Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 maja 2017 r.

Sąd w Częstochowie I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Krystyna Mieszkowska

Protokolant: Agata Płaczkowska

po rozpoznaniu w dniu 17 maja 2017 r. w Częstochowie

na rozprawie

sprawy z powództwa M. O.

przeciwko Skarbowi Państwa – Prezesowi Sądu Okręgowego w C.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego Skarbu Państwa – Prezesa Sądu Okręgowego w C. na rzecz powoda M. O. kwotę 37.927,79 zł (trzydzieści siedem złotych dziewięćset dwadzieścia siedem złotych siedemdziesiąt dziewięć groszy) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w wysokości równej stopie referencyjnej NBP i 5,5 punktów procentowych, tj. 7 % w stosunku rocznym począwszy od dnia 2 listopada 2016 r. i dalszymi ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie zmiany ich wysokości do dnia zapłaty;

2.  oddala powództwo w pozostałej części;

3.  zasądza od pozwanego Skarbu Państwa – Prezesa Sądu Okręgowego w C. na rzecz powoda M. O. kwotę 4.192,54 zł (cztery tysiące sto dziewięćdziesiąt dwa złote pięćdziesiąt cztery grosze) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt IC 550)16

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 16 grudnia 2016 r. powód M. O. domagał się zasądzenia od pozwanego Skarbu Państwa reprezentowanego przez Prezesa Sądu Okręgowego w C. kwoty 46.420,81 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 2 listopada 2016 r. do dnia zapłaty.

Uzasadniając żądanie powód podał, że w sprawie XII C (...) toczącej się przed Sądem Rejonowym w C., w dniu 16 października 2013 r. zapadł wyrok oddalający powództwo A. O. o zasądzenie od powoda kwoty 24.000 zł z odsetkami ustawowymi tytułem tzw. odstępnego. Na skutek apelacji wniesionej przez A. O. wyrokiem z dnia 26 marca 2014 r. Sąd Okręgowy w C. uchylił powyższy wyrok i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu w C. do ponownego rozpoznania. Wyrokiem z dnia 4 grudnia 2014 r. wydanym sprawie XII C (...) Sąd Rejonowy w C. po ponownym rozpoznaniu sprawy zasądził od powoda M. O. na rzecz A. O. kwotę 24.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 4 kwietnia 2012 r. do dnia zapłaty. Apelacja wniesiona przez powoda od powyższego wyroku, wyrokiem Sądu Okręgowego w C.z dnia 14 kwietnia 2015 r. wydanym w sprawie VI Ca (...) została oddalona.

W innej sprawie toczącej się z powództwa M. O. przeciwko A. O., Sąd Okręgowy w C. wyrokiem z dnia 9 grudnia 2014 r. wydanym w sprawie VI Ca(...) zmienił wyrok Sądu Rejonowego w C. z dnia 11 marca 2014 r. wydany w sprawie XII C (...) i zasądził od A. O. na rzecz powoda kwotę 13.087,78 zł z odsetkami i kosztami postępowania. Łączna kwota należności powoda od A. O. wynikająca z powyższego wyroku powiększona o koszty egzekucyjne i odsetki wyliczone na dzień 23 kwietnia 2015 r. wynosiła kwotę 28.060,42 zł.

W dniu 25 czerwca 2016 r. Sąd Najwyższy wydał wyrok w sprawie V CNP (...), którym stwierdził niezgodność z prawem prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w C. z dnia 14 kwietnia 2015 r. w sprawie VI Ca (...)

W ocenie powoda, na skutek wydania wyroku, który następnie uznany został za niezgodny z prawem, powód poniósł szkodę w łącznej kwocie 46.420,81 zł.

Uzasadniając wysokość dochodzonego roszczenia powód podał, że tytułem roszczenia wynikającego z uznanego za niezgodny z prawem wyroku Sądu Okręgowego w C. z dnia 14 kwietnia 2015 r. wypłacił A. O. kwotę 37.927,79 zł poprzez:

- wypłatę gotówki w kwocie 9.967,37 zł;

- dokonanie potrącenia przysługującej mu względem A. O. wierzytelności w kwocie 28.060,42 zł wynikającej z wyroku Sądu Okręgowego w C. z dnia 9 grudnia 2014 r. wydanego w sprawie VI Ca (...) z wierzytelnością w kwocie 37.927,79 zł przysługującą A. O. od powoda wynikającą z wyroków: Sądu Okręgowego w C. z dnia 14 kwietnia 2015 r. w sprawie VI Ca (...) i Sądu Rejonowego w C. z dnia 4 grudnia 2014 r. wydanego w sprawie XII C (...).

Na dochodzoną pozwem kwotę 46.420,81 zł składają się:

- kwota 28.060,42 zł wynikająca z tytułu wykonawczego - wyroku Sądu Okręgowego w C. z dnia 9 grudnia 2014 r. wydanego w sprawie VI Ca (...), która była przedmiotem potrącenia dokonanego przez powoda i stanowiła jego wierzytelność;

- kwota 9.967,37 zł, którą powód dodatkowo zapłacił A. O. po dokonaniu potrącenia;

- kwota 3.693,02 zł z tytułu odsetek ustawowych liczonych od kwoty 37.927,79 zł (28.060,42 zł + 9.967,37 zł) od dnia 23 kwietnia 2015 r. do dnia 1 listopada 2016 r. tj. do dnia upływu terminu wskazanego w wezwaniu do zapłaty;

- kwota 4.800 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego poniesionych przez powoda w postępowaniu przed Sądami I i II instancji w sprawach Sądu Rejonowego w C. XII C (...) i XII C (...).

Jako podstawę prawną dochodzonego roszczenia powód wskazał art. 417 ¹ § 2 k.c.

W odpowiedzi na pozew pozwany Skarb Państwa zastępowany przez Prokuratorię Generalną R.P. wniósł o oddalenia powództwa w całości zarzucając, że należność dochodzona przez powoda nie może zostać uznana za szkodę pozostająca w adekwatnym związku przyczynowym z wydaniem orzeczenia niezgodnego z prawem.

Przede wszystkim pozwany zakwestionował zasadność żądania zapłaty kwoty potrąconej przez powoda z wierzytelnością A. O. w wysokości 28.060,42 zł Według pozwanego szkoda rzekomo poniesiona przez pozwanego nie przejawia się wyjściem z jego majątku jakichkolwiek środków pieniężnych, a jedynie utratą możliwości egzekwowania wierzytelności przysługującej mu od innej osoby. To, czy na skutek dokonanego potrącenia powód poniósł szkodę uzależnione jest od tego, czy majątek posiadany przez A. O. był wystarczający do zaspokojenia wierzytelności powoda. Pozwany powołał się na stanowisko prezentowane w orzecznictwie, że szkodą o charakterze majątkowym jest każdy uszczerbek w majątku poszkodowanego, ale uszczerbek ten mus mieć charakter rzeczywisty a nie hipotetyczny, spodziewany lub „odłożony” w czasie. Taka szkoda powstanie dopiero po wykonaniu tytułu, czyli po „wyjściu” z majątku skarżącego kwoty, na którą opiewa tytuł wykonawczy. Sam fakt pojawienia się w majątku powoda pasywów w postaci długu wynikającego z wyroku nie może być uznany za równoznaczny z poniesieniem szkody. Ponadto pozwany podniósł, że ewentualna szkoda powoda nie ma charakteru szkody rzeczywistej, ale przybiera postać utraconych korzyści, które potencjalnie powód mógł osiągnąć w przypadku skutecznej egzekucji wierzytelności. Zatem to powód powinien wykazać z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością, że majątek posiadany przez A. O. pozwalał na zaspokojenie wierzytelności, której dochodzenie stało się niemożliwe na skutek dokonania potrącenia. Pozwany zarzucił, że A. O. nie uiściła dobrowolnie kwot zasądzonych na rzecz powoda prawomocnym wyrokiem Sądu, w związku z czym konieczne było wszczęcie przez powoda postepowania egzekucyjnego. Co prawda w dniu 4 marca 2015 r. nastąpiło zajęcie wierzytelności z jej rachunku bankowego, jednakże jakakolwiek kwota nie została skutecznie wyegzekwowana, a w dniu 5 maja 2015 r . na skutek cofnięcia wniosku o wszczęcie egzekucji, postepowanie egzekucyjne przeciwko A. O. zostało umorzone. W ocenie pozwanego wypłacalność dłużniczki w dniu 21 kwietnia 2015 r. tj. w dniu złożenia przez powoda oświadczenia o potrąceniu przysługującej mu wierzytelności z wierzytelnością A. O. budzi uzasadnione wątpliwości. Dodatkowo A. O. zawiesiła prowadzenie działalności gospodarczej, nie zaspokajała ponadto w przeszłości wierzytelności przysługujących innym osobom.

Odnośnie kwoty 9.967,37 zł, w ocenie pozwanego powód nie wykazał, że kotwę tę faktycznie uiścił na rzecz A. O., nadto powód nie wykazał w jakim zakresie kwota ta była świadczona tytułem należności głównej i odsetek ustawowych, a w jakim tytułem kosztów procesu zasądzonych wyrokami sądów I i II instancji.

Według pozwanego bezzasadne jest żądanie zapłaty odsetek ustawowych liczonych od kwoty 37.927,79 zł za okres od dnia 23 kwietnia 2015 r. do dnia 1 listopada 2016 r. tj. do dnia upływu terminu wskazanego w wezwaniu do zapłaty. Pozwany zarzucił, że roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej wydaniem niezgodnego z prawem orzeczenia jest roszczeniem ex delicto, w związku z czym ma charakter bezterminowy i data jego wymagalności ustalana jest w oparciu o datę doręczenia dłużnikowi wezwania do zapłaty.

Według pozwanego bezzasadne jest również żądanie powoda co do zapłaty kwoty 4.800 zł odpowiadającej kosztom zastępstwa procesowego poniesionym przez powoda w toku postępowania, w którym wydane zostało orzeczenie niezgodne z prawem. Koszty te zostały poniesione przez powoda jeszcze przed wydaniem zaskarżonego orzeczenia, zatem nie mogą być uznane jako szkoda pozostająca w adekwatnym związku przyczynowym z jego wydaniem. Ponadto zgodnie z utrwalona linią orzeczniczą Sądu Najwyższego koszty procesu nie stanowią szkody w rozumieniu przepisów o skardze na niezgodność z prawem prawomocnego orzeczenia.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwem z dnia 23 lipca 2010 r. skierowanym do Sądu Rejonowego w C. powód M. O. wystąpił o zasądzenie od A. O. kwoty 13.087,80 zł z ustawowymi odsetkami od daty wniesienia pozwu oraz zasadzenie kosztów procesu. A. O. prowadziła wówczas działalność gospodarczą przynosząca dochód w kwocie 3.000 zł miesięcznie. Wyrokiem z dnia 11 marca 2014 r. Sąd Rejonowy w C. zasądził od A. O. na rzecz M. O. kwotę 2.540,77 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 23 lipca 2010 r. oraz kwotę 614,40 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania. Wyrokiem z dnia 9 grudnia 2014 r. Sąd Okręgowy w C. rozpoznając apelację wniesioną przez powoda zmienił powyższy wyrok i zasądził od A. O. na rzecz M. O. kwotę 13.087,78 zł ustawowymi odsetkami od dnia 23 lipca 2010 r. oraz kwotę 614,40 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

(okoliczności bezsporne, nadto dowód: akta Sądu Rejonowego w C. XIIC (...) k – 35-36, 111-112, 114-117, 204).

Pozwem z dnia 8 lipca 2011 r. skierowanym do Sądu Rejonowego w C. A. O. wystąpiła o zasądzenie od M. O. (powoda w niniejszej sprawie ) kwoty 24.000 zł z ustawowymi odsetkami oraz kosztami procesu. A. O. prowadziła wówczas działalność gospodarczą przynoszącą dochód wynoszący około 1.500 zł miesięcznie, w jej zasobach pozostawał samochód osobowy wartości około 12.000 zł. Postanowieniem z dnia 16 grudnia 2011 r. Sąd Rejonowy w C. uwzględnił wniosek A. O. iż zwolnił ją od opłaty od pozwu w całości. Wyrokiem z dnia 16 października 2013 r. wydanym w sprawie XIIC (...), Sąd Rejonowy w C. oddalił powództwo. Na skutek apelacji wniesionej przez A. O., Sąd Okręgowy w C. wyrokiem z dnia 26 marca 2014 r. sygn. akt VICa (...) uchylił powyższy wyrok i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu w C. do ponownego rozpoznania. A. O. była wówczas osobą bezrobotną , pozostawała na utrzymaniu męża , którego dochód wynosił 2.05 zł miesięcznie. Postanowieniem z dnia 16 grudnia 2013 r. Sąd Rejonowy w C. zwolnił ją od opłaty od apelacji. Ponownie rozpoznając sprawę Sąd Rejonowy w C. wyrokiem z dnia 4 grudnia 2014 r. wydanym w sprawie XIIC (...) zasądził od M. O. na rzecz A. O. kwotę 24.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 4 kwietnia 2012 r. oraz kwotę 3.617 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania. Apelacja od powyższego wyroku wniesiona przez M. O. oddalona została wyrokiem Sądu Okręgowego w C. z dnia 14 kwietnia 2015 r. sygn. akt VICa (...). W sprawach XIIC (...) i XIIC (...) powód reprezentowany przez fachowego pełnomocnika poniósł koszty zastępstwa procesowego w kwotach: 3.036 zł w i 2.644,50 zł.

(okoliczności bezsporne nadto dowód: akta Sądu Rejonowego w C. XIIC (...) k – 15-16, 18,, 194-197, 339, 341-345, 366-370 faktury vat nr (...) i (...) k – 15,16 ).

W dniu 13 lutego 2015 r. powód M. O. wystąpił do komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w C. J. Z. z wnioskiem o wszczęcie i przeprowadzenie egzekucji z majątku A. O. w celu wyegzekwowania należności wynikających z załączonego tytułu wykonawczego tj. wyroku Sądu Rejonowego w C. z dnia 11 marca 2014 r. i wyroku Sądu Okręgowego w C. z dnia 9 grudnia 2014 r. wydanych w sprawie XIIC (...). W toku postępowania egzekucyjnego komornik ustalił że dłużniczka nie pobiera zasiłków emerytalno - rentowych, nie figuruje w ewidencji podatników Urzędu Skarbowego, na jej rachunkach bankowych brak jest środków pieniężnych oraz że A. O. jest właścicielką położonej w C. na terenach mieszkaniowych, przy ul. (...), działki nr (...) o powierzchni 0.0654 ha. Nieruchomość ta obciążona była hipoteką zwykłą i kaucyjną ustanowionymi na rzecz Banku (...) na łączną kwotę 578.680,20 zł Aktem notarialnym z dnia 21 czerwca 2016 r. A. O. sprzedała powyższą nieruchomość.

(okoliczności bezsporne, nadto dowód: zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego w sprawie Km (...) k - 13, akta komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w C. J. Z. Km (...) k – 11-17, 20, 22, 23, 26, 30-31, 35, 38, akta księgi wieczystej KW (...) k 98-99, 111-118).

W dniu 21 kwietnia 2015 r. powód M. O. złożył wobec A. O. oświadczenie o potrąceniu przysługującej mu wobec niej wierzytelności w kwocie 28.060,42 zł wynikającej z powyższego tytułu wykonawczego z wierzytelnością w wysokości 37.927,79 zł przysługującą A. O. wobec niego, a wynikającą z wyroku Sądu Rejonowego w C. z dnia 4 grudnia 2014 r. w sprawie XIIC (...). Różnicę pomiędzy obiema należnościami stanowiącą kwotę 9.867,37 zł powód wpłacił na wskazany przez A. O. rachunek bankowy.

(dowód: oświadczenie o potrąceniu k – 7-8, zeznania świadka W. R. – nagranie , protokół skrócony k – 61-63, zeznanie powoda - nagranie, protokół skrócony k – 113, potwierdzenie transakcji k – 9, 110, upoważnienie k – 108, wydruk korespondencji mailowej k - 109 ).

Wobec dokonania potrącenia wzajemnych wierzytelności, powód wniósł o umorzenie postępowania w sprawie IK (...). Postanowieniem z dnia 30 kwietnia 2015 r. komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym w C. J. Z., na skutek wniosku wierzyciela umorzył postępowanie egzekucyjne w sprawie Km (...).

(dowód: postanowienie komornika sadowego J. Z. k – 12).

W latach 2010- 2013 r. powód M. O. prowadził postępowania egzekucyjne wobec A. O., które zakończyły się wyegzekwowaniem należności. Prowadzoną od 1 kwietnia 2014 r. działalność gospodarczą, A. O. zawiesiła w dniu 1 kwietnia 2016 r.

(dowód: zeznania świadka W. R. – nagranie , protokół skrócony k – 61-63, zeznanie powoda - nagranie, protokół skrócony k – 113, wydruk z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej k – 41).

Wyrokiem z dnia 23 czerwca 2016 r. wydanym w sprawie V CNP (...) Sąd Najwyższy stwierdził, że wyrok Sądu Okręgowego w C. z dnia 14 kwietnia 2014 r. wydany w sprawie VI Ca (...) z powództwa A. O. przeciwko M. O. o zapłatę jest niezgodny z prawem.

(okoliczność bezsporna, nadto odpis wyroku Sądu Najwyższego w sprawie V CNP (...) k – 17-24).

Pismem z dnia 19 października 2016 r. powód wezwał pozwanego reprezentowanego przez Prezesa Sądu Okręgowego w C. do zapłaty kwoty 46.962,19 zł (dochodzonej niniejszym pozwem) w nieprzekraczalnym terminie do dnia 31 października 2016 r. W piśmie z dnia 23 listopada 2016 r. pozwany zakwestionował zasadność roszczenia powoda.

(dowód: wezwanie do zapłaty k – 10-11, pismo pozwanego z dnia 23 listopada 2016 r. k – 14).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wszystkich wskazanych wyżej dowodów. Za wiarygodne Sąd uznał zgromadzone w sprawie dokumenty oraz zeznania świadka W. R. i pozwanego M. O..

Sąd zważył co następuje:

Powództwo, co do zasady podlega uwzględnieniu w przeważającej części.

Powód domaga się odszkodowania za szkodę wyrządzoną mu na skutek wydania w dniu 14 kwietnia 2015 r. przez Sąd Okręgowy w C. w sprawie VI Ca (...) wyroku, wobec którego została stwierdzona przez Sąd Najwyższy niezgodność z obowiązującym prawem.

Podstawę odpowiedzialności pozwanego Skarbu Państwa stanowi art. 417 ¹ § 2 k.c. ,

Zauważyć należy, że odpowiedzialność deliktowa Skarbu Państwa, oparta na art. 417 k.c. i art. 417 ¹ k.c. , powstaje wówczas, gdy spełnione są łącznie jej trzy ustawowe przesłanki: bezprawność działania lub zaniechania sprawcy, szkoda oraz normalny związek przyczynowy między bezprawnym zachowaniem sprawcy a szkodą. Kolejność badania przez sąd powyższych przesłanek nie może być dowolna. W pierwszej kolejności konieczne jest ustalenie działania (zaniechania), z którego, jak twierdzi poszkodowany, wynikła szkoda oraz dokonanie oceny jego bezprawności, następnie ustalenie czy wystąpiła szkoda i jakiego rodzaju i dopiero po stwierdzeniu, że obie te przesłanki zachodzą, możliwe jest zbadanie istnienia między nimi normalnego związku przyczynowego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 lipca 2012 r. II CSK 648)11, Lex nr 1215614).

Stosownie do art. 417 ¹ § 2 k.c. , jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu ich niezgodności z prawem, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej. Przesłanką odpowiedzialności odszkodowawczej za szkodę wyrządzoną przez wydanie niezgodnego z prawem orzeczenia sądowego lub decyzji administracyjnej jest zatem stwierdzenie tej niezgodności z prawem we właściwym postępowaniu. Wynika z tego, że sąd rozpoznający roszczenie odszkodowawcze nie może samodzielnie ustalić niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia sądowego lub decyzji administracyjnej.

Dla stwierdzenia niezgodności orzeczenia z prawem istotne jest, by naruszenia prawa skutkowały wyrządzeniem stronie szkody, bowiem nie wystarczy sama „bezskutkowa" niezgodność orzeczenia z prawem. Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia nie jest środkiem odwoławczym, ale specjalnym środkiem prawnym, służącym umożliwieniu uzyskania odszkodowania od państwa na podstawie art. 417 ¹ § 2 k.c. Dlatego też art. 424 ¹ § 1 k.p.c. stanowi, że skarga przysługuje tylko wówczas, gdy przez wydanie zaskarżonego orzeczenia została wyrządzona szkoda. A contrario, jeżeli szkoda nie wystąpiła, skarga nie przysługuje, czyli jest niedopuszczalna i podlega odrzuceniu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 sierpnia 2010 r. I CNP 5)10, Lex nr 603885).

Uprawdopodobnienie szkody ( art. 424 ⁵ § 1 pkt 4 k.p.c. ) polega na przedstawieniu wyodrębnionego wywodu wskazującego, że szkoda została wyrządzona oraz określającego czas jej powstania, postać i związek przyczynowy z wydaniem orzeczenia niezgodnego z prawem (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2006 r. IV CNP 38)2005, OSNC 2006, nr 7-8, poz. 141). Przesłanką dopuszczalności skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia jest istnienie szkody w chwili jej wnoszenia, a nie możliwość wystąpienia szkody w przyszłości (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2006 r. II CNP 13)2005, OSNC 2006, nr 6, poz. 110). Szkoda w znikomym lub symbolicznym rozmiarze nie uzasadnia prawa do wniesienia skargi, o której stanowi art. 424 ¹ § 1 k.p.c. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 sierpnia 2008 r., II CNP 43)2008, Lex 794001.).

W rozpoznawanej sprawie bezsporne jest, iż istnieje prejudykat przesądzający o wadliwości aktu indywidualnego. Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 23 czerwca 2016 r. (sygn. akt V CNP (...)) stwierdził niezgodność z prawem prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w C. z dnia 14 kwietnia 2015 r. wydanego w sprawie o sygn. akt VI Ca (...).

Uwzględnienie skargi i stwierdzenie niezgodności z prawem powyższego wyroku nie wyeliminowało tego orzeczenia z obrotu prawnego, lecz otworzyło powodowi drogę do dochodzenia odszkodowania w niniejszej sprawie. Orzeczenie to nie stanowi jednak materialnoprawnej podstawy roszczenia o odszkodowanie. Stwierdzenie niezgodności z prawem orzeczenia jest równoznaczne ze spełnieniem jednej z przesłanek odpowiedzialności – nie przesądza jednak automatycznie o istnieniu pozostałych przesłanek (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 lutego 2009 r. IV CSK 40)/08, Lex nr 492160).

Oceniając istnienie pozostałych przesłanek w postaci szkody i związku przyczynowego w ocenie Sądu zostały one spełnione w odniesieniu do żądania zasądzenia kwoty 28.060,42 zł wynikająca z tytułu wykonawczego - wyroku Sądu Okręgowego w C. z dnia 9 grudnia 2014 r. wydanego w sprawie VI Ca (...), która była przedmiotem potrącenia dokonanego przez powoda, oraz kwoty 9.967,37 zł, którą powód dodatkowo zapłacił A. O. po dokonaniu potrącenia.

Na skutek wadliwego orzeczenia Sądu Okręgowego w C. w sprawie VI Ca(...) powód obciążony został obowiązkiem zapłaty na rzecz A. O. kwoty 37.927,79 zł (należność główna wraz ustawowymi odsetkami). Należność tę powód zapłacił poprzez potrącenie obciążającej go powyższej wierzytelności z wierzytelnością przysługującą mu od A. W. w kwocie 28.060,42 zł, wynikającą z wyroku Sądu Rejonowego w C. z dnia 11 marca 2014 r. w sprawie XII C (...) oraz dopłatę różnicy pomiędzy obiema kwotami wynoszącej 9.867,37 zł bezpośrednio na rzecz A. W..

Jeżeli chodzi o zapłatę na rzecz A. O. kwoty 9.967,37 zł, poniesienie przez powoda szkody w tej wysokości nie może budzić żadnych wątpliwości. Twierdzenie powoda co do zapłaty tej kwoty na rzecz A. O. nie zostało przez pozwanego w żaden sposób podważone, Fakt zapłaty tej kwoty potwierdzony został dokumentem przelewu (k – 9) upoważnieniem oraz wydrukiem korespondencji mailowej (k – 108, 109) nadto zeznaniami świadka W. R. (k -63).

W odniesieniu do żądania powoda zapłaty kwoty 28.060,42 zł, w ocenie Sądu że nie zasługuje na uwzględnienie zarzut pozwanego, że wykazanie szkody przez powoda uzależnione jest od wykazania przez niego, czy posiadany przez A. O. majątek byłby wystarczający do zaspokojenia jego wierzytelności. Według pozwanego, który przyjmuje, że ewentualna szkoda powoda nie ma charakteru szkody rzeczywistej, ale postać utraconych korzyści, które powód potencjalnie mógłby osiągnąć w przypadku skutecznej egzekucji wierzytelności, na powodzie ciążył obowiązek wykazania z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością, że majątek posiadany przez A. O. pozwalał na zaspokojenie wierzytelności, której dochodzenie stało się niemożliwe na skutek dokonania potrącenia.

Z zarzutem tym, nie można się zgodzić.

Zauważyć należy, ze wyrok w sprawie XII C (...) wydany w dniu 11 marca 2014 r. zmieniony wyrokiem Sądu Okręgowego w C. z dnia 9 grudnia 2014 r. stał się prawomocny z tym dniem. Zgodnie z art. 125 § 1 k.c. roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu (…) przedawnia się z upływem lat dziesięciu, chociażby termin przedawnienia roszczeń tego rodzaju był krótszy. Jeżeli stwierdzone w ten sposób roszczenie obejmuje świadczenie okresowe, roszczenie o świadczenie okresowe należne w przyszłości ulega przedawnieniu trzyletniemu. Na podstawie art. 124 § 2 k.c. zdarzeniem wyznaczającym początek biegu terminu przedawnienia przewidzianego w art. 125 § 1 jest uprawomocnienie się orzeczenia. Zgodnie z art. 123 i 124 k.c. bieg przedawnienia może zostać przerwany na skutek określonych czynności wierzyciela lub dłużnika a przerwanie biegu przedawnienia powoduje, że po każdym przerwaniu, przedawnienie zaczyna biec na nowo. Czynnością powodującą przerwanie biegu przedawnienia jest wszczęcie postępowania egzekucyjnego, a umorzenie postępowania egzekucyjnego nie pozbawia wierzyciela możliwości wszczęcia ponownej egzekucji. Przysługująca powodowi należność stwierdzona wyrokiem wydanym w sprawie XII C (...) nie obejmowała świadczenia okresowego, zatem termin w ciągu którego powód mógłby podejmować czynności w celu jej wyegzekwowania wynosił 10 lat licząc od daty prawomocności orzeczenia (9 grudnia 2014 r.), a przy uwzględnieniu możliwości przewidzianych w art. 123 k.c. mógłby się przedłużyć. Oczywistym jest, że nie jest możliwe ustalenie jak w tym okresie (w przyszłości) przedstawiać się będzie sytuacja majątkowa dłużniczki, nieuprawnione jednak byłoby założenie, że nie będzie ona posiadać żadnego majątku ani uzyskiwać żadnych dochodów. Zatem ewentualna niewypłacalność dłużniczki A. O. w dacie prowadzenia wobec niej postępowania egzekucyjnego wszczętego przez powoda w dniu 13 lutego 2015 r. nie może zostać potraktowana jako nie wykazanie przez powoda powstania szkody. Szkodę powoda stanowi bowiem utrata możliwości egzekwowania należności wynikającej z wyroku w sprawie XII C (...). Wszczęte przez powoda wobec A. O. postepowanie egzekucyjne (sygn. akt Km (...)) zakończyło się umorzeniem postępowania na skutek wniosku o umorzenie złożonego przez powoda. Powód nie ma jednak możliwości ponownego wszczęcia postępowania egzekucyjnego, bowiem złożył wobec dłużniczki oświadczenie o dokonaniu potrącenia wzajemnie przysługujących im wierzytelności, a skutkiem jego oświadczenia jest umorzenie należności przysługującej mu od A. O.. (art. 498 § 2 k.c.). Dopóki istniała możliwość prowadzenia postepowania egzekucyjnego wobec dłużniczki, istniała potencjalna możliwość uzyskania zaspokojenia przez powoda z jej majątku. W takiej sytuacji twierdzenie powoda o poniesieniu szkody byłoby przedwczesne. Wobec umorzenia należności przysługującej powodowi od A. O., prowadzenie wobec dłużniczki postępowania egzekucyjnego przestało być możliwe i zarzut powoda, iż poniósł szkodę w wysokości 28.060,42 zł (należność główna wraz z odsetkami wynikające z wyroku w sprawie XII C (...)) jest w pełni uzasadniony.

Zgodnie z dyspozycją art. 361 § 1 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Dla stwierdzenia istnienia związku przyczynowego nie wystarcza więc jakiekolwiek powiązanie przyczynowe między zachowaniem poszkodowanego a powstaniem lub zwiększeniem szkody, gdyż musi to być związek przyczynowy normalny w rozumieniu art. 361 § 1 k.c. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 lipca 2008 r. IV CSK 127)08, M. Praw. 2009, nr 19, s. 1065). Sąd podziela pogląd Sądu Apelacyjnego w Łodzi zawarty w wyroku z dnia 24 października 2013 r. wydanym w sprawie I ACa 558)13 (Lex nr 1386151), iż związek przyczynowy może występować jako normalny również w sytuacji, gdy pewne zdarzenie stworzyło warunki do powstania innych zdarzeń, z których dopiero ostatnie stało się bezpośrednią przyczyną szkody. Nawet pośredni związek przyczynowy pomiędzy wadliwym działaniem lub zaniechaniem a szkodą może uzasadniać odpowiedzialność za szkodę. Niewątpliwie uprawomocnienie się wyroku w sprawie XII C 1025)14 (odnośnie którego następnie stwierdzona została jego niezgodność z prawem) stworzyło podstawę do podjęcia przez powoda decyzji o skorzystaniu z instytucji potrącenia. Brak jest uzasadnionych podstaw do czynienia powodowi z tego tytułu zarzutu. Zauważyć bowiem należy, że kompensaty są formą rozliczeń bezgotówkowych i dają możliwość dokonania rozliczeń należności jednej strony i zobowiązań drugiej w warunkach braku płynnych środków płatniczych. Istotą potrącenia jest ograniczenie obrotu środkami pieniężnymi, co następuje w drodze umorzenia wzajemnych wierzytelności przez zaliczenie, w wyniku czego osoby mające wobec siebie wierzytelności z tych samych lub różnych stosunków zobowiązaniowych nie otrzymują efektywnie należnych im świadczeń, lecz na skutek potrącenia każda z nich zostaje zwolniona ze swojego zobowiązania całkowicie lub w części. Trudno przyjąć, że jedynym sposobem „kompensaty” wzajemnych wierzytelności powoda i jego dłużniczki A. O., zasądzonych prawomocnymi orzeczeniami, byłoby rozliczenie w ramach postępowań egzekucyjnych Aby to nastąpiło, obie strony musiałyby spowodować ich wszczęcie. Skorzystanie z potrącenia pozwoliło powodowi na uniknięcie poniesienia ewentualnych kosztów postępowania egzekucyjnego wszczętego przeciwko niemu przez A. O..

Istnieje zatem normalny związek przyczynowy pomiędzy wydaniem wyroku w sprawie XII C (...), a doznaną przez powoda szkodą w postaci utraty możliwości egzekwowania należności wynikającej z wyroku w sprawie XII C (...) stanowiącej kwotę 28.060,42 zł oraz wyzbycia się z majątku kwoty 9.967,37 zł zapłaconej na rzecz A. O..

Nie zasługuje na uwzględnienie żądanie powoda zasądzenia na jego rzecz kwoty 3.693,02 zł tytułem odsetek oraz kwoty 4.800 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego poniesionych przez powoda w postępowaniu przed Sądami I i II instancji w sprawach Sądu Rejonowego w C. XII C (...) i XII C(...).

Jeżeli chodzi o dochodzoną przez powoda kwotę 3.693,02 zł, obejmuje ona wyliczone przez powoda odsetki ustawowe za okres od dnia 23 kwietnia 2015 r. do dnia 1 listopada 2016 r. od kwoty 37.927,79 zł obejmującej wynikającą z wyroku Sądu Rejonowego w C. z dnia 11 marca 2014 r. w sprawie XII C (...) kwotę 28.06,42 zł oraz kwotę 9.867,37 zł bezpośrednio zapłaconą przez powoda A. O..

Zauważyć jednak należy, że roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej wydaniem orzeczenia niezgodnego z prawem jest roszczeniem z czynu niedozwolonego. Zobowiązanie dłużnika do naprawienia szkody spowodowanej czynem niedozwolonym jest zobowiązaniem o charakterze bezterminowym ( por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 17 czerwca 2005 r. III CK 642)04 Lex 177207, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 20 września 2016 r. I ACa 276)16 Lex 2137004). Wobec tego należy je traktować jak wierzytelność bezterminową, a więc świadczenie to powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania W przypadku zobowiązań o charakterze terminowym przyjmuje się, że wierzytelność jest wymagalna, jeśli nadszedł termin świadczenia, skoro od tej daty wierzyciel może domagać się spełnienia świadczenia. W przypadku zobowiązań bezterminowych, termin spełnienia świadczenia nadchodzi z momentem wezwania (art. 455 k.c.). Stosownie do art. 481 § 1 k.c. dopiero od chwili wezwania, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, jeżeli dłużnik opóźnił się ze spełnieniem świadczenia. O takim opóźnieniu można mówić, gdy dłużnik nie spełnia świadczenia w terminie, w którym stało się ono wymagalne, także wówczas, gdy kwestionuje istnienie lub wysokość świadczenia. Wymagalność określana jest jako stan, w którym wierzyciel ma prawną możliwość żądania zaspokojenia przysługującej mu wierzytelności. Jest to stan potencjalny, o charakterze obiektywnym, którego początek zbiega się z chwilą uaktywnienia się wierzytelności.

Wezwanie do zapłaty powód wystosował do pozwanego w piśmie złożonym w dniu 19 października 2016 r. (k – 10-11) W piśmie tym powód zakreślił termin do spełnienia świadczenia do dnia 31 października 2016 r. Zatem dopiero od 2 listopada 2016 r. powód może żądać odsetek za czas opóźnienia.

W tej sytuacji żądanie powoda zapłaty przez pozwanego odsetek ustawowych za okres od dnia 23 kwietnia 2015 r. do dnia 1 listopada 2016 r. nie zasługiwało na uwzględnienie.

Niezasadne jest także żądanie zapłaty kwoty 4.800 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego poniesionych przez powoda w postępowaniu przed Sądami I i II instancji w sprawach Sądu Rejonowego w C. XII C (...) i XII C (...).

Z orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, ze koszty postępowania, które poniosła strona, nawet wtedy, gdy zostały uiszczone nie stanowią szkody wyrządzonej przez wydanie orzeczenia (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 2006 r. III CNP 46)06 Lex 852618, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 sierpnia 2007 r. IBP 24)07 Lex 621118, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 maja 2008 r. IV CNP 22)08 Lex 786758, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 kwietnia 2014 r. IV CNP 64)13 Lex 1454007, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 kwietnia 2015 r. V CSK 453)14 G. Prawna 2015/85/7).

Zatem żądanie powoda obejmujące kwotę 4.800 zł należało oddalić.

Biorąc pod uwagę powyższe rozważania Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 37.927,79 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 2 listopada 2016 r., tj. od dnia następnego po zakończeniu terminu wyznaczonego pozwanemu przez powoda do zapłaty dochodzonej pozwem należności.

Orzeczenie o kosztach uzasadnia przepis art. 100 k.p.c.

Koszty poniesione przez powoda obejmował: opłatę od pozwu w wysokości 2,321 zł, koszty zastępstwa procesowego w wysokości 3.600 zł oraz opłatę od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł.

Koszty poniesione przez pozwanego obejmowały kwotę 3.600 zł.

Powód wygrał proces w 81,7 %. Po stosunkowym rozdzieleniu kosztów, pozwany obowiązany jest zwrócić powodowi kwotę 4.192,54 zł.