Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

zaoczny w stosunku do M. B.

Dnia 25 kwietnia 2018 roku

Sąd Rejonowy w Bielsku Podlaskim Zamiejscowy VII Wydział Karny w Hajnówce

w składzie:

Przewodniczący: SSR Grzegorz Front

Protokolant: Piotr Jałoza

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 kwietnia 2018 r. w Hajnówce

sprawy:

1)  M. B., córki M. i M. z domu B., urodzonej w dniu (...) w P.,

2)  A. T., córki Z. i T. z domu S., urodzonej w dniu (...) w P.

obwinionych o to, że:

1)  w dniu 19.10.2017 r. o godzinie 15.00 w pobliżu miejscowości T., gmina B., na terenie Nadleśnictwa B., leśnictwo T., oddział (...), nie będąc osobami uprawnionymi, przechodziły przez las w miejscu, w którym jest to zabronione,

to jest wykroczenie z art. 151 § 1 kw,

2)  w czasie, miejscu i okolicznościach jak w punkcie 1), wbrew żądaniu osoby uprawnionej, nie opuściły lasu w miejscu, w którym przebywanie jest zabronione,

to jest o wykroczenie z art. 157 § 1 kw

3)  w czasie, miejscu i okolicznościach jak w punkcie 1) dopuściły się zaśmiecania terenu leśnego poprzez wyrzucenie śmieci, złomu w lesie,

to jest o czyn z art. 162 § 1 kw

o r z e k a:

I.  obwinione M. B. i A. T. uniewinnia od popełnienia zarzucanych im czynów,

II.  na podstawie art. 119 § 2 pkt 1 kpw kosztami postępowania obciąża Skarb Państwa.

Sygn. akt VII W 955/17

UZASADNIENIE

M. B. i A. T. zostały obwinione o to, że w dniu 19.10.2017 r. o godzinie 15.00, na terenie oddziału (...) Leśnictwa T. Nadleśnictwa B. przechodziły przez las w miejscu, w którym było to zabronione, a także o to, że wbrew żądaniu osoby uprawnionej go nie opuściły. Ponadto obwinionym zarzucono czyn polegający na zaśmiecaniu terenu leśnego poprzez wyrzucenie śmieci i złomu. Zachowania obwinionych zakwalifikowano jako wykroczenia odpowiednio z art. 151 § 1 kw, z art. 157 § 1 kw i z art. 162 § 1 kw.

Jak ustalono, tego dnia odbywał się protest aktywistów ekologicznych przeciwko zwiększonej wycince i wywózce drzew prowadzonej przez Lasy Państwowe na terenie nadleśnictw puszczańskich. W jego ramach obwinione zablokowały drogę leśną, tzw. Wilczą (...), która objęta była zakazem wstępu. Protestujący byli wzywani przez strażników leśnych do opuszczenia powierzchni oddziału z uwagi na obowiązujący w tym miejscu zakaz wstępu.

Zarządzeniem nr (...) z dnia 27.03.2017 r. Nadleśniczy Nadleśnictwa B. wprowadził okresowy zakaz wstępu do lasu od dnia 1.04.2017 r. „do odwołania”. Zakaz miał obejmować lasy, „w których wystąpiło duże zniszczenie oraz znaczne uszkodzenie drzewostanów, przejawiające się masowym zamieraniem drzew i drzewostanów na skutek zachodzących procesów powodujących powstanie dużej liczby drzew martwych, stanowiących realne zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi oraz ich mienia”. Mapę lasów objętych zakazem wstępu określono w załączniku do zarządzenia. Winny one być oznaczane tablicami z napisem „zakaz wstępu” oraz wskazaniem przyczyny i terminu obowiązywania zakazu zgodnie ze wzorem i zasadami wynikającymi z Rozporządzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 6.01.1998 r. w sprawie określenia wzoru znaku zakazu wstępu do lasu oraz zasad jego umieszczania (Dz. U. nr 11 poz. 39).

Wymienione zarządzenie było w późniejszym okresie kilkukrotnie aneksowane, przy czym wprowadzane zmiany dotyczyły tylko określenia obszarów wyłączonych spod działania zakazu. Pozostałe postanowienia zarządzenia od dnia 27.03.2017 r. pozostały bez zmian.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wyjaśnień obwinionej A. T. (k. 84v-85), zeznań świadków: M. G. (k. 85v-86v), C. M. (k. 28-29) i J. S. (k. 30-31, 86v-87) oraz pozostałych dowodów zgromadzonych w sprawie, w szczególności: nagrań audio-video odtworzonych w trakcie rozprawy i zarządzenia Nadleśniczego Nadleśnictwa B. nr (...) wraz z aneksami (k. 63-75)

Obwinione nie przyznały się do popełnienia zarzucanych im wykroczeń. M. B. odmówiła składania wyjaśnień. A. T. przyznała, że tego dnia w ramach protestu przeciwko wycince P. protestowała, blokując drogę leśną, tzw. Wilczą (...). W trakcie zdarzenia przebywała na trójnogu skonstruowanym z drewnianych pni. Swoje działania usprawiedliwiała stanem wyższej konieczności, to jest w tym wypadku potrzebą ochrony P. przed nielegalną wycinką i wywozem już wyciętego drewna.

Sąd zważył, co następuje:

Ustalenia w zakresie odpowiedzialności karnej obwinionych rozpocząć należało od kwestii zasadniczych, warunkujących w ogóle zasadność postawionych im zarzutów. Chodziło w tej mierze głównie o ocenę skuteczności wprowadzenia zakazu wstępu do lasu, dokonanego zarządzeniem Nadleśniczego Nadleśnictwa B. nr (...).

Zgodnie z art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 28.09.1991 r. o lasach (Dz. U. 2017 poz. 788 t.j. ze zm.), lasy stanowiące własność Skarbu Państwa (lasy państwowe) są co do zasady udostępniane dla ludności. Od zasady tej ustawa przewiduje dwa wyjątki określone w ust. 2 i 3. Istnieją mianowicie wyszczególnione enumeratywnie kategorie lasów, które są objęte stałym zakazem wstępu. Są to: uprawy leśne do 4 m wysokości, powierzchnie doświadczalne i drzewostany nasienne, ostoje zwierząt, źródliska rzek i potoków oraz obszary zagrożone erozją. Drugi wyjątek od zasady ogólnej dostępności lasów państwowych wynika z powierzonej nadleśniczemu kompetencji do wprowadzenia okresowego zakazu wstępu do lasu, co może nastąpić w przypadku gdy:

1)  wystąpiło zniszczenie albo znaczne uszkodzenie drzewostanów lub degradacja runa leśnego,

2)  występuje duże zagrożenie pożarowe,

3)  wykonywane są zabiegi gospodarcze związane z hodowlą, ochroną lasu lub pozyskaniem drewna.

Zgodnie z art. 7 Konstytucji RP, organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. Z przepisu tego wynika wprost ustrojowa zasada prawna (konstytucyjna) legalizmu, nakładająca określone obowiązki zarówno na organy władzy publicznej stosujące prawo, jak i te, które je tworzą. Obowiązkiem każdego organu władzy publicznej jest działanie na podstawie i w granicach prawa. Przez organy władzy publicznej, do których jest bezpośrednio zaadresowana zasada legalizmu, należy rozumieć organy dysponujące z mocy ustawy kompetencjami władczymi ( imperium), będące czy to organami państwa, czy samorządu terytorialnego (zob. P. Winczorek, Komentarz..., s. 28); w wyjątkowych przypadkach – jeśli ustawa przekaże im takie kompetencje – mogą to być także organy innych niż terytorialny samorządów bądź organizacji (zrzeszeń) obywatelskich lub związków wyznaniowych. Adresatami są wszystkie organy państwowe bez względu na ich klasyfikację jako organów sprawujących władzę ustawodawczą, wykonawczą lub sądowniczą, czy pozostawanie poza trójpodziałem, a także niezależnie od posiadania właściwości ogólnopaństwowej czy terytorialnie ograniczonej. Nie ma przy tym znaczenia, czy jest to organ jednoosobowy czy kolegialny.

W warstwie normatywnej art. 7 Konstytucji oznacza natomiast, że każde działanie władzy publicznej winno mieć umocowanie w określonej przepisami prawa normie kompetencyjnej, po drugie zaś, nie może poza zakres owego umocowania wykraczać. Istnieje zatem obowiązek określenia przez akty prawa powszechnie obowiązującego kompetencji do działania, zakaz domniemywania takich kompetencji oraz zakaz dowolnego, arbitralnego ich wykonywania. Powyższe znajduje odzwierciedlenie w orzecznictwie TK: "stosownie do art. 7 Konstytucji, organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. Oznacza to m.in., że kompetencje organów władzy publicznej powinny zostać jednoznacznie i precyzyjnie określone w przepisach prawa, wszelkie działania tych organów powinny mieć podstawę w takich przepisach, a – w razie wątpliwości interpretacyjnych – kompetencji organów władzy publicznej nie można domniemywać (wyr. z 14.6.2006 r., K 53/05, OTK-A 2006, Nr 6, poz. 660).

Art. 26 ust. 3 ustawy o lasach przede wszystkim ustanawia normę kompetencyjną, uprawniającą do wprowadzenia zakazu wstępu do lasu, którą przyznaje osobie pełniącej w strukturze Lasów Państwowych funkcję nadleśniczego. Kompetencja ta jest przy tym ograniczona wyłącznie do możliwości ustanowienia zakazu wstępu o charakterze okresowym. Trzecim elementem normy prawnej zawartej w przytoczonym przepisie są przesłanki wprowadzenia zakazu. Innymi słowy, zakaz wstępu do lasu może wprowadzić wyłącznie nadleśniczy oraz nie może to być zakaz inny, niż okresowy. Wyłączona jest zatem możliwość wprowadzenia zakazu przez jakąkolwiek inną osobę nie posiadającą przymiotu „nadleśniczego” (nie będącą nadleśniczym), podobnie jak nie jest możliwe wprowadzenie zakazu stałego (bezterminowego). Działanie takie nie mieściłoby się bowiem w granicach kompetencji nakreślonej art. 26 ust. 3 ustawy o lasach.

Jeśli chodzi o niniejszą sprawę, zakaz wprowadzony zarządzeniem Nadleśniczego Nadleśnictwa B. nr (...) z dnia 27.03.2017 r. miał w istocie charakter stały, o czym świadczyło użyte tam sformułowanie „do odwołania”. Odwołując się do podstawowej metody wykładni, a więc wykładni językowej, stwierdzić należało, że słowo „okresowy” według Słownika Języka Polskiego (www. sjp.pwn.pl) oznacza tyle, co „trwający pewien czas”, „dotyczący danego okresu”. Z wynikami wykładni językowej korelowały także argumenty natury systemowej. Z porównania brzmienia ustępu 2 i 3 art. 26 ustawy o lasach jasno wynikało, że wolą ustawodawcy było uregulowanie dwóch rodzajów zakazu wstępu do lasu, to jest stałego i okresowego. Odmiennie zostały potraktowane także źródła obowiązywania obu zakazów (zakaz stały wynikał wprost z mocy ustawy) oraz przesłanki ich wprowadzenia. W świetle powyższych argumentów uznać należało, że w zakresie kompetencji Nadleśniczego mieściło się jedynie wprowadzenie okresowego zakazu wstępu, z którym to uprawnieniem korelował obowiązek jednoznacznego i precyzyjnego oznaczenia terminu zakończenia obowiązywania zakazu wstępu do lasu. Brak określenia daty zakończenia zakazu, a więc de facto wprowadzenie zakazu stałego, stanowiło z kolei przekroczenie normy kompetencyjnej przewidzianej w art. 26 ust. 3 ustawy o lasach.

Reasumując, dostrzeżony mankament zarządzenia nie mógł zdaniem sądu prowadzić do skutecznego ograniczenia uprawnień obywatelskich, a tym samym zasada ogólnej dostępności lasu z art. 26 ust. 1 ustawy o lasach nie została wyłączona.

W tych okolicznościach, mając na uwadze bezskuteczność zakazu, zachowanie obwinionych nie mogło realizować znamion czynów zabronionych z art. 151 § 1 kw i z art. 157 § 1 kw, dla których istnienie zakazu wstępu do lasu jest warunkiem koniecznym.

Jeśli chodzi natomiast o zarzut popełnienia wykroczenia z art. 162 § 1 kw, przypomnieć należy, że dobrem chronionym jest czystość lasów. Czynność sprawcza polega na zanieczyszczaniu gleby lub wody w lesie albo wyrzucaniu do niego kamieni, śmieci, złomu, padliny lub innych nieczystości albo zaśmiecaniu go w inny sposób. Realizacji znamion wykroczenia oskarżyciel publiczny upatrywał w niniejszej sprawie w sprowadzeniu przez obwinione na miejsce protestu metalowych beczek wypełnionych betonem oraz pozostawieniu różnego rodzaju śmieci i odpadków, gdy protestujący zostali siłowo usunięci. Stawiając taki zarzut, oskarżyciel pominął jednak, że wymienione przedmioty (niezależnie przez kogo zostały przyniesione, gdyż ustaleń w tym zakresie nie zdołano poczynić) miały oczywisty związek z odbywającym się w tym miejscu protestem, do którego były wykorzystywane, a zatem nie służyły „zaśmieceniu” lasu. Z kolei brak uprzątnięcia tych przedmiotów wynikał z siłowego rozwiązania protestu i późniejszego zablokowania dostępu do miejsca, w którym się odbywał.

W konsekwencji sąd, kierując się wskazaniami art. 5 § 1 pkt 2 kpw w zw. z art. 62 § 3 kpw, uniewinnił obwinione od popełnienia zarzucanych im wykroczeń.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 119 § 2 pkt. 1 kpw, obciążając nimi Skarb Państwa.