Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 23 maja 2018 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Barbara Bojakowska

Sędziowie SSO Elżbieta Zalewska-Statuch

SSO Joanna Składowska

Protokolant sekretarz sądowy Elwira Kosieniak

po rozpoznaniu w dniu 23 maja 2018 roku w Sieradzu

na rozprawie sprawy

z wniosku A. T.

z udziałem G. T.

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji wnioskodawczyni i uczestnika postępowania

od postanowienia Sądu Rejonowego w Sieradzu

z dnia 10 stycznia 2018 roku, sygnatura akt I Ns 1635/16

postanawia:

1.  z apelacji obojga zainteresowanych zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że:

a.  w punkcie III. B) wysokość należnej wnioskodawczyni od uczestnika postępowania dopłaty obniżyć ze 146 302 do 130 425,36 (sto trzydzieści tysięcy czterysta dwadzieścia pięć i 36/100) złotych, określając jej płatność w dwóch ratach po 65 212,68 (sześćdziesiąt pięć tysięcy dwieście dwanaście i 68/100) złotych: pierwsza płatna w terminie do 23 lipca 2018 r., a druga w terminie do 30 czerwca 2019 r.;

b.  w punkcie I. 46) sformułowanie „pług dwuskibowy (...)” zastąpić sformułowaniem „pług trzyskibowy (...)”;

c.  dodać punkt VII w brzmieniu: „zobowiązać A. T. do wydania G. T. ruchomości w postaci płyty gazowej w zabudowie i stołu z krzesłami określonych w punkcie I. 16) oraz I. 27);

2.  oddalić obie apelacje w pozostałym zakresie;

3.  ustalić, iż każdy z zainteresowanych ponosi koszty związane ze swoim udziałem w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt I Ca 87/18

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z 10 stycznia 2018 r., wydanym w sprawie sygn. akt I Ns 1635/16, Sąd Rejonowy w Sieradzu:

I. ustalił, że w skład majątku wspólnego byłych małżonków G. T. i A. T., co do których Sąd Okręgowy w Sieradzu prawomocnym wyrokiem rozwodowym z dnia 25 listopada 2014 r., wydanym w sprawie o sygn. akt I 1C 41/14 zniósł majątkową wspólność ustawową wynikającą z zawartego przez ww. osoby w dniu 20 października 2007 r. związku małżeńskiego,

A) wchodzą ruchomości takie jak:

1)  pralka automatyczna o wartości 0 złotych,

2)  meble skórzane w postaci kanapy, fotela jednoosobowego i fotela dwuosobowego o wartości 4.900 zł;

3)  zestaw mebli w postaci komody, biurka, komody narożnej, kwietnika i barku o wartości 6.050 zł;

4)  trzy sztuki dywanów o wartości 360 zł;

5)  stół z dwunastoma krzesłami o wartości 3.200 złotych,

6)  dwie sztuki firan o wartości 500 zł;

7)  rolety rzymskie o wartości 300 zł;

8)  firany białe bez wzorów o wartości 180 zł;

9)  osiem ręczników o wartości 280 zł;

10)  cztery karnisze okienne o wartości 400 zł;

11)  cztery obrusy i bieżnik o wartości 270 zł;

12)  aparat fotograficzny o wartości 800 zł;

13)  lodówko-zamrażarka w zabudowie o wartości 0 zł;

14)  piekarnik w zabudowie o wartości 660 zł;

15)  zmywarka w zabudowie o wartości 600 zł;

16)  płyta gazowa w zabudowie o wartości 300 zł;

17)  okap kuchenny o wartości 335 zł;

18)  meble kuchenne o wartości 4.200 zł;

19)  zlewozmywak o wartości 130 zł;

20)  zamrażarka o wartości 660 zł;

21)  lustro o wartości 50 zł;

22)  wersalka o wartości 200 złotych,

23)  szafy ubraniowe z lustrem o wartości 400 zł;

24)  łóżko dziecięce 90x200 o wartości 130 zł;

25)  TV L. (...) 532 z 2013 roku o wartości 600,00 złotych,

26)  dywan o wartości 120 zł;

27)  stół kuchenny z krzesłami o wartości 1.040 zł;

28)  dwa ręczniki o wartości 40 zł;

29)  grill ogrodowy o wartości 100 zł;

30)  turystyczna płyta gazowa o wartości 80 zł;

31)  kwiaty doniczkowe o wartości 30 zł;

32)  oświetlenie balkonowe o wartości 80 zł;

33)  kserokopiarka o wartości 200 zł;

34)  trzysta sztuk skrzyniopalet drewnianych o wartości 10.800 zł;

35)  dziewięć sztuk lamp o wartości 1.460 zł;

36)  sadzarka do ziemniaków rok produkcji 2009 nr fabryczny 200, czterorzędowa koloru czerwonego o wartości 4.000 zł;

37)  sadzarka do kapusty koloru niebieskiego o wartości 2.170 zł;

38)  talerzówka (...) F. o wartości 2.040 zł;

39)  kombajn A. (...) zakupiony w 2011 roku o wartości 10.696 złotych;

40)  deszczownia (...) o wartości 24.000 złotych,

41)  agregat chłodniczy (...) o wartości 16.800 zł;

42)  opryskiwacz (...) o wartości 9.427 zł;

43)  agregat uprawowy (...) rok produkcji 2009 o wartości 6.927 zł;

44)  agregat podorywkowy (...) m o wartości 6.720 zł;

45)  siewnik do poplonów A. o wartości 2.800 zł;

46)  pług obracalny (...) o wartości 12.096 zł;

47)  ciągnik (...) z 2009 roku nr rej. (...) o wartości 86.300 zł,

48)  siewnik do zboża (...) o wartości 1.600 zł;

B) środki finansowe:

1) ze sprzedaży siewnika do nawozu F. - 506 zł;

2) zgromadzone na rachunku w Banku Spółdzielczym w S. o numerze (...) w kwocie 12,47 zł;

3) zgromadzone na rachunku w Banku (...) S. A. o numerze (...) o wartości 19,28 zł;

4) zgromadzone na rachunku w Banku (...) S.A. o numerze (...) w kwocie 187,76 zł;

II. ustalił równe udziały stron postępowania w majątku wspólnym;

III. dokonał podziału majątku wspólnego G. T. i A. T. oraz rozliczenia A) nakładów z majątku wspólnego stron na majątek osobisty uczestnika postępowania G. T. na:

1) nieruchomości położonej w miejscowości (...) gminy W., powiatu (...) o wartości 27.562,00 zł;

2) nieruchomości rolnej oznaczonej numerem ewidencyjnym działki (...) w postaci budowy studni głębinowej o wartości 10.000 zł;

3) spłatę w okresie małżeństwa kredytu preferencyjnego uczestnika nr (...) w (...) S.A. z dnia 6 lipca 2006 roku na budowę przechowalni w zakresie kwoty 72.280 zł;

4) spłatę zobowiązania G. T. wobec jego siostry w kwocie 7.000 zł;

B) nakładów z majątku osobistego wnioskodawczyni A. T. na majątek wspólny stron z tytułu odkupionych jednostek uczestnictwa z Funduszu (...) i Subfunduszu o wartości 15.139 zł;

w ten sposób, że opisane w punktach od I. A) 1) do I A) 12) i I B) 4) składniki majątkowe przyznał na wyłączną własność A. T., zaś pozostałe składniki majątkowe opisane w punktach od I A) 13) do I. A) 48) oraz od I B) 1) do I B) . 3) na wyłączną własność G. T. z dopłatą na rzecz wnioskodawczyni od uczestnika postępowania w kwocie 146.302 zł, płatną w pięciu równych ratach po 29.260,40 zł, z tym że I rata płatna w terminie dwóch miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, a kolejne do końca czerwca każdego kolejnego roku kalendarzowego poczynając od 2019 r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat;

IV. zasądził od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawczyni kwotę 500 zł tytułem zwrotu połowy opłaty sądowej;

V. nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Sieradzu tytułem brakujących wydatków:

a) od A. T. kwotę 2.359,89 zł,

b) od G. T. kwotę 2.859,89 zł;

VI. ustalił, że w pozostałym zakresie wnioskodawczyni i uczestnik postępowania ponoszą koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

Rozstrzygnięcie zapadło przy następujących ustaleniach i wnioskach:

A. T. i G. T. zawarli związek małżeński w dniu 20 października 2007 r. Wyrokiem Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 25 listopada 2014 r., wydanym w sprawie sygn. akt I 1C 41/14 małżeństwo zainteresowanych zostało rozwiązane przez rozwód. Orzeczenie rozwodowe uprawomocniło się w dniu 17 grudnia 2014 r. Wnioskodawczyni i uczestnik postępowania mają z małżeństwa dwie małoletnie córki: 10 letnią W. i 7 letnią I., które zamieszkują obecnie z wnioskodawczynią. W trakcie trwania małżeństwa zainteresowani nie zawierali umów majątkowych małżeńskich.

Po zawarciu małżeństwa wnioskodawczyni dokonała wycofania jednostek uczestnictwa Funduszu (...) Stabilnego Wzrostu (...) (za 7.000 zł w 2010 r.) i subfunduszu (...) zrównoważony (łącznie za 8.138,76 zł w 2007, 2011 i 2012 r.), uzyskując z tego tytułu razem kwotę 15.139 zł, którą to przeznaczyła na zakup składników majątku wspólnego stron.

W czasie małżeństwa strony postępowania ze środków wspólnych wykonały na działce (...) należącej do uczestnika postepowania budowę studni głębinowej za kwotę 10.000 złotych.

W dniu 23 października 2003 r. R. T. darował G. T. nieruchomość rolną położoną w miejscowości O. o powierzchni 11,10 ha oznaczoną jako działki o numerach ewidencyjnych (...), objętą KW nr (...). W związku z tą darowizna i na żądanie darczyńcy - G. T. ustanowił nieodpłatnie na nabytej nieruchomości na rzecz R. i M. małż. T. dożywotnią służebność osobistą, polegająca na prawie korzystania z czterech izb od strony południowo - północnej w budynku mieszkalnym oraz z pomieszczeń i urządzeń przeznaczonych do wspólnego użytku mieszkańców tego budynku. R. T. w akcie notarialnym oświadczył ponadto, że zobowiązuje G. T. do wypłacenia jego córce W. T. w ciągu 10 lat od daty tego aktu kwoty pieniężnej, która będzie odpowiadała wartości 700 kwintali pszenicy według cen rynkowych obowiązujących w chwili spełnienia zobowiązania. G. T. przyjął na siebie ww. zobowiązanie.

Strony postepowania w czasie małżeństwa z majątku wspólnego przekazały siostrze uczestnika W. M. tytułem realizacji ww. zobowiązania latem 2011 r. kwotę 7.000 zł złotych.

Wcześniej odbyło się w OSP w B. wesele siostry uczestnika W., które było finansowane przez rodziców uczestnika z ich oszczędności. Wesele to było urządzone metodą gospodarczą na 150 osób. Środki na organizacje wesela pochodziły m.in. ze sprzedaży należącego do R. i M. T. ciągnika (...).

R. T. po przekazaniu gospodarstwa rolnego synowi nadal pomagał w jego prowadzeniu wraz z żoną M. T.. R. T. po przekazaniu gospodarstwa otrzymywał rentę chorobową w kwocie 700 złotych miesięcznie, a następnie emeryturę w kwocie 900 złotych miesięcznie. Podobną kwotę emerytury i renty otrzymywała też M. T..

Z oszczędności R. i M. T. zakupili też w 2004 - 2005 r. działkę budowlaną w B. bratu uczestnika i finansowali studia wyższe córki W. T..

W 2008 r. A. T. ukończyła kurs z zakresu zatrudnienia i płac, zaś w

2010 r. dwusemestralne studia podyplomowe wiedzy o Unii Europejskiej (...) na Uniwersytecie Przyrodniczym we W..

W 2006 r. G. T. zamówił u K. S. wykonanie drzwi do przechowali z powierzonego mu materiału w postaci płyty warstwowej. Łącznie K. S. zamontował w przechowalni G. T. trzy drzwi, z tym że jedne drzwi zewnętrze, a dwa wewnętrzne. Koszt usługi wynosił 1.000 zł za jedne drzwi.

W czasie małżeństwa A. i G. T. zakupili ruchomości takie jak: pralka automatyczna, meble skórzane w postaci kanapy, fotela jednoosobowego i fotela dwuosobowego, zestawu mebli składającego się z komody, biurka, komody narożnej, kwietnika i barku, cztery sztuki dywanów, stół z dwunastoma krzesłami, firany; rolety rzymskie, dziesięć ręczników, cztery karnisze okienne, cztery obrusy i bieżnik; aparat fotograficzny, lodówko-zamrażarka w zabudowie piekarnik w zabudowie, zmywarka w zabudowie; płyta gazowa w zabudowie; okap kuchenny meble kuchenne; zlewozmywak; zamrażarka; lustro; wersalka, szafy ubraniowe z lustrem, łóżko dziecięce 90x200; TV L. (...) 532 z 2013 r., stół kuchenny z krzesłami, grill ogrodowy, turystyczna płyta gazowa; kwiaty doniczkowe; oświetlenie balkonowe; kserokopiarka, trzysta sztuk skrzynio-palet drewnianych, dziewięć sztuk lamp; sadzarka do ziemniaków rok produkcji 2009 nr fabryczny 200, czterorzędowa koloru czerwonego, sadzarka do kapusty koloru niebieskiego; talerzówka (...) F.; kombajn A. (...) zakupiony w 2011 r. deszczownia (...), agregat chłodniczy (...); opryskiwacz (...), agregat uprawowy (...)rok produkcji 2009; agregat podorywkowy (...) m, siewnik do poplonów A.; pług obracalny (...), ciągnik (...) z 2009 r. nr rej. (...), siewnik do zboża (...); siewnika do nawozu F.. Strony postepowania dokonały też remontu nieruchomości położonej w miejscowości (...) należącej do uczestnika postepowania w postaci m.in. prac elektrycznych, w tym wymiany gniazd, kontaktów, wykonania dodatkowych punktów, prac remontowych polegających na położeniu gładzi gipsowych, listew, tapet, sztukaterii, glazury w całym domu, parkietu w salonie i na korytarzu, demontażu i ponownego montażu schodów, poręczy, szafki na buty, szafy w zabudowie na korytarzu, drzwi dębowych do pokoi, paneli, grzejników P. i żeberek.

Małżonkowie zakupili też piec C.O. (...) E.-M. 30 KW oraz betonowe ogrodzenie, które to elementy zostały zamontowane na nieruchomości uczestnika postepowania.

W dniu 25 marca 2009 r. G. T. zawarł jako beneficjent z Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Ł. umowę przyznania pomocy nr (...)- (...)- (...), mającą na celu modernizacje parku maszynowego poprzez jego uzupełnienie o nowe maszyny i urządzenia niezbędne do poprawnego i bardziej efektywnego wykonywania prac w gospodarstwie położonym w (...). Na podstawie ww. umowy Agencja zobowiązała się do wypłaty uczestnikowi kwoty 140.080 zł, ale nie więcej niż 50 % poniesionych kosztów kwalifikowanych operacji. Uczestnik zawierając ww. umowę zobowiązał się do wypełnienia szeregu warunków. Zgodnie z § 10 ust. 2 uczestnik załączył do ww. umowy oświadczenie A. T. o wyrażeniu zgody na jej zawarcie. W związku z ww. umową uczestnik zaciągnął kredyt nieodnawialny w kwocie 200.000 zł nr (...) w z okresem kredytowania od 8 lipca 2009 r. do 30 czerwca 2017 r. Kredyt ten został spłacony do 17.12.2014 roku w zakresie kwoty 171.545 zł. W kwocie tej znajdowała się dotacja unijna wynikająca z umowy nr (...) w kwocie 128.885 zł, która wpłynęła po wypełnieniu jej warunków.

Rynkowa wartość nakładów stanowiących elementy budynku mieszkalnego wynosi 27.562 zł, zaś ułamkowy udział nakładów małżonków w wartości domu według cen rynkowych z chwili obecnej, wynosi 10,56 % wartości budynku. Wartość zgłoszonych do rozliczenia lamp w ilości 9 sztuk przy stanie na 17 grudnia 2014 r. w cenach aktualnych wynosi 1.460 zł. Koszt ewentualnego nakładu na drzwi przesuwne położone w obiekcie na działce (...) przy stanie na 17 grudnia 2014 r. w cenach aktualnych wynosiłby 4.070 zł.

Z uwagi na awarię i nieopłacalność naprawy, po uprawomocnieniu orzeczenia rozwodowego uczestnik postepowania zezłomował siewnik do nawozu F., uzyskując z tego tytułu po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej kwotę około 500 złotych, z których nie rozliczył się z wnioskodawczynią.

Wyprowadzając się od uczestnika A. T. zabrała ze sobą do nowego miejsca zamieszkania ruchomości, tj. pralkę automatyczną, meble skórzane w postaci kanapy, fotela jednoosobowego i fotela dwuosobowego; zestaw mebli w postaci komody, biurka, komody narożnej, kwietnika i barku; trzy sztuki dywanów; stół z dwunastoma krzesłami, dwie sztuki firan; rolety rzymskie, firany białe bez wzorów; osiem ręczników; cztery karnisze okienne; cztery obrusy i bieżnik oraz aparat fotograficzny.

Stan środków finansowych na dzień 17 grudnia 2014 r. wynosił:

- na rachunku w Banku Spółdzielczym w S. o numerze (...), z którego korzysta uczestnik - 12,47 zł;

- na rachunku w Banku (...) S. A. o numerze (...) z którego korzystał uczestnik - 19,28 zł;

- zaś na rachunku w Banku (...) S.A. o numerze (...) z którego korzystała wnioskodawczyni - 187,76 zł.

Przed zawarciem małżeństwa uczestnik zaciągnął w 2006 r. kredyt preferencyjny (...) w kwocie 150.000 zł na budowę przechowali z okresem kredytowania od dnia 6 lipca 2006 roku do 31 maja 2021 r. W okresie małżeństwa strony postępowania wpłaciły z majątku wspólnego na poczet ww. kredytu preferencyjnego uczestnika nr (...) w (...) S.A. kwotę 72.280 zł (150.000 zł - 77.720 zł). Ponadto ww. bank udzielił również kredytu nieodnawialnego (...) w kwocie 200.000 zł z okresem kredytowania od dnia 8.07.2009 roku do dnia 30.06.2017 roku, którego saldo zadłużenia na dzień 17 grudnia 2014 r. wynosiło 28.455 zł.

Strony postepowania posiadały w Banku Spółdzielczym w S. na dzień 17 grudnia 2014 r. zadłużenie z tytułu: kredytu inwestycyjnego w kwocie 54.000 zł, z tytułu umowy kredytowej nr (...) z dnia 10 marca 2011 r. na kwotę 72.000 zł i z tytułu kredytu obrotowego w kwocie 10.000 zł udzielonego na podstawie umowy kredytowej nr (...) z dnia 20 lutego 2013 r. w łącznej kwocie 28.000 zł.

G. T. w okresie od 1 stycznia 2014 r. do 17 grudnia 2014 r. posiadał w Banku (...) S.A. dwa rachunki bieżące. Bank ten udzielił uczestnikowi czterech kredytów na działalność gospodarczą (...) (...) tj.: w dniu 9 lutego 2011 r. w kwocie 50.000 zł, co do którego saldo zadłużenia na 17 grudnia 2014 r. wynosiło 13.180 zł; w dniu 20 września 2011 r. w kwocie 70.000 zł, co do którego saldo zadłużenia na 17 grudnia 2014 r. wynosiło 29.410 zł, w dniu 4 kwietnia 2012 r. w kwocie 35.000 zł, którego saldo na dzień 17 grudnia 2014 r. wynosiło 18.350 zł, 15 października 2012 r. w kwocie 60.000 zł co do którego saldo zadłużenia na dzień uprawomocnienia się orzeczenia rozwodowego stron wynosiło 37.880 zł.

Część ww. kredytów była przeznaczana na spłatę poprzednio zaciągniętych zobowiązań, a część na zakup maszyn i urządzeń oraz bieżące utrzymanie.

A. T. ma obecnie 35 lat. Z zawodu jest nauczycielem. Zatrudniona jest w charakterze pracownika doradztwa rolniczego w ośrodku w K.. W 2011 i 2012 r. strony postepowania żyły w zgodzie. Wypłacane w 2011 i 2012 r. z konta bankowego środki finansowe wnioskodawczyni przeznaczała na utrzymanie domu i gospodarstwa rolnego. Wnioskodawczyni w czasie małżeństwa poza pracą zawodową w ośrodku doradztwa rolniczego w K. zajmowała się prowadzeniem domu i opieką nad dziećmi. Wspomagała też męża w pracach biurowych związanych z wypełnianiem wniosków o dotacje unijne, czy przygotowując posiłki, także dla pracowników najemnych. Obecnie wnioskodawczyni mieszka w wynajętym mieszkaniu. Za spłatę otrzymaną od uczestnika wnioskodawczyni planuje zakup mieszkania, w którym zamieszka wraz z córkami stron.

G. T. ma 42 lata. Z zawodu jest rolnikiem. Wnioskodawca utrzymuje się z dochodów z gospodarstwa rolnego, które nastawione jest na produkcję młodych ziemniaków, ogórków i kapusty. Przychody z ww. produkcji uczestnik uzyskuje przede wszystkim w czerwcu każdego roku. Uczestnik nadal zamieszkuje w wyremontowanym w czasie małżeństwa stron domu położonym w (...) i korzysta z pozostawionych przez wnioskodawczynię części ruchomości zakupionych po ich ślubie. W bazie danych Starostwa Powiatowego w S. w grudniu 2016 r. na G. T. w systemie danych figurowany jako zarejestrowane następujące pojazdy: ciągnik marki N. (...) z 2009 r. nr rej (...), przyczepa rolnicza P., ciągnik U. (...), rok produkcji 1990 nr rej (...), ciągnik marki U. (...), rok produkcji 1996, nr rej (...). Gospodarstwo uczestnika ma 13 ha i dodatkowo dzierżawi ziemię. W czerwcu 2017 r. G. T. miał około 70.000 zł przychodów ze zbiorów ziemniaków oraz 7.000 zł przychodów z pszenicy i 30.000 zł przychodów z kapusty (...). Uczestnik posiada obciążenia kredytowe. Część kredytów ma raty kwartalne w kwocie około 4.500 zł, a część półroczne w kwotach po 15.000 zł. Łącznie uczestnik spłaca około 50.000 zł rocznie kredytów. Płaci też alimenty w kwocie 1.100 zł miesięcznie na obie córki. Całe gospodarstwo uczestnika jest obciążone hipoteką dotyczącą kredytu na budowę przechowalni. Uczestnik nie ma oszczędności.

A. T. i G. T. w czasie małżeństwa nie byli uzależnieni od alkoholu, narkotyków czy hazardu. A. T. dobrze zajmował się wspólnymi dziećmi stron i domem. Nie było w tym zakresie żadnych zaniedbań.

Dokonując ustaleń faktycznych w sprawie, Sąd Rejonowy nie dał wiary zeznaniom wnioskodawczyni w tej części, w której wskazała ona, iż przekazała wraz z byłym mężem jego siostrze kwotę 20.000 zł oraz, iż w czasie małżeństwa strony dokonały również nakładu na majątek osobisty uczestnika postepowania w postaci montażu drzwi z płyty warstwowej do przechowalni i zakupiły do majątku wspólnego samochód ciężarowy marki S.. Pierwszej z ww. okoliczności zaprzeczył nie tylko uczestnik, który konsekwentnie wskazywał, iż przekazana jego siostrze kwota wynosiła 7.000 złotych, ale również świadek, tj. osoba, która ww. sumę odbierała, a zatem jest najbardziej zorientowana co do rozliczeń z bratem. Zeznaniom wnioskodawczyni co do poczynienia z majątku wspólnego nakładu również na drzwi do przechowalni przeczą zaś nie tylko zeznania świadka K. S., który jest dla stron osobą obcą i nie ma interesu aby przedstawiać okoliczności korzystnie dla którejkolwiek ze stron, ale również informacje zawarte w dokumencie zakupu płyty warstwowej na wykonanie tych drzwi w dniu 15 listopada 2006 r., a zatem na prawie rok przed zawarciem przez strony małżeństwa. Co do zakupu samochodu marki S., Sąd dysponował co do tej okoliczności dowodem z dokumentu w postaci faktury i kserokopii dowodu rejestracyjnego, których wnioskodawczyni nie zdołała podważyć.

Sąd nie dał też wiary zeznaniom uczestnika i będącego jego ojcem świadka R. T. w tym zakresie, w którym wskazali oni, iż rodzice G. T. finansowali zakup pieca C.O. i płotu na nieruchomości uczestnika. Skoro bowiem rodzice uczestnika od przekazania gospodarstwa utrzymywali się z niewielkich świadczeń emerytalno - rentowych, a posiadane wcześniej oszczędności wydatkowali na zakup drugiemu synowi działki budowlanej, czy też utrzymanie córki na studiach wyższych oraz na wesele córki i dołożenie do zakupu nowego samochodu ciężarowego to trudno przyjąć, że pozostały im jeszcze jakieś środki na piec, czy ogrodzenie. Rodzice uczestnika z pewnością wydatkowali też bowiem pieniądze na bieżące utrzymanie, w tym np. leki, czy zakup paliwa i ubezpieczenia samochodów.

Sąd nie dał też wiary zeznaniom uczestnika, że wnioskodawczyni wypłaciła bez zgody i wiedzy męża znaczne kwoty rzędu kilkunastu tysięcy złotych i przeznaczyła na zakup nieujawnionych składników majątkowych. G. T. w żaden sposób nie udowodnił ww. okoliczności, a wnioskodawczyni stanowczo temu zaprzeczyła. Ponadto, skoro jak wynika z zeznań stron w 2011 r. małżonkowie żyli w zgodzie i nie było między nimi żadnych nieporozumień, to trudno przyjąć, że pobrane przez wnioskodawczynię środki wydatkowane były na inny cel niż prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego, w tym na wydatki potrzebne do prowadzenia gospodarstwa rolnego.

Punkt wyjściowy dla rozważań Sądu stanowiła okoliczność, iż wspólność ustawowa małżeńska pomiędzy byłymi małżonkami A. T. a G. T. powstała w dniu 20 października 2007 r. i istniała do uprawomocnienia się wyroku orzekającego rozwód, czyli do dnia 17 grudnia 2014 r. Zainteresowani nie zawierali bowiem umów majątkowych małżeńskich.

W ocenie Sądu pierwszej instancji, w świetle całokształtu okoliczności niniejszej sprawy, biorąc pod uwagę cały czas trwania związku małżeńskiego stron, nie ma podstaw do ustalenia, że strony przyczyniały się w różnym stopniu do powstania majątku dorobkowego. Uczestnik, na którym spoczywał ciężar wykazania i udowodnienia okoliczności wskazujących na fakt istotnej dysproporcji w pomnażaniu majątku wspólnego, nie uczynił tego w sposób przekonywujący, zwłaszcza, iż zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie poglądem, dla ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym konieczne jest, by dysproporcje te były uchwytne i wymierne finansowo, a zaniedbania jednej ze stron miały charakter długotrwały, zawiniony, a nawet nosiły cechy rażącego lub uporczywego uchylania się od przyczyniania się do powstania majątku wspólnego stosownie do posiadanych sił i możliwości zarobkowych (orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 30 listopada 1972 r., III CRN 235/72, OSNC 1973/10/174, z dnia 26 listopada 1973 r. III CRN 227/73, OSNC 1974/11/189). Nadto za ustaleniem nierównych udziałów w majątku wspólnym przemawiać muszą ważne powody, które należy oceniać mając na uwadze całokształt postępowania małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 października 1974 r., III CRN 190/74, niepubl.).

W niniejszej sprawie w ocenie Sądu Rejonowego trudno dopatrzyć się uchwytnych i wymiernych finansowo dysproporcji w przyczynianiu się wnioskodawczyni i uczestnika do powstawania majątku wspólnego. Ponadto brak jest ważnych powodów przemawiających za ustaleniem na tej podstawie nierównych udziałów na korzyść uczestnika. W rodzinie zainteresowanych ukształtował się - przy akceptacji obu stron - tradycyjny podział ról, polegający na tym, że to przede wszystkim uczestnik zajmował się zarabianiem na utrzymanie rodziny i pracą fizyczną w prowadzonym gospodarstwie rolnym, zaś uczestniczka poza pracą zawodową w ośrodku doradztwa rolniczego w K. zajmowała się prowadzeniem domu i opieką nad córkami stron, wspomagając męża w pracach biurowych związanych z wypełnianiem wniosków o dotacje unijne, czy przygotowując posiłki, także dla sezonowych pracowników najemnych. Uczestnik nie wykazał, aby A. T. nie wywiązywała się należycie ze swoich obowiązków związanych z prowadzeniem domu i opieką nad dziećmi. Nawet zatem przy uwzględnieniu faktu, że uczestniczka nie pracowała na co dzień w gospodarstwie rolnym męża, czy przynosiła do domu mniej pieniędzy niż uczestnik, nie sposób postawić tezy, że wnioskodawczyni nie przyczyniała się w tym samym stopniu do powstania majątku wspólnego poprzez osobiste starania na rzecz domu i dzieci.

Zdaniem Sądu, w świetle powyższych rozważań nie można uznać, że wnioskodawczyni nie przyczyniała się, stosownie do swoich sił i możliwości, do zaspokajania potrzeb wspólnej rodziny zainteresowanych. Z drugiej strony, nie sposób uznać by A. T. trwoniła wspólny majątek stron, co mogłoby świadczyć o istnieniu „ważnych powodów” w rozumieniu art. 43 § 1 k.r.o., uzasadniających ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym uczestników. Nie można zaś w ocenie Sądu przyjąć, iż angażowanie się przez rodziców uczestnika w pomoc uczestnikowi w prowadzenie gospodarstwa rolnego, czy opiece nad wnukami powinno zadecydować o ustaleniu nierównych udziałów w majątku stron.

Analizując przepisy prawa materialnego regulujące kwestie związane z podziałem majątku wspólnego małżonków (art. 43 i 45 - 46 k.r.o., przy odpowiednim zastosowaniu art. 1035-1046 oraz art. 213-218 k.c.) i biorąc pod uwagę, iż zasadą jest, że podział majątku wspólnego obejmuje składniki należące do tego majątku w dacie ustania wspólności oraz istniejące w chwili dokonywania podziału, a podlegają mu wyłącznie aktywa majątkowe, a nie pasywa, a rozliczeniu w postępowaniu działowym podlegają jedynie długi związane z majątkiem wspólnym i ciążące na obojgu małżonkach, które zostały spłacone przez jednego z nich z jego własnych środków po ustaniu wspólności, a przed podziałem, Sąd pierwszej instancji doszedł do przekonania, że brak jest podstaw do objęcia podziałem czy rozliczeniami wydatków na dokształcanie wnioskodawczyni, które wiązały się z szeroko rozumianym utrzymaniem domu i zaspakajaniem potrzeb wnioskodawczyni. Zauważył przy tym, iż uczestnik nie wykazał, jakie konkretnie koszty zostały poniesione w związku z tym dokształcaniem. Nie wykazał też, jakie ewentualnie nakłady poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny, np. w postaci rozliczeń kredytowych, a niewątpliwie ciążyła na nim w tym przedmiocie inicjatywa dowodowa i obowiązek wskazania konkretnej sumy jakiej rozliczenia z tego tytułu żąda.

Aktualna wartość wszystkich ruchomości stron postępowania i środków finansowych wynosi 225.756,50 zł, z tym że z uwagi na okoliczność poczynienia przez A. T. nakładów na majątek wspólny stron z majątku osobistego pochodzącego z wycofania jednostek uczestnictwa Funduszu (...) Stabilnego Wzrostu (...) (za 7.000 zł w 2010 r.) i subfunduszu (...) zrównoważony (za 8.138,76 zł w 2007, 2011 i 2012 r.) w łącznej kwocie 15.139 zł, Sąd Rejonowy w Sieradzu odjął ww. sumę od kwoty 225.756,50 zł, uzyskując kwotę 210.617,50 zł, zaś część każdego z małżonków 105.308,75 złotych.

Skoro wnioskodawczyni wyprowadzając się od uczestnika postępowania zabrała ze sobą ruchomości nabyte w czasie małżeństwa o łącznej wartości 17.427,76 zł, które Sąd zgodnie z wnioskiem stron przyznał jej z majątku wspólnego, to kwota ta została odjęta od ww. wartości 105.308,75 zł, dając kwotę 87.880,99 zł. Z uwagi jednak na poczynienie w czasie trwania małżeństwa stron nakładów z majtku wspólnego na majątek osobisty uczestnika postepowania, tj. na nieruchomości położonej w miejscowości (...) gminy W., powiatu (...) w postaci prac remontowych o wartości zgodnie z opinią biegłego w kwocie 27.562,00 zł; na nieruchomości rolnej oznaczonej numerem ewidencyjnym działki (...) w postaci budowy studni głębinowej o wartości 10.000 zł; na spłatę w okresie małżeństwa kredytu preferencyjnego uczestnika nr (...) w (...) S.A. z dnia 6 lipca 2006 r. na budowę przechowalni w zakresie kwoty 72.280 zł oraz na spłatę zobowiązania G. T. wobec jego siostry W. M. w kwocie 7.000 zł, kwotę 87.880,99 zł należało powiększyć o połowę wartości ww. nakładów (116.842/2=58.421 zł), uzyskując w ten sposób jako należną wnioskodawczyni od uczestnika postępowanie spłatę kwotę 146.302 zł.

Z uwagi na możliwość rozliczeń miedzy stronami jedynie aktywów i nakładów oraz braku możliwości dzielenia zadłużeń stron (w postaci np. obciążeń kredytowych), Sąd Rejonowy nie uznał za zasadne obniżenia wartości nakładów z majątku wspólnego na majątek odrębny w postaci zadłużeń wobec banków. Sąd nie znalazł też podstaw do wliczenia w skład majątku wspólnego środków na zwrot w okresie małżeństwa kredytów innych niż zaciągniętego przed zawarciem małżeństwa zobowiązania na budowę przechowalni na działce uczestnika. Skoro z środków tych strony nabywały wspólnie bądź samodzielnie, składniki majątkowe, w tym meble i maszyny, które Sąd rozliczył w ramach niniejszego postępowania, to doliczenie spłaconych w czasie małżeństwa rat kredytowych (poza ww. kredytem na przechowalnię) spowodowałoby podwójne policzenie tych samych środków. Podobna sytuacja nastąpiłaby przy wliczeniu do majątku wspólnego dopłaty unijnej na zakup maszyn rolniczych. Skoro kwota dopłaty przeznaczona została na zakup maszyn, tj. ciągnik N. H., to doliczenie do majątku wspólnego całości lub części środków unijnych powodowałoby podwójne rozliczenie tych samych pieniędzy.

Co do samego sposobu podziału, Sąd Rejonowy uwzględnił w tym zakresie zgodne stanowiska zainteresowanych.

O rozłożeniu płatności dopłaty na raty orzeczono na podstawie art. 212 §.3 k.c., biorąc pod uwagę sytuację materialną uczestnika postępowania i sezonowość uzyskiwania przez niego dochodów z prowadzonej produkcji roślinnej w gospodarstwie rolnym, które posiada.

W odniesieniu do brakujących wydatków tymczasowo poniesionych przez Skarb Państwa, Sąd obciążył nimi obie strony po połowie z uwzględnieniem (odjęciem) kwoty 500 zł zaliczki wpłaconej na ten cel przez wnioskodawczynię na podstawie art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

O pozostałych kosztach orzeczono na podstawie art. 520 § 1 k.p.c.

Apelacje od postanowienia Sądu Rejonowego wnieśli oboje zaineresowani.

Wnioskodawczyni zaskarżyła orzeczenie w części dotyczącej ustalenia składników majątku wspólnego stron, ustalenia kwoty spłaty na rzecz wnioskodawczyni oraz terminów realizacji zasądzonych spłat, zarzucając zaskarżonemu postanowieniu:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych polegający na odmowie zaliczenia do nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestnika postępowania spłaconego do dnia 17 grudnia 2014 r. w kwocie 171.545 zł (zaświadczenie (...) z dnia 24 stycznia 2017 r.) kredytu nieodnawialnego (...) zaciągniętego w kwocie 200.000 zł na okres kredytowania od dnia 8 lipca 2009 r. do 30 czerwca 2017 r.;

2.  naruszenie przepisów postępowania mających istotny wpływ na wynik sprawy a mianowicie:

a. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 45 § 1 k.r.o. przez zastosowanie dowolnej, a nie swobodnej oceny materiału dowodowego i przyjęcie, że kwota pomocy udzielonej w ramach (...) Funduszu Rolnego na Rozwój O. (...) w wysokości 128.885 zł nie podlegała zwrotowi przez uczestnika postępowania na rzecz Agencji (...) z siedzibą w W., mimo podnoszenia tej okoliczności przez wnioskodawczynię i braku potwierdzenia dokumentem, że pomoc ta była pod tytułem darmym, jak również pominięcie w procesie orzeczniczym, że co najmniej kwota 42.660 zł kredytu nieodnawialnego oznaczonego nr (...) została spłacona z majątku wspólnego, co stanowi nakład podlegający rozliczeniu w tym postępowaniu i tym samym pozbawienie wnioskodawczyni spłaty o kolejne 21.330 zł;

b. art. 567 § 1 i 3 k.p. w związku z art. 1035 k.c. i art. 212 § 1 i 3 k.c. przez rozłożenie należnej wnioskodawczyni spłaty w sposób faworyzujący uczestnika postępowania z pokrzywdzeniem wnioskodawczyni, która na pełną spłatę zdaniem Sądu Rejonowego ma oczekiwać do czerwca 2022 r. i bez uwzględnienia, że wnioskodawczyni w wyniku rozpadu małżeństwa musi nabyć mieszkanie dla siebie i dzieci, a to wymaga określonej kwoty, a spłaty w 5 ratach rocznych stawiają pod dużym znakiem zapytania osiągnięcie tego celu.

W oparciu o wskazane zarzuty wnioskodawczyni wniosła o:

- ustalenie, że zgodnie z art. 45 § 1 k.r.o. kwota 171.545 zł, jako kwota spłaconego w okresie trwania wspólności ustawowej małżeńskiej kredytu nieodnawialnego (...) zaciągniętego w łącznej kwocie 200.000 złotych podlega rozliczeniu, a to oznacza, że kwota spłaty na rzecz wnioskodawczyni od uczestnika wzrasta z kwoty 146.302 zł do kwoty 232.074,50 zł, a w przypadku udowodnienia, że kwota 128.885 zł nie podlega zwrotowi, o ustalenie, że kwota spłaty wzrasta z kwoty 146.302 zł. do kwoty 167.632 zł;

- ustalenie, że uczestnik postępowania będzie zobowiązany spłacić wnioskodawczynię w dwóch równych ratach: pierwsza do końca miesiąca czerwca 2018 r. druga do 30 czerwca

2019 r.;

- obciążenie kosztami postępowania odwoławczego uczestnika postępowania, w tym kosztami zastępstwa procesowego wnioskodawczyni.

Uczestnik postępowania zaskarżył orzeczenie w części, to jest w punktach I-III, zarzucając:

1. sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego przez:

a. przyznanie uczestnikowi ruchomości, znajdujących się w posiadaniu wnioskodawczym bez zobowiązania do ich wydania;

b. ustalenie, że piec B.” oraz ogrodzenie betonowe zostały sfinansowane przez strony, a nic przez rodziców uczestnika, wbrew przeprowadzonym w sprawie dowodom;

c. przyjęcie wykonania studni głębinowej wg faktycznej wartości usługi, bez uwzględnienia, że została ona sfinansowana ze środków pochodzących z kredytu, niespłaconego do chwili zniesienia wspólności majątkowej;

d. przyjęcie wartości sprzętu rolniczego, zakupionego na kredyt unijny, bez jej obniżenie stosownie do wielkości spłaconego kredytu na dzień ustania wspólności ustawowej;

e. przyjęcie wartości urządzeń rolniczych deszczowni i agregatu chłodniczego zakupionych na kredyt w Banku Spółdzielczym we W. bez jej obniżenia stosownie do wielkości spłaconego kredytu na dzień ustania wspólności majątkowej;

f. ustalenie, że w skład majątku wspólnego wchodzi pług marki U. (...)+1 to jest
czteroskibowy podczas, gdy z zeznań uczestnika i ustaleń biegłej wynika, że jest to pług
Unia +3, czyli trzyskibowy;

g. przyjęcie wartości kombajnu A. wg szacunku biegłej bez uwzględnienia, że został on zakupiony za środki ze sprzedaży innego kombajnu, należącego do majątku osobistego uczestnika;

2. naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, w szczególności:

a. art.43§2 k.r.o. przez nic uwzględnienie żądania ustalenia nierównych udziałów w
majątku wspólnym, mimo spełnienia przesłanek, zawartych w dyspozycji tego przepisu;

b. art. 45 § 1 k.r.o przez rozliczenie kredytu na budowę przechowalni uczestnika
spłaconego w okresie trwania wspólności majątkowej, mimo braku przesłanek do takiego
rozliczenia;

c. art.45 § l k.r.o. przez nie uwzględnienie żądania uczestnika zwrotu nakładów z
majątku wspólnego na majątek osobisty wnioskodawczym w postaci opłaty za jej studia
podyplomowe;

3. naruszenie przepisów postępowania, mające wpływ na wynik sprawy, w szczególności:

a. art. 686 k.p.c. poprzez nie rozstrzygniecie o kredytach, zaciągniętych prze obie strony, a spłaconych w okresie od ustania wspólności majątkowej do wydania orzeczenia, to jest za okres 3 lat, z majątku osobistego uczestnika;

b. art. 212 § 3 k.c. przez rozłożenie dopłaty pieniężnej należnej wnioskodawczyni na zbyt krótki okres.

W oparciu wskazane zarzuty uczestnik wnosił o:

- zmianę zaskarżonego postanowienia i wydanie orzeczenia uwzględniającego powyższe
zarzuty oraz zasądzenie od wnioskodawczym na rzecz uczestnika kosztów postępowania
apelacyjnego;

- ewentualnie uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania wraz z rozstrzygnięciem o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważy, co następuje:

Apelacje zasługiwały na uwzględnienie jedynie w części.

Przede wszystkim, wbrew zarzutom skarżących, Sąd Rejonowy w zasadzie poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, w takim zakresie, na jaki zezwalały przeprowadzone dowody, po dokonaniu ich oceny zgodnie z kryteriami wskazanymi w art. 233 k.p.c. Zgodnie z wymogami art. 328 § 2 k.p.c., Sąd Rejonowy wskazał, na jakich dowodach się oparł, a jakim dowodom odmówił wiarygodności i z jakich przyczyn.

Dodatkowo Sąd Okręgowy ustalił zaś, że po ustaniu wspólności ustawowej, tj. w okresie od 17 grudnia 2014 r. do chwili obecnej, G. T. dokonał spłaty następujących zobowiązań:

- kredytu inwestycyjnego udzielonego G. T. i A. T. przez Bank Spółdzielczy w S. w dniu 10 marca 2011 r. (umowa nr (...)) w wysokości 31.500 zł;

- kredytu inwestycyjnego udzielonego przez (...) nr umowy (...) w wysokości 30.531,26 zł,

- czterech kredytów (...) ekspres ma działalność gospodarczą w Banku (...) SA w łącznej wysokości 90.215,74 zł.

(zaświadczenia - k. 395, 396, 397, 398)

Skuteczne postawienie zarzutu dokonania błędnych ustaleń, będących konsekwencją niewłaściwej oceny materiału dowodowego wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. Wyrażenie przez stronę odmiennego poglądu, co do oceny poszczególnych dowodów jest jej prawem, jednakże możliwość przedstawienia innej wersji stanu faktycznego, nie świadczy jeszcze o nadużyciu swobodnej oceny dowodów. Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł wyrażonych w art. 233 § 1 k.p.c. i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne.

Odnosząc się w pierwszym rzędzie w tym kontekście do apelacji wnioskodawczyni należy wskazać, że wbrew postawionej w niej tezie, kwota 171.545 zł spłaconego w okresie trwania wspólności ustawowej małżeńskiej kredytu nieodnawialnego (...) nie stanowiła nakładu z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestnika postępowania. Uzyskana suma przeznaczona bowiem została na zakup maszyn i urządzeń, które zostały uznane przez Sąd pierwszej instancji za składniki majątku wspólnego. Został zakupiony m. in. ciągnik (...) za kwotę 189 100 złotych brutto, agregat podorywkowy K., opryskiwacz P., agregat uprawowy L., siewnik poplonów A. (faktury - k. 28-29). Część z zakupionych ruchomości została następnie przewłaszczona na rzecz banku dla zabezpieczenia tego kredytu (umowy z 14 lipca 2009 r. - k 112 - 117) . Wykazane zostało również dokumentem w postaci historii operacji na rachunku, że część zobowiązania w wysokości 128 885 złotych została spłacona z dotacji (k. 195), uzyskanej właśnie na modernizację parku maszynowego poprzez jego uzupełnienie o nowe maszyny i urządzenia.

Zarzuty zaś zawarte w piśmie wnioskodawczyni złożonym w postępowaniu apelacyjnym w dniu 26 kwietnia 2018 r., co do ustaleń w zakresie kwot przekazanych siostrze uczestnika postępowania oraz finansowania jej wesela, uznać należało za pozostające poza zakresem zaskarżenia.

Jeśli chodzi natomiast o apelację uczestnika, to kwestionując ustalenia co do zakupu pieca oraz okoliczności wykonania i sfinansowania ogrodzenia betonowego i wykonania studni głębinowej, skarżący ograniczył się do przedstawiania własnej wersji stanku faktycznego, na żadne błędny w rozumowaniu Sądu pierwszej instancji nie wskazując. Całkowicie gołosłowne jest twierdzenie G. T., że studnia została sfinansowana ze środków z kredytu udzielonego małżonkom przez bank (...). Uczestnik nie wykazał także, że zakup kombajnu A. (...) został sfinansowany ze środków pochodzących ze sprzedaży kombajnu stanowiącego jego majątek osobisty. W aktach brak jest jakichkolwiek danych odnośnie daty owej sprzedaży i uzyskanej kwoty, pozwalających choćby na ustalenie zbieżności czasowej operacji zbycia i zakupu.

Jeśli chodzi o twierdzenie o przyznaniu uczestnikowi pewnych ruchomości będących w posiadaniu wnioskodawczyni, to ta przyznała jedynie, że dotyczy to płyty gazowej (punkt I. 16) oraz stołu kuchennego z krzesłami (punkt I. 27). Zaprzeczyła natomiast, aby była w posiadaniu grilla ogrodowego, turystycznej płyty gazowej, kwiatów doniczkowych, oświetlenia balkonowego i kserokopiarki. Również w tym zakresie G. T. nie przedstawił żadnych dowodów na poparcie swoich twierdzeń. Tym samym uznać należało za zasadny jedynie zarzut braku rozstrzygnięcia w przedmiocie obowiązku wydania ruchomości określonych w punkcie I. 16 i 27 zaskarżonego orzeczenia.

Natomiast rzeczywiście poza sporem pozostawało i wynika to również ze znajdujących się w aktach sprawy dokumentów, że w skład majątku wspólnego zainteresowanych nie wchodził pług dwuskibowy (...), lecz pług trzyskibowy (...), co także uzasadniało stosowną korektę orzeczenia.

Pozostałe z podniesionych zarzutów należało rozpatrywać w kontekście prawidłowości zastosowania prawa materialnego.

W tym zakresie przede wszystkim wskazać należało, że na uznanie nie zasługiwał zarzut naruszenia art. 43 § 2 k.r.o. Sąd Rejonowy trafnie zinterpretował przywołany przepis, wskazując, że do orzeczenia o nierównych udziałach niezbędne jest wystąpienie szczególnych przyczyn, które muszą wystąpić łącznie, a mianowicie ważne powody oraz różny stopień przyczynienia się każdego z małżonków do powstania majątku wspólnego. Co do wskazanych „ważnych powodów”, w doktrynie prawa rodzinnego przyjmuje się, że chodzi tutaj przede wszystkim o nieprawidłowe, rażące lub uporczywe nieprzyczynianie się do zwiększania majątku wspólnego, pomimo posiadanych możliwości zdrowotnych i zarobkowych. W myśl ustalonego orzecznictwa Sądu Najwyższego, za ważne uznane mogą być takie tylko powody, których doniosłość wynika z zasad współżycia społecznego (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 1972 r., III CRN 626/71, LEX nr 7084), a przy ocenie należy mieć na uwadze całokształt postępowania małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej w zakresie wykonywania ciążących na nich obowiązków względem rodziny, którą przez swój związek założyli (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 października 1974r., III CRN 190/74, LEX nr 7598). Jednocześnie wskazać należy, że zgodnie z ogólną zasadą ciężaru dowodu zawartą w art. 6 k.c. oraz 232 k.p.c. przesłanki, o których mowa wyżej musi udowodnić małżonek, który wystąpił z żądaniem ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 października 1997 r., sygn. akt II CKN 348/97, LEX nr 479357).

W świetle powyższego, nie mają szczególnego znaczenia podnoszone przez G. T. okoliczności, że dorobek małżonków powstał na bazie majątku osobistego uczestnika, to jest gospodarstwa rolnego z przechowalnią, niezbędnym sprzętem rolniczym, domem mieszkalnym i zabudowaniami gospodarczymi, a oboje rodzice uczestnika pracowali w gospodarstwie, nie żądając od stron ponoszenia kosztów wyżywienia rodziny i świadczyli bezpłatną opiekę nad dziećmi. Istotny zaś jest ustalony przez Sąd pierwszej instancji fakt, że wnioskodawczyni zgodnie z ustalonym podziałem ról wykonywała swoje obowiązki względem rodziny. Uczestnik nie wykazał także, aby to wnioskodawczyni była wyłącznie winna rozpadowi małżeństwa. Nie przesądza o tym stwierdzenie, że w ostatnich dwóch latach pożycia dochodziło do konfliktów rodzinnych. Żadna z podnoszonych przez uczestnika okoliczności nie wskazuje w sposób oczywisty i jednoznaczny, że to akurat rażąco naganne postępowanie A. T. stanowiło wyłączną przyczynę powstania separacji. Dokonanie ustaleń w tym zakresie wymagałoby całościowej, pogłębionej analizy stosunków rodzinnych, na którą nie pozwalają zaprezentowane dowody.

Nie można się także zgodzić z twierdzeniami uczestnika, że Sąd Rejonowy nie dokonał prawidłowej kwalifikacji długu z tytułu kredytu na budowę przechowalni, zaciągniętego przed ślubem. Chodziło bowiem o wzniesienie nowego budynku na nieruchomości stanowiącej majątek osobisty powoda. Nawet jeżeli małżonkowie uzyskiwali dochody także w oparciu o ten składnik majątku jako element gospodarstwa rolnego uczestnika postępowania, to nie doszło do jego istotnego „wyeksploatowania”. Na dzień ustalania wspólności budynek nadal istniał i wg oświadczenia G. T. na chwilę obecną ma wartość około 300 000 złotych. Warto także zauważyć, że w tym zakresie miał zastosowanie art. 45 § 3 k.r.o., bowiem chodziło o dług jednego z małżonków zaspokojony z majątku wspólnego.

Odnosząc się do kwestii finansowania edukacji wnioskodawczyni wskazać trzeba, że zgodnie z art. 45 k.r.o., nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności.

Nie było również podstaw do zmniejszania wartości ruchomości w związku z istnieniem na dzień ustania wspólności zobowiązań kredytowych.

Natomiast zgodzić się należ z uczestnikiem, że jeżeli Sad Rejonowy przyjął, iż zakupione maszyny i urządzenia rolnicze weszły w skład majątku wspólnego, jego obowiązkiem było rozliczenie części zobowiązań kredytowych, które zostały spłacone przez uczestnika w okresie pomiędzy ustaniem wspólności a wydaniem orzeczenia w sprawie. Chodzi tu oczywiście bądź o te kredyty, które stanowiły dług wspólny małżonków, bądź te, z których uzyskane środki zostały przeznaczone na zakup ruchomości wspólnych. Stosowne żądanie w tym zakresie zostało zgłoszone w piśmie procesowym uczestnika z 3 stycznia 2018 r. (punkt 3 - k. 323).

Jak wskazał Sad Najwyższy w postanowieniu 7 sędziów z dnia 5 grudnia 1978 r., III CRN 194/78, OSNC 1979/11/207, jeśli dług zaciągnięty przez jednego z małżonków w czasie trwania wspólności ustawowej został zużyty na majątek wspólny i spłacony w okresie pomiędzy ustaniem wspólności a podziałem majątku wspólnego, to tak spłacona należność przestaje być długiem i przekształca się w roszczenie o zwrot nakładów na rzecz tego małżonka, który dokonał zapłaty. Roszczenie takie podlega rozliczeniu na podstawie art. 45 k.r.o.

Jeżeli zaś małżonek po ustaniu wspólności majątkowej, a przed podziałem majątku wspólnego, spłacił z własnych środków dług, który powstał w trakcie trwania wspólności ustawowej i był długiem wspólnym małżonków, albo jednego z nich, ale w związku z majątkiem wspólnym, to taki dług, zgodnie z art. 686 k.p.c. w związku z art. 567 § 3 k.p.c., powinien zostać rozliczony w ramach podziału majątku wspólnego (postanowienia SN: z dnia 26 stycznia 1972 r., III CRN 477/71, OSPiKA z 1972 r., nr 9, poz. 174, z dnia 9 września 1976 r., III CRN 83/76, OSPiKA z 1977 r., Nr 9, poz. 157, z dnia 7 czerwca 1984 r., III CRN 111/84, niepubl. oraz z dnia 7 stycznia 2009 r., II CSK 390/08, niepubl.). Podstawę rozliczenia takiego długu nie stanowi jednak art. 45 § 1 k.r.o., gdyż przepis ten dotyczy jedynie wydatków i nakładów dokonanych z majątku osobistego (poprzednio odrębnego) na majątek wspólny albo odwrotnie w trakcie trwania wspólności ustawowej.

W sprawie niniejszej winny być zatem rozliczone kwoty spłacone po ustaniu wspólności ustawowej przez G. T. kredytu inwestycyjnego udzielonego G. T. i A. T. przez Bank Spółdzielczy w S. w dniu 10 marca 2011 r. (umowa nr (...)) w wysokości 31.500 zł (dług wspólny) oraz kredytu inwestycyjnego udzielonego przez (...) nr umowy (...) w wysokości 30.531,26 zł (środki z kredytu przeznaczone były na zakup składników majątku wspólnego).

Nie podlegały natomiast rozliczeniu spłaty z tytułu kredytów w Banku (...) SA na działalność gospodarczą uczestnika postępowania. Były to wyłącznie zobowiązania G. i brak jest podstaw do przyjęcia, aby pozyskane środki służyły zakupowi któregokolwiek ze składników wspólnego majątku. Celem zaciągania tych zobowiązań było finansowanie bieżącej działalności gospodarczej, z której zyski od powstania separacji między małżonkami są wyłącznym udziałem uczestnika.

Jeśli chodzi o apelację wnioskodawczyni, zgodzić należy się z zarzutem naruszenia art. 45 k.r.o. poprzez błędne rozliczenie nakładu z majtku osobistego wnioskodawczyni w wysokości 15.139 złotych. Nie ma przy tym znaczenia nie zawarcie go w apelacji, bowiem naruszenie prawa materialnego sąd odwoławczy zobowiązany jest uwzględniać z urzędu.

Jeżeli wartość majątku wspólnego wynosiła 225.756,51 zł, a wartość udziału każdego z małżonków 112.878,25 zł, dopłata na rzecz wnioskodawczyni winna być powiększona o połowę wartości nakładu z jej majątku osobistego (tę podlegającą zwrotowi przez uczestnika), tj. o 7.569,50 zł.

Następnie należało odjąć wartość składników przyznanych wnioskodawczyni - 17.427,76 zł, dodać połowę wartości nakładów na majątek osobisty uczestnika - 58.421 zł, a na końcu odjąć połowę podlegających rozliczeniu spłaconych przez uczestnika zobowiązań - 30.835,63 zł, co daje ostateczną wysokość dopłaty 130.425,36 zł, która podlegała zasądzeniu.

Sąd Okręgowy podzielił także zarzut wnioskodawczyni, że określony przez Sad pierwszej instancji sposób płatności narusza jej uzasadniony interes. Od ustania wspólności upłynęło ponad 3 lata. Pod opieką A. T. są małoletnie dzieci zainteresowanych. Wnioskodawczyni i dzieci nie mają trwale zabezpieczonych potrzeb mieszkaniowych i zmuszone są ponosić koszty wynajmu mieszkania. Prawie wszystkie składniki majątku zostały przyznane uczestnikowi, który w oparciu także o nie prowadzi gospodarstwo rolne.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy - na podstawie art. 386 § 1 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. z apelacji obojga zainteresowanych zmienił zaskarżone postanowienie w ten tylko sposób, że:

- w punkcie III. B) wysokość należnej wnioskodawczyni od uczestnika postępowania dopłaty obniżył ze 146.302 do 130.425,36 zł, określając jej płatność w dwóch ratach po 65.212,68 zł: pierwsza płatna w terminie do 23 lipca 2018 r., a druga w terminie do 30 czerwca 2019 r.;

- w punkcie I. 46) sformułowanie „pług dwuskibowy (...)” zastąpił sformułowaniem „pług trzyskibowy (...)”;

- dodał punkt VII w brzmieniu: „zobowiązać A. T. do wydania G. T. ruchomości w postaci płyty gazowej w zabudowie i stołu z krzesłami określonych w punkcie I. 16) oraz I. 27)”;

oddalając obie apelacje w pozostałym zakresie.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 520 § 1 k.p.c., ustalając, że każdy z zainteresowanych ponosi koszty związane ze swoim udziałem.