Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 grudnia 2017 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny:
Przewodniczący: SSR Tadeusz Kotuk
Protokolant: st. sekr. sąd. Anna Szymańska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 grudnia 2017 r. w G. sprawy z powództwa M. L. przeciwko V. L. Towarzystwo (...) spółka akcyjna V. (...) z siedzibą w W.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego V. L. Towarzystwo (...) spółki akcyjnej V. (...) z siedzibą w W. na rzecz powoda M. L. kwotę 21.554,72 zł (dwadzieścia jeden tysięcy pięćset pięćdziesiąt cztery złote siedemdziesiąt dwa grosze) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres od dnia 4 października 2016 r. do dnia zapłaty;

II.  zasądza od pozwanego V. L. Towarzystwo (...) spółki akcyjnej V. (...) z siedzibą w W. na rzecz powoda M. L. kwotę 5.811 zł (pięć tysięcy osiemset jedenaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 1578/16

UZASADNIENIE

Stan faktyczny

M. L. zawarł w 2011 r. na okres 15 lat umowę ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym ze składka regularną (...) (nr (...)) ze (...) S.A. w W., ze składką miesięczną na poziomie 600 zł.

Okoliczność bezsporna

Czynności poprzedzające zawarcie umowy ze strony ubezpieczyciela wykonywał agent R. C., który kilkakrotnie spotkał się z powodem i omawiał zalety w/w produktu, przede wszystkim w oparciu o dane historyczne (tabelki, wykresy). R. C. wyjaśnił powodowi, że opłata likwidacyjna dotyczy wypracowanych zysków. Powód uznał w tej sytuacji, że ryzyko inwestycyjne jest niewielkie - co najwyżej w razie przedwczesnego rozwiązania umowy - utraci spodziewany zysk. przy zachowaniu wpłaconego kapitału. Powód otrzymał ogólne warunki ubezpieczenia po podpisaniu umowy, drogą pocztową, przy czym agent miał je przy sobie wcześniej i powód je przejrzał.

Dowód: zeznania powoda, k. 146

Umowa uległa rozwiązaniu w 2016 r. na skutek nieopłacenia składek.

Okoliczność bezsporna

W dacie rozwiązania umowy wartość portfela klienta wynosiła łącznie 35.924,53 zł.

Okoliczność bezsporna

Pozwany zwrócił dobrowolnie powodowi kwotę 14.369.81 zł, odmówił natomiast - mimo wezwania - zwrotu pozostałej części wartości portfela klienta.

Okoliczność bezsporne

Punkt 15 załącznika nr 1 do Ogólnych Warunków Ubezpieczenia przewidywał, że w razie rozwiązania umowy w szóstym roku umowy Świadczenie Wykupu będzie wynosić 50% części bazowej rachunku.

Dowód: załącznik, k. 34

W późniejszym czasie nastąpiła zmiana oznaczenia firmy ubezpieczyciela na określoną w pozwie.

Okoliczności bezsporne

Ocena dowodów

Sąd dał wiarę zeznaniom powoda, które są logiczne, wewnętrznie niesprzeczne. Wynika z nich, że powód został wprowadzony w błąd przez reprezentanta ubezpieczyciela, tj. zasugerowano mu, że rezygnacja z umowy będzie skutkowała jedynie utratą spodziewanych zysków. Po tego rodzaju jednoznacznej sugestii samodzielna lektura przez klienta ogólnych warunków ubezpieczenia, które zdaniem Sądu zostały w kluczowej kwestii sformułowane w sposób niejednoznaczny, nie mogła wyprowadzić go z błędu, gdyż wymagałaby wyższego niż przeciętny poziomu rozumienia idiosynkratycznej terminologii wymyślonej przez ubezpieczyciela: punkt 15 załącznika nr 1 w części opisowej posługuje się niezrozumiałymi, rozbudowanymi terminami ( (...). (...)). Każda z definicji w OWU odwołuje się do innych rozbudowanych definicji (wszystkie mają charakter tzw. definicji projektujących, a więc wymagających gruntownego zapoznania się z ich znaczeniem i uzmysłowienia wzajemnych relacji wszystkich definiowanych terminów), zaś definicja (...) (§ 2 pkt 1 ppkt 25) w ogóle nie jest klasyczną definicją, lecz zwykłym odwołaniem się do całej treści OWU.

Świadczenie wykupu jest szerzej regulowane w § 23 OWU. Należy zwrócić uwagę, że jest ono definiowane od pozytywnej strony, tj. jaką kwotę klient otrzyma. Brak natomiast w ogóle w umowie i OWU choćby lakonicznego wyjaśnienia (zdefiniowania) pozbawienia klienta części bazowej rachunku. Nie jest to przy tym żadna z „opłat"" w rozumieniu § 24 OWU. W istocie więc pozbawienie klienta części przysługujących mu środków nie zostało w ogóle zdefiniowane lub wyjaśnione w OWU. W kontekście szerokiego katalogu wielu różnych definicji, świadczących o znaczącej kreatywności ubezpieczyciela na etapie projektowania produktu na rynek, należy uznać, że pominięcie powyższego zagadnienia oznacza, że całe OWU jest po prostu niejasne, bo potencjalnie najwyższy koszt klienta w razie przedterminowego rozwiązania umowy nie jest zrozumiały sposób uregulowany umową stron. Charakterystyczne jest to. że skoro chodzi po prostu o pozbawienie klienta części środków, to każdy agent mógłby to w prosty sposób wyjaśnić przeciętnemu klientowi dosłownie w jednym, krótkim zdaniu, choć oczywiście po takim, rzetelnym wyjaśnieniu sprawy prawdopodobnie nikt nie zawarłby z pozwanym takiej umowy. Można więc skonstatować, że przeciętny klient nie jest w stanie zrozumieć OWU i sytuacja opisana w zeznaniach powoda zdaniem Sądu jest prawdziwa.

Pozwany zawnioskował świadka będącego agentem, lecz jednak odnalezienie takiej osoby okazało się niemożliwe i dowód ten po prostu nie mógł być w rozsądnym czasie przeprowadzony. W kontekście generalnej dyrektywy z art. 3 k.p.c. interpretacja art. 242 k.p.c. musi zapobiegać sytuacjom, w których, że pozwany poprzez zawnioskowanie nieuchwytnego świadka miałby doprowadzić do przedłużenia procesu - praktycznie - w nieskończoność.

Pozostałe okoliczności sprawy były bezsporne, wynikają z niekwestionowanych dokumentów prywatnych.

Kwalifikacja prawna

Zawarta w OWU (traktowanym jako całość) oraz w załączniku nr 1 regulacja (...) jest, po pierwsze - całkowicie niejasna. Została sformułowana od strony pozytywnej i w żadnym stopniu nie wyjaśnia podstaw obniżenia wartości zwracanego klientowi stanu środków. Skoro w ogóle nie wiadomo, czym jest korzyść ubezpieczyciela polegająca na uprawieniu do zatrzymania części środków, to - co logiczne - nie można twierdzić, że jest to świadczenie główne. Świadczenie, które w umowie ani w ustawie w ogóle nie zostało zdefiniowane lub wyjaśnione, w ogóle nie jest świadczeniem. Po drugie - wysokość środków, o które jest pomniejszone Świadczenie Wykupu - w danej sytuacji (w odniesieniu do całej tabeli z pkt 15 załącznika nr 1 do OWU) jest rażąco zawyżony. Jak wspomniano wyżej OWU nie wyjaśnia - dlaczego taki poziom został określony (choćby poprzez zwięzłe odniesienie się do kosztów ubezpieczyciela związanych np. z akwizycją itp.). W tym kontekście jest całkowicie arbitralny i w danej sytuacji oznacza pozbawienie grosso modo połowy środków zgromadzonych przez klienta. Powoływanie przez pozwanego - post factum - kosztów związanych z akwizycją w niniejszym procesie jest więc pozbawione znaczenia prawnego, gdyż nie ma umocowania w umowie ani ustalonych zwyczajach.

W tym kontekście należy uznać, że zatrzymanie pozostałej (niezwróconej) części środków z rachunku klienta oznacza stan bezpodstawnego wzbogacenia po stronie pozwanego, uzasadniający uwzględnienie powództwa w całości na mocy art. 405 k.c. w zw. z art. 385 § 2 k.c. w zw. z art. 385 ¹ § 1 k.c. w zw. z art. 455 § 1 k.c. (punkt 1. sentencji).

Koszty

O kosztach procesu orzeczono w punkcie II. sentencji na mocy art. 98 § 1 k.p.c. Na zasądzone koszty składa się: opłata sądowa od pozwu 1078 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa (17 zl). opłata za czynności radcy prawnego w stawce minimalnej za 1 instancję (3.600 zł, § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, ze zm.), opłata radcowska za postępowanie zażaleniowe (900 zł), opłata sądowa od zażalenia (216 zł).