Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 27 marca 2018 r.

Sąd Rejonowy w Jędrzejowie I Wydział Cywilny w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 27 marca 2018 r. w Jędrzejowie na rozprawie

sprawy z wniosku W. K. (1)

z udziałem J. K. (1), G. B., S. K., J. K. (1), F. K., B. J., D. Z., J. Z., J. K. (2), K. K. (1), A. K., E. R., G. M., A. S., L. B., W. K. (2), Z. K.

o zasiedzenie nieruchomości

postanawia:

I.  stwierdzić, że M. S. (1) s. W. i E. oraz E. J. c. S. i A. małżonkowie K. stali się z dniem 1 kwietnia 1986 roku przez zasadzenie współwłaścicielami na zasadzie wspólności ustawowej małżeńskiej nieruchomości położonej w L. gmina M. oznaczonej jako działki nr (...) o pow. 4,07 ha, na mapie zaewidencjonowanej w Starostwie Powiatowym w J. za nr (...). (...). (...).2014, pochodzącej z księgi hipotecznej p.n. (...) ks. 49 tom II str. 24 do pkt 13

II.  pobrać od wnioskodawcy W. K. (1) na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Jędrzejowie kwotę 1447,76 zł (jeden tysiąc czterysta czterdzieści siedem złotych 76/100) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych

III.  orzec, że wnioskodawca i uczestnicy ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie

Sygn. akt I Ns 886/16

UZASADNIENIE

Postanowienia z dnia 27 marca 2018 roku

W dniu 21 grudnia 2016 roku do tut. Sądu wpłynął wniosek W. K. (1)
o stwierdzenie, że z dniem 30 września 2014 roku nabył przez zasiedzenie własność nieruchomości położonej w L. gmina M. oznaczonej jako działki nr (...). W uzasadnieniu swego wniosku W. K. (1) wskazał, że posiadaczami samoistnymi nieruchomości objętej wnioskiem byli jego rodzice M.
i E. K. (1), a po ich śmierci on sam jest posiadaczem wskazanej nieruchomości, co potwierdza zapis z ewidencji gruntów.

W odpowiedzi na wniosek uczestniczka D. Z. wniosła o oddalenie wniosku, wskazując, że W. K. (1) nie był posiadaczem samoistnym nieruchomości objętej wnioskiem (k. 37 – 38).

Uczestniczka W. K. (3) sprzeciwiła się wnioskowi wskazując, że W. K. (1) nie był posiadaczem samoistnym nieruchomości objętej wnioskiem (k. 135).

W dniu 16 stycznia 2018 roku wnioskodawca zmienił wniosek i wskazał, że nieruchomość przez zasiedzenie winien nabyć J. K. (1) s. M. (k.188v).

Uczestnicy poza F. K. nie sprzeciwili się wnioskowi według stanowiska z dnia 16 stycznia 2018 roku.

Sąd ustalił następujący tan faktyczny:

W. K. (4) s. S. oraz B. S. s. W. byli współwłaścicielami nieruchomości oznaczonej jako parcela nr 12 o pow. 3.6558 ha położonej w L., składającej się z dwóch działek zwanych (...) i (...) na mocy umowy darowizny od W. S.. Parcela ta pochodzi z księgi hipotecznej (...) ks. 49 str. 24 do pkt 113.

W rejestrach ewidencji gruntów z 1966 roku W. K. (4) oraz spadkobiercy W. S. ujawnieni zostali jako władający działkami nr (...) o pow. 4.15 ha położonych w L..

W wyniku modernizacji ewidencji gruntów działki nr (...) o pow. 2.82 ha zostały oznaczone jako działka nr (...) o pow. 2.84 ha.

W rejestrach ewidencji gruntów z 1986 roku W. K. (4) oraz spadkobiercy W. S. ujawnieni zostali jako władający działkami nr (...) o pow. 4.07 ha położonymi w L..

Współwłaścicielami nieruchomości położonej w L. oznaczonej aktualnie jako działki nr (...) byli W. K. (4) s. S. oraz B. S. s. W..

Dowód: opinia biegłej M. S. (2) (k. 42 – 45), mapy (k. 46-47), protokół ustalenia władania (k. 48 – 50).

B. S. zmarł jako kawaler i zostawił jedną siostrę E. S., która wyszła za mąż za W. K. (4).

E. K. (2) zd. S. i W. K. (4) pozostawili dzieci M. K. (1), J. K. (2), S. K., A. S., L. B., F. K., W. K. (3), J. K. (1).

M. K. (1) s. W. K. (4) i E. S. oraz E. F. c. S. i A. wzięli ślub w dniu 16 lutego 1960 roku.

W marcu 1966 roku M. K. (1) i E. K. (1) zamieszkali wraz z dziećmi H., M. i W. w L. na działce nr (...) w L.. W trakcie zamieszkiwania w L. urodziły się ich kolejne dzieci B., J., D. i B..

M. K. (1) zmarł w dniu 15 maja 1990 roku. Pozostawił żonę E. K. (1) oraz dzieci B. K., M. K. (2), J. K. (1), W. K. (1), D. Z., B. J. i H. B..

H. B. zmarła w 2006 roku, pozostawiając dzieci J. Z. i G. B..

M. K. (2) zmarła w dniu 8 kwietnia 2011 roku w J., była ona panną i nie zostawiła dzieci. M. K. (2) do swej śmierci mieszkała z matką E. K. (1)
i bratem B. w domu na działce nr (...) położonej w L..

W dniu 18 września 2014 roku spłonął dom na działce nr (...) położonej w L..
W wyniku pożaru zginęli B. K. i E. K. (1).

B. K. był kawalerem, nie miał dzieci.

Dowód: odpisy aktu stanu cywilnego (k. 8-20), zaświadczenia (k. 23 - 26), zeznania uczestnika J. K. (1) (k. 159 v – 160 + nagranie rozprawy z dnia 9 listopada 2017 roku), częściowe zeznania uczenia F. K. złożone w dniu 27 lutego 2018 roku przed Sądem Rejonowym w Dzierżoniowie (k. 227 – nagranie).

Od marca 1966 roku M. K. (1) wraz żoną E. K. (1) prowadzili całe gospodarstwo rolne położone w L., składające się z działek oznaczonych aktualnie (...). Na nieruchomości zabudowanej domem postawili szopki. W latach 80 – tych został przewieziony na tą nieruchomość dom z Ż., w czym uczestniczyły także dzieci M. i E. K. (1).

Dodatkowo M. K. (1) pracował zawodowo i latach 1979 – 1985 w prowadzeniu gospodarstwa pomagał mu brat J.. J. K. (1) uważał się za użytkownika gospodarstwa, a za właściciela uważał M. K. (1). Rodzeństwo M. K. (1) nie kwestionowała tego, że to on jest samo samoistnym posiadaczem z żoną gospodarstwa położonego w L. składającego się z działek oznaczonych aktualnie (...).

Po śmieci M. K. (1), z biegiem lat, E. K. (1) w coraz mniejszym zakresie zajmowała się gospodarzem rolnym położonym w L. składającym się z działek nr (...)., albowiem nie pozwalał jej na to stan zdrowia. Przy domu E. K. (1) prowadziła ogródek. Nadto dzieci poza niepełnosprawną M. K. (2) i B. K., opuściły rodzinny dom i przyjeżdżały jedynie w odwiedziny. Najczęściej do matki i rodzeństwa przyjeżdżał J. K. (1), który założył z sąsiadem staw przy domu, pomagał także B. w pracach gospodarskich i opiekował się matką.

B. K. pomagał matce w prowadzeniu gospodarstwa rolnego do swej śmieci, ale także i on nie zajmował się całym tym gospodarstwem, pracował bowiem dorywczo na budowie. Hodował on na działce kozy i króliki, pielęgnował z bratem J. las.

Z biegiem lat pole stopniowo zarastało samosiejkami.

Nieruchomość zabudowaną domem po pożarze uprzątnął J. K. (1) z żoną, pomagał im także W. K. (1). Aktualnie działkę siedliskową użytkuje J. K. (1), który
w szopce na tej działce przechowuje swoje rzeczy. Na działkę ta przyjeżdża także W. K. (1).

Teren gospodarstwa rolnego w L. składającego się z działek oznaczonych aktualnie (...), którego posiadaczami samoistnymi byli M. i E. K. (1) poza siedliskiem nie jest użytkowany.

Podatki od nieruchomości objętej wnioskiem do 2008 roku płaciła J. K. (2) (siostra M. K. (1)), a od 2008 roku do 2014 roku E. K. (1), a od jej śmierci opłaca J. K. (1) s. M..

Dowód: zeznania świadka J. S. (k. 156v – 157 + nagranie rozprawy z dnia 9 listopada 2017 roku), zeznania świadka R. S. (k. 157v – 158 + nagranie rozprawy z dnia 9 listopada 2017 roku), zeznania świadka M. Z. (k. 158v – 159 + nagranie rozprawy z dnia 9 listopada 2017 roku), zeznania świadka W. W. (4) (k. 188 – 188v + nagranie rozprawy z dnia 16 stycznia 2018 roku) zeznania uczestnika J. K. (1) s. W. (k. 159 v – 160 + nagranie rozprawy z dnia 9 listopada 2017 roku), zeznania uczestniczki B. J. (k. 160 – 160 + nagranie rozprawy z dnia 9 listopada 2017 roku), zeznania uczestnika J. K. (1) s. M. (k. 161 – 161v + nagranie rozprawy z dnia 9 listopada 2017 roku), zeznania uczestniczki D. Z. (k. 161v – 162v + nagranie rozprawy z dnia 9 listopada 2017 roku), zeznania uczestniczki J. K. (2) (k. 162 – 162 v + nagranie rozprawy z dnia 9 listopada 2017 roku), częściowe zeznania uczenia F. K. złożone w dniu 27 lutego 2018 roku przed Sądem Rejonowym w Dzierżoniowie (k. 227 – nagranie), zeznania uczestniczki Z. K. (k. 233- 233v ++ nagranie rozprawy z dnia 9 listopada 2017 roku).

W wypisie z rejestru gruntów jako władający nieruchomością oznaczoną jako działki nr (...) położoną w L. ujawniony jest W. S., a jako władający W. K. (4) s. S..

W stosunku do nieruchomości oznaczonej jako działki nr (...) położonych w L. nie toczyło się postępowanie na podstawie ustawy z dnia 26 października 1971 roku o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych.

Dowód: zaświadczenie (k. 4), wypis z rejestru gruntów (k. 5).

Sąd zważył co następuje:

Zgodnie z przepisem art. 172 § 1 kc posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat 20 jako posiadacz samoistny, chyba, że uzyskał posiadanie w złej wierze. Zgodnie z § 2 wskazanego przepisu po upływie lat 30 posiadacz nieruchomości nabywa jej własność choćby nabył posiadanie
w złej wierze.

W okresie od 1.01.1965 roku do 30.09.1990 roku wskazany przewidywał okres 10 lat przy uwzględnieniu dobrej wiary i 20 lat przy uwzględnieniu złej wiary posiadacza.

Do nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie konieczne jest spełnienie dwóch przesłanek, a mianowicie:

- konieczność samoistnego posiadania rzeczy

- upływ czasu, który w zależności od tego czy posiadacz jest w dobrej lub złej wierze wynosi odpowiednio 20 lub 30 lat, a w okresie od 1.01.1965 roku do 30.09.1990 roku odpowiednio 10 i 20 lat.

Wskazane przesłanki muszą zachodzić kumulatywnie.

Definicja posiadacza samoistnego została sformułowana w przepisie art. 336 kc, zgodnie
z którym posiadaczem samoistnym rzeczy jest ten kto faktycznie nią włada jak właściciel. Posiadanie samoistne zwane inaczej właścicielskim charakteryzuje się tym, że posiadacz włada rzeczą w takim zakresie jak to czyni właściciel, wykorzystując faktyczną możliwość władania rzeczą do jakiej uprawniony jest właściciel ( III CRN 60/86 OSNCP 1987/9/138).

Posiadacz samoistny włada zawsze rzeczą z zamiarem władania dla siebie. Jednocześnie zamiar ten nie może być ukryty, musi on być jawny i jasny dla otoczenia, które musi postrzegać posiadacza jako osobę władającą rzeczą jak właściciel (wyrok SN z dnia 19 grudnia 2000 roku V CKN 164/00 lex 52668, postanowienie SN z dnia 28 lutego 2002 roku III CKN 891/00 lex 54474).

Władztwo faktyczne nad rzeczą oznacza nie tylko jego wykonywanie, ale także samą praktyczną możność władania rzeczą. Oznacza to, że władanie rzeczą nie musi przejawiać się w formie efektywnego, w sensie gospodarczym, korzystania z rzeczy, wystarczy sama wola
i możność korzystania z rzeczy (Stanisław Rudnicki „Nabycie przez zasiedzenie” LexisNexis Warszawa 2007 rok Wydanie I str. 62-63)

Drugą z przesłanek koniecznych do nabycia nieruchomości przez zasiedzenie jest upływ czasu, który w zależności czy mamy do czynienia z posiadaczem samoistnym w dobrej lub złej wierze wynosi odpowiednio 20 i 30 lat i odpowiednio 10 i 20 lat w okresie od 1 stycznia 1965 roku do 30 września 1990 roku.

Dobra wiara polega na usprawiedliwionym w danych okolicznościach przekonaniu posiadacza, że przysługuje mu takie prawo własności jakie faktycznie wykonuje (I CR 302/71 NP. (...) str. 580).

Osoba, która weszła w posiadanie nieruchomości na podstawie umowy mającej na celu przeniesienie własności, zawartej bez zachowania formy aktu notarialnego nie jest posiadaczem samoistnym w dobrej wierze (uchwała SN z dnia 6 grudnia 1991 roku III CZP 108/91 OSNCP 1992 rok nr 4 poz. 48).

W niniejszej sprawie niewątpliwym było to, że współwłaścicielami działek objętych wnioskiem byli pierwotnie W. K. (4) s. S. oraz B. S. s. W., co ustalono na podstawie opinii geodety M. S. (2).

Na podstawie wyjaśnień zainteresowanych ustalono także spadkobierców wskazanych osób.

Sąd na podstawie przeprowadzonego postępowania dowodowego, w tym zeznań świadków J. S., R. S., M. Z. i W. W. (4) oraz uczestników postępowania, ustalił ponad wszelką wątpliwość, że od marca 1966 roku do śmierci M. K. (1) (maj 1990 roku), to M. K. (1) wraz z żoną byli samoistnymi posiadaczami całego gospodarstwa rolnego położonego w L. składającego się z działek oznaczonych aktualnie (...). To oni zajmowali się uprawą działek, mieszkali na jednej z nich, a gdy nie mogli zajmować się samodzielnie działkami, to w ramach dzierżawy przekazali je bratu M. J. K.. Żadna z osób, która składała zeznania w sprawie nie kwestionowała tego, że to M. i E. K. (1) byli właścicielami nieruchomości objętej wnioskiem.

Z tych też względów Sąd uznał za zasadne stwierdzenie, że M. S. (1) s. W.
i E. oraz E. J. c. S. i A. małżonkowie K. stali się z dniem 1 kwietnia 1986 roku przez zasiedzenie współwłaścicielami na zasadzie wspólności ustawowej małżeńskiej nieruchomości położonej w L. gmina M. oznaczonej jako działki nr (...) o pow. 4,07 ha, na mapie zaewidencjonowanej w Starostwie Powiatowym w J. za nr (...). (...). (...).2014, pochodzącej z księgi hipotecznej p.n. (...) ks. 49 tom II str. 24 do pkt 13.

Jako datę pewną początku biegu zasiedzenia Sąd przyjął 31 marca 1966 rok, albowiem jak wynika z zaświadczeń zameldowania, M. i E. K. (1) zameldowani zostali w L. w marcu 1966 roku, natomiast J. K. (2) wskazała, że przybyli oni na ten teren już w 1965 roku, lecz nie wskazała dokładniejszej daty. Zatem 20 lat upłynęło w dniu 31 marca 1986 roku i nabycie własności nieruchomości możliwe było z dniem 1 stycznia 1986 roku.

Sąd orzekając w niniejszej sprawie miał na uwadze przepis z art. 172 kc w treści obowiązującej od 1 stycznia 1965 roku do 30 września 1990 roku.

Należy dodać, że Sąd orzekając w niniejszej sprawie miał także na względzie postanowienie SN z dnia 7 października 2011 roku II CSK 215/11 (lex 1043994) i postanowienie SN z dnia 12 lutego 2010 roku I CSK 315/09 (lex 583725), w których dopuszczono możliwość nadania tytułu własności nieruchomości w drodze zasiedzenia na rzecz osób nie wskazanych we wniosku.

Sądowi orzekającemu w sprawie znane są rozbieżności w orzecznictwie Sądu Najwyższego, w tym i uchwała z dnia 19 października 2017 roku IIICZP 49/17 (lex 2374977), w zakresie braku możliwości działania przez Sąd z urzędu w sprawach o zasiedzenie, jednakże zdaniem Sądu, pomimo tego, że wnioskodawca był reprezentowany przez fachowego pełnomocnika, przyjęcie braku możliwości działania przez Sąd z urzędu byłoby dla spadkobierców M. i E. K. (1) krzywdzące, tym bardziej, że spadkobiercy pierwotnych współwłaścicieli wyraźnie wskazywali, że jedynymi posiadaczami samoistnymi całej nieruchomości objętej wnioskiem byli M. i E. K. (1). Gdyby uznać, że Sąd nie ma możliwości samodzielnego orzekania, to należałoby przyjąć, że wniosek poza działką oznaczoną nr (...) (działka siedliskowa) winien zostać oddalony, albowiem jak wynika z przeprowadzonego postępowania dowodowego J. K. (1) s. M. nie zajmuje się całością nieruchomości objętej wnioskiem. Nadto od śmierci M. K. (1) tj. od maja 1990 roku spadkobiercy M. K. (1) także nie zajmowali się nieprzerwanie całością tego gospodarstwa, a jedynie siedliskiem czyli działką nr (...) o pow. 0.48 ha. Zatem należałoby przyjąć brak spełnienia przesłanki samoistnego posiadania nieruchomości objętej wnioskiem co do działek nr (...) przez cały wymagany przepisem art. 172 kc okres przez J. K. (1) (osoba wskazana w sprecyzowanym wniosku) i odesłać zainteresowanych na drogę postępowania o stwierdzenie nabycia spadku po W. K. (4) i B. S.. Oznaczałoby to prawo do dysponowania wskazanymi działkami także przez osoby, które od przeszło 50 lat nie roszczą sobie do nich żadnych pretensji i się nimi nie zajmowały.

W ocenie Sądu niezasadny był wniosek o nadanie tytułu własności w drodze zasiedzenia na rzecz W. K. (1), albowiem z przeprowadzonego postępowania dowodowego wynikało w sposób nie budzący wątpliwości, że nie był on w ogóle samoistnym posiadaczem nieruchomości objętej wnioskiem.

Z uwagi na powyższe orzeczono jak w pkt I postanowienia.

Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadków J. S., R. S., M. Z. i W. W. (4) oraz uczestników J. K. (1) s. W., B. J., J. K. (1) s. M., D. Z., J. K. (2) F. K. i Z. K., albowiem były one ze sobą zgodne.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Na kwotę 1447,76 zł złożyły się wynagrodzenie biegłej M. S. (2) oraz zwrot kosztów dojazdu świadków. W ocenie Sądu W. K. (1) jako inicjujący przedmiotowe postępowanie winien ponieść wskazane koszty

O kosztach postępowania orzeczono jak w pkt III postanowienia na podstawie art. 520 § 1 kpc, uznając, że wnioskodawczyni i uczestnicy byli w równym stopniu zainteresowani wynikiem postępowania, a zatem winni ponosić koszty postępowania we własnym zakresie.