Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 marca 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie, I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 15 marca 2018 r. w Lublinie na rozprawie

sprawy z powództwa T. K.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w S.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 12 kwietnia 2017 r., sygn. akt I C 514/15

I.  zmienia częściowo zaskarżony wyrok:

a)  w punktach II i III w ten sposób, że oddala powództwo o rentę,

b)  uchyla punkt V,

c)  w punkcie VII w ten sposób, że obniża nakazaną do pobrania kwotę opłaty sądowej do kwoty 1696 (tysiąc sześćset dziewięćdziesiąt sześć) zł;

II.  w pozostałej części apelację oddala;

III.  zasądza od T. K. na rzecz (...) Spółki Akcyjnej w S. 3240 (trzy tysiące dwieście czterdzieści) zł tytułem zwrotu kosztów procesu
w postępowaniu apelacyjnym.

I A Ca 421/17

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 12 kwietnia 2017 roku Sąd Okręgowy w Lublinie po rozpoznaniu sprawy z powództwa T. K. przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w S. o zapłatę zasądził od (...) Spółki Akcyjnej w S. rzecz T. K. między innymi:

- 100zł renty miesięcznej z tytułu zwiększonych potrzeby płatnej od 1 maja 2015 roku do dnia 10-tego każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku uchybienia terminu płatności każdej z rat;

- 800zł renty miesięcznej z tytułu utraty zdolności do pracy i zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość płatnej miesięcznie z góry do dnia 10-tego każdego miesiąca za okres od 1 maja 2015 roku do dnia 31 stycznia 2017 roku z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku uchybienia terminu płatności każdej z rat.

Oddalił powództwo w pozostałej części.

Zasądził od pozwanego na rzecz powoda 2.808,50 zł tytułem kosztów postępowania, a w pozostałej części koszty postępowania pomiędzy stronami wzajemnie zniósł [pkt V i VI wyroku].

Nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Lublinie 2.235,50 złotych tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Apelację od tego wyroku wniósł pozwany (...) zaskarżając wyrok w części dotyczącej rozstrzygnięcia o rencie i kosztach procesu oraz kosztach postępowania zasądzonych od pozwanego.

Pozwany zarzucał Sądowi Okręgowemu naruszenie przepisów prawa procesowego, tj.:

- art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. poprzez pominięcie wniosków wynikających z opinii biegłego z zakresu (...), w której biegły wyraźnie wskazał, iż powód nie wymaga dalszego leczenia, przyjmowania leków oraz stosowania rehabilitacji,

- art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. poprzez pominięcie wniosków wynikających z opinii biegłego z zakresu (...) oraz biegłego z zakresu (...), w której biegli wskazali, iż powód nie wymaga pomocy osób trzecich,

- art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, tj. w sposób sprzeczny z doświadczeniem życiowym oraz wnioskami płynącymi ze zgromadzonych w sprawie dowodów, polegającą na ustaleniu, iż powód wymaga opieki osób trzecich,

- art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 258 k.p.c. poprzez pominięcie wniosków wynikających z zeznań świadka E. K., z których wynika, iż powód nie przyjmuje leków,

- art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, tj. w sposób sprzeczny z doświadczeniem życiowym oraz wnioskami płynącymi ze zgromadzonych w sprawie dowodów, polegającą na ustaleniu, że przyczyną rozwiązania stosunku pracy między powodem a (...) Sp. z o.o. było przedłużające się zwolnienie lekarskie powoda i jego niezdolność do pracy, podczas gdy ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, iż do rozwiązania umowy doszło z przyczyn leżących po stronie pracodawcy.

Ponadto zarzucał naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

- art. 444 § 2 k.c. poprzez błędną wykładnię i uznanie, że w przedmiotowej sprawie zaistniały przesłanki do zasądzenia renty, pomimo że powód nie udowodnił tego roszczenia, a w konsekwencji Sąd niewłaściwie zastosował powyższy przepis.

Apelujący wnosił o zmianę orzeczenia w zaskarżonej części tj. w pkt II i III przez oddalenie powództwa w zakresie przyznanej renty z tytułu zwiększonych potrzeb oraz renty z tytułu utraty zdolności do pracy i zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych za I i II instancję.

Sąd Okręgowy ustalił, że w dniu (...) roku T. K. został poszkodowany w wypadku komunikacyjnym i doznał obrażeń ciała w postaci złamania wieloodłamowego kości ramiennej prawej i stłuczenia nerwu promieniowego prawego.

Powód był leczony na Oddziale (...) SPZOZ w P. od (...) roku, a następnie w Poradni O. (...) Szpitala (...) w S. oraz w Poliklinice (...) Szpitala (...) w S..

Uraz doznany przez powoda w postaci uszkodzenia nerwu promieniowego prawego skutkował zaburzeniami czucia, drętwieniem ręki prawej oraz osłabieniem uścisku ręki prawej. Powód korzystał z rehabilitacji i leczenia sanatoryjnego.

(...) do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. zaliczył powoda do osób o lekkim stopniu niepełnosprawności w okresie od (...)

W związku z leczeniem farmakologicznym i rehabilitacją stan zdrowia powoda ulegał poprawie. Aktualny stan zdrowia powoda jest dobry. W zakresie mięśni zaopatrywanych przez prawy nerw promieniowy zaburzenia funkcji ruchomych nie występują.

Sąd stwierdził, że powód nie wymaga już leczenia farmakologicznego i rehabilitacji (opinia biegłego lekarza (...) F. M. k. 190, opinia biegłego lekarza (...) A. G. k. 199-207, 232-233, dokumentacja medyczna k. 16-45, 208, orzeczenie o niepełnosprawności k. 50, 209).

Z uwagi na stan po wypadku powód do (...) roku wymagał pomocy osób drugich w wymiarze około 8 godzin dziennie, przy zwykłych codziennych czynnościach.

W okresie odzyskiwania sprawności prawej kończyny tj. do (...) roku ta pomoc była powodowi niezbędna w wymiarze do 2 godzin dziennie. Pomimo dalszej poprawy funkcji nerwu promieniowego prawego powód wymagał pomocy przy wykonywaniu cięższych prac domowych.

Obecnie powód jest samodzielny. Występujące ograniczenia mają charakter przemijający (opinia biegłego lekarza (...), opinia biegłego lekarza(...) j/w, zeznania świadka E. K. k 105-105v, zeznania powoda k. 104,, 250-25lv).

Bezpośrednio przed wypadkiem powód pracował jako kierownik zmiany w (...) Sp. z o.o. w L. z wynagrodzeniem 1.970 złotych miesięcznie brutto (aneks do umowy o pracę k. 169). Stosunek pracy z powodem został rozwiązany za porozumieniem stron, ale w ocenie Sądu przyczyną rozwiązania tego stosunku pracy było przedłużające się zwolnienie lekarskie powoda i jego niezdolność do prac (zwolnienia lekarskie k. 46-49, rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron k. 178, świadectwo pracy k. 180, zeznania powoda j/w).

W wyniku poprawy stanu zdrowia powód starał się podjąć zatrudnienie w różnych zakładach. Był zarejestrowany jako bezrobotny. Szanse powoda na znalezienie satysfakcjonującej pracy przekreślało orzeczenie o niepełnosprawności.

Powód w dniu (...) roku zawarł umowę zlecenia z (...) Sp. z o.o, w W.. Jego wynagrodzenie miało wynosić 1.680,00 złotych miesięcznie. Następnie w dniu (...) roku powód zawarł umowę o pracę z Zakładami (...) w M.. Była to umowa o pracę w charakterze inwentaryzatora na czas określony do (...) roku, z wynagrodzeniem zasadniczym brutto 1 750zł miesięcznie. Umowa ta została przedłużona do(...) roku. Następna umowa dotyczyła stanowiska kierownika magazynu z wynagrodzeniem około 2.500,00 złotych netto (umowa zlecenia i umowy o pracę k. 54-56, zeznania świadka j/w, zeznania powoda/w).

Wyrok Sądu pierwszej instancji jest kwestionowany jedynie w zakresie uwzględnienia roszczenia powoda o zasądzenie renty. Sąd Okręgowy uznał w tym zakresie powództwo za częściowo uzasadnione.

Podstawą prawną roszczenia o rentę jest art. 444 § 2 k.c., zgodnie z którym, jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej, albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty.

Roszczenie o rentę przysługuje poszkodowanemu w razie: całkowitej lub częściowej utraty przez niego zdolności do pracy zarobkowej; zwiększenia się jego potrzeb; zmniejszenia się jego widoków powodzenia na przyszłość. Wymienione następstwa powinny mieć charakter trwały, co nie oznacza, że nieodwracalny, a każda z tych okoliczności może stanowić samodzielną podstawę zasądzenia renty, jednakże zawsze konieczną przesłanką jest powstanie szkody, bądź to w postaci zwiększenia wydatków, bądź to zmniejszenia dochodów.

Renta ma na celu wynagrodzenie szkody, polegającej na konieczności ponoszenia stałych wydatków (na pomoc ze strony osoby trzeciej, lepsze odżywianie, odpowiednie leczenie, korzystanie ze szczególnych środków komunikacji itp.). Sąd nie jest obowiązany do zachowania drobiazgowej dokładności przy obliczaniu renty z tego tytułu. Z natury rzeczy wynika bowiem, że konkretyzacja wymienionych okoliczności może nastąpić dopiero w przyszłości. Wystarczy zatem, że poszkodowany udowodni istnienie zwiększonych potrzeb, stanowiących następstwo czynu niedozwolonego (A. Szpunar, „Odszkodowanie za szkodę majątkową ", Bydgoszcz 1998, str. 152). Ponadto zasądzenie renty z tego tytułu nie jest uzależnione od wykazania, że poszkodowany zaspakaja zwiększone potrzeby faktycznie i ponosi związane z tym wydatki. Do przyznania renty z tego tytułu wystarcza samo istnienie zwiększonych potrzeb jako następstwo czynu zabronionego (wyrok SN z dnia 11 marca 1976 roku, IVCR 50/76, OSNCP 1977/1/11).

Sąd uznał, że powód po wypadku nie był osobą w pełni samodzielną i wymagał wsparcia ze strony osoby drugiej, a także ponosił koszty leczenia. Obecnie powód funkcjonuje „prawie” samodzielnie, wymaga bowiem tylko pomocy przy ciężkich pracach oraz wymagających precyzji prawej ręki. Przy innych działaniach jest samodzielny. Leczy się u (...) i ten przepisuje mu N., który powód bierze okresowo. Mając na uwadze dotychczasową sytuację powoda, opinie biegłych i zeznania samego powoda, Sąd posiłkując się przepisem art. 322 kpc uznał, że kwota 100 złotych tytułem zwiększonych wydatków jest uzasadniona i adekwatna do stanu zdrowia powoda po wypadku z dnia(...) roku.

W ocenie Sądu Okręgowego powód wykazał w niniejszej sprawie, że konsekwencją wypadku była również utrata części dochodów spowodowana utratą pracy, przebywaniem na zwolnieniu lekarskim oraz podjęciem pracy mniej wynagradzanej. Powód przebywał na zwolnieniu lekarskim i zasiłku rehabilitacyjnym od (...)roku (zwolnienia lekarskie k. 46-49). Pierwsze zatrudnienie podjął dopiero po roku.

W toku niniejszego postępowania ustalono, że powód w ostatnich miesiącach przed wypadkiem osiągał średni miesięczny dochód w wysokości około 2.300 zł. Przez kolejne miesiące tj. miesiąc wrzesień, październik powód również uzyskiwał przelewy na konto tytułem wynagrodzenia w kwotach 2,205,47 złotych, 2.001,63 złotych i 2.064,23 złotych. W miesiącu grudniu powód uzyskał kwotę 1.998,40 złotych (lista operacji na rachunku bankowym powoda k. 52).

Roszczenie powoda z tytułu utraty zdolności do pracy i zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość dotyczy okresu od (...)roku, gdy powód osiągnął dochód 1.850 złotych brutto łącznie z premią, netto około 1.500 zł. Mając na uwadze średni miesięczny dochód powoda z trzech miesięcy poprzedzających wypadek (kwota 2.300) Sąd uznał, że renta w wysokości 800,00 złotych miesięcznie będzie kwotą adekwatną do utraconej przez powoda zdolności do pracy i zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. Sąd stwierdził, że powód utrzymał się z roszczeniem częściowo, w części zbliżonej do połowy zgłoszonych roszczeń (55,68%pkt V i VI sentencji wyroku).

W pkt VII sentencji wyroku Sąd, na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku „o kosztach sądowych w sprawach cywilnych” (Dz. U. z 2010 roku, Nr 90, poz. 594 ze zm.), nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Lublinie kwotę 2.235,50 złotych tytułem części nie uiszczonych kosztów sądowych.

Powód wnosił o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów procesu.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje. Apelacja jest niemal w całości uzasadniona.

Uwzględnienie przez Sąd Okręgowy powództwa o zasądzenie renty zarówno z tytułu zwiększonych potrzeb jak i z tytułu częściowej utraty zdolności zarobkowych i widoków na przyszłość nie znajduje uzasadnienia w świetle ustaleń Sądu Okręgowego. Przede wszystkim wskazać należy, że Sąd uwzględniając roszczenie w tym zakresie winien zasądzić jedną rentę, której wysokość w określonych okresach czasu winna być zróżnicowana ze względu na to czy jest to renta z tytułu utraty zdolności zarobkowych, widoków na przyszłość czy ze względu na zwiększone potrzeby poszkodowanego.

Pomijając tę kwestię wskazać należy, że Sąd pierwszej instancji zasądził rentę począwszy od dnia (...)Renta z tytułu zwiększonych potrzeb została uzasadniona wyłącznie kosztami zakupu leku o nazwie (...). Przy czym powód ani nie określił częstotliwości jego przyjmowanego, ani sposobu dawkowania, ani nie udowodnił ponoszonych z tego tytułu kosztów zakupu. W tym zatem zakresie roszczenie należało uznać za nieudowodnione. Odwoływanie się do art. 322 kpc przez Sąd Okręgowy nie było uzasadnione gdyż ścisłe udowodnienie wysokości żądania w tym zakresie było możliwe i nie było utrudnione.

Ponadto jak sam Sąd stwierdził w swoich ustaleniach faktycznych dokonanych w oparciu o opinie biegłego powód nie wymaga leczenia (...)

Natomiast zasądzenie renty z tytułu utraconych zarobków za okres od dnia (...)nie było uzasadnione gdyż obniżenie uzyskiwanych przez powoda zarobków w tym okresie nie pozostaje w związku przyczynowym z wypadkiem. Jak wynika z porozumienia o rozwiązaniu umowy o pracę do rozwiązania umowy o pracę z pracodawcą, który zatrudniał powoda w okresie gdy ten uległ wypadkowi, doszło – za porozumieniem stron, z przyczyn niedotyczących pracownika. Umowę rozwiązano ze skutkiem na dzień (...) Powód otrzymał zaś trzymiesięczną odprawę.

Sama zbieżność faktu, że powód w tym czasie przebywał na zwolnieniu lekarskim w związku z wypadkiem, nie uzasadnia wniosku, że do rozwiązania umowy by nie doszło gdyby powód był zdrowy.

Co więcej Sąd zasądził rentę za okres od dnia (...)podczas gdy z jego ustaleń wynika, że w tym czasie powód był już od kilku miesięcy zatrudniony w nowym zakładzie pracy. Powód dochodząc renty z tytułu obniżenia się jego możliwości zarobkowych, winien był udowodnić, że zachodzi adekwatny związek przyczynowy pomiędzy zmniejszeniem się jego zarobków a obrażeniami doznanymi w wypadku, skutkującymi zmniejszeniem jego zdolności zarobkowych. Taki dowód nie został przeprowadzony. Fakt obniżenia zarobków powoda w stosunku do zarobków osiąganych przed wypadkiem wynika z faktu zmiany zatrudnienia, a nie zmniejszenia możliwości wykonywania przez niego pracy. Powód wykonuje nadal pracę, która ma podobny charakter. Natomiast sama zmiana miejsca zatrudnienia jak wskazano wcześniej nie jest następstwem wypadku, lecz zmian organizacyjnych u dotychczasowego pracodawcy.

Z tych względów Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok poprzez oddalenia powództwa o rentę.

W ocenie Sądu Apelacyjnego wadliwe jest także rozstrzygnięcie o kosztach procesu zawarte w dwóch punktach wyroku – V i VI. Sąd rozstrzyga o kosztach procesu w jednym punkcie, albo znosząc je wzajemnie, albo rozliczając je pomiędzy stronami stosownie do wyniku procesu. Ponieważ po uwzględnieniu apelacji zmieniły się proporcje w jakim każda ze stron wygrała proces i zbliżyły się one do uwzględnienia powództwa w połowie, zasadnym było zniesienie kosztów procesu pomiędzy stronami. Z tego względu Sąd Apelacyjny uchylił pkt V wyroku, co oznacza – zgodnie z niezmienionym pkt VI, że koszty procesu pomiędzy stronami zostały wzajemnie zniesione.

W konsekwencji obniżenia kwot zasądzonych od pozwanego na rzecz powoda, Sąd Apelacyjny zmniejszył kwotę nakazaną do pobrania od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa z tytułu nieuiszczonej opłaty sądowej o kwotę 540zł, która odpowiada wysokości opłaty od kwoty 10 800zł, stanowiącej wartość roszczenia zaskarżonego apelacją.

Ponieważ apelujący wnosił o zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu poniesionych przed Sądem pierwszej instancji w całości, czego nie uzasadniał wynik procesu, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 kpc oddalił apelację w tym zakresie.

Apelacja została w zasadzie uwzględniona w całości, co uzasadnia obciążenie powoda kosztami procesu w postępowaniu apelacyjnym na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc w zw. z art. 108 § 1 kpc. Na koszty te złożyły się opłata od apelacji w wysokości 5 400zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 2 700zł ustalone na podstawie § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia MS w sprawie opłat za czynności radców prawnych.