Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 kwietnia 2018 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SO Magdalena Balion - Hajduk (spr.)

Sędzia SO Artur Żymełka

Sędzia SO Lucyna Morys - Magiera

Protokolant Marzena Makoś

po rozpoznaniu w dniu 25 kwietnia 2018 r. w Gliwicach na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Banku (...) Spółki Akcyjnej w K.

przeciwko A. S.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Żorach

z dnia 11 maja 2017 r., sygn. akt I C 610/14

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1 o tyle tylko, że zasądzenie wskazanych w nim kwot poprzedza orzeczeniem, że uchyla nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym Sądu Rejonowego w Żorach z 9 sierpnia 2013 r., sygn. akt I Nc 852/13;

2.  oddala apelację w pozostałej części;

3.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki 1800 zł (tysiąc osiemset złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

SSO Lucyna Morys – Magiera SSO Magdalena Balion – Hajduk SSO Artur Żymełka

Sygn. III Ca 1622/17

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 11 maja 2017 roku Sąd Rejonowy w Żorach zasądził od pozwanego A. S. na rzecz (...) Bank (...) SA w K. 45 757,73 zł z ustawowymi odsetkami:

-od kwoty 46 841,03 zł od 22 maja 2013 roku do 28 czerwca 2013 roku,

-od kwoty 45 841,03 zł od dnia 29 czerwca 2013 roku do 15 lipca 2013roku,

-od kwoty 44 841, 03 zł od 16 lipca 2013 roku do 20 września 2013 roku,

-od kwoty 43 841,03 zł od 13 września 2013 roku do 10 października 2013 roku,

-od kwoty 42 841,03 zł od 11 października 2013 roku do 31 stycznia 2014 roku,

-od kwoty 41 841,03 zł od 1 lutego 2014 roku do 29 lipca 2014 roku,

-od kwoty 41 541,03 zł od 30 lipca 2014 roku do 31 grudnia w 2015 roku

oraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienia kwoty 41 541,03 zł od 1 stycznia 2016 roku. Sąd Rejonowy oddalił powództwo w zakresie dotyczącym zasądzenia odsetek ustawowych za opóźnienie za okres sprzed 1 stycznia 2016 roku, umorzył postępowanie w pozostałej części i zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 4260,92 zł tytułem zwrotu kosztów procesu i nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego 270,30 zł tytułem zwrotu nieuiszczonych kosztów sądowych.

Sąd Rejonowy w nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 9 sierpnia 2013 roku orzekł zgodnie z żądaniem pozwu. Od tego nakazu pozwany wniósł o zarzuty, wnosząc o uchylenie nakazu i oddalenie powództwa, wskazując w uzasadnieniu, że nakaz jest przedwczesny, gdyż 16 kwietnia 2013 roku w rozmowie telefonicznej z przedstawicielem powoda zawarł ugodę dotyczącą spłaty zadłużenia, w której uzgodniono dokonywanie przez pozwanego spłaty zadłużenia w wysokości po 1000 zł miesięcznie. Dodał, że dokonał już wpłaty kwoty uwiarygodniającej zawarcie ugody w kwocie 1144,11 zł. W toku postępowania pozwany wpłacił pozwanemu 5300 zł, w związku z czym powód cofnął pozew w zakresie tej kwoty.

Sąd Rejonowy ustalił, że 22 stycznia 2001 roku pozwany zawarł z powodem umowę o pożyczkę odnawialną w kwocie 50 000 zł. Z uwagi na niewywiązywanie się z warunków spłaty zadłużenia pismem z 29 listopada 2012 roku powód wypowiedział umowę. Zadłużenie pozwanego względem powoda na dzień 22 maja 2013 roku wynosiła 51 057,73zł. Po wypowiedzeniu umowy pozwany podjął próbę ugodowego załatwienia sporu, uzgadniając telefonicznie warunki spłaty części długów w kwocie 6000 zł, które miało zostać wypłacone w sześciu miesięcznych ratach w minimalnej wysokości po 1000 zł, płatnej do ostatniego dnia każdego miesiąca, począwszy od 30 kwietnia 2013 roku do 30 września 2013 roku, po czym miała nastąpić renegocjacji warunków spłaty zadłużenia. Równocześnie w piśmie powoda z 19 kwietnia 2013 roku potwierdzającym warunki ugody zastrzeżono, że zawarcie ugody nie wstrzymuje kontynuowania działań na drodze postępowania sądowego, zmierzających do uzyskania tytułu wykonawczego. Pozwany nie wywiązał się z warunków ugody, w sierpniu 2013 roku nie dokonał wpłaty. 28 czerwca 2013 roku dokonał dwóch wpłat na łączną kwotę 1000 zł, 12 lipca 2013 roku wpłacił 1000 zł, 12 września 2013 roku wpłacił 1000 zł, 10 października 2013 roku wpłacił 1000 zł i 31 stycznia 2014 roku wpłacił 1000 zł oraz 29 lipca 2014 roku wpłacił 300 zł - łącznie 5300 zł. Sąd ustalił również, że powód w prawidłowy sposób określił wysokość zobowiązania pozwanego na dzień wniesienia pozwu oraz dokonał prawidłowego wyliczenia odsetek. W tym zakresie Sąd Rejonowy dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu rachunkowości, który potwierdził prawidłowość wyliczeń powoda. Sąd Rejonowy jako podstawę prawną rozstrzygnięcia wskazał art. 720 k.c. oraz 353 k.c., podnosząc iż umowa o tzw. pożyczką odnawialną jest umową pożyczki, a zestawienie wypłat dokonywanych przez pozwanego wyraźnie wskazuje, że kwota pożyczki została przez pozwanego pobrana z rachunku.

Pozwany dopiero toku postępowania zakwestionował twierdzenia powoda odnośnie pobranej kwoty pożyczki, pierwotnie zarzucał jedynie przedwczesność pozwu z uwagi na zawartą ugodę dotyczącą zasad spłaty zadłużenia. Jako podstawę prawną umorzenia Sąd wskazał art. 355 k.p.c. oraz 203 § 1 k.p.c., zaś o kosztach orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. Sąd Rejonowy wskazał, że przez przeoczenie nie zawarł w wyroku rozstrzygnięcia o nakazie zapłaty na podstawie art. 496 k.p.c.

Pozwany w apelacji wniósł o zmianę wyroku przez uchylenie nakazu zapłaty w całości i oddalenie powództwa ewentualnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania i zasądzenie kosztów za obie instancje.

Pozwany zarzucił:

- na zasadzie art. 118 k.c. w związku z pkt. 5 umowy z 22 stycznia 2001 roku w związku z art. 117 § 2 k.c. przedawnienie zgłoszonego przez powódkę roszczenia,

- rażące naruszenie art. 5 ust. 2 pkt 1 ustawy pr.bank. przez bezzasadne uznanie przez sąd pierwszej instancji, że udzielenie pożyczki odnawialnej wchodzi zakres czynności bankowych, a w konsekwencji oparcie zaskarżonego wyroku na umowie sprzecznej z zakresem działalności powódki określonym ustawą,

-naruszenie art. 385 ¹ § 1 k.c. w związku z art. 451 § 1 k.c. przez brak uwzględnienia przez sąd pierwszej instancji faktu abuzywności zapisu, że rzekomej umowy, a w konsekwencji uznanie za wiążące klauzul zakazanych, które ex lege nie wiążą konsumenta oraz przez akceptację dowolnego księgowania przez powódkę dokonywanych przez pozwanego wpłat,

-naruszenie art. 496 k.p.c. przez pominięcie treści rozstrzygnięcia o uchyleniu wydanego uprzednio nakazu zapłaty,

- naruszenie art. 129 § 1 k.p.c. w związku z art. 7 ustawy pr.bank. przez bezzasadne uznanie, iż wydruki operacji bankowego stanowią relewantny dowód niewymagający, mimo zgłoszonego przez pozwanego żądania udowodnienia na podstawie dokumentów źródłowych oraz poprzez pominięcie oceny faktu odmowy okazania przez pozwanego oryginałów dokumentów powołanych przez pozwanego, a w konsekwencji zaprzeczenie obowiązku okazania oryginałów dokumentów, co skutkowało niemożnością wglądu do dokumentów oryginalnych przez pozwanego, w których posiadaniu jest wyłącznie powódka i bezzasadnym pominięciem istotnych dla rozstrzygnięcia dowodów, jak również oparcie opinii biegłej sądowej na zawężonym materiale badawczym -wydrukach z systemu powódki,

-naruszenie prawa procesowego, to jest art. 244 § 1 k.p.c. przez przypisanie waloru doniosłości dowodowej wyciągom z ksiąg bankowych powoda jako dokumentowi potwierdzającemu istnienie roszczenia o określonej kwocie,

- naruszenie art. 217 § 3 k.p.c. przez oddalenie wniosków dowodowych pozwanego,

-naruszenie art. 286 k.p.c. przez uniemożliwienie pozwanemu weryfikacji na podstawie ustnie zadawanych pytań treści pisemnych opinii biegłej, a w konsekwencji braku ustnego wyjaśnienia przez biegłą wątpliwości, co do treści przedmiotowej opinii,

-naruszenie art. 308 § 1 w związku z art. 217 § 3 i art.. 233 § 2 k.p.c. przez pominięcie dowodów z całokształtu nagrań rozmów stron w zakresie ustaleń co do wzajemnych rozliczeń oraz na okoliczność niedopuszczalności podejmowania czynności sądowych z uwagi na dokonane uzgodnienia jak również braku oceny przez sąd odmowy przedłożenia przez powódkę całokształtu nagrań dźwiękowych wraz z protokołem pisemnym,

-naruszenie art. 6 k.c. w związku z art. 232 k.p.c. w związku z art. 720 § 1 k.c. przez niewykazanie przez powódkę okoliczności udzielenia pozwanemu pożyczki stanowiącej dozwoloną ustawą czynność bankową oraz faktu, że powódka przeniosła na własność pozwanego określoną ilość pieniędzy w określonej dacie, jak również nie przedłożenia oryginału załącznika do rzekomej umowy pożyczki, stanowiącego integralną całość,

-naruszenie art. 379 pkt 5 k.p.c. w zw. z art. 17 § 5 k.p.c. przez odmówienie pozwanemu prawa do pełnomocnika z urzędu,

- naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. przez dokonanie przez sąd pierwszej instancji oceny zebranego materiału dowodowego w sposób dowolny.

Powód wniósł o oddalenia apelacji i zasądzenie kosztów w postępowaniu odwoławczym.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja w zasadniczej części nie mogła odnieść skutku.

Zasadnym okazał się jedynie zarzut naruszenia art. 486 k.p.c. w związku z brakiem orzeczenia przez Sąd Rejonowy o uchyleniu nakazu zapłaty.

Odnosząc się natomiast do pozostałych zarzutów apelacji podnieść należy iż żaden z nich nie jest skuteczny. W pierwszym rzędzie pozwany podniósł zarzut przedawnienia.

Umowa pożyczki odnawialnej polega na tym, iż strona umowy - pożyczkobiorca może wypłacić z rachunku określoną kwotę do wskazanego w umowie limitu, w przypadku pozwanego było to 50 000zł i była zobowiązana w terminie wskazanym w umowie do spłaty comiesięcznej określonej kwoty minimalnej zadłużenia i w okresie obowiązywania umowy tylko ta kwota stawała się wymagalna. Dopiero z chwilą wypowiedzenia całej umowy wymagalne stało się całe zadłużenie. Tak też stało się w przypadku zadłużenia pozwanego. Punkt 5 umowy o pożyczkę odnawialną z dnia 22 stycznia 2001 roku, na który powołuje się skarżący, formułując zarzut przedawnienia stanowi, że pożyczkobiorcy przysługuje prawo w okresie obowiązywania niniejszej umowy do wielokrotnego zaciągania i spłaty pożyczki odnawialnej do wysokości przyznanego zadłużenia, to potwierdza, ale nie odnosi się do sytuacji po wypowiedzeniu umowy. Umowa pożyczki odnawialnej zawarta przez strony 22 stycznia 2001r. została wypowiedziana w dniu 29 listopada 2012 roku, wówczas w całości roszczenie stało się wymagalne. Pozew wniesiono 10 czerwca 2013 roku, w związku z tym uznać należy, że nie upłynął od daty wymagalności roszczenia do wniesienia pozwu 3 letni termin przedawnienia.

Nietrafny jest również zarzut nieważności postępowania z uwagi na nieustanowienie pozwanemu pełnomocnika z urzędu. W niniejszej sprawie Sąd Rejonowy postanowieniem z dnia 25 sierpnia 2016 roku oddalił wniosek pozwanego o ustanowienie pełnomocnika urzędu i na skutek zażalenia pozwanego Sąd Okręgowy w Gliwicach postanowieniem z dnia 25 października 2016 roku zażalenie oddalił, zatem kwestia ustanowienia przez sąd dla pozwanego pełnomocnika z urzędu została prawomocnie rozstrzygnięta. Pozwany natomiast w toku postępowania otrzymał konieczne do stanu sprawy pouczenia.

Jako zupełnie błędny zarzut należy uznać zarzut nieprzedstawienia przez powoda pozwanemu oryginałów dokumentów jak i nieprzedstawienie pełnego zapisu rozmów telefonicznych. W aktach sprawy znajdują się oryginały dokumentów jak wyciąg z ksiąg bankowych, przedsądowe wezwanie do zapłaty, oryginał umowy o pożyczkę odnawialną z własnoręcznym podpisem pozwanego. Odpisy tych dokumentów zostały pozwanemu doręczone wraz z odpisem pozwu i nakazu zapłaty, a oryginały znajdują się w aktach. Jeśli chodzi natomiast o zapisy rozmów telefonicznych to Sąd Rejonowy zobowiązał pełnomocnika powoda do przedstawienia zapisów rozmów telefonicznych przeprowadzonych przez pozwanego z pracownikami powoda, jednakże pełnomocnik powoda oświadczył, że nie posiada nagrania. Brak było zatem możliwości przeprowadzenia tego dowodu. Fakt zawarcia ugody został natomiast potwierdzony pismem z dnia 19 kwietnia 2013r. Ugoda ta dotyczyła tylko części zadłużenia w kwocie 6000 zł, natomiast całość zadłużenia wynosiła ponad 50 000 zł.

Odnośnie do zarzutu naruszenia art. 233 k.p.c. wskazania wymaga, że Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił w sprawie stan faktyczny, jako ciąg chronologicznie następujących po sobie zdarzeń, które miały miejsce w określonych okolicznościach. Sąd I instancji wskazał fakty, które uznał za udowodnione i dowody, na których się oparł. Ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy nie naruszają reguł wynikających z doświadczenia życiowego i zasad logiki. Zatem ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego Sąd II instancji przyjmuje za swoje, nie znajdując podstaw do ich korygowania.

Kolejny zarzut dotyczy braku wyjaśnień biegłego do opinii. Pozwany po doręczeniu odpisu opinii biegłej został zobowiązany do ustosunkowania się do treści opinii w terminie 14 dni pod rygorem uznania, że nie wnosi do niej zastrzeżeń. W piśmie z dnia 25 marca 2016 roku wskazał, że pisemne zarzuty do opinii złoży po analizie opinii przez kancelarię adwokacką. Pozwany przez okres roku aż do rozprawy w dniu 22 marca 2017roku, na której Sąd Rejonowy pominął dowód z uzupełniającej opinii biegłego żadnych pisemnych zarzutów do opinii nie złożył. W takiej sytuacji postanowienie Sadu należy uznać za prawidłowe, zgodne z nałożonym na strony rygorem.

Pozostałe zarzuty podnoszone przez pozwanego w apelacji należy uznać za spóźnione. Pozwanej już w toku postępowania zgłaszał zarzuty dotyczące niewykazania zawarcia umowy i przeniesienia na niego pieniędzy, także w dalszych pismach procesowych zarzucił, iż zapisy umowy i regulaminu stanowią klauzulę abuzywną, nie określając z resztą konkretnie które zapisy stanowią takie klauzule. Nie mniej jednak zarzuty te należy uznać za spóźnione. Niniejsza sprawa toczyła się od początku w trybie postępowania nakazowego. Sąd doręczył pozwanemu nakaz zapłaty wraz z pouczeniem o sposobie i terminie wniesienia zarzutów, pouczył o treści art. 493 § 1 k.p.c., który stanowi, iż w piśmie zawierającym zarzuty pozwany powinien wskazać czy zaskarża nakaz w całości czy w części, przedstawić zarzuty, które pod rygorem ich utraty należy zgłosić przed wdaniem się spór co do istoty sprawy oraz okoliczności faktyczne i dowody. Sąd pomija spóźnione twierdzenia i dowody, chyba że strona uprawdopodobni, że nie zgłosiła ich w zarzutach bez swojej winy lub że uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznawaniu sprawy albo że występują inne wyjątkowe okoliczności. W swoich zarzutach pozwany podnosił jedynie, iż wniesienie pozwu jest przedwczesne jest uwagi na zawartą przez niego ugodę. Sąd Rejonowy w toku postępowania ustalił treść zawartej ugody, jej warunki i sposób wywiązania się z niej prze pozwanego. Ustalił również, iż wykonywanie ugody nie wstrzymuje dochodzenia roszczeń wynikających z umowy pożyczki odnawialnej. Pozwany nie wywiązał się z ugody, nie wywiązał się również ze spłaty zadłużenia wynikającego z zawartej umowy pożyczki odnawialnej, czego skutkiem było jej wypowiedzenie. Pozwany w zarzutach nie kwestionował faktu pobrania pieniędzy, nie kwestionował też wysokości swojego zadłużenia. W żaden sposób nie uprawdopodobnił, że zgłoszone później zarzuty zostały zgłoszone z opóźnieniem bez jego winy ani też że ich uwzględnienie nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy. Sąd Rejonowy jak i Sąd odwoławczy w związku z rygorem zawartym w art. 493 § 1 k.p.c. musiał je pominąć.

Zgodnie z treścią art. 496 k.p.c. po przeprowadzeniu rozprawy sąd wydaje wyrok, w którym nakaz zapłaty w całości lub w części utrzymuje w mocy albo go uchyla i orzeka o żądaniu pozwu bądź też postanowieniem uchyla nakaz zapłaty i pozew odrzuca lub postępowanie umarza. Sąd Okręgowy na mocy art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 496 k.p.c. zmienił zaskarżone orzeczenie o tyle tylko, iż poprzedził zasądzone w zaskarżonym wyroku należności orzeczeniem o uchyleniu nakazu zapłaty w postępowaniu nakazu nakazowym Sądu Rejonowego w Żorach z 9 sierpnia 2013 roku sygn. I Nc 852/13.

W pozostałej części apelację oddalono jako bezzasadną na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd orzekł na mocy art. 98 k.p.c. w zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania, a złożyło się na nie wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego.

SSO Lucyna Morys – Magiera SSO Magdalena Balion – Hajduk SSO Artur Żymełka