Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 maja 2018 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu – Wydział I Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: S.S.O. Dagmara Kos

Protokolant: sekr. Joanna Wołczyńska – Kalus

po rozpoznaniu w dniu 18 maja 2018 roku w Sieradzu na rozprawie

sprawy z powództwa Syndyka Masy Upadłości (...) w W. w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w W.

przeciwko M. S.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego M. S. na rzecz powoda Syndyka Masy Upadłości (...) w W. w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w W. kwotę 3.522.341,01 (trzy miliony pięćset dwadzieścia dwa tysiące trzysta czterdzieści jeden złotych jeden grosz) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 2.681.451,45 (dwa miliony sześćset osiemdziesiąt jeden tysięcy czterysta pięćdziesiąt jeden złotych czterdzieści pięć groszy) złotych od dnia 28 września 2017 r. do dnia zapłaty z zastrzeżeniem pozwanemu prawa do powoływania się w toku egzekucji na ograniczenie jego odpowiedzialności do nieruchomości położonej w E., gm. S., oznaczonej numerem działki (...), dla której Sąd Rejonowy w Wieluniu Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych w P. prowadzi księgę wieczystą KW nr (...),

2.  zasądza od pozwanego M. S. na rzecz powoda Syndyka Masy Upadłości (...) w W. w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w W. kwotę 15.017,00 (piętnaście tysięcy siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu,

3.  nie obciąża pozwanego M. S. opłatą od pozwu, od uiszczenia której powód był zwolniony.

Sygn. akt I C 113/18

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 29 września 2017 r. wniesionym do Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie powód Syndyk Masy Upadłości (...) w W. w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w W. wnosił o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego M. S. nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu nakazowym kwoty 3.522,341,01 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 2.681.451,45 zł od dnia 28 września 2017 r. do dnia zapłaty z zastrzeżeniem pozwanemu prawa do powoływania się w toku egzekucji zasądzonego od niego świadczenia pieniężnego na ograniczenie jego odpowiedzialności do nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w Wieluniu VII Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z siedzibą w P. prowadzi księgę wieczystą KW nr (...) oraz o zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł. W uzasadnieniu pozwu powód wskazywał, iż w przedmiotowej sprawie działa jako wierzyciel hipoteczny. Podawał, że hipoteka została ustanowiona jako zabezpieczenie roszczeń (...) w W. z siedzibą w W. z tytułu pożyczki udzielonej J. O. umową nr (...) r. z dnia 24 lipca 2013 r., która to pożyczka nie była terminowo spłacana wobec czego wskazana umowa pożyczki została wypowiedziana.

(pozew- k.2-14)

Postanowieniem z dnia 29 stycznia 2018 r. wydanym w sprawie sygn. akt III Nc 333/17 Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie stwierdził swoją niewłaściwość i przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Sieradzu.

(postanowienie Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie z dnia 29 stycznia 2018 r. wydane w sprawie sygn. akt III Nc 333/17- k.689)

Wobec stwierdzenia braku podstaw do wydania nakazu zapłaty
w postępowaniu nakazowym sprawa została przekazana do rozpoznania w postępowaniu upominawczym.

(zarządzenie z dnia 6 marca 2018 r.- k.711)

Nakazem zapłaty z dnia 6 marca 2018 r. wydanym w postępowaniu upominawczym w sprawie sygn. akt I Nc 21/18 Sąd Okręgowy w Sieradzu nakazał pozwanemu aby zapłacił powodowi kwotę 3.522.341,01 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 2.681.451,45 zł od dnia 28 września 2017 r. do dnia zapłaty z zastrzeżeniem pozwanemu prawa powoływania się na ograniczenie jego odpowiedzialności do nieruchomości położonej w E., gm. S., oznaczonej numerem działki (...), dla której w Sądzie Rejonowym w Wieluniu Zamiejscowym Wydziale K. Wieczystych w P. urządzona jest księga wieczysta KW nr (...) oraz kwotę 7.217,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu a na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu kwotę 44.030,00 zł tytułem opłaty od pozwu, od uiszczenia której powód był zwolniony w terminie dwóch tygodni od doręczenia nakazu zapłaty albo wniósł w tymże terminie sprzeciw.

(nakaz zapłaty wydany w spawie sygn. akt I Nc 21/187- k.712)

W dniu 27 marca 2018 r. pozwany wniósł sprzeciw od wydanego nakazu zapłaty zaskarżając go w całości i wnosząc o oddalenie powództwa oraz wnosił o zasądzenie od powoda na jego rzecz zwrotu kosztów procesu i o zawiadomienie o toczącym się postępowaniu A. P.. Pozwany wskazywał, iż nie włada nieruchomością położoną w E. oznaczoną numerem działki (...), gdyż wydał ją A. P., synowi A., z którym zawarł w dniu 23 lipca 2013 r. umowę sprzedaży tej nieruchomości pod warunkiem, że Agencja Nieruchomości Rolnych nie wykona przysługującego jej prawa pierwokupu, po zapłacie przez niego ceny zakupu w kwocie 400.000,00 zł. Podawał też, że w dniu zawarcia umowy udzielił pełnomocnictwa A. P., synowi L., do obciążania – na zasadach według własnego uznania pełnomocnika –nieruchomości oznaczonej numerem działki (...) ograniczonymi prawami rzeczowymi w tym hipotekami. Wskazywał, iż udzielając tego pełnomocnictwa był przekonany, że udziela go nabywcy nieruchomości oraz, że udzielił on tego pełnomocnictwa aby umożliwić nabywcy nieruchomości wzięcie kredytu na zakup nabywanej od niego nieruchomości. Podnosił, iż ustanowiona na jego nieruchomości hipoteka zabezpieczająca spłatę pożyczki udzielonej J. O. jest nieważna z mocy prawa, gdyż pełnomocnik ustanawiając ją naruszył umowę z pozwanym oraz zasady współżycia społecznego. Podnosił, też, że powód nie wykazał faktu wypłaty pożyczki J. O.. Podnosił też, że nie otrzymał oświadczenia powoda o wypowiedzeniu mu wierzytelności zabezpieczonej hipotecznie. Wskazywał też, że był przekonany, że po zawarciu umowy sprzedaży nie jest już właścicielem działki (...).

(sprzeciw pozwanego- k.718-727)

W odpowiedzi na sprzeciw powód popierał powództwo.

(odpowiedź na sprzeciw- k.744-753)

Na rozprawie w dniu 18 maja 2018 r. pełnomocnik powoda popierał powództwo i wnosił o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów zastępstwa procesowego a pozwany wnosił o oddalenie powództwa i nie obciążanie go kosztami postępowania.

(protokół rozprawy z dnia 18 maja 2018 r. na płycie CD 00:02:35 – 00:28:04- koperta k.790)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 2 lipca 2013 r. przed notariuszem A. S. prowadzącym kancelarię notarialną w W., pozwany M. S. zawarł z A. P., synem A. o nr PESEL (...), z którym nawiązał kontakt przez agencję pośrednictwa sprzedaży nieruchomości, umowę, na mocy której zobowiązał się sprzedać mu nieruchomość położoną w E., gm. S., oznaczoną numerami działek (...), dla której Sad Rejonowy w Wieluniu Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z siedzibą w P. prowadzi księgę wieczystą KW nr (...) za kwotę 400.000,00 zł. Przy zawarciu tej umowy strony zgodnie oświadczyły, że do dnia jej zawarcia nabywca zapłacił powodowi zadatek w kwocie 50.000,00 zł a resztę ceny w kwocie 350.000,00 zł zapłaci mu na wskazany w umowie rachunek bankowy w dniu zawarcia umowy przyrzeczonej.

(bezsporne, zeznania pozwanego M. S.- protokół rozprawy z dnia 18 maja 2018 r. na płycie CD 00:20:22 – 00:22:58- w zw. z 00:07:57 – 00:19:33- koperta k.790, kserokopia przedwstępnej umowy sprzedaży- k.728-731)

W dniu 23 lipca 2013 r. przed notariuszem A. S. prowadzącym kancelarię notarialną w W., pozwany M. S. zawarł z A. P., synem A., o nr PESEL (...), umowę sprzedaży o skutkach zobowiązujących, na mocy której sprzedał mu nieruchomość położoną w E., gm. S., oznaczoną numerami działek (...), dla której Sad Rejonowy w Wieluniu Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z siedzibą w P. prowadzi księgę wieczystą KW nr (...) za kwotę 400.000,00 zł. Umowa zawarta została pod warunkiem prawnym, iż Agencja Nieruchomości Rolnych nie wykona przysługującego jej prawa pierwokupu. Przy zawarciu tej umowy strony zgodnie oświadczyły, że do dnia jej zawarcia nabywa zapłacił powodowi zadatek w kwocie 50.000,00 zł i zobowiązał się do zapłaty reszty ceny w kwocie 350.000,00 zł na wskazany w umowie rachunek bankowy do dnia 24 lipca 2013 r. Strony ustaliły też, że nieruchomość zostanie wydania nabywcy w dniu zapłaty reszty ceny, najpóźniej jednak do dnia 24 lipca 2013 r. Umowa ta została przez notariusza odczytana stronom przed jej podpisaniem. Notariusz pouczył też strony, że do przeniesienia własności nieruchomości potrzebne jest dodatkowe porozumienie stron obejmujące ich bezwarunkową zgodę na niezwłoczne przejście własności.

(częściowo zeznania pozwanego M. S.- protokół rozprawy z dnia 18 maja 2018 r. na płycie CD 00:20:22 – 00:22:58- w zw. z 00:07:57 – 00:19:33- koperta k.790, kserokopia umowy sprzedaży o skutkach zobowiązujących- k.732-736)

W tym samym dniu pozwany M. S. u tego samego notariusza, który sporządzał umowę sprzedaży, udzielił A. P., synowi L., o nr PESEL (...), pełnomocnictwa notarialnego, na mocy którego upoważnił go do obciążania – na zasadach według swobodnego uznania pełnomocnika – niezabudowanej nieruchomości o obszarze 239.800 m ² położonej w E., gm. S., oznaczonej numerami działek (...), dla której Sad Rejonowy w Wieluniu Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z siedzibą w P. prowadzi księgę wieczystą KW nr (...) ograniczonymi prawami rzeczowymi, w tym w szczególności hipotekami i do składania wszelkich oświadczeń (w tym wniosków wieczystoksięgowych), reprezentowania go wobec urzędów administracji rządowej i samorządowej, sądów, w szczególności sądu wieczystoksięgowego, osób fizycznych i prawnych, Naczelnika właściwego urzędu skarbowego, dokonywania wszelkich innych czynności oraz podpisywania wszelkich dokumentów niezbędnych do należytego wykonania niniejszego pełnomocnictwa. Treść aktu notarialnego obejmującego pełnomocnictwo została przez notariusza odczytana pozwanemu przed jego podpisaniem.

(zeznania pozwanego M. S.- protokół rozprawy z dnia 18 maja 2018 r. na płycie CD 00:20:22 – 00:22:58- w zw. z 00:07:57 – 00:19:33- koperta k.790, kserokopia pełnomocnictwa- k.737-738)

Pozwany otrzymał resztę ceny sprzedaży przelewem na konto w dniu 30 lipca 2013 r. Objętą umową sprzedaży nieruchomość wydał on nabywcy.

(bezsporne, zeznania pozwanego M. S.- protokół rozprawy z dnia 18 maja 2018 r. na płycie CD 00:20:22 – 00:22:58- w zw. z 00:07:57 – 00:19:33- koperta k.790)

W dniu 24 lipca 2014 r.(...)w W. z siedzibą w W. zawarła z J. O. umowę pożyczki zabezpieczonej hipoteką nr (...). Na podstawie tej umowy J. O. otrzymała pożyczkę w kwocie 2.580.000,00 zł na bliżej nieokreślony cel mieszkaniowy na okres do 18 lipca 2023 r. Strony umowy zgodnie ustaliły, iż zabezpieczeniem pożyczki będzie hipoteka na miejscu pierwszym do kwoty 4.275.000,00 zł na rzecz (...) w W. z siedzibą w W. ustanowiona na nieruchomości gruntowej położonej w E., gm. S. oznaczonej numerem działki (...) o powierzchni 19,67 ha, dla której Sad Rejonowy w Wieluniu Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z siedzibą w P. prowadzi księgę wieczystą KW nr (...). Zgodnie z umową wypłata pożyczki miała nastąpić po podpisaniu umowy, uiszczeniu opłat i prowizji na rzecz (...) w W. z siedzibą w W. i ustanowieniu prawnych zabezpieczeń spłaty pożyczki określonych w umowie oraz przedstawieniu potwierdzenia ustanowienia hipoteki.

(bezsporne, kserokopia umowy pożyczki- k.20-24, kserokopia harmonogramu spłaty- k.29-31)

W dniu 25 lipca 2013 r. reprezentujący pozwanego jako jego pełnomocnik na podstawie udzielonego mu pełnomocnictwa notarialnego A. P., syn L., o nr PESEL (...) stawił się w Kancelarii Notarialnej notariusz A. S. w W., gdzie złożył oświadczenie o ustanowieniu na rzecz (...) w W. z siedzibą w W. hipoteki na miejscu pierwszym do kwoty 4.275.000,00 zł na działce nr (...) położonej w E., gm. S., objętej księgą wieczystą KW nr (...) w celu zabezpieczenia wierzytelności głównej w kwocie 2.850.000,00 zł, odsetek od udzielonej pożyczki, odsetek kapitałowych, odsetek od należności przeterminowanych, odsetek za zwłokę, opłat sądowych od kwoty zobowiązania, kosztów odpisu orzeczenia ze stwierdzeniem wykonalności, kosztów postępowania egzekucyjnego do kwoty 1.425.000,00 zł i wyrażał zgodę na dokonanie wpisu tej hipoteki w dziale IV księgi wieczystej, która zostanie założona dla tej działki po odłączeniu jej z księgi wieczystej KW nr (...).

(bezsporne, oświadczenie o ustanowieniu hipoteki- k.38-41)

Dla działki nr (...) położonej w E. gm. S., po odłączeniu jej z księgi wieczystej KW nr (...) urządzona została w Sądzie Rejonowym w Wieluniu Zamiejscowym Wydziale Ksiąg Wieczystych w P. księga wieczysta KW nr (...), w której dziale IV wpisana została na rzecz (...) w W. z siedzibą w W. hipoteka zabezpieczająca spłatę pożyczki udzielonej J. O. umową z dnia 24 lipca 2013 r. nr (...).

(bezsporne, odpis z księgi wieczystej KW nr (...)- k.35-37)

Kwota pożyczki udzielonej J. O., pomniejszona o wynikającą z umowy prowizję w kwocie 119.700,00 zł, przekazana jej została przez Spółdzielczą Kasę Oszczędnościowo – Kredytową w W. z siedzibą w W. przelewem na jej rachunek bankowy w dniu 25 lipca 2013 r.

(wyciąg z historii rachunku J. O.- k.754, kserokopia wniosku o otwarcie rachunku- k.755, kserokopia umowy o prowadzenie rachunku oszczędnościowo – rozliczeniowego- k.756-757

Postanowieniem z dnia 5 lutego 2015 r. wydanym w sprawie sygn. akt X GU 53/15 Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie ogłosił upadłość dłużnika (...) w W. z siedzibą w W. z możliwością zawarcia układu. Sprawowanie zarządu całym majątkiem upadłego powierzył zarządcy w osobie L. K..

(bezsporne, kserokopia postanowienia Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie z dnia 5 lutego 2015 r. wydanego w sprawie sygn. akt X GU 53/15- k.18)

Postanowieniem z dnia 19 marca 2015 r. wydanym w sprawie sygn. akt X GUp 87/15 Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie zmienił sposób prowadzenia postępowania upadłościowego (...) w W. z siedzibą w W. w ten sposób, że postępowanie upadłościowe z możliwością zawarcia układu, zmienił na postępowanie obejmujące likwidację majątku upadłego. Jednocześnie odwołał L. K. z funkcji zarządcy masy upadłości i wyznaczył go syndykiem masy upadłości.

(bezsporne, kserokopia postanowienia Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie z dnia 19 marca 2015 r. wydanego w sprawie sygn. akt X GUp 87/15- k.19)

J. O. nie regulowała rat pożyczki zawartej w dniu 24 lipca 2013 r. w umówionym terminie wobec czego pismem z dnia 14 marca 2016 r. (...) w W. w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w W. wezwała ją do zapłaty w terminie 14 dni zadłużenia wynikającego z tej umowy i poinformowała ją, że w przypadku nieuregulowania zadłużenia w tym terminie Syndyk zastrzega prawo do wypowiedzenia umowy i postawienia całego zadłużenia w stan natychmiastowej wykonalności. Łączna wysokość zadłużenia na dzień tego wezwania wynosiła 725.944,66 zł. Na powyższą kwotę składały się: zaległy kapitał w wysokości 314.815,64 zł, odsetki umowne w wysokości 389.428,83 zł, odsetki karne w wysokości 21.646,19 zł i koszty windykacji w wysokości 54,00 zł. J. O. nie spłaciła w wyznaczonym terminie tego zadłużenia.

(kserokopia wezwania do zapłaty- k.42, kserokopia dowodu nadania wezwania do zapłaty- k.43)

W dniu 25 kwietnia 2016 r. (...) w W. w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w W. skierowała do J. O. ostatecznie wezwanie do zapłaty, w którym wezwała ją do zapłaty w terminie 14 dni zadłużenia z umowy pożyczki w wysokości 812.733,15 zł. Na powyższą kwotę składały się: zaległy kapitał w wysokości 358.966,31 zł, odsetki umowne w wysokości 428.140,26 zł, odsetki karne w wysokości 25.545,58 zł i koszty windykacji w wysokości 81,00 zł.

(kserokopia ostatecznego wezwania do zapłaty- k.45, kserokopia dowodu nadania ostatecznego wezwania do zapłaty- k.46)

W związku z zaprzestaniem terminowej spłaty pożyczki przez J. O. pismem z dnia 6 czerwca 2016 r. (...) w W. w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w W. wypowiedziała jej umowę pożyczki z zachowaniem 30 – dniowego okresu wypowiedzenia i wezwała ją do dobrowolnej zapłaty wymagalnej zaległości w kwocie 858.411,08 zł. Na powyższą kwotę zadłużenia składały się: zaległy kapitał w wysokości 381.308,45 zł, odsetki umowne w wysokości 447.229,17 zł, odsetki za opóźnienie (odsetki karne) w wysokości 29.792,46 zł i koszty windykacji w wysokości 81,00 zł. Oświadczenie o wypowiedzeniu umowy pożyczki doręczone zostało J. O. w dniu 20 czerwca 2016 r.

(bezsporne, kserokopia wypowiedzenia umowy- k.48, zwrotne potwierdzenie odbioru wypowiedzenia umowy- k.49-50)

Pismem z dnia 7 sierpnia 2017 r., skierowanym na adres P. ul. (...), (...) w W. w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w W. poinformowała pozwanego o wypowiedzeniu umowy pożyczki J. O., złożyła mu oświadczenie o wypowiedzeniu wierzytelności hipotecznej i wezwała go do spłaty zadłużenia z umowy pożyczki w kwocie 3.484.220,51 zł. Na powyższą kwotę zadłużenia składał się: zaległy kapitał w wysokości 2.681.451,45 zł, odsetki umowne w wysokości 487.961,79 zł, odsetki karne w wysokości 314.726,27 zł i koszty windykacji w wysokości 81,00 zł. Pozwany nie odebrał skierowanej do niego przesyłki i została ona zwrócona nadawcy.

(bezsporne, kserokopia wypowiedzenia wraz z ostatecznym przesądowym wezwaniem do zapłaty- k.52, kserokopia dowodu nadania wypowiedzenia wraz z ostatecznym przesądowym wezwaniem do zapłaty- k.53, kserokopia przesyłki- k.762-763, wydruk śledzenia przesyłki- k.764)

W dniu 28 września 2017 r. powód wystawił wyciąg z ksiąg rachunkowych (...) w W. w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w W. nr (...) stwierdzający, że na dzień 28 września 2017 r. w księgach finansowych powoda figuruje wymagalne zadłużenie wobec J. O. z tytułu umowy pożyczki nr (...) z dnia 24 lipca 2013 r., której spłata została zabezpieczona hipotecznie na nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w Wieluniu Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych w P. prowadzi księgę wieczystą KW nr (...) w łącznej wysokości 3.522,422,01 zł. Na powyższą wierzytelność składa się: zaległy kapitał w wysokości 2.681.451,45 zł, odsetki umowne w wysokości 487.961,79 zł, odsetki karne (od przeterminowanych płatności) w wysokości 352.927,77 zł i opłaty za wezwania i upomnienia w wysokości 81,00 zł.

(bezsporne, wyciąg z ksiąg rachunkowych (...) w W. w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w W. nr (...)- k.55)

W dniu 12 marca 2018 r. pozwany stawił się przed notariuszem A. S. prowadzącym kancelarię notarialną w W. z zamiarem zawarcia z A. P. o nr PESEL (...) umowy przeniesienia na niego własności nieruchomości położonej w E., gm. S. oznaczonej numerem działki (...), dla której Sąd Rejonowy w Wieluniu Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z siedzibą w P. prowadzi księgę wieczystą KW nr (...) w wykonaniu umowy sprzedaży o skutkach zobowiązujących zawartej w dniu 23 lipca 2013 r. przed tym samym notariuszem za nr Rep. (...) i oświadczył, iż 22 lutego 2018 r. wezwał kupującego listem poleconym za potwierdzeniem odbioru do stawienia się w dniu dzisiejszym u tego notariusza w celu zawarcia tej umowy. Ponieważ A. P. nie stawił się u notariusza do zawarcia umowy przenoszącej własność nieruchomości nie doszło.

(bezsporne, kserokopia protokołu- k.739)

W dniu 7 maja 2018 r. pozwany zawiadomił Prokuraturę Okręgową W. – P. w W. o popełnieniu na jego szkodę przez notariusza A. S. oraz A. P. i A. P. przestępstwa wyłudzenia lub oszustwa na jego szkodę wskazując, że narazili go oni na poniesienie kosztów sądowych związanych z oszustwem wyłudzenia kredytu ze (...).

(zeznania pozwanego M. S.- protokół rozprawy z dnia 18 maja 2018 r. na płycie CD 00:20:22 – 00:22:58- w zw. z 00:07:57 – 00:19:33- koperta k.790, kserokopia zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa- k.786)

W dniu 18 maja 2018 r. pozwany złożył w Sądzie Okręgowym w Sieradzu pozew przeciwko A. P. o zobowiązanie go do złożenia oświadczenia woli o nabyciu od niego nieruchomości objętej umową sprzedaży o skutkach zobowiązujących z dnia 23 lipca 2013 r.

(zeznania pozwanego M. S.- protokół rozprawy z dnia 18 maja 2018 r. na płycie CD 00:20:22 – 00:22:58- w zw. z 00:07:57 – 00:19:33- koperta k.790, kserokopia pozwu- k.774-785)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił częściowo na podstawie zeznań pozwanego oraz na podstawie zgromadzonych w aktach sprawy dokumentów.

Jeśli chodzi o zeznania pozwanego to Sąd nie dał im wiary w tym zakresie, w którym twierdził on, iż nie było jego intencją udzielenie pełnomocnictwa do obciążania nieruchomości oznaczonej numerem działki (...) położonej w E. A. P., synowi L. o nr PESEL (...) lecz A. P., synowi A. o nr PESEL (...). Z treści bowiem aktu notarialnego, który zawiera oświadczenie pozwanego o udzieleniu pełnomocnictwa, wyraźnie wynika jakiej osobie udzielił on tego pełnomocnictwa. Zauważyć też należy, co przyznaje sam pozwany, że wskazany akt notarialny przed jego podpisaniem został mu odczytany przez notariusza. Stąd trudno uznać, by pozwany mógł nie zauważyć, by osoba, której udziela pełnomocnictwa, była inną od tej, której takiego pełnomocnictwa chciał udzielić. Choć osoba, z którą zawierał on umowę sprzedaży rzeczywiście miała takie samo imię i nazwisko, jak osoba, której udzielił on pełnomocnictwa, to jednak różniły te osoby nie tylko imiona ich rodziców lecz także numery PESEL i stąd twierdzenia pozwanego, iż udzielając pełnomocnictwa był w błędzie co do osoby pełnomocnika, były nie tylko nieprzekonywujące ale też całkowicie gołosłowne.

Sąd nie dał też wiary pozwanemu w tym zakresie, w którym twierdził on, że notariusz przy zawarciu umowy sprzedaży o skutkach zobowiązujących nie pouczył go o konieczności zawarcia umowy przenoszącej własność nieruchomości. W tym zakresie bowiem jego zeznania pozostawały w sprzeczności z treścią aktu notarialnego obejmującego tą umowę, z którego wyraźnie wynika, iż notariusz pouczył strony tej umowy o treści art. 155 kc i 157 kc.

Sąd oddalił wniosek pozwanego o zawieszenie postępowania z uwagi na toczące się z jego powództwa postępowanie o zobowiązanie A. P. do złożenia oświadczenia woli i z uwagi na złożone przez niego zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa uznając, iż oba te postępowania nie będą mieć wpływu na wynik przedmiotowego postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 720 § 1 kc przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Jak wynika z ustalonego stanu faktycznego (...) w W. z siedzibą w W. zawarła z J. O. w dniu 24 lipca 2013 r. umowę pożyczki, na mocy której udzieliła jej pożyczki w wysokości 2.850.000,00 zł. Pozwany nie kwestionował faktu zawarcia wskazanej umowy pożyczki ani jej treści. Powód wykazał przy tym złożonym wyciągiem z historii rachunku J. O., iż kwota pożyczki po potrąceniu należnej prowizji została przekazana na jej rachunek bankowy.

Zgodnie z art. 65 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 1007 ze zm.) w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności wynikającej z określonego stosunku prawnego można nieruchomość obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości (hipoteka). Zgodnie z art. 68 ust. 2 tej ustawy hipoteka zabezpiecza wierzytelność do oznaczonej sumy pieniężnej. W myśl art. 69 tej ustawy hipoteka zabezpiecza mieszczące się w sumie hipoteki roszczenia o odsetki oraz o przyznane koszty postępowania, jak również inne roszczenia o świadczenia uboczne, jeżeli zostały wymienione w dokumencie stanowiącym podstawę wpisu hipoteki do księgi wieczystej. Zgodnie natomiast z art. 75 tej ustawy zaspokojenie wierzyciela hipotecznego z nieruchomości następuje według przepisów o sądowym postępowaniu egzekucyjnym, chyba że z nieruchomości dłużnika jest prowadzona egzekucja przez administracyjny organ egzekucyjny.

Spłata pożyczki udzielonej J. O. na podstawie umowy z dnia 24 lipca 2013 r. zabezpieczona została hipoteką w kwocie 2.850.000,00 zł ustanowioną na należącej do pozwanego działce nr (...) położonej w E., gm. S., objętej księgą wieczystą KW nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Wieluniu Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych w P.. Pozwany w przedmiotowej sprawie nie kwestionował, by nadal był właścicielem wskazanej nieruchomości, podnosił jedynie, że nie jest w jej władaniu, co w przedmiotowej sprawie nie ma znaczenia. Pozwany podnosił natomiast, że oświadczenie o ustanowieniu hipoteki, jaka obciąża tą nieruchomość, jest nieważne, gdyż pełnomocnictwo, na podstawie którego oświadczenie to zostało złożone, było przez niego udzielone pod wpływem błędu i jako takie jest nieważne.

Zgodnie z art. 84 § 1 kc w razie błędu co do treści czynności prawnej można uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli. W ocenie Sądu twierdzenia pozwanego, iż był w błędzie co do osoby, której udziela pełnomocnictwa, nie były wiarygodne. Niezależnie od tego pozwany nie wykazał, by złożył oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia z dnia 23 lipca 2013 r. o udzieleniu A. P., synowi L., o nr PESEL (...), pełnomocnictwa. Nawet jednak, gdyby pozwany udzielając pełnomocnictwa był w błędzie i gdyby złożył oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu to i tak brak byłoby podstaw do uznania, że uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia o udzieleniu pełnomocnictwa prowadzi do tego, że z mocy prawa nieważne stałoby się oświadczenie o ustanowieniu hipoteki złożone przez pełnomocnika. Taki skutek nie wynika w szczególności z przywołanego art. 84 kc. Przepis ten mówi bowiem wyłącznie o uchyleniu się od skutków prawnych swego oświadczenia (tj. oświadczenia o udzieleniu pełnomocnictwa). Nie stanowi natomiast o bezwzględnej nieważności czynności prawnych dokonanych w oparciu o takie pełnomocnictwo. W rezultacie, nawet skuteczne uchylenie się przez pozwanego od skutków prawnych oświadczenia woli o udzieleniu pełnomocnictwa A. P., synowi L., o nr PESEL (...), samo przez się nie mogło powodować nieważności oświadczenia A. P. o ustanowieniu hipoteki na nieruchomości pozwanego.

Sąd nie podzielił też poglądu pozwanego, iż czynność prawna polegająca na ustanowieniu hipoteki była nieważna jako sprzeczna z zasadami współżycia społecznego (art. 58 kc). Pozwany nie wskazał jakie zasady współżycia społecznego miały zostać naruszone przy składaniu oświadczenia o ustanowieniu hipoteki. Nie wyjaśnił także na czym polegać miało jego pokrzywdzenie ustanowieniem hipoteki na nieruchomości objętej umową sprzedaży o skutku zobowiązującym skoro twierdzi, iż otrzymał w całości zapłatę za tę nieruchomość.

Ponieważ J. O. nie dotrzymywała warunków umowy pożyczki, umowa ta została jej wypowiedziana z zachowaniem 30 – dniowego terminu wypowiedzenia pismem doręczonym jej dnia 20 czerwca 2016 r. Z chwilą upływu terminu wypowiedzenia, to jest z dniem 21 lipca 2016 r., wierzytelność wynikająca z umowy pożyczki stała się w całości wymagalna. Wierzytelności tej J. O. nie spłaciła.

Wyciąg z ksiąg rachunkowych (...) w W. w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w W. nr (...), który nie był kwestionowany przez pozwanego, wskazuje, że zadłużenie J. O. z tytułu umowy pożyczki nr (...) zawartej w dniu 24 lipca 2013 r. z tytułu zaległego kapitału, odsetek umownych i odsetek karnych na dzień 28 września 2017 r. wynosiło 3.522.341,01 zł z czego kapitał 2.681.451,45 zł, odsetki umowne 487.961,79 zł i odsetki karne 352.927,77 zł.

Z aktualnej treści działu II księgi wieczystej KW nr (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Wieluniu Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych w P. wynika, iż pozwany jest nadal właścicielem nieruchomości objętej tą księgą wieczystą.

Powód wniósł pozew przeciwko pozwanemu o zapłatę należności wynikającej z umowy pożyczki zawartej w dniu 24 lipca 2013 r. pomiędzy (...) w W. a J. O. wskazując, że pozwany odpowiada za zapłatę tej należności jako dłużnik rzeczowy. Pozwany, jako właściciel nieruchomości obciążonej hipoteką, jako dłużnik rzeczowy, rzeczywiście jest zobowiązany do zaspokojenia wymagalnej wierzytelności zabezpieczonej hipoteką do wysokości ustanowionego zabezpieczenia hipotecznego. Sens hipoteki polega bowiem właśnie na tym, aby w sytuacji nieuzyskania zaspokojenia od dłużnika osobistego wierzyciel mógł uzyskać zaspokojenie od dłużnika rzeczowego – do wysokości hipoteki – pomimo tego, że żaden stosunek obligacyjny pomiędzy nimi nie istnieje. (porównaj wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 sierpnia 2004 r., IV CK 606/03). Skoro będąca dłużnikiem osobistym powoda J. O. nie spełnia wynikającego z umowy pożyczki świadczenia pieniężnego, powód może wszcząć egzekucję przeciwko pozwanemu będącemu dłużnikiem rzeczowemu, ale przedtem uzyskać musi przeciwko niemu tytuł wykonawczy.

Jak już wyżej wskazano powód wykazał istnienie wierzytelności dochodzonej pozwem i jej wysokość oraz udowodnił, że wierzytelność ta została zabezpieczona w całości hipoteką skutecznie ustanowioną na nieruchomości będącej własnością pozwanego. Sporna pozostawała jeszcze kwestia skuteczności wypowiedzenia wierzytelności zabezpieczonej hipotecznie wobec pozwanego.

Jak wynika z art. 78 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece jeżeli wymagalność wierzytelności hipotecznej zależy od wypowiedzenia przez wierzyciela, wypowiedzenie jest skuteczne względem właściciela nieruchomości niebędącego dłużnikiem osobistym, gdy było dokonane w stosunku do niego. Pozwany twierdził, iż nie otrzymał oświadczenia powoda o wypowiedzeniu wierzytelności zabezpieczonej hipotecznie, w związku z czym wypowiedzenie to nie mogło odnieść skutku.

Odnosząc się do tej kwestii w pierwszym rzędzie należy zauważyć, że oświadczenie o wypowiedzeniu wierzytelności hipotecznej przesłane zostało pozwanemu na adres jego zamieszkania wskazany w oświadczeniu o ustanowieniu hipoteki, pod którym pozwany cały czas zamieszkuje. Pozwany, jak to wykazał powód, nie odebrał kierowanej do niego przesyłki poleconej zawierającej oświadczenie o wypowiedzeniu wierzytelności zabezpieczonej hipotecznie, choć ta była dwukrotnie awizowana przez doręczyciela. Pozwany nie wykazał jednocześnie, by istniały jakiekolwiek powody, dla jakich nie mógł przesyłki tej odebrać. Zgodnie z art. 61 § 1 kc oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwila, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Ponieważ pozwany mógł się zapoznać z treścią przesłanego mu oświadczenia o wypowiedzeniu wierzytelności zabezpieczonej hipotecznie a nie odbierając korespondencji w tym przedmiocie do niego kierowanej, sam z tego zrezygnował, uznać należało, że oświadczenie to zostało mu złożone skutecznie. Dodatkowo należy też dodać, że w doktrynie i orzecznictwie utrwalony jest pogląd, że doręczenie przez sąd właścicielowi obciążonej nieruchomości odpisu pozwu wierzyciela można uznać za równoznaczne z doręczeniem mu oświadczenia o wypowiedzeniu wierzytelności hipotecznej. (patrz wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 3 listopada 2016 r., sygn. I ACa 774/16, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 28 sierpnia 2015 r., sygn. I ACa 1835/14).

Ponieważ całość należności dochodzonej w pozwie jest zabezpieczona hipoteką ustanowioną na nieruchomości pozwanego Sąd uwzględnił żądanie zgłoszone w pozwie zastrzegając jednocześnie, z uwagi na charakter odpowiedzialności dłużnika hipotecznego, że zgodnie z art. 319 kpc jego odpowiedzialność jest ograniczona do obciążonej nieruchomości.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 kpc kierując się zasadą odpowiedzialności za wynik procesu i zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 15.017,00 zł, na którą to kwotę złożyły się wynagrodzenie pełnomocnika powoda w kwocie 15.000,00 zł ustalone stosownie do treści § 2 pkt 8 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. poz. 1800 ze zm.) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł.

Pomimo tego, iż pozwany przegrał sprawę i w myśl zasady odpowiedzialności finansowej za wynik sporu powinien ponieść koszty opłaty od pozwu, od uiszczenia której powód był zwolniony, Sąd nie obciążył go tymi kosztami, na co pozwala mu przepis art. 102 kpc. Sąd uznał bowiem, iż obciążeniu pozwanego bardzo wysoką w stosunku do jego dochodów opłatą od pozwu sprzeciwiają się względy słuszności.