Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 maja 2018roku

Sąd Okręgowy w Częstochowie VII Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Radojewska

Protokolant: st. sekretarz sądowy Małgorzata Idzikowska-Oleszczyk

przy udziale Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Lublińcu Krzysztofa Droździoka

po rozpoznaniu w dniu 9 maja 2018 roku

sprawy Ł. K.

s. J. i M., ur. (...) w C.

oskarżonego z art. 278 § 1 kk

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Lublińcu

z dnia 12 stycznia 2018r., sygn. akt II K 143/17

orzeka:

1. Zmienia zaskarżony wyrok w zaskarżonym zakresie punktu 1 w ten sposób, że oskarżonego Ł. K. uznaje za winnego tego, że:

- w dniu 24 czerwca 2016r w L. woj. (...) działając wspólnie i w porozumieniu z P. W. po uprzednim wycięciu z układu wydechowego samochodu marki M. (...) nr rej. (...) dokonali zaboru w celu przywłaszczenia katalizatora o wartości 330 zł na szkodę G. M. tj. wykroczenia z art. 119 § 1 kw;

- w dniu 24 czerwca 2016r w L. woj. (...) działając wspólnie i w porozumieniu z P. W. po uprzednim wycięciu z układu wydechowego samochodu marki V. (...) nr rej. (...) dokonali zaboru w celu przywłaszczenia katalizatora o wartości 400 zł na szkodę T. C. tj. wykroczenia z art. 119 kw i za oba wykroczenia na podstawie art. 119 § 1 kw w zw. z art. 9 § 2 kw wymierza mu karę 30 (trzydziestu dni) aresztu;

2. Kosztami postępowania odwoławczego obciąża Skarb Państwa.

Syn. Akt VII Ka 319/18

UZASADNIENIE

Ł. K. i P. M. oskarżono o to, że :

1.w dniu 24 czerwca 2016 roku w L. woj. (...) działając wspólnie i w porozumieniu z P. W., po uprzednim wycięciu z układu wydechowego samochodu marki M. (...) nr rej. (...)dokonali zaboru w celu przywłaszczenia katalizatora wartości 800 złotych na szkodę G. M., to jest o przestępstwo z art. 278 § 1 k.k.

2.w dniu 24 czerwca 2016 roku w L., woj. (...) działając wspólnie i w porozumieniu z P. W., po uprzednim wycięciu z układu wydechowego samochodu marki V. (...) nr rej. (...) dokonali zaboru –w celu przywłaszczenia katalizatora wartości 1000 złotych na szkodę T. C., to jest o przestępstwo z art. 278 § 1 k.k.

Sąd Rejonowy w Lublińcu wyrokiem z dnia 12 stycznia 2018 roku, sygn. akt IIK 143/17 : oskarżonego Ł. K. uznał za winnego tego, że w dniu 24 czerwca 2016 roku w L. woj. (...), działając wspólnie i w porozumieniu z P. W. w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego zamiaru w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, po uprzednim wycięciu z układu wydechowego samochodu marki M. (...) o nr rej. (...) katalizatora o wartości około 330 złotych dokonał zaboru tego katalizatora w celu przywłaszczenia na szkodę G. M. oraz po uprzednim wycięciu z układu wydechowego samochodu marki V. (...) o nr rej. (...) katalizatora wartości około 400 złotych dokonał zaboru tego katalizatora w celu przywłaszczenia, powodując uszkodzenie samochodu na szkodę T. C. o wartości 700 zł tj. przestępstwa z art. 278 § 1 k.k. i art. 288 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i art. 12 k.k. i za to na podstawie art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierzył mu karę 5 (pięciu) miesięcy pozbawienia wolności; zwolnił oskarżonego od kosztów sądowych, uniewinnił oskarżonego P. M. od popełnienia zarzucanych mu czynów; na podstawie art. 632 pkt 2 k.p.k. kosztami postępowania w sprawie oskarżonego P. M. obciążył Skarb Państwa.

Apelację od tego wyroku wniósł obrońca oskarżonego Ł. K. zaskarżając wyrok na korzyść oskarżonego oraz na podstawie art. 427 § 1 kpk w zw. z art. 438 pkt 3 i 4 kpk zaskarżonemu wyrokowi zarzucając :

-obrazę przepisów postępowania karnego, mającą istotny wpływ na treść orzeczenia, tj.: art. 7 kpk i art. 424 § 1 pkt 1 in fine kpk poprzez naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów, wyrażającej się w sprzecznej z zasadami doświadczenia życiowego i logicznego rozumowania, wybiórczej, bezkrytycznej i jednoznacznie ukierunkowanej na poniesienie odpowiedzialności karnej przez oskarżonego, analizy:

- wyjaśnień oskarżonego, w tym przede wszystkim w zakresie w którym podawał on, iż jego oraz P. W. zamiarem była kradzież 1 katalizatora i z takim przeświadczeniem wybrali się do L. w dniu 24 czerwca 2016 r.;

- zeznań świadka T. C., z których ma wynikać, iż poniósł on koszty naprawy pojazdu V. (...) w wysokości 700 zł, choć nie zostały one potwierdzone, tym bardziej, że zgodnie z opinią biegłego wartość ukradzionego katalizatora wynosiła ok 400 zł;

- dowodu z opinii biegłego z zakresu wyceny wartości ukradzionych przez oskarżonego katalizatorów, z której wynika, iż wartość katalizatora do pojazdu V. (...) wynosiła ok 400 zł a M. (...) ok 330 zł;

a w konsekwencji:

błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę zaskarżonego orzeczenia, polegający na przyjęciu, że oskarżony dopuścił się kradzieży 2 katalizatorów w ramach „czynu ciągłego” podczas gdy przyjeżdżając do L. zamiarem oskarżonego i P. W. objęta była kradzież tylko 1 katalizatora, co wynika z wyjaśnień oskarżonego, a co za tym idzie każde z zachowań należy kwalifikować jako odrębny czyn;

-oskarżony wraz z P. W. dokonali uszkodzenia samochodu marki V. (...), poprzez wycięcie katalizatora z układu wydechowego, choć podjęte w ten sposób zachowanie zostało już zakwalifikowane, jako kradzież, przy jednoczesnej sprzeczności w zakresie uznania, iż tylko przy jednym z czynów (V. (...)) miało dojść do uszkodzenia samochodu a przy drugim (M. (...)) już nie, podczas gdy faktycznie skutki obu działań oskarżonego były tożsame i polegały na tożsamym zachowaniu (wycięcie katalizatora z układu wydechowego);

- wartość szkody spowodowanej wycięciem katalizatora w pojeździe V. (...) wynosi 700 zł, choć faktycznie brak jest dowodów potwierdzających wysokość tej kwoty, jak również jej poniesienia przez pokrzywdzonego;

W przypadku nieuwzględnienia w/w zarzutów, apelujący podniósł zarzut rażącej niewspółmierności orzeczonej kary polegającej na wymierzeniu oskarżonemu kary bezwzględnej pozbawienia wolności w wymiarze 5 miesięcy, podczas gdy dla osiągnięcia indywidualno i ogólno -prewencyjnych celów kary wystarczające byłoby orzeczenie kary ograniczenia wolności lub kary grzywny na podstawie art. 37a kk albo na podstawie art. 37b kk kary pozbawienia wolności i kary ograniczenia wolności, przy uwzględnieniu, że w stosunku do oskarżonego zachodzi pozytywna prognoza kryminologiczna, bowiem od końca lipca 2016 r. nie wszedł on w konflikt z prawem, przyznał się do zarzucanych mu czynów, złożył wyjaśnienia, a przede wszystkim naprawił częściowo szkodę wobec pokrzywdzonych, co mogłoby skutkować także zastosowaniem nadzwyczajnego złagodzenia kary na podstawie art. 295 § 2 kk.

Apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uznanie, iż zachowania oskarżonego stanowią odrębne czyny oraz wyeliminowanie z podstawy prawnej drugiego z zachowań (kradzież katalizatora z pojazdu V. (...)) przestępstwa uszkodzenia rzeczy ruchomej – art. 288 kk i przyjęcie, że stanowią one dwa odrębne wykroczenia z art. 119§l kw; ewentualnie o jego uchylenie w tym zakresie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

W przypadku nieuwzględnienia w/w zarzutów: zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wymierzenie oskarżonemu Ł. K. kary ograniczenia wolności lub kary grzywny na podstawie art. 37a kk albo na podstawie art. 37b kk kary pozbawienia wolności i kary ograniczenia wolności ewentualnie o nadzwyczajne złagodzenia kary na podstawie art. 295 §2kk.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Apelacja obrońcy okazała się zasadna. Wskazać należy, że przyjęcie w okolicznościach danej sprawy określonych zachowań jako „czynu ciągłego” (art. 12 kk), „ciągu przestępstw” (art. 91 § 1 kk), albo odrębnych czynów kwalifikowanych z kodeksu karnego czy kodeksu wykroczeń należy do sfery ustaleń faktycznych.

W niniejszej sprawie aktem oskarżenia zarzucono oskarżonemu popełnienie dwóch przestępstw z art. 278 kk. W ich miejsce Sąd I instancji przyjął, że oskarżony dopuścił się jednego przestępstwa ciągłego w rozumieniu art. 12 kk. Skrótowo rzecz ujmując Sąd I instancji przyjął że wszystkie działania oskarżonego zostały podjęte w wykonaniu z góry powziętego zamiaru i w krótkich odstępach czasu, a służyły temu samemu celowi, jakim był zabór mienia.

Zdaniem Sądu odwoławczego nie zasadna była decyzja Sądu I instancji co do przyjęcia, że czyn oskarżonego stanowi jedno przestępstwo, składające się z dwóch zachowań popełnionych z tym samym, z góry powziętym zamiarem. Nie ma potrzeby szerszego przedstawiania w tym miejscu istoty instytucji czynu ciągłego w ujęciu art. 12 kk, gdyż w znacznym stopniu uczynił to Sąd I instancji, a poza tym, rzecz sprowadza się do jednego zagadnienia - mianowicie, czy oskarżony działał z tym samym, z góry powziętym zamiarem, w przypadku obu zachowań składających się na przypisane przestępstwo. Jak stanowi art. 12 kk sprawca czynu ciągłego musi realizować składające się na czyn ciągły zachowania „ze z góry powziętym zamiarem”, warunkiem przyjęcia czynu ciągłego jest wykazanie, że sprawca w chwili podejmowania pierwszego zachowania musi mieć zamiar popełnienia wszystkich pozostałych zachowań składających się na czyn ciągły. Sformułowanie „z góry powzięty zamiar” oznacza zamiar, który już w chwili jego powzięcia odnosi się do wszystkich zindywidualizowanych, co najmniej w ogólnym zarysie, zachowań składających się na czyn ciągły. Zamiar sprawcy musi istnieć w kształcie obejmującym wszystkie zachowania składające się na czyn ciągły albo przed przystąpieniem do działania albo co najmniej w chwili podjęcia pierwszego zachowania składającego się na czyn. W przypadku czynu ciągłego sprawca realizuje bowiem przestępczy zamiar w kolejnych odsłonach, czy też na „raty”.

Opinia biegłego, słusznie została uznana przez Sąd Rejonowy jako pełna, jasna i nie zawierająca sprzeczności. W tym zakresie apelujący nie podważył skutecznie tego dowodu i jego wiarygodności. Opinia biegłego jest niejasna wtedy, gdy jej wnioski końcowe są nielogiczne, nieścisłe lub obwarowane takimi zastrzeżeniami, iż nie można ustalić, jaki ostatecznie pogląd przyjmuje biegły, a także wówczas, gdy sformułowana jest tak zawile, że jest niezrozumiała, względnie, gdy jej wnioski końcowe nie znajdują oparcia w badaniach opisanych przez biegłego. Za opinię niepełną uznać należy taką opinię, która nie uwzględnia, względnie pomija niezbędne czynności badawcze, co ma wpływ na jej końcowe wnioski. ( zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 października 1980 roku, II KR 317/80 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 lipca 2007 roku, II KK 321/06). W sprawie niniejszej nie zaistniała żadna z okoliczności osłabiających zaufanie do biegłego sądowego sporządzającego opinie w niniejszej sprawie, która została uznana za jasną, pełną i nie nasuwa żadnych wątpliwości.

Konstrukcja przestępstwa ciągłego, znana prawu karnemu, nie ma swego unormowania w prawie wykroczeń. W doktrynie dopuszcza się wprawdzie zastosowanie tej konstrukcji także do wykroczeń powszechnych, z tym wszak, że z uwagi na tzw. czyny przepołowione wartością swego przedmiotu, a do nich należy także wykroczenie z art. 119 § 1 KW, niektórzy uważają, iż przestępstwo ciągłe powinno składać się wyłącznie z zachowań, które zawsze i z osobna stanowią przestępstwa, przeto jeżeli owe poszczególne zachowania były wykroczeniami, to także gdy łączna wartość przedmiotu owych zachowań przekroczy wartość rozgraniczającą wykroczenie od przestępstwa, czyn pozostaje wykroczeniem, tyle że ciągłym (tak np. T. B.), co trudno jednak zaakceptować, gdyż byłby to czyn, którego wartość przedmiotu nie odpowiada już jednemu ze znamion wykroczenia, inni zaś (np. A. M.) słusznie przyjmują, że w takiej sytuacji mamy do czynienia z jednym czynem, tyle że stanowiącym już przestępstwo (zob. szerzej np. T. Grzegorczyk (red.): Kodeks wykroczeń. Komentarz, Warszawa 2010, s. 33-34). Także w orzecznictwie wskazuje się, że w omawianej sytuacji mamy do czynienia jednak z przestępstwem ciągłym, o ile tylko spełnione zostaną także pozostałe wymogi tej konstrukcji prawnej ( zob. np. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 3 września 1972 r., VI KZP 44/72, OSNKW 1972, z. 2-3, poz. 20; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 października 1976 r., I KR 185/76, OSNPG 1977, z. 3, poz. 20 czy postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 1996 r., I KZP 5/96, OSNKW 1996, z. 7-8, poz. 36). Również w doktrynie prawa karnego dominuje pogląd, że poszczególne zachowania składające się na przestępstwo ciągłe mogą być wykroczeniami, jeżeli łącznie ujęte, po spełnieniu wymogu działania w wykonaniu z góry powziętego zamiaru i w krótkich odstępach czasu, wypełniają znamiona przestępstwa, jako ciągłego ( zob. np. A. Marek: Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2010, s. 58; P. Kardas (w:) A. Zoll (red.): Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, t. I, Warszawa 2004, s. 210; R. Góral: Kodeks karny. Praktyczny komentarz z orzecznictwem, Warszawa 2005, s. 36; W. Wróbel, A. Zoll: Polskie prawo karne. Część ogólna, Kraków 2010, s. 291).

W sprawie niniejszej, sytuacja wyglądała tak, że – oskarżonemu przedstawiono zarzut popełnienia dwóch czynów jako przestępstw z art. 278 § 1 KK. Oskarżyciel słusznie uznał, że oskarżony wraz z innymi udał się na miejsce kradzieży w celu jej dokonania, dopiero po dokonaniu pierwszej, pojawił się zamiar dokonania drugiej kradzieży. Zatem każde z zarzucanych zachowań zakwalifikować należało jako odrębny czyn, z uwagi na wartość przedmiotu zaboru, zakwalifikowany jako wykroczenie z art. 119 § 1 kw.

Sąd Okręgowy podzielił stanowisko, zgodnie z którym nie spełnia kryteriów czynu ciągłego wypadek, gdy poszczególne zachowania sprawcy nie zostały objęte jednym, z góry powziętym zamiarem, lecz zostały zrealizowane z identycznym zamiarem, takim samym w odniesieniu do każdego z nich, lecz nieistniejącym z góry, a pojawiającym się sukcesywnie przy podejmowaniu każdego kolejnego zachowania . ( wyrok Sądu Najwyższego - Izba Karnaz dnia 23 listopada 2016 r.III KK 225/16opubl. OSNKW 2017/4/18; Biuletyn SN 2017/4; KZS 2017/4/4.OSNKW 2017 nr 4, poz. 18, str. 1, Legalis, (...) Biul. SN 2017 nr 4, KZS 2017 nr 4, poz. 4). Jeśli chodzi o zamiar w rozumieniu art. 9 § 1 KK, musi to być bowiem ten sam zamiar (a nie taki sam), a zatem wszystkie elementy składowe (zachowania) muszą być nim objęte. Oznacza to, że z góry powzięty zamiar musi się odnosić do poszczególnych zachowań składających się na przestępstwo ciągłe (w klasycznym ujęciu jest to popełnienie przestępstwa "na raty"). Nie może to być tzw. zamiar ogólny albo odnawiany pod wpływem trwałej czy powtarzającej się sposobności. Zamiar sprawcy musi istnieć w kształcie obejmującym wszystkie zachowania albo przed przystąpieniem do działania, albo co najmniej w chwili podjęcia pierwszego zachowania . ( wyrok s.apel. w Warszawie z dnia 14.12.2015r, II Aka 397/15).

Warunkiem przyjęcia czynu ciągłego z art. 12 KK jest bowiem wykazanie, że sprawca w chwili podejmowania pierwszego zachowania musi mieć zamiar popełnienia wszystkich zindywidualizowanych, co najmniej w ogólnym zarysie, zachowań, składających się na czyn ciągły. Ogólny projekt dopuszczenia się dwóch lub więcej różnych czynów zabronionych, nie odpowiada pojęciu „z góry powziętego zamiaru” popełnienia jednego konkretnego przestępstwa, na którego wykonanie składa się więcej niż jedno zachowanie ( zob. np. postanowienie SN z dnia 14 czerwca 2010 r, IV KK65/10, R-OSNKW 2010, poz. 1191).

A zatem, nie mogą być za czyn ciągły uznawane zachowania popełniane w sytuacji tzw. „trwałej sposobności”, bez powziętego z góry zamiaru (A . Wąsek (w:) Górniok i in., Kodeks karny, komentarz - t. 1, s. 188). Brak powziętego z góry zamiaru był ustaleniem, które przyjął Sąd Okręgowy w niniejszej sprawie , oskarżony przed każdą kradzieżą podejmował odrębną decyzję o jej dokonaniu co tym samym wykluczyło zastosowanie art. 12 KK. ( postan, SN z dnia 16.07.2014r III KK 205/14). Sąd Okręgowy zatem mienił zaskarżony wyrok w zaskarżonym zakresie w ten sposób, że oskarżonego Ł. K. uznał za winnego tego, że w dniu 24 czerwca 2016r w L. woj. (...) działając wspólnie i w porozumieniu z P. W. po uprzednim wycięciu z układu wydechowego samochodu marki M. (...) nr rej. (...) dokonali zaboru w celu przywłaszczenia katalizatora wartości 330 zł na szkodę G. M. tj. wykroczenia z art. 119 § kk i w dniu 24 czerwca 2016r w L. woj. (...) działając wspólnie i w porozumieniu z P. W. po uprzednim wycięciu z układu wydechowego samochodu marki V. (...) nr rej. (...) dokonali zaboru w celu przywłaszczenia katalizatora wartości 400 zł na szkodę T. C. tj. wykroczenia z art. 119 §1 kk i za oba wykroczenia na podstawie art. 9 § 2 kw wymierzył mu karę 30 (trzydziestu dni) aresztu. Stosownie do dyspozycji art. 2 pkt 4 ustawy z dnia 27 września 2013 roku, o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2013 r. poz. 1247), który obowiązuje od dnia 9 listopada 2013 r., znowelizowana została treść przepisu art. 119 § 1 kw. W świetle obecnego brzmienia tej normy odpowiada jedynie za wykroczenie ten kto kradnie lub przywłaszcza sobie cudzą rzecz ruchomą, jeżeli jej wartość nie przekracza 1/4 minimalnego wynagrodzenia za pracę. Przy orzekaniu w sprawach o czyny przeciwko mieniu, wobec których od dnia 9 listopada 2013 r. kryterium uznania takiego zachowania za przestępstwo lub wykroczenie stanowi określony w Kodeksie wykroczeń wskaźnik minimalnego wynagrodzenia za pracę, należy mieć na uwadze minimalne wynagrodzenie z daty orzekania w przedmiocie odpowiedzialności za taki czyn, a nie z daty jego popełnienia . (wyrok Sądu Najwyższego - Izba Karna z dnia 11 kwietnia 2018 r. IV KK 76/18 wyroku z dnia 6 sierpnia 2015 r., sygn. II KK 209/14).

Wyrok Sądu Rejonowego zapadł w tej sprawie 12 stycznia 2018 roku, a czyny zostały popełnione w dniu 24 czerwca 2016 roku a zatem stosownie do treści § 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 września 2016 r. w sprawie minimalnego wynagrodzenia za pracę w roku 2018 (Dz.U. z dnia 15 września 2017 roku, poz. 1747), od dnia 1 stycznia 2018 r. wysokość minimalnego wynagrodzenia obowiązywała w kwocie 2100 zł.

Mając powyższe na uwadze dyrektywy wymiaru kary za popełnione wykroczenia Sąd Okręgowy wymierzył oskarżonemu karę 30 dni aresztu, uznając, iż kara ta jest adekwatna do stopnia zawinienia i społecznej szkodliwości czynów.. Zdaniem Sądu Okręgowego, wymierzona kara powinna mu uświadomić, że popełnienie wykroczeń pociąga za sobą dotkliwe konsekwencje oraz pozwoli osiągnąć zamierzony skutek wychowawczy, wpływając zarazem na jego postawę tak, aby zrozumiał naganność własnych czynów, pozwoli ukształtować krytyczny do nich stosunek, co w przyszłości zapobiegnie ewentualnemu powrotowi do przestępstwa/wykroczenia. Nie bez znaczenia pozostaje również konieczność kształtowania poczucia sprawiedliwości i świadomości prawnej w środowisku Zasada prymatu kar wolnościowych nie może mieć zastosowania w stosunku do sprawcy, który był wielokrotnie karany w tym za tożsame przestępstwa. W stosunku do takiego sprawcy nie sposób przyjąć, że kara inna niż kara aresztu może spełnić cele kary.

Sąd Okręgowy zwolnił oskarżonego od obowiązku zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych w postępowaniu odwoławczym, w tym od obowiązku uiszczenia opłaty, mając na uwadze to, że nie posiada majątku ani źródeł dochodów, a co za tym idzie, obciążenie go kosztami postępowania apelacyjnego byłoby nadmiernie uciążliwe.