Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 czerwca 2018 roku

Sąd Rejonowy w Zgierzu I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodnicząca: Sędzia SR Ewelina Iwanowicz

Protokolant: Patrycja Łuczak

po rozpoznaniu w dniu 29 maja 2018 roku w Zgierzu na rozprawie sprawy

z powództwa A. P.

przeciwko D. J.

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  przyznaje adw. Ł. K. kwotę 2.952 (dwa tysiące dziewięćset pięćdziesiąt dwa) złote, w tym należny podatek od towarów i usług, tytułem kosztów pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu i nakazuje wypłacić tę kwotę
ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Zgierzu;

3.  przyznaje adw. M. W. kwotę 2.952 (dwa tysiące dziewięćset pięćdziesiąt dwa) złote, w tym należny podatek od towarów i usług, tytułem kosztów pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu i nakazuje wypłacić tę kwotę ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Zgierzu;

4.  nie obciąża stron obowiązkiem zwrotu kosztów sądowych.

Sygn. akt I C 758/17

UZASADNIENIE

W pozwie z 21 marca 2017 r. A. P. wystąpił o zasądzenie od D. J. kwoty 20.000 zł tytułem zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych powoda i dolegliwości psychiczne wywołane kilkuletnim procesem karnym i zasądzenie
na rzecz powoda kosztów postępowania. W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, iż pozwany złożył zawiadomienie do Prokuratury, w którym pomówił powoda o popełnienie trzech przestępstw. Udział w procesie karnym wywołał u powoda stres i odbił się na jego życiu osobistym.

(pozew – k. 2-2v)

Postanowieniem z dnia 11 kwietnia 2017 r. powód zwolniony został od kosztów sadowych w niniejszej sprawie w całości i ustanowiono dla niego pełnomocnika z urzędu.

(postanowienie – k. 15)

Postanowieniem z 20 grudnia 2017 r. Sąd ustanowił dla pozwanego pełnomocnika
z urzędu.

(postanowienie – k. 41)

Na terminie rozprawy 5 lutego 2018 r. pełnomocnik pozwanego wniósł o oddalenie powództwa oraz podniósł zarzut przedawnienia roszczenia powoda.

(protokół – k. 52)

Na terminie rozprawy w dniu 4 kwietnia 2018 r. pełnomocnik pozwanego wniósł
o zasądzenie kosztów pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu, które nie zostały uiszczone w całości ani w części.

(protokół – k. 56)

Na ostatnim terminie rozprawy 29 maja 2018 r. pełnomocnik powoda poparł powództwo oraz wniósł o zasądzenie kosztów pomocy prawnej udzielonej powodowi
z urzędu, które nie zostały uiszczone w żadnej części. Pełnomocnik pozwanego wniósł
o oddalenie powództwa.

(protokół – k. 63v)

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 7 lutego 2013 r. D. J. złożył na Komisariacie Policji w Ł. ustne zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa przez A. P. polegającego na kradzieży karty do bankomatu pozwanego, pobraniu z konta pozwanego pieniędzy przy użyciu przedmiotowej karty i kierowaniu pod adresem pozwanego gróźb karalnych.

(bezsporne, nadto protokół przyjęcia ustnego zawiadomienia o przestępstwie – k. 2-3v załączonych akt IV K 393/15)

W trakcie przeszukania w mieszkaniu powoda w dniu 7 lutego 2013 r. funkcjonariusze Policji znaleźli kartę bankomatową pozwanego.

(przesłuchanie powoda – k. 60 00:31:09-00:35:45, notatka urzędowa Policji – k. 8-8v załączonych akt IV K 393/15)

Wcześniej A. P. towarzyszył D. J. podczas wizyty w banku i siedział obok niego, gdy ten podpisywał umowę kredytu.

(przesłuchanie powoda – k. 64 00:08:35-00:11:28)

W czasie interwencji Policji i przeszukania, żona powoda przebywała u swojej matki. Pracowała wówczas od kilku lat za granicą i przyjechała do Polski do matki. Podczas tej wizyty w kraju nie przyjechała do powoda. Przed sprawami karnymi powód nie mieszkał na co dzień z żoną od około 3 lat.

(przesłuchanie powoda – k. 60 00:02:55-00:35:45, notatka urzędowa Policji – k. 8-8v załączonych akt IV K 393/15)

Wyrokiem z 29 września 2014 r. wydanym w sprawie o sygn. akt IV K 707/13 Sąd Rejonowy dla Łodzi-Widzewa w Łodzi uznał A. P. winnym zarzucanych mu czynów polegających na tym, że: w styczniu 2013 r. w Ł., wykorzystując nieuwagę pokrzywdzonego, z kieszeni kurtki D. J. zabrał w celu przywłaszczenia kartę bankomatową (...) Banku (...) S.A. na szkodę w/w, przy czym w czasie popełnienia zarzucanego mu czynu miał on ograniczone w stopniu znacznym zdolność rozpoznania jego znaczenia oraz możność pokierowania swoim postępowaniem; w dniu
5 lutego 2013 r. w Ł., działając w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, przy użyciu uprzednio skradzionej karty bankomatowej (...) Banku (...) S.A. wraz z nr (...) dokonał kradzieży pieniędzy w łącznej kwocie 900 zł poprzez dwukrotną wypłatę z bankomatu – kwoty 200 zł i następnie 700 zł na szkodę D. J., przy czym w czasie popełnienia zarzucanego mu czynu miał on ograniczone w stopniu znacznym zdolność rozpoznania jego znaczenia oraz możność pokierowania swoim postępowaniem; w okresie od 6 do 10 lutego 2013 r. w Ł., działając w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, wielokrotnie groził podczas osobistych spotkań oraz telefonicznie pozbawieniem życia D. J. w celu wywarcia na niego jako świadka wpływu, by nie złożył zeznań obciążających go jako sprawcę przestępstwa kradzieży mienia na jego szkodę, przy czym groźby te wzbudziły
u pokrzywdzonego uzasadnioną obawę, że zostaną spełnione, przy czym w czasie popełnienia zarzucanego mu czynu miał on ograniczone w stopniu znacznym zdolność rozpoznania jego znaczenia oraz możność pokierowania swoim postępowaniem. Za powyższe czyny oskarżony skazany został na karę pozbawienia wolności w łącznym wymiarze 10 miesięcy
z warunkowym zawieszeniem wykonania kary na okres 2 lat próby i zobowiązano go
do naprawienia szkody poprzez wypłacenie na rzecz pokrzywdzonego 900 zł w terminie 1 roku od uprawomocnienia się wyroku.

(bezsporne, nadto kopia odpisu wyroku – k. 3-4, wyrok – k. 182-183 załączonych akt
IV K 393/15)

Wyrokiem z dnia 25 marca 2015 r. w sprawie V Ka 1671/14 Sąd Okręgowy w Łodzi uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu dla Łodzi-Widzewa w Łodzi. Sąd Okręgowy wskazał w uzasadnieniu, iż Sąd Rejonowy nie zebrał pełnego materiału dowodowego w niniejszej sprawie, a w konsekwencji poczynił ustalenia w zakresie stanu faktycznego sprawy, którym można przedstawić zarzut niepełności i dowolności. Stwierdził, iż Sąd Rejonowy zebrał niekompletny materiał dowodowy, który nie pozwalał na dokonanie prawidłowych ustaleń faktycznych, a tym samym wydanie orzeczenia było decyzją przedwczesną. Jednocześnie stwierdził, iż z tych samych powodów przedwczesny był wniosek oskarżonego, iż w sprawie zachodzą poważne, nie dające się usunąć wątpliwości, które należałoby rozstrzygnąć na jego korzyść.

(bezsporne, nadto kopia odpisu wyroku – k. 5-5v, wyrok – k. 234-235 załączonych akt
IV K 393/15, uzasadnienie – k. 236-250 załączonych akt IV K 393/15)

Wyrokiem z dnia 20 czerwca 2016 r. wydanym w sprawie o sygn. akt IV K 393/15 Sąd Rejonowy dla Łodzi-Widzewa w Łodzi uniewinnił oskarżonego od zarzucanych mu czynów. W uzasadnieniu wyroku Sąd wskazał, iż postępowanie karne nie doprowadziło do zgromadzenia dowodów świadczących jednoznacznie o dokonaniu przez oskarżonego któregokolwiek z zarzucanych mu przestępstw. Wszelkie niedające się usunąć wątpliwości należało przy tym rozstrzygnąć na korzyść oskarżonego, który konsekwentnie nie przyznawał się do popełnienia zarzucanych mu czynów, a zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie dał podstaw, by podważyć jego twierdzenia w tym zakresie. Sąd wskazał, że sprawstwo musi być udowodnione ponad wszelką wątpliwość, zaś sąd nie może przypisać określonego czynu danej osobie, kierując się jedynie stopniem prawdopodobieństwa, w oderwaniu
od konkretnych dowodów lub w oparciu o dowody, które nie dają możliwości poczynienia
w oparciu o nie kategorycznych ustaleń pozwalających na jednoznaczne przyjęcie, iż znamiona danego czynu zabronionego zostały wypełnione. Wyrok powyższy jest prawomocny od dnia 13 września 2016 r.

(bezsporne, nadto kopia odpisu wyroku – k. 6-6v, wyrok – k. 384-384v załączonych akt
IV K 393/15, uzasadnienie – k. 344-355 załączonych akt IV K 393/15)

Od 2 lipca 2000 r. D. J. ma orzeczony znaczny stopień niepełnosprawności z powodu upośledzenia umysłowego. Niepełnosprawność istnieje
od urodzenia.

(bezsporne, nadto poświadczona za zgodność z oryginałem kopia orzeczenia – k. 51, przesłuchanie opiekuna prawnego pozwanego – k. 60 00:35:45-00:52:20)

Pozwany od dziecka leczy się neurologicznie z powodu omdleń i napadów padaczkowych. Od przełomu 2017 r. i 2018 r. leczy się psychiatrycznie. Pozwany potrafi jedynie się podpisać, nie umie ani czytać ani pisać.

(przesłuchanie opiekuna prawnego pozwanego – k. 60 00:35:45-00:54:37)

Postanowieniem z dnia 21 czerwca 2001 r. w sprawie o sygn. akt I Ns 95/01 Sąd Okręgowy w Łodzi ubezwłasnowolnił całkowicie z powodu niedorozwoju umysłowego D. J.. Opiekunem pozwanego ustanowiona została jego matka J. K..

(postanowienie – k. 3-3v załączonych akt III RNs 201/01 i Op 28/01, postanowienie – k. 8-8v załączonych akt III RNs 201/01 i Op 28/01, kopia zaświadczenia – k. 34, przesłuchanie opiekuna prawnego pozwanego – k. 60 00:35:45-00:52:20)

Postanowieniem z dnia 22 lutego 2016 r. w sprawie III RNs 626/15 Sąd Rejonowy
w Z. zwolnił J. K. z obowiązków opiekuna prawnego D. J. i obowiązki opiekuna powierzył siostrze pozwanego W. S..

(postanowienie – k. 29 załączonych akt III RNs 626/15, zaświadczenie – k. 30 załączonych akt III RNs 626/15, kopia zaświadczenia – k. 35, przesłuchanie opiekuna prawnego pozwanego – k. 60 00:35:45-00:52:20)

D. J. utrzymuje się z renty socjalnej i renty po ojcu w kwocie 1.500 zł oraz z zasiłku pielęgnacyjnego przyznanego opiekunowi w kwocie 135 zł. Mieszka w lokalu socjalnym w S.. Czynsz za lokal wynosi 66 zł miesięcznie, za prąd 60 zł, za wodę 100 zł na kwartał, za odpady komunalne 130 zł rocznie. Pozwany opłaca również ubezpieczenie w kwocie 82 zł miesięcznie, na leki wydaje 120-150 zł miesięcznie.

(przesłuchanie opiekuna prawnego pozwanego – k. 60 00:35:45-00:52:20)

A. P. przed sprawami karnymi nie pracował i nie poszukiwał pracy. Był na rencie, ma orzeczoną II grupę inwalidzką, jest całkowicie niezdolny do pracy. W trakcie spraw karnych także był niezdolny do pracy. Utrzymuje się z renty w wysokości 730 zł i 153 zł zasiłku pielęgnacyjnego.

(przesłuchanie powoda – k. 60 00:02:55-00:26:04, 00:31:09-00:35:45)

Powód od ponad 20 lat korzysta z pomocy psychologa i przyjmuje leki uspokajające. Pozostaje pod stałą opieką poradni psychiatrycznej.

(kopia zaświadczenia – k. 7, przesłuchanie powoda – k. 60 00:02:01-00:26:04)

Znajomy powoda M. S. próbował wprowadzić powoda do kilku fundacji
w tym zajmujących się opieką nad osobami niepełnosprawnymi i ich aktywizacją, czy obrotem nieruchomościami i oddłużaniem nieruchomości. W trzech fundacjach, w pierwszej pod koniec 2014 r., w drugiej na początku 2015 r., a w trzeciej na przełomie 2015 r. i 2016 r., odmówiono pozwanemu z uwagi na toczące się przeciwko niemu postępowanie karne. Ostatecznie po prawomocnym zakończeniu spraw karnych przyjęto powoda do fundacji (...).

(zeznania świadka M. S. – k. 54 00:12:02-00:35:41)

Obecnie powód udziela się w fundacji (...), gdzie jest fundatorem. Nie osiąga dochodów z pracy w fundacji. Nie wiadomo, czy zostanie zakwalifikowany na pracownika
z powodu niezdolności do pracy.

(przesłuchanie powoda – k. 00:02:55-00:26:04)

Wyrokiem z dnia 28 listopada 2016 r. w sprawie o sygn. akt XII C 850/16 Sąd Okręgowy w Łodzi rozwiązał przez rozwód związek małżeński A. P. i T. P. zawarty w dniu 8 października 1987 r. Pozew o rozwód wniósł A. P..

(bezsporne, nadto kopia odpisu wyroku – k. 48, przesłuchanie powoda – k. 60 00:02:01
-00:26:04)

Pismem z 1 marca 2017 r., nadanym do pozwanego tego samego dnia, powód wezwał pozwanego do zapłaty zadośćuczynienia w kwocie 20.000 zł.

(wezwanie – k. 10, potwierdzenie nadania – k. 10)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zebranych dowodów uznanych
za wiarygodne.

Sąd nie dał wiary powodowi, iż żona opuściła go z powodu spraw karnych. W dacie interwencji Policji w mieszkaniu powoda w dniu 7 lutego 2013 r. jego żona przebywała
u swojej matki, do której przyjechała w odwiedziny. Pracowała wówczas od kilku lat
za granicą. Po przyjeździe do kraju nie przyjechała jednakże do powoda, a do swojej matki, co wskazuje na fakt, iż już na długo przed wszczęciem spraw karnych istniały problemy
w małżeństwie powoda. Powód zeznał również, iż od 3 lat nie mieszkał na stałe z żoną. Nadto sam złożył pozew o rozwód i nie cofnął go po prawomocnym uniewinnieniu. Świadek M. S. zeznał natomiast jedynie, że od powoda usłyszał o tym, iż jego małżeństwo rozpadło się na skutek wszczęcia przeciwko niemu spraw karnych. Źródłem tej wiedzy był zatem jedynie powód, który jest stroną procesu (co już samo rzutuje na jego wiarygodność),
a ponadto może subiektywnie oceniać okoliczności związane z jego życiem osobistym.

Sąd ocenił również jako niewiarygodne, jako niepoparte dowodem z opinii specjalisty z zakresu psychiatrii lub psychologii, twierdzenia powoda, jakoby z powodu przedmiotowych spraw karnych pogorszył się stan jego zdrowia psychicznego, zwłaszcza że już wiele lat wcześniej rozpoczął i cały czas kontynuował terapię psychologiczną i leczenie psychiatryczne.

W przesłuchaniu powoda i opiekuna prawnego pozwanego Sąd dostrzegł rozbieżności co do okoliczności, w jakich powód wszedł w posiadanie karty do bankomatu należącej do pozwanego. Nie mniej jednak z przesłuchania powoda wprost wynika, iż przed ujawnieniem karty bankomatowej pozwanego w domu powoda, powód towarzyszył pozwanemu podczas wizyty w banku ułatwiając mu zawarcie (bez znaczenia czy ważnie) umowy kredytowej.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo podlegało oddaleniu.

Podstawę roszczenia powoda w niniejszej sprawie stanowi art. 448 k.c. w zw. z art. 23 k.c. i art. 24 § 1 zd. 3 k.c.

Na wstępie podnieść należało, iż niezasadny okazał się zarzut przedawnienia podniesiony przez pozwanego. Zdaniem Sądu, powód dowiedział się bowiem o (ewentualnej, o czym będzie jeszcze mowa poniżej) szkodzie i osobie (prawdopodobnego) sprawcy
z momentem prawomocnego zakończenia postępowania karnego, tj. z dniem 13 września 2016 r., a nie jak chciałby powód z chwilą jego zainicjowania, a zatem do wytoczenia powództwa w niniejszej sprawie 21 marca 2017 r. nie upłynął termin przedawnienia wynikający z art. 442 ¹ § 1 k.c.

Stosownie do art. 23 k.c., dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza
i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.

Przesłanki sądowej ochrony dóbr osobistych wymienia przepis art. 24 § 1 zd. 1 k.c. Przesłanki te w postaci: po pierwsze – istnienia dobra osobistego, pod drugie – zagrożenia lub naruszenia tego dobra i po trzecie – bezprawności zagrożenia lub naruszenia, muszą być spełnione kumulatywnie. Pierwsze dwie przesłanki udowodnić musi powód, a pozwany może się bronić, iż nie działa bezprawnie. Ocena, czy doszło do naruszenia dobra osobistego,
ma charakter obiektywny. Sąd dokonuje tej oceny według obiektywnej, społecznej miary
i oceny rozsądnego, uczciwie myślącego człowieka. W większości przypadków roszczenia związane są z zaszłym lub trwającym naruszeniem dobra osobistego. W zależności od rodzaju dobra (w tym wymienionych w art. 23 k.c.) naruszenie może przybrać różną formę. Chodzi tu zawsze o wkroczenie w cudzą, wyłączną sferę bezwzględnego prawa podmiotowego. Naruszenie to nie musi mieć charakteru trwałego, może być jednorazowe. Ustawodawca wprowadził domniemanie bezprawności naruszenia dobra osobistego. Roszczenia jednak nie przysługują, gdy pozwany wykaże, iż zachodziła jedna z okoliczności wyłączających bezprawność działania. Majątkowym środkiem ochrony dóbr osobistych jest zadośćuczynienie pieniężne. Przepis art. 24 § 1 zd. 3 k.c. odsyła do przepisów szczególnych, w tym do art. 488 k.c. (tak Paweł Księżak w komentarzu do art. 24 k.c. w Systemie Informacji Prawnej Lex [Lex Omega] numer 31/2012).

Jak stanowi art. 448 k.c., w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia.

Spośród pięciu roszczeń służących ochronie dóbr osobistych: o ustalenie,
o zaniechanie naruszeń, o usunięcie skutków naruszenia, o zadośćuczynienie i o zapłatę sumy na cel społeczny, dla dochodzenia dwóch ostatnich wymagana jest dodatkowo przesłanka winy podmiotu dokonującego naruszenia (Andrzej Kidyba [red.], Zdzisław Gawlik, Andrzej Janiak, Adam Jedliński, Katarzyna Kopaczyńska-Pieczniak, Elżbieta Niezbecka, Tomasz Sokołowski Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I. Część ogólna, wyd. II, LEX/e).

Podstawą przyznania świadczeń wymienionych w art. 448 k.c., jednakową dla zadośćuczynienia i świadczenia na cel społeczny jest zarówno wina umyślna, jak i wina nieumyślna, (w tym nawet culpa levissima) sprawcy naruszenia dobra osobistego (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 12 grudnia 2002 r., V CKN 1581/2000, OSNC 2004, Nr 4, poz. 53, z dnia 1 kwietnia 2004 r., II CK 115/2003, niepubl., z dnia 16 września 2004 r.,
IV CK 707/2003, niepubl., z dnia 15 czerwca 2005 r., IV CK 805/2004, niepubl., z dnia 28 września 2005 r., I CK 256/2005, niepubl., z dnia 19 stycznia 2007 r., III CSK 358/2006, niepubl., z dnia 24 stycznia 2008 r., I CSK 319/2007, niepubl., z dnia 11 grudnia 2013 r.,
I CSK 148/13, LEX nr 1523346).

W niniejszej sprawie powód nie udowodnił, aby jego dobra osobiste takie jak zdrowie, dobre imię, czy prawo do życia w pełnej rodzinie zostały naruszone na skutek zawiadomienia przez pozwanego o popełnieniu przestępstwa przez powoda. Wyrokiem z dnia 20 czerwca 2016 r., sygn. akt IV K 393/15 Sąd Rejonowy dla Łodzi-Widzewa w Łodzi uniewinnił oskarżonego od zarzucanych mu czynów z uwagi na fakt, iż z zebranego materiału dowodowego nie wynikało jednoznacznie sprawstwo powoda, zaś wszelkie wątpliwości należało rozstrzygnąć na korzyść oskarżonego. Sąd nie stwierdził zatem, iż czynu nie popełniono. Dodać przy tym należało, iż pozwanemu nigdy nie postawiono zarzutu złożenia fałszywego doniesienia o możliwości popełnienia przestępstwa przez powoda na jego szkodę, ani zarzutu składania fałszywych zeznań w toku postępowania karnego. Powód nie udowodnił również winy pozwanego, który jest przy tym osobą upośledzoną umysłowo i z tego powodu ubezwłasnowolnioną całkowicie. W tych okolicznościach trudno uznać, aby pozwany ponosił winę za wszczęcie przeciwko powodowi postępowania karnego. Jednocześnie pozwany nie udowodnił jednakże, aby zachodziły w niniejszej sprawie przesłanki z art. 425 k.c., zgodnie
z którym, osoba, która z jakichkolwiek powodów znajduje się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli, nie jest odpowiedzialna
za szkodę w tym stanie wyrządzoną. Ciężar dowodu w tym zakresie spoczywał natomiast
na pozwanym stosownie do art. 6 k.c. Niezależnie od powyższego, powód nie udowodnił przesłanki naruszenia dóbr osobistych z winy pozwanego.

Gdyby podstawy odpowiedzialności pozwanego poszukiwać na gruncie art. 415 k.c., należałoby wskazać, iż powód nie udowodnił ponadto powstania krzywdy skutkującej obowiązkiem zapłaty zadośćuczynienia i związku przyczynowego pomiędzy toczeniem się spraw karnych, a krzywdą.

Ze zgromadzonego materiału dowodowego nie wynikało, aby powód poniósł krzywdę w postaci pogorszenia stanu zdrowia psychicznego pozostającą w związku przyczynowym
z działaniem pozwanego. Po pierwsze, powód nie zgłosił na tę okoliczność dowodu z opinii biegłego, podczas gdy jej ustalenie wymagało wiadomości specjalnych. Po drugie, powód
od ponad 20 lat znajduje się pod opieką poradni psychiatrycznej i zażywa leki uspokajające. Tak samo było w toku spraw karnych i po ich zakończeniu. Wobec tego, brak było podstaw do przyjęcia przez Sąd, iż to właśnie postępowanie karne wpłynęło negatywnie na stan zdrowia psychicznego powoda.

Ponadto, powód nie udowodnił, iż rozpad jego małżeństwa wynikał z zainicjowania przeciwko niemu z doniesienia pozwanego sprawy karnej. Jak wskazano już na etapie oceny materiału dowodowego, powód reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika nie zgłosił na tę okoliczność, poza jego przesłuchaniem w charakterze strony, żadnego obiektywnego dowodu, w tym choćby z akt sprawy rozwodowej, nie mówiąc już
o zeznaniach byłej żony powoda w charakterze świadka. Natomiast, jak ustalił Sąd, powód pozostawał z żoną w rozłące od około 3 lat przed wszczęciem spraw karnych, a inicjatorem sprawy rozwodowej był sam powód i nie cofnął powództwa nawet po jego uniewinnieniu,
a zatem nie sposób było przyjąć, iż żona porzuciła powoda z powodu ciążących na nim zarzutów karnych.

Pomimo, iż z zeznań świadka i powoda wynika, iż powodowi miano odmówić zatrudnienia w fundacjach zajmujących się m.in. opieką nad niepełnosprawnymi z powodu karalności, to zdaniem Sądu, niezależnie od obowiązywania w prawie polskim zasady domniemania niewinności nakazującej traktowanie jako niewinnej i nie karanej osoby oskarżonego do prawomocnego skazania za czyn zabroniony, której złamanie przez osoby trzecie nie może obciążać osoby występującej w sprawie karnej jako pokrzywdzona, tutaj pozwanego, powód i tak nie mógłby legalnie podjąć zatrudnienia, gdyż był wówczas i nadal jest całkowicie niezdolny do pracy. Potwierdza to fakt, iż po uniewinnieniu powód został ostatecznie przyjęty do fundacji (...) jako fundator, lecz i tak nie został w niej zatrudniony i nie wiadomo, czy kiedykolwiek to nastąpi z powodu jego niezdolności do pracy.

Ostatecznie należy wskazać, iż za oddaleniem powództwa przemawiały także zasady współżycia społecznego (art. 5 k.c.).

Klauzula generalna niedopuszczalności czynienia ze swego prawa użytku sprzecznego z zasadami współżycia społecznego ma na celu zapobieganie stosowaniu prawa w sposób prowadzący do skutków nieetycznych lub rozmijających się w sposób zasadniczy z celem danej regulacji prawnej. Jeśli więc uwzględnienie powództwa powodowałoby skutki rażąco niesprawiedliwe i krzywdzące ( summum ius summa iniuria), nie dające się zaakceptować
z punktu widzenia norm moralnych i wartości powszechnie uznawanych w społeczeństwie, art. 5 k.c. zezwala na jego oddalenie. Należy jednak pamiętać, że istotą prawa cywilnego jest ochrona praw podmiotowych, tak więc odmowa udzielenia tej ochrony osobie, która korzysta z przysługującego jej prawa podmiotowego w sposób zgodny z jego treścią, może mieć miejsce zupełnie wyjątkowo i musi być uzasadniona istnieniem szczególnych okoliczności uzasadniających przyjęcie, że w określonym układzie stosunków uwzględnienie powództwa prowadziłoby do skutków szczególnie dotkliwych i nieakceptowanych (wyrok Sądu Najwyższego z 20 sierpnia 2015 r., II CSK 555/14, LEX nr 1801548).

W aktualnym orzecznictwie podkreśla się, iż nie jest wymagane wskazanie konkretnej zasady współżycia społecznego, jaka została naruszona. W wyroku z dnia 4 października 2001 r., I CKN 458/00, LEX nr 52717 Sąd Najwyższy trafnie przyjął, że w art. 5 k.c. następuje w istocie odesłanie do zasad słuszności, dobrej wiary w znaczeniu obiektywnym czy też zasad uczciwości obowiązujących w stosunkach cywilnoprawnych.

W niniejszej sprawie pozwany jest osobą upośledzoną umysłowo, całkowicie ubezwłasnowolnioną, nie umiejącą czytać i pisać, a jedynie się podpisać. Pokreślić należało, iż niezależnie w jakich okolicznościach powód wszedł w posiadanie karty do bankomatu należącej do powoda, to bezspornie wcześniej towarzyszył pozwanemu podczas wizyty
w banku celem uzyskania przez niego kredytu, ułatwiając zaciągnięcie zobowiązania finansowego i podpisanie umowy kredytu osobie, która nawet nie umiała przeczytać umowy
z bankiem. Ponadto, pozwany utrzymuje się z renty socjalnej i renty po ojcu w kwocie 1.500 zł oraz z zasiłku pielęgnacyjnego przyznanego opiekunowi w kwocie 135 zł. Poza opłatami
za lokal w wysokości około 170 zł miesięcznie, ponosi również koszty leczenia w kwocie 120-150 zł miesięcznie i ubezpieczenia w wysokości 80 zł na miesiąc. W tej sytuacji zasądzenie od pozwanego zadośćuczynienia (żądanie pozwu dotyczyło 20.000 zł) godziłoby, zdaniem Sadu, w zasady współżycia społecznego.

Wobec powyższego powództwo należało oddalić.

Sąd przyznał pełnomocnikom z urzędu stron wynagrodzenie za pomoc prawną
w kwotach po 2.952 zł, w tym należny podatek VAT, stosownie do § 8 pkt 5 w zw. z § 4
ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z 2016 r., poz. 1714 ze zm.).

Orzekając o nieobciążeniu stron kosztami sądowymi Sąd miał na uwadze, iż pozwany wygrał proces w całości, zaś powód, który go przegrał, był w całości zwolniony od kosztów sądowych.