r., oszacowany w systemie A. z uwzględnieniem najniższej stawki za roboczogodzinę prac blacharsko-lakierniczych stosowanej w warsztatach samochodowych o wysokim standardzie usług (90,00 zł netto) oraz z użyciem części oryginalnych sygnowanych logo producenta (tzw. jakości O) wynosił kwotę 22.392,14 zł brutto.

Koszt naprawy przedmiotowego pojazdu przekracza jego wartość oszacowaną na dzień szkody.

Wartość ww. pojazdu w stanie nieuszkodzonym na dzień (...) r. wynosiła kwotę 20.000 zł brutto.

Wartość przedmiotowego pojazdu w stanie uszkodzonym na dzień (...) r. wynosiła kwotę 7.900 zł brutto.

Różnica pomiędzy wartością pojazdu przed szkodą, a jego wartością brutto w stanie uszkodzonym na dzień (...) r. wynosiła kwotę 12.100,00 zł brutto.

Zgodnie z treścią art. 822 k.c. przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony (§ 1). Jeżeli strony nie umówiły się inaczej, umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej obejmuje szkody, o jakich mowa w § 1, będące następstwem przewidzianego w umowie zdarzenia, które miało miejsce w okresie ubezpieczenia (§ 2).

Zgodnie z treścią art. 361 § 2 k.c. naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Szkodą w rozumieniu powyższego przepisu jest różnica między stanem majątku poszkodowanego, jaki zaistniał po zdarzeniu wywołującym szkodę, a stanem tego majątku, jaki istniałby, gdyby nie wystąpiło to zdarzenie.

Artykuł 363 § 1 k.c. stanowi, że wybór sposobu naprawienia szkody jest uprawnieniem poszkodowanego i może nastąpić bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej.

W przypadku jednak szkody w mieniu będącej następstwem wypadku drogowego wyłączone jest stosowanie art. 363 § 1 k.c. normującego wybór poszkodowanego dotyczący sposobu naprawienia szkody, gdyż w myśl art. 36 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych zakład ubezpieczeń jest obowiązany do naprawienia szkody tylko w formie wypłaty odpowiedniej sumy pieniężnej. Jeżeli przywrócenie stanu poprzedniego pociągałoby za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego także ogranicza się do świadczenia w pieniądzu. Jednakże z uwagi na swój kompensacyjny charakter, restytucja nie może być źródłem wzbogacenia poszkodowanego.

Sąd Rejonowy wskazał, że stan faktyczny przedmiotowej sprawy był w znacznym zakresie bezsporny. Pozwany nie kwestionował okoliczności uszkodzenia pojazdu będącego współwłasnością powodów w szkodzie z dnia 18.05.2016 r. Bezsporne było, że sprawca kolizji miał zawartą z pozwanym w dacie zdarzenia umowę obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Powodowie zgłosili pozwanemu szkodę w dniu 18.05.2016 r. W toku postępowania likwidacyjnego pozwany wypłacił na rzecz powodów kwotę 6.000 zł tytułem odszkodowania (w tym kwotę 350 zł tytułem zwrotu za holowanie pojazdu). Sad I instancji zaznaczył, że w niniejszym postępowaniu spór sprowadzał się w gruncie rzeczy do ustalenia wysokości należnego powodom odszkodowania.

Z opinii biegłego wynika, że różnica pomiędzy wartością pojazdu marki V. (...) o numerze rejestracyjnym (...) przed szkodą, a jego wartością brutto w stanie uszkodzonym na dzień 18.05.2016 r. wynosiła kwotę 12.100 zł brutto. Koszt naprawy przedmiotowego pojazdu przekracza jego wartość oszacowaną na dzień szkody (szkoda całkowita). W konsekwencji w ocenie Sądu Rejonowego uznać należy, że powodom należała się dodatkowo kwota 6.450 zł z tytułu odszkodowania za szkodę w pojeździe (różnica między kwotą 12.100 zł a kwotą 5.650 zł przyznaną w toku postępowania likwidacyjnego). W ocenie Sądu I instancji powodowie nie mieli obowiązku zaakceptowania oferty pozwanego dotyczącej zbycia przedmiotowego pojazdu. Powodowie byli uprawnieni naprawić auto, a następnie sprzedać je we własnym zakresie.

W kwocie dochodzonej pozwem zawierała się również kwota 400 zł - tj. koszt prywatnej kalkulacji naprawy (opinii). W ocenie Sądu I instancji roszczenie powodów o zwrot tejże kwoty było uzasadnione i pozostawało w adekwatnym związku przyczynowym z doznaną szkodą. Należy bowiem podkreślić, że powodowie, którzy nie zgadzali się z wysokością odszkodowania przyznanego i wypłaconego przez pozwanego, musieli skorzystać z usługi profesjonalnego podmiotu w celu ustalenia wartości rynkowej pojazdu na dzień 18.05.2016 r. Opinia wykonana przez Biuro (...) Sp. z o.o. z siedzibą w Ł. warunkowała bowiem wysokość roszczenia w zakresie odszkodowania za uszkodzenie pojazdu - dochodzonego w niniejszej sprawie.

W uchwale z dnia 18.05.2004 r. (III CZP 24/04, OSNC 2005/7-8/117) Sąd Najwyższy stwierdził, że odszkodowanie, przysługujące z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów, może - stosownie do okoliczności sprawy - obejmować także koszty ekspertyzy wykonanej na zlecenie poszkodowanego.

Mając powyższe na uwadze Sąd Rejonowy zasądził od pozwanego na rzecz powodów solidarnie kwotę 6.850 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 5.950 zł od dnia 18.06.2016r. do dnia zapłaty, od kwoty 400 zł od dnia 17.11.2016 r. (od dnia następnego po dniu doręczenia pozwanemu odpisu pozwu) do dnia zapłaty i od kwoty 500 zł od dnia 10.10.2017 r. (z uwagi na brak dowodu doręczenia pełnomocnikowi pozwanego pisma z rozszerzeniem powództwa Sąd przyjął, iż doręczenie nastąpiło najpóźniej po upływie 14 dni od dnia nadania, tj. dnia 9.10.2017 r.) do dnia zapłaty. W zakresie odsetek naliczanych od kwoty 5.950 zł Sąd uwzględnił 30-dniowy termin od zgłoszenia szkody ubezpieczycielowi (art. 817 § 1 k.c). O odsetkach orzeczono na podstawie art. 481 § 1 k.c.

Sąd oddalił powództwo w pozostałej części w zakresie roszczenia odsetkowego dotyczącego kwoty 400 zł. Powodowie żądali zasądzenia odsetek ustawowych za opóźnienie od tejże kwoty naliczanych od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, natomiast zdaniem Sądu pozwany znajdował się w zwłoce od dnia 17.11.2016 r., bowiem dopiero w dniu 16.11.2016 r. doręczono mu odpis pozwu i właśnie tamtego dnia dowiedział się o roszczeniu powodów dotyczącego zwrotu kosztu prywatnej opinii.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 99 k.p.c. w zw. z art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Powodowie wygrali sprawę w istocie w całości (poza roszczeniem odsetkowym, które nie ma wpływu na wartość przedmiotu sporu), wobec czego Sąd zasądził na ich rzecz solidarnie od pozwanego kwotę 2.777 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Na kwotę tę składały się: wynagrodzenie pełnomocnika - 1.800 zł, opłata od pozwu - 318 zł, opłata od rozszerzonej części powództwa - 25 zł, opłaty skarbowe od pełnomocnictw - 34 zł, zaliczka na wynagrodzenie biegłego - 400 zł.

Pozwany złożył apelację co do części uwzględniającej powództwo ponad kwotę 1.050 zł. W konsekwencji zaskarżył również rozstrzygnięcie o kosztach procesu.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

I. naruszenie norm prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. - poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów oraz niedokonanie wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie a w konsekwencji wyprowadzenie z niego wniosków sprzecznych z zasadami logiki i doświadczenia życiowego przez:

•

niedokonanie prawidłowej oceny faktu, iż poszkodowani nie przyjęli skierowanej wprost do nich w toku postępowania likwidacyjnego oferty kupna wraku pojazdu za kwotę 13.300 zł, czym zamiast zminimalizować rozmiar szkody, przyczynili się do jego powiększenia;

•

przyjęcie, że koszty sporządzenia prywatnej opinii technicznej w postępowaniu likwidacyjnym były konieczne, uzasadnione i stanowią szkodę podlegającą refundacji pozostającą w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem szkodzącym gdyż strona powodowa nie zgadzała się z wysokością odszkodowania i musiała ustalić wartość rynkową pojazdu, podczas gdy stan faktyczny sprawy jest nieskomplikowany i typowy, a pozwany wykonał wycenę wartości rynkowej pojazdu;

II. naruszenie norm prawa materialnego, tj.:

- art. 361 § 1 k.c. - poprzez jego błędną wykładnię prowadzącą do ustalenia, iż w granicach adekwatnego związku przyczynowego ze szkodą pozostają:

•

kwota odszkodowania za uszkodzenie pojazdu powyżej 6.700 zł, podczas gdy w toku postępowania likwidacyjnego skierowano wprost do poszkodowanych ofertę kupna wraku za kwotę 13.300 zł, której nie przyjęli,

•

koszty sporządzenia prywatnej opinii technicznej w postępowaniu likwidacyjnym w kwocie 400 zł, podczas gdy sporządzenie takiej opinii w okolicznościach niniejszej sprawy nie było obiektywnie uzasadnione i konieczne;

- art. 354 § 2 k.c, art. 362 k.c, art. 826 § 1 k.c. oraz art. 16 ust. 1 pkt. 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, UFG i PBUK - poprzez ich niezastosowanie i przyjęcie, że poszkodowani nie przyczynili się do zwiększenia rozmiaru szkody, podczas gdy nie współdziałali oni z dłużnikiem i nie podjęli oni możliwych działań celem minimalizacji rozmiaru szkody:

•

nie przyjęli oni przedstawionej przez pozwanego w toku postępowania likwidacyjnego oferty kupna wraku za kwotę 13.300 zł, podczas gdy w dacie otrzymania tej oferty ustalone zostało rozliczenie szkody metodą dyferencyjną,

•

ponieśli oni nieuzasadnione koszty sporządzenia prywatnej opinii technicznej w postępowaniu likwidacyjnym w wysokości 400 zł,

•

zachowanie poszkodowanych doprowadziło do zwiększenia rozmiaru szkody o kwotę 5.800,00 zł.

Wskazując na powyższe pozwany wniósł o:

•

zmianę zaskarżonego wyroku w zakresie pkt 1, poprzez obniżenie zasądzonej od pozwanego na rzecz powodów solidarnie kwoty o 5.800 zł, to jest z kwoty 6.850 zł. do kwoty 1.050 zł wraz odsetkami ustawowymi;

•

zmianę rozstrzygnięcia w zakresie kosztów procesu, poprzez rozliczenie ich stosownie do wyniku sprawy i zasądzenie tych kosztów solidarnie od powodów na rzecz pozwanego;

•

zasądzenie od powodów solidarnie na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu przed Sądem II instancji, wedle norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Zarzuty skarżącego sprowadzają się w zasadzie do tego, że:

⚫

Sąd Rejonowy niezasadnie pominął, że powodowie otrzymali od pozwanego ofertę odkupienia uszkodzonego pojazdu za 13 300 zł i jej nie przyjęli, co nie może obciążać pozwanego, dlatego przy ustalaniu odszkodowania nie należy uwzględniać hipotetycznej wartości wraku wyliczonej przez biegłego, ale realnie możliwą do uzyskania (wyższą) cenę proponowaną w postępowaniu likwidacyjnym,

⚫

Sąd Rejonowy błędnie przyjął, że koszty sporządzenia prywatnej opinii technicznej w postępowaniu likwidacyjnym stanowią szkodę podlegającą refundacji pozostającą w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem szkodzącym.

Zarzuty te nie są zasadne.

Dokonana przez Sąd pierwszej instancji ocena dowodów oraz zastosowanie przepisów prawa materialnego dotyczących ustalenia odszkodowania były poprawne.

Trzeba zwrócić uwagę, że powodowie zgłosili pozwanemu szkodę w dniu 18.05.2016 r. i pozwany w toku postępowania likwidacyjnego ustalił, że koszty naprawy pojazdu wynoszą 3014,72 zł (decyzja z 25-05-2016 r. k. 17) i 1134,42 zł (dopłata ­– decyzja z 01-06-2016 r. k. 18). Dopiero po tym powodowie zlecili sporządzenie kalkulacji naprawy rzeczoznawcy (faktura za kosztorys z 07-06-2016 r. k. 19), w następstwie czego wnieśli odwołanie (09-06-2016 r. k. 20).

Dopiero na skutek złożonego odwołania z prywatną opinią rzeczoznawcy pozwany zmienił kwalifikację szkody przyjmując, że koszty naprawy przekraczają wartość pojazdu ­ – w decyzji z 11-07-2016 r. (k. 21). W konsekwencji dopłacił kwotę 1500,86 zł tytułem odszkodowania.

Z powyższej analizy kolejności zaistniałych zdarzeń wynika po pierwsze, że dopiero po wniesieniu przez powodów odwołania z powołaniem się na ustalenia w opinii prywatnej ubezpieczyciel zmienił kwalifikację szkody. Prawidłowa była zatem ocena Sądu I instancji, że w niniejszej sprawie koszt ekspertyzy rzeczoznawcy wykonanej na zlecenie powodów (żądane pozwem 400 zł) również stanowi szkodę ulegającą naprawieniu. Sąd podziela stanowisko wyrażone w uchwale Sądu Najwyższego z 18 maja 2004 r. w sprawie III CZP 24/04 (Prok. i Pr. 2005/1/32), zgodnie z którym odszkodowanie, przysługujące z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może - stosownie do okoliczności sprawy - obejmować także koszty ekspertyzy wykonanej na zlecenie poszkodowanego. Wnioski wypływające z prywatnej opinii rzeczoznawcy oraz opinii biegłego sądowego co do kosztów naprawy skłaniają do oceny, że strona pozwana bezpodstawnie usiłowała zaniżyć należne odszkodowanie bądź niepoprawnie je kalkulowała, stąd zwrócenie się przez powoda do osoby posiadającej wiedzę specjalną w zakresie mechaniki samochodowej było w pełni uzasadnione. Dzięki temu powód mógł ocenić, czy stanowisko ubezpieczyciela nie doprowadzi do naruszenia jego uzasadnionych interesów.

W związku z powyższym Sąd Rejonowy poprawnie uznał poniesiony koszt wykonania ekspertyzy prywatnej za niezbędny i uzasadniony i w związku z tym zaliczył go w poczet zasądzonej od pozwanego na rzecz powodów kwoty.

Po drugie należy zaznaczyć, że propozycja odkupienia uszkodzonego samochodu za kwotę 13300 zł pojawiła się dopiero po 1,5 miesiąca od przyznania pierwszego odszkodowania (najwcześniejsza możliwa data to 05-07-2016 r. k. 44). Do tego czasu powodowie już naprawili samochód w ramach posiadanych środków i sami zamierzali go sprzedać, zatem w żadnym razie nie można zarzucać im, że nie przyjmując propozycji odkupienia przyczynili się do powiększenia szkody. Zaproponowana cena odkupu nie mogła odzwierciedlać rzeczywistego stanu naprawionego samochodu, a odnosiła się do stanu bezpośrednio po kolizji. Jedynym zatem sposobem ustalenia odszkodowania (zważywszy na nieopłacalność naprawy) było wyliczenie różnicy między wartością samochodu przed szkodą a wartością uszkodzonego pojazdu, które to Sąd Rejonowy ustalił w oparciu o opinię biegłego. Tak ustalone odszkodowanie pozwala na zrealizowanie zasady pełnego odszkodowania, bowiem w ten sposób zostaje przywrócony w majątku poszkodowanego stan, jaki istniałby, gdyby szkody nie wyrządzono, tzn. otrzymuje on pieniądze i zatrzymuje (ma do dyspozycji) uszkodzony samochód, a kwota odpowiadająca wartości wraku i kwota pieniędzy łącznie dają wartość taką jak wartość rynkowa samochodu przed szkodą.

Mając na uwadze powyższe Sąd na podstawie art. 385 kpc oddalił apelację.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 kpc w zw z art. 391§1 kpc zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu.

SSO Dariusz Mizera SSA w SO Arkadiusz Lisiecki SSR Lucyna Szafrańska