Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 lutego 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie V Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: SSA Ewa Kaniok

Sędziowie: SA Marzena Miąskiewicz

SO (del.) Małgorzata Dubinowicz-Motyk (spr.)

Protokolant: sekr. sądowy Anna Łachacz

po rozpoznaniu w dniu 8 lutego 2018 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa(...) Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Niestandaryzowanego Funduszu Sekurytyzacyjnego z siedzibą w W.

przeciwko K. G.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 16 maja 2016 r., sygn. akt IV C 619/15

I.  uchyla zaskarżony wyrok w punkcie pierwszym w części zasądzającej ustawowe odsetki za opóźnienie od kwoty 111.417,19 zł (sto jedenaście tysięcy czterysta siedemnaście złotych i dziewiętnaście groszy) od 6.11.2011 roku do 23.04.2015 roku i w tym zakresie postępowanie umarza;

II.  oddala apelację w pozostałej części;

III.  zasądza od K. G. na rzecz (...) Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Niestandaryzowanego Funduszu Sekurytyzacyjnego z siedzibą w W. kwotę 5400 (pięć tysięcy czterysta) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Małgorzata Dubinowicz-Motyk Ewa Kaniok Marzena Miąskiewicz

Sygn. akt V ACa 1072/17

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 16 maja 2016 roku, wydanym w sprawie o sygnaturze akt IV C 619/15, Sąd Okręgowy w Warszawie zasądził od pozwanego K. G. na rzecz powoda (...) Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Niestandaryzowanego Funduszu Sekurytyzacyjnego w W. kwotę 111 417,19zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 6 listopada 2011 roku do dnia zapłaty (punkt I sentencji), obciążył pozwanego kosztami postępowania w całości (punkt II sentencji) i zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 3600zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego oraz kwotę 1393zł tytułem zwrotu kosztów sądowych (punkt III sentencji).

Powyższy wyrok zapadł po dokonaniu przez Sąd Okręgowy następujących ustaleń i rozważań.

W dniu 28 grudnia 2010 roku K. G. zawarł z (...) Bankiem (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. umowę kredytu gotówkowego P. z pakietem ubezpieczeniowym w kwocie 99000zł na 84 miesięcy. Wypłata kredytu nastąpiła tego samego dnia, po ustanowieniu zabezpieczeń kredytu.

W dniu 10 maja 2012 roku K. G. zawarł z (...) Bankiem (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. umowę ugody, uznając swój dług z tytułu w/w umowy kredytu w kwocie 89 080,04zł i z tytułu odsetek w kwocie 1740,55zł i zobowiązując się go spłacać w miesięcznych ratach w okresie od czerwca 2012 roku do grudnia 2018 roku.

Pismem z dnia 5 października 2012 roku (...) S.A. w W. wezwał K. G. do zapłaty zadłużenia z tytułu umowy kredytu, zastrzegając wypowiedzenie umowy kredytu w przypadku niedokonania wymaganej wpłaty w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania.

Wobec utrzymującego się zadłużenia pozwanego, w dniu 22 lutego 2013 roku (...) S.A. w W. wypowiedział w/w umowę ugody, wzywając pozwanego do natychmiastowej spłaty zadłużenia.

Bankowym tytułem egzekucyjnym stwierdzono wymagalne zadłużenie K. G. w kwocie 85 527,73zł z tytułu należności głównej, w kwocie 9344,51zł z tytułu odsetek naliczonych do dnia 20 maja 2013 roku i w kwocie 146,99zł tytułem kosztów. Sąd Rejonowy w Pruszkowie postanowieniem z dnia 10 czerwca 2013 roku nadał w/w bankowemu tytułowi egzekucyjnemu klauzulę wykonalności z ograniczeniem egzekucji do kwoty 148 500zł. Po uzyskaniu tytułu wykonawczego, w dniu 8 sierpnia 2013 roku (...) S.A. w W. złożył wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego.

Na podstawie umowy sprzedaży wierzytelności z dnia 1 października 2014 roku (...) S.A. w W. dokonał przelewu całej wierzytelności przysługującej mu względem K. G. na (...) Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Niestandaryzowany Fundusz Sekurytyzacyjny z siedzibą w W.. Po zawarciu w/w umowy, (...) S.A. w W. złożył wniosek o umorzenie egzekucji prowadzonej w stosunku do pozwanego. K. G. został zawiadomiony o przelewie przez bank i powodowy fundusz w październiku 2014 roku oraz ponownie wezwany do zapłaty. K. G. nie spłacił swojego zadłużenia.

Sąd I instancji wskazał, że pomimo kwestionowania przez pozwanego legitymacji czynnej powoda, powoływania się na nieudowodnienie istnienia, wysokości i wymagalności dochodzonej wierzytelności, na nieważność umowy kredytu, niewykonanie przez bank zobowiązania z umowy kredytu i przedawnienie roszczenia, żaden z wymienionych zarzutów nie okazał się skuteczny. Sąd uznał, że fakt dokonania cesji spornej wierzytelności na powoda został udowodniony poprzez przedstawienie umowy przelewu wierzytelności z dnia 1 października 2014 roku wraz z aneksem oraz poprzez przystąpienie do jej wykonywania i przekazanie powodowi przez bank danych księgowych i danych osobowych swoich dłużników. Jako nieudowodniony potraktowany został zarzut pozwanego nieważności umowy kredytu powodowanej brakiem umocowania osób reprezentujących bank przy zawieraniu umowy z pozwanym, a dodatkowo Sąd I instancji wskazał, że pozwany nie kwestionował umocowania owych osób w chwili podpisywania umowy z bankiem, otrzymał środki z tytułu kredytu i uregulował kilkanaście rat kredytu, dokonując tym samym niewłaściwego uznania swojego długu. Odnosząc się do zarzutu pozwanego nieotrzymania przez niego środków z tytułu udzielonego kredytu, Sąd Okręgowy powołał się na treść dokumentu zatytułowanego „potwierdzenie uruchomienia kredytu”, na przystąpienie przez pozwanego do spłaty zobowiązania z tytułu kredytu i zawarcie przez pozwanego umowy ugody, stwierdzając iż zarzut ten był oczywiście nieuzasadniony. Sąd nie podzielił zastrzeżeń pozwanego odnośnie niekonstytucyjności bankowego tytułu egzekucyjnego i uznał wystawiony przez (...) S.A. w W. bankowy tytuł egzekucyjny za dokument potwierdzający istnienie i wysokość wierzytelności przysługującej wobec pozwanego K. G.. Zaznaczył dodatkowo, że K. G. uznał istnienie i wysokość swojego zadłużenia wobec (...) S.A. w W. z tytułu umowy kredytu podpisując umowę ugody oraz że to na pozwanym spoczywał obowiązek udowodnienia faktu spełnienia świadczenia, czego pozwany nie uczynił. Jako nieskuteczny Sąd Okręgowy ocenił zarzut braku wymagalności roszczenia, powołując się na przedłożone przez stronę powodową dokumenty w postaci oświadczenia kredytodawcy z dnia 5 października 2012 roku o wezwaniu do zapłaty i wypowiedzeniu umowy kredytu oraz oświadczenia z dnia 22 lutego 2013 roku o wypowiedzeniu umowy ugody. Analizując z kolei zarzut przedawnienia, Sąd I instancji wskazał, że roszczenia strony powodowej przedawniają się w terminie trzyletnim, jako związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, a skoro stały się one wymagalne z chwila wypowiedzenia umowy ugody (tj. 6 marca 2013 roku), a pozew został wniesiony w dniu 24 kwietnia 2015 roku, nie doszło do ich przedawnienia. Tak argumentując, Sąd Okręgowy uwzględnił powództwo, orzekając o odsetkach za opóźnienie na podstawie art. 481 kc, a o kosztach procesu na podstawie art. 98 kpc.

Apelację od powyższego wyroku złożył pozwany K. G., zaskarżając wyrok w całości i wnosząc o jego zmianę poprzez oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości dwukrotności stawki minimalnej. Pozwany zarzucił zaskarżonemu wyrokowi: 1) naruszenie art. 6 kc oraz art. 232 kpc, art. 245 kpc i 253 kpc poprzez uznanie, że powód udowodnił swoje roszczenie, podczas gdy nie udowodnił w sposób wyczerpujący w jakiej konkretnie kwocie należności głównej przysługuje mu roszczenie wobec strony pozwanej, 2) naruszenie art. 6 kc w zw. z §5 umowy ugody nr 1293/2012 z dnia 10 maja 2012 roku oraz art. 232 kpc, art. 245 kpc i 253 kpc polegające na uznaniu, że powód udowodnił wymagalność swojego roszczenia, podczas gdy nie udowodnił by cedent spełnił przesłanki uprawniające go do wypowiedzenia umowy ugody, przedstawił jedynie kserokopie dokumentu o wypowiedzeniu umowy ugody i nie wykazał umocowania osoby podpisującej oświadczenie o wypowiedzeniu umowy ugody, 3) naruszenie art. 6 kc oraz art. 231 kpc, art. 233§1 kpc i art. 232 kpc poprzez ustalenie skutecznego nabycia przez powoda spornej wierzytelności, podczas gdy powód nie przedłożył kompletnej umowy przelewu i potwierdzenia uiszczenia ceny nabycia wierzytelności, 4) naruszenie art. 207§6 kpc i art. 217§2 kpc poprzez uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów zgłoszonych w piśmie procesowym z dnia 21 października 2015 roku.

(...) Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Niestandaryzowany Fundusz Sekurytyzacyjny z siedzibą w W. domagał się oddalenia apelacji i zasądzenia od pozwanego na swoją rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje :

Apelacja pozwanego skutkowała częściową zmianą zaskarżonego rozstrzygnięcia, choć z przyczyn innych niż akcentowane przez apelującego.

Sąd Apelacyjny podziela ustalenia stanu faktycznego poczynione przez Sąd I instancji i przyjmuje je w całości, czyniąc podstawą własnego rozstrzygnięcia, co czyni zbędnym ponowne ich przedstawianie. Wbrew wywodom skarżącego Sąd Okręgowy nie dopuścił się żadnego z zarzucanych uchybień, a dokonane ustalenia faktyczne oraz przeprowadzone rozważania prawne zasługują, z pewnym wyjątkiem, na akceptację. Zarzuty przedstawione w apelacji są nietrafne i w dużej części nie uwzględniają rzeczywistego przebiegu postępowania w niniejszej sprawie.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutów apelującego jakoby Sąd I instancji naruszył art. 232 kpc, art. 245 kpc i art. 253 kpc oraz art. 6 kc poprzez poczynienie ustaleń o spełnieniu przesłanek do wypowiedzenia umowy ugody i o wypowiedzeniu umowy ugody na podstawie kserokopii dokumentów, Sąd Apelacyjny stwierdza, że abstrahują one od faktu, iż – w reakcji na zarzuty pozwanego zamieszczone w odpowiedzi na pozew – strona powodowa przy piśmie z dnia 21 października 2015 roku przedłożyła oryginał umowy ugody (k.133-136), oryginał oświadczenia o jej wypowiedzeniu i oryginał potwierdzenia jego doręczenia (k.137-138). Podobnie nietrafny jest zarzut naruszenia przez Sąd Okręgowy art. 231 kpc, art. 233§1 kpc i art. 232 kpc oraz art. 6 kc poprzez dokonanie ustalenia o skutecznym zbyciu spornej wierzytelności mimo zaniechania przez stronę powodową przedstawienia kompletnej umowy cesji i potwierdzenia uiszczenia ceny nabycia wierzytelności. Skarżący pomija bowiem, że na rozprawie w dniu 16 maja 2016 roku pełnomocnik powoda okazał Sądowi oryginał umowy o przelew wierzytelności wraz z załącznikiem oraz dowód operacji bankowej potwierdzającej uiszczenie ceny za nabywane wierzytelności, których poświadczona za zgodność kserokopia wyciągu znajdowała się na karcie 28-45 akt. Z kolei powoływanie się przez pozwanego w apelacji na fakt braku umocowania osoby podpisującej w imieniu kredytodawcy oświadczenie o wypowiedzeniu umowy ugody jest nieskuteczne z mocy art. 381 kpc, jako że pozwany mógł i powinien powołać tej treści zarzut w toku postępowania przed Sądem I instancji.

W ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd I instancji prawidłowo zastosował art. 6 kc. Zgodnie z przywołanym przepisem ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Opierając się na tej regule, doktryna i judykatura przyjmują zgodnie, że powód powinien udowodnić fakty, z których wywodzi dochodzone roszczenie, a pozwany – fakty uzasadniające jego zarzuty przeciwko roszczeniu powoda; fakty tamujące lub niweczące roszczenie powinien udowodnić przeciwnik tej strony, która wystąpiła z roszczeniem, a więc w zasadzie pozwany (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 października 1969 roku w sprawie II PR 313/69, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 kwietnia 1982 roku w sprawie I CR 79/82, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 1997 roku w sprawie I PKN 375/97, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 września 2005 roku w sprawie III CK 11/05). Przez fakty, o których mowa w art. 6 kc, należy rozumieć okoliczności faktyczne istotne z punktu widzenia danego przepisu prawa materialnego, z którego strona wywodzi korzystne dla siebie skutki prawne. W rozpoznawanej sprawie powodowy fundusz domagał się realizacji roszczeń z umowy kredytu bankowego zawartej przez jego poprzednika z pozwanym, a więc rodzaj obowiązków i świadczeń stron tej umowy determinował rozkład ciężaru dowodu w procesie o jej wykonanie. Stosownie do art. 69 ust. 1 ustawy Prawo bankowe przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Tym samym strona dochodząca zwrotu udzielonego kredytu wraz z odsetkami ma obowiązek udowodnienia, że doszło do zawarcia umowy kredytu i że zostało wykonane zobowiązanie oddania do dyspozycji kredytobiorcy umówionej kwoty środków pieniężnych. Jak słusznie uznał Sąd I instancji, strona powodowa udowodniła powyższe okoliczności poprzez przedłożenie umowy kredytu zawartej przez pozwanego z (...) S.A., potwierdzenia wypłaty środków z umowy kredytu, umowy ugody zawartej przez pozwanego z (...) S.A., oświadczenia (...) S.A. o wypowiedzeniu umowy ugody z uwagi na zadłużenie pozwanego i umowy przelewu wierzytelności, a także przedstawiła dokumenty prywatne obrazujące wysokość i strukturę zadłużenia pozwanego. Wbrew zarzutom apelującego, to na pozwanym, jako stronie zaprzeczającej istnieniu podstaw do wypowiedzenia umowy ugody (istnieniu zadłużenia) czy istnieniu i wysokości zadłużenia z tytułu kredytu spoczywał ciężar udowodnienia, że wywiązywał się ze swoich obowiązków umownych i terminowo regulował raty kredytu, a więc że nie istniały przesłanki do wypowiedzenia umowy lub też że zadłużenie jest niższe niż wskazywane przez stronę powodową. To pozwany wywodzi bowiem skutki prawne z częściowego lub całościowego zwrotu kredytu w postaci wygaśnięcia zobowiązania w odpowiednim zakresie, a więc to pozwanego obciążał ciężar wykazania tego faktu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 czerwca 1999 roku w sprawie II CKN 390/98).

Kolejny zarzut apelacji dotyczył naruszenia przez Sąd I intancji przepisu art. 207§6 kpc oraz art. 217§2 kpc poprzez uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów przedłożonych w piśmie procesowym z dnia 21 października 2015 roku. Fakt rozpoznawania niniejszej sprawy pierwotnie w elektronicznym postępowaniu upominawczym rzutował na przebieg postępowania dowodowego, jako że w pozwie składanym w elektronicznym postępowaniu upominawczym powód powinien jedynie wskazać dowody na poparcie swoich twierdzeń, bez potrzeby ich dołączenia (art. 505 ³²§1 kpc). Strona powodowa w uzasadnieniu pozwu powoływała się na umowę kredytu zawartą przez (...) S.A. z pozwanym, wnioskowała o przeprowadzenie dowodu z awiza bankowego potwierdzającego wypłatę pozwanemu kwoty kredytu, na umowę przelewu wierzytelności zawartą przez powoda z (...) S.A., wnioskowała o przeprowadzenie określonych dowodów na okoliczność zapłaty ceny i skuteczności umowy przelewu wierzytelności. W piśmie procesowym uzupełniającym braki pozwu po przekazaniu sprawy na skutek wniesienia sprzeciwu, strona powodowa przedłożyła wcześniej wymieniane dowody oraz dodatkowo wniosła o przeprowadzenie dowodów z dokumentów obrazujących wymagalność i wysokość zadłużenia pozwanego. W reakcji na zarzuty pozwanego zamieszczone w odpowiedzi na pozew (k.106-109) i w wykonaniu zobowiązania Sądu do ustosunkowania się do zarzutów pozwanego w trybie art. 207§3 kpc (k.115), strona powodowa przy piśmie procesowym z dnia 21 października 2015 roku przedłożyła oryginały dokumentów, które wcześniej przedstawiała w formie odpisu poświadczonego za zgodność z oryginałem przez pełnomocnika. Stanowiło to wypełnienie dyspozycji art. 129§4 kpc, nastąpiło w terminie wyznaczonym przez Sąd i nie powodowało przedłużenia postępowania, a więc przeprowadzenie dowodów z w/w dokumentów nie nastąpiło z uchybieniem art. 207§6 kpc i art. 217§2 kpc.

Sąd Apelacyjny z urzędu analizował ewentualność naruszenia przez Sąd I instancji prawa materialnego. Przyjęty w Kodeksie postępowania cywilnego model apelacji zobowiązuje bowiem sąd drugiej instancji do dokonania samodzielnej jurydycznej oceny dochodzonego żądania i skonfrontowania jej z zaskarżonym orzeczeniem oraz stojącymi za nim motywami (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 roku w sprawie III CZP 49/07). Zważywszy, iż z treści twierdzeń i dokumentów przedkładanych przez stronę powodową wynika, że pozwany popadł w opóźnienie ze spłatą rat zrestrukturyzowanego ugodą kredytu we wrześniu 2012 roku (k.82), co skutkowało naliczaniem odsetek umownych, a po cesji – ustawowych za opóźnienie, a strona powodowa skapitalizowała w/w należności i domagała się zasądzenia dalszych odsetek od dnia wniesienia pozwu, zasądzenie przez Sąd Okręgowy odsetek za opóźnienie za okres od dnia 6 listopada 2011 roku nastąpiło z naruszeniem art. 481§1 i 2 kc i art. 482 kc, a także – co należy zauważyć – art. 321§1 kpc. Stwierdziwszy powyższe, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386§3 kpc uchylił zaskarżony wyrok w punkcie pierwszym w części zasądzającej odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty 111 417,19zł od 6 listopada 2011 roku do 23 kwietnia 2015 roku i w tym zakresie postępowanie umorzył.

Rozstrzygając o kosztach postępowania odwoławczego Sąd Apelacyjny uznał pozwanego za stronę przegrywającą sprawę i - na podstawie art. 98§1 i 3 kpc w zw. z art. 99 kpc, art. 108§1 kpc i §6 pkt 6 w zw. z §10 ust.1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych – obciążył pozwanego kosztami zastępstwa procesowego należnymi stronie przeciwnej.