Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 maja 2018 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXVII Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 11 maja 2018r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa A. S. i M. S.

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy - Śródmieścia w Warszawie

z dnia 25 sierpnia 2016 r., sygn. akt VI C 2626/15

1.  oddala apelację;

2.  zasądza solidarnie od A. S. i M. S. na rzecz (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 1.800 (jeden tysiąc osiemset) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej.

Sygn. akt XXVII Ca 1010/17

UZASADNIENIE

Powodowie A. S. i M. S. wnieśli o zasądzenie od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. kwoty 14.707,14 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 27 czerwca 2014 r. do dnia zapłaty, a także o zasądzenie kosztów postępowania.

W odpowiedzi na pozew pozwany (...) S.A. z siedzibą w W., wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie kosztów postępowania.

Wyrokiem z dnia 25 sierpnia 2016 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie oddalił powództwo oraz orzekł o kosztach procesu.

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło na podstawie następujących ustaleń oraz rozważań poczynionych przez Sąd Rejonowy:

A. S., ówcześnie nosząca nazwisko P. oraz M. S. w dniu 7 października 2010 r. złożyli wniosek o udzielenie kredytu (...) hipoteczny, sporządzony na formularzu udostępnionym przez (...) S.A. z siedzibą w W. (ówcześnie działający pod firmą: (...) Bank S.A. z siedzibą w W.), wnioskując o udzielenie kredytu na zakup lokalu mieszkalnego na rynku wtórnym. Wnioskowana kwota kredytu została oznaczona na 586.245 zł, waluta kredytu na euro, zaś okres kredytowania na 360 miesięcy. Kredyt miał zostać przeznaczony na zakup lokalu mieszkalnego nr (...) położonego we W. przy ulicy (...). Całkowity koszt zakupu lokalu został określony we wniosku na kwotę 525.000 zł, wskazano również, iż wnioskodawcy wnieśli środki własne w kwocie 50.000 zł. We wniosku wskazano nadto, że kwota 16.245 zł ma zostać przeznaczona na opłaty okołokredytowe, zaś kwota 40.000 zł przeznaczona była na remont. W rozdziale VIII wniosku, jako proponowane docelowe zabezpieczenie spłaty kredytu wskazano m.in. hipotekę na nieruchomości, zaś jako przejściowe zabezpieczenie wskazane zostało ubezpieczenie niskiego wkładu własnego. W rozdziale X punkt VI podpunkt 2 wniosku zawarto „oświadczenie do ubezpieczenia niskiego wkładu”, w którym wnioskodawcy wyrazili zgodę na udostępnienie (...) S.A. z siedzibą w W. przez (...) S.A. informacji stanowiących ich dane osobowe oraz objętych tajemnicą bankową w celu wykonania Generalnej Umowy (...) niskiego wkładu w kredytach i pożyczkach hipotecznych zawartej przez (...) S.A. i (...) S.A., a ponadto zawnioskowali o objęcie kwotą kredytu sumy środków na pokrycie kosztów ubezpieczenia za okres pierwszych 36 miesięcy. Wniosek kredytowy, jak również oświadczenie dotyczące ubezpieczenia niskiego wkładu, podpisane zostały przez A. P. i M. S..

Decyzją kredytową z dnia 18 listopada 2010 r. (...) S.A. w W. przyznał A. S. oraz M. S. kredyt w wysokości 525.000 zł, waloryzowany w walucie euro, z okresem kredytowania wynoszącym 360 miesięcy. Jako jedno z prawnych zabezpieczeń kredytu wskazano ubezpieczenie niskiego wkładu własnego kredytu w (...) S.A. na 36-miesięczny okres ubezpieczenia, wskazując, że jeśli z upływem pełnych 36 miesięcy okresu ubezpieczenia licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła wypłata kredytu nie nastąpi całkowita spłata zadłużenia objętego ubezpieczeniem ani inne zdarzenie kończące okres ubezpieczenia, ochrona ubezpieczeniowa podlega przedłużeniu na kolejny 36 miesięczny okres, przy czym łączny okres ubezpieczenia nie może przekroczyć 180 miesięcy. Kredytobiorca upoważnia Bank do pobrania kosztów związanych z podwyższonym ryzykiem spłaty kredytu w wysokości 4,5% kwoty kredytu objętej ubezpieczeniem tj. 7.560 zł, w tym także w przypadku przedłużenia ochrony ubezpieczeniowej, z rachunku wskazanego w § 7 bez odrębnej dyspozycji. Kwota Kredytu objęta ubezpieczeniem niskiego wkładu wynosi 168.000 zł.

Dnia 24 listopada 2010 r. pomiędzy (...) S.A. z siedzibą w W. a A. S. i M. S. jako kredytobiorcą została zawarta umowa nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem euro na zakup lokalu mieszkalnego nr (...) wraz z komórką nr 6 położonych we W. przy ulicy (...). Na mocy owej umowy Bank udzielił kredytobiorcy kredytu w kwocie 525.000 zł, indeksowanego do euro, z okresem kredytowania wynoszącym 360 miesięcy. W § 3 umowy wskazane zostały prawne zabezpieczenia kredytu, to jest: hipoteka kaucyjna wpisana na pierwszym miejscu do kwoty 787.500 zł na kredytowanej nieruchomości; przelew na rzecz (...) praw z umowy ubezpieczenia od ognia i innych zdarzeń losowych nieruchomości obciążonej hipoteką; przelew na rzecz (...) praw z umowy ubezpieczenia na życie zawartej przez kredytobiorców. Ponadto w § 3 ust. 4 przewidziane zostało ubezpieczenie niskiego wkładu kredytu w (...) S.A. na 36-miesięczny okres ubezpieczenia. Zgodnie z treścią tegoż postanowienia umowy, „jeśli z upływem pełnych 36 miesięcy okresu ubezpieczenia licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła wypłata Kredytu nie nastąpi całkowita spłata zadłużenia objętego ubezpieczeniem ani inne zdarzenie kończące okres ubezpieczenia, ochrona ubezpieczeniowa podlega przedłużeniu na kolejny 36 miesięczny okres, przy czym łączny okres ubezpieczenia nie może przekroczyć 180 miesięcy. Kredytobiorca upoważnia Bank do pobrania kosztów związanych z podwyższonym ryzykiem spłaty kredytu w wysokości 4,5% kwoty kredytu objętej ubezpieczeniem, tj. 7.560 zł, w tym także w przypadku przedłużenia ochrony ubezpieczeniowej, z rachunku wskazanego w § 7 bez odrębnej dyspozycji. Kwota kredytu objęta ubezpieczeniem niskiego wkładu wynosi 168.000 zł”. W § 7 umowy wskazany został numer rachunku bankowego do spłaty kredytu. W § 26 umowy, zatytułowanym: „inne postanowienia – regulamin i przepisy prawne”, wskazano, że w sprawach nieuregulowanych w umowie stosuje się m.in. postanowienia „Regulaminu udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych dla osób fizycznych w ramach (...)”, który stanowi integralną cześć umowy kredytu. Zawarto także zapis, że kredytobiorca oświadcza, że przed zawarciem umowy powyższy regulamin został mu doręczony oraz, że uznaje jego wiążący charakter. Umowa kredytowa została podpisana przez obydwoje kredytobiorców, to jest przez A. S. oraz M. S..

Dnia 10 stycznia 2011 r. (...) S.A. zawarł z A. S. i M. S. Aneks nr (...) do umowy (...) z dnia 24 listopada 2010 r. o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem EUR.

Integralną część umowy o kredyt hipoteczny stanowił „Regulamin udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych dla osób fizycznych w ramach (...) hipotecznych”, obowiązujący w (...) S.A. od dnia 23 sierpnia 2010 r. W rozdziale III (...) pkt 16 został zdefiniowany termin „niski wkład”. Zgodnie z treścią regulaminu niski wkład to określona na dzień podjęcia decyzji kredytowej kwota stanowiąca różnicę pomiędzy wartością udzielanego kredytu, a iloczynem wartości nieruchomości i maksymalnym dopuszczalnym (...) obowiązującym w (...) na dzień podjęcia decyzji kredytowej. Natomiast (...) to stosunek wartości kredytu hipotecznego/pożyczki hipotecznej do wartości nieruchomości stanowiącej zabezpieczenie spłaty kredytu hipotecznego/pożyczki hipotecznej – rozdział III pkt 11. W rozdziale VI Regulaminu, zatytułowanym „Prawne zabezpieczenia”, wskazano, iż w przypadku, gdy wartość nieruchomości ustalona przez (...) w oparciu o maksymalne dopuszczalne (...) jest niższa od kwoty kredytu, warunkiem jego udzielenia jest ustanowienie dodatkowego zabezpieczenia ryzyka (...), w szczególności w postaci ubezpieczenia niskiego wkładu lub innego zabezpieczenia zaakceptowanego przez (...) (§ 17 punkt 9). Wskazano, iż Ubezpieczającym i Ubezpieczonym z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu własnego jest (...) (§ 17 punkt 10), natomiast kredytobiorca jest zobowiązany do poniesienia kosztu podwyższonego ryzyka spłaty kredytu, związanego z niedostatecznym jego zabezpieczeniem – zwanego kosztem ryzyka niskiego wkładu własnego (§ 17 punkt 11). Określono, że okres ubezpieczenia niskiego wkładu własnego rozpoczyna się z dniem uruchomienia kredytu i kończy się: z upływem okresu ubezpieczenia wskazanego w umowie kredytu lub w dniu całkowitej spłaty zadłużenia objętego ubezpieczeniem niskiego wkładu własnego lub w dniu wypłaty odszkodowania, w zależności od tego, które zdarzenie nastąpiło pierwsze (§ 17 punkt 12). Podstawą wyliczenia kosztu ryzyka niskiego wkładu własnego jest kwota niskiego wkładu ustalona na dzień uruchomienia kredytu lub na dzień uruchomienia pierwszej transzy, w przypadku gdy kredyt jest uruchomiany w transzach (§ 17 punkt 13). Koszt ryzyka niskiego wkładu własnego ponoszony jest jednorazowo z góry za okres ubezpieczenia wskazany w umowie kredytowej (§ 17 punkt 14). Zgodnie z zapisem zawartym w § 17 punkt 17 Regulaminu, jeżeli w podstawowym okresie ubezpieczenia, zadłużenie z tytułu części kredytu objętego ubezpieczeniem niskiego wkładu własnego nie zostało spłacone, ochrona ubezpieczeniowa podlega kontynuacji na kolejny podstawowy okres ubezpieczenia. W przypadku kontynuacji ochrony ubezpieczeniowej podstawę wyliczenia kosztu ryzyka niskiego wkładu własnego stanowi kwota niespłaconego przez kredytobiorcę niskiego wkładu własnego na ostatni dzień okresu ubezpieczenia. W przypadku kredytów waloryzowanych kursem obcej waluty, koszt ryzyka niskiego wkładu własnego stanowi kwota wyrażona w złotych polskich przeliczona wg kursu sprzedaży danej waluty, określonego w tabeli kursowej (...) Banku na ostatni dzień wyliczenia. Zgodnie zaś z § 17 pkt 18 Regulaminu, w przypadku zajścia zdarzenia ubezpieczeniowego i wypłaty z tego tytułu Bankowi odszkodowania, roszczenie (...) przysługujące wobec kredytobiorcy z tytułu Umowy kredyt przechodzi z mocy prawa na Towarzystwo (...), które wypłaciło odszkodowanie do wysokości wypłaconego odszkodowania.

M. S. jest z zawodu informatykiem, zatrudnionym na stanowisku zarządzania bezpieczeństwem informacji w (...) (...) (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., zaś A. S., która obecnie jest trenerem fitness, w dacie zawarcia umowy kredytu była pracownikiem kadr. M. S. i A. S. kredyt hipoteczny zaciągnęli w związku z planowanym zakupem lokalu mieszkalnego. Wniosek kredytowy podpisali kierując się informacjami uzyskanymi od pośrednika finansowego. Projekt umowy o kredyt hipoteczny zawierający postanowienie dotyczące ubezpieczenia niskiego wkładu kredytu został im przedstawiony w dniu 23 listopada 2010 r., na dzień przed podpisaniem umowy. Umowę kredytu A. S. i M. S. podpisali poza siedzibą (...) S.A., w siedzibie agencji współpracującej z (...) S.A. A. S. i M. S. zapoznali się z treścią umowy, postanowienia zawarte w § 3 ust. 4 umowy nie były dla nich niezrozumiałe, nie zdawali sobie jednak sprawy, jak wyglądać będą skutki postanowień umowy dotyczących ubezpieczenia niskiego wkładu kredytu. A. S. i M. S. zostali poinformowani przed podpisaniem umowy, że treść umowy nie podlega negocjacjom. Zostali poinformowani o obowiązku ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, nie przekazano im jednak informacji, że ubezpieczenie będzie odnawiane co trzy lata. M. S. w dacie podpisania umowy kredytu zdawał sobie sprawę, że ubezpieczenie niskiego wkładu własnego może podlegać odnowieniu, jednak nie sądził, że to nastąpi. M. S. uważał, że ubezpieczenie niskiego wkładu własnego będzie się wiązać z jednorazową opłatą, taką informację uzyskał bowiem od pośrednika kredytowego.

W dniu 14 stycznia 2011 r. (...) S.A. pobrał z rachunku bankowego A. S., tytułem składki na ubezpieczenie niskiego wkładu własnego, kwotę 7.560 zł.

Pismem z dnia 26 lutego 2014 r. (...) S.A. poinformował A. S. oraz M. S., że dla umowy nr (...) upłynął okres obowiązywania (...) Niskiego Wkładu Własnego oraz w związku z odnowieniem przedmiotowego ubezpieczenia na kolejny okres ubezpieczeniowy związany z nim koszt w wysokości 7.147,14 zł zostanie pobrany automatycznie z rachunku do spłaty wskazanego w umowie kredytowej, w dniu 3 marca 2014 r. (...) S.A. poinformował nadto, że powyższa opłata zostanie przekazana do Towarzystwa (...) wskazanego w umowie, a także, że Ubezpieczenie NNW stanowi prawne zabezpieczenie kredytu z tytułu podwyższonego ryzyka spłaty części kredytu będącego różnicą pomiędzy wymaganym przez Bank wkładem własnym a środkami wniesionymi przez Kredytobiorcę. (...) S.A. poinformował, iż w związku z faktem, że we wskazanym w treści umowy kredytowej okresie ubezpieczenia nie została całkowicie spłacona kwota objęta ww. ubezpieczeniem zgodnie z brzmieniem § 3 umowy kredytowej zaistniała konieczność kontynuacji na kolejny okres ubezpieczenia. Wskazano, że koszt ubezpieczenia wynosi 4,50 % od kwoty niespłaconego brakującego wkładu własnego tj. 158.825,33 zł.

W dniu 5 marca 2014 (...) S.A. pobrał z rachunku bankowego A. S., tytułem składki na ubezpieczenie niskiego wkładu własnego, kwotę 7.147,14 zł. Łączna kwota pobrana przez Bank z powyższego tytułu wyniosła 14707,14 zł.

Przedstawiony stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił w oparciu o dokumenty prywatne złożone do akt sprawy oraz o dowód z przesłuchania w charakterze strony powoda M. S..

W ocenie Sądu Rejonowego powództwo podlegało oddaleniu jako niezasadne.

Sąd Rejonowy wskazał, że spór w sprawie niniejszej ogniskował się wokół kwestii, czy powodowie byli zobowiązani do uiszczenia kwot pobranych przez pozwanego tytułem ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, a tym samym, czy zasadne było ich naliczenie i pobranie przez pozwanego w związku z podnoszoną kwestią abuzywności postanowienia zawartego w § 3 ust. 4 umowy kredytu. Sąd Rejonowy rozważył zatem czy zostały spełnione przesłanki, o których mowa w art. 385 ¹ § 1 k.c.

Sąd Rejonowy w sprawie niniejszej dokonał kontroli incydentalnej § 3 ust. 4 umowy kredytu i uznał, że w realiach przedmiotowej sprawy nie istniały podstawy do uznania, że sporny zapis umowy kredytowej z dnia 24 listopada 2010 r. stanowi niedozwoloną klauzulę umowną w rozumieniu art. 385 ¹ k.c.

W pierwszym rzędzie Sąd Rejonowy podniósł, że w rozpoznawanej sprawie nie było przedmiotem sporu między stronami postępowania, że ubezpieczenie niskiego wkładu własnego nie było głównym świadczeniem stron, zaś małżonkowie S. zawierając umowę z pozwanym Bankiem występowali w pozycji konsumentów. Nadto Sąd Rejonowy stwierdził, że kwestionowany przez stronę powodową zapis umowy przewidujący ubezpieczenie niskiego wkładu własnego kredytu nie jest tożsamy z treścią postanowień umowy będących przedmiotem oceny Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w sprawie o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone, prowadzonej pod sygn. akt XVII AmC 2600/11, zakończonej wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 20 listopada 2013 r., sygn. akt VI ACa 1521/12.

Zdaniem Sądu Rejonowego postanowienia zawarte w § 3 ust. 4 umowy z 24 listopada 2010 r. precyzują, na jaki okres ochrona ubezpieczeniowa ulega przedłużeniu w razie braku całkowitej spłaty zadłużenia objętego ubezpieczeniem oraz wskazano wysokość kosztów ubezpieczenia i procentową wysokość kosztów pobieranych od powodów przez pozwany Bank w związku z ubezpieczeniem niskiego wkładu kredytu w przypadku przedłużenia ochrony ubezpieczeniowej na dalsze okresy. W ocenie Sądu Rejonowego powyższe postanowienia umowy z jednej strony wykluczają swobodę pozwanego w określaniu kolejnych okresów, na które ubezpieczenie zostaje przedłużone, z drugiej zaś umożliwiają powodom już na etapie zawarcia umowy oszacowanie jak długo trwać będzie ochrona ubezpieczeniowa, a także jakie koszty z tytułu tegoż ubezpieczenia będą obowiązani ponieść.

Sąd Rejonowy uznał nadto, że ubezpieczenie niskiego wkładu własnego przynosi korzyść zarówno kredytobiorcom, którzy nie mogli lub nie chcieli uiścić wkładu własnego w wymaganej wysokości, jak i bankom. Zdaniem Sądu Rejonowego fakt, że stroną umowy ubezpieczenia niskiego wkładu kredytu był pozwany Bank, pozostaje bez wpływu na ocenę w czyim interesie zawierane było ubezpieczenia niskiego wkładu kredytu. Z jednej strony ubezpieczenie to chroni bowiem Bank przed brakiem spłaty kredytu przez kredytobiorców, z drugiej zaś pozwalało kredytobiorcom uzyskać kredyt w żądanej wysokości, pomimo niewniesienia wymaganego wkładu własnego. Z tych względów, w ocenie Sądu Rejonowego, nie można mówić o rażącym naruszeniu interesów kredytobiorców jako konsumentów, czy też o wyłącznie jednostronnej korzyści pozwanego Banku.

Sąd Rejonowy wskazał, że we wniosku o udzielenie kredytu powodowie jako jedno z prawnych zabezpieczeń spłaty kredytu wskazali ubezpieczenie niskiego wkładu własnego. Zabezpieczenie w postaci ubezpieczenia niskiego wkładu kredytu zostało zatem, w ocenie Sądu Rejonowego, zgodnie przyjęte przez strony umowy kredytowej – powodowie złożyli podpisy pod wnioskiem kredytowym oraz podpisali umowę kredytu. Powodowie mieli możliwość zapoznania się z zasadami ubezpieczenia niskiego wkładu własnego w oparciu o treść decyzji kredytowej, umowy kredytu, a także regulaminu udzielania kredytów oraz pożyczek hipotecznych. W § 26 umowy kredytu powodowie zostali poinformowani o tym, że regulamin udzielania kredytów i pożyczek stanowi integralną część umowy, a także oświadczyli, że przed zawarciem umowy regulamin został im doręczony oraz że uznają jego wiążący charakter. Zdaniem Sądu Rejonowego nie zachodziły żadne okoliczności podważające świadome i swobodne podjęcie przez powodów decyzji w przedmiocie związania się umową kredytu, w tym także spornymi postanowieniami dotyczącymi ubezpieczenia niskiego wkładu kredytu. W ocenie Sądu Rejonowego kwestia ubezpieczenia niskiego wkładu kredytu została powodom przedstawiona w sposób wystarczająco jasny, aby mogli poznać szczegóły treści stosunku ubezpieczenia oraz koszty, które obowiązani byli ponieść w związku z ubezpieczeniem. W treści umowy kredytu oraz regulaminu, który stanowił integralną część umowy, zostały wskazane obciążenia, jakie wynikały dla powodów z postanowienia umowy dotyczącego ubezpieczenia niskiego wkładu kredytu. Na podstawie zapisów umowy i regulaminu powodowie mogli zweryfikować zarówno wysokość pobieranego od nich przez pozwany Bank kosztów ubezpieczenia, jak i prawidłowość przedłużenia ochrony ubezpieczeniowej na kolejne okresy. Już w treści umowy kredytu wskazano kwotę należną od powodów za pierwszy, podstawowy okres ubezpieczenia – 7.560 zł, jak również czas trwania kolejnego okresu ubezpieczenia w przypadku przedłużenia ochrony ubezpieczeniowej – 36 miesięcy. Z kolei w treści regulaminu udzielania kredytów wskazano datę początkową ubezpieczenia niskiego wkładu własnego oraz zdarzenie kończące okres ubezpieczenia (§ 17 pkt 12 regulaminu). Wskazano także kiedy ochrona ubezpieczeniowa podlega kontynuacji na kolejny podstawowy okres ubezpieczenia oraz sposób wyliczenia ponoszonych przez powodów kosztów ubezpieczenia w przypadku kontynuacji ochrony ubezpieczeniowej (§ 17 pkt 17 regulaminu). W treści regulaminu jednoznacznie wskazano także, kto jest ubezpieczonym i ubezpieczającym z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu własnego kredytu (§ 17 pkt 10 regulaminu).

Zdaniem Sądu Rejonowego w rozpoznawanej sprawie, jak wynika z zeznań przesłuchanego w charakterze strony powoda M. S., powodowie w dacie zawarcia umowy kredytu nie kwestionowali zabezpieczenia kredytu w postaci ubezpieczenia niskiego wkładu własnego i wyrażali zgodę na taki sposób zabezpieczenia. W momencie zawierania umowy kredytu powodowie nie uważali, że ten sposób zabezpieczenia kredytu jest sprzeczny z dobrymi obyczajami, czy też, że w rażący sposób narusza ich interesy. Sporne postanowienia umowy nie były dla powodów niezrozumiałe, zdawali sobie nadto sprawę, że ochrona ubezpieczeniowa może podlegać przedłużeniu. Na czym polega ubezpieczenie niskiego wkładu kredytu i jakie koszty wiążą się dla powodów z tymże ubezpieczeniem zostało powodom wyjaśnione w sposób dostatecznie jasny w treści umowy oraz w regulaminie obowiązującym w pozwanym Banku w dacie zawarcia przedmiotowej umowy, z którym powodowie mieli możliwość zapoznania się.

Z tych wszystkich względów Sąd Rejonowy uznał, że kwestionowany przez powodów zapis umowy, zawarty w § 3 ust. 4 umowy kredytu, nie spełniał określonych w art. 385 ¹ § 1 k.c. przesłanek uznania za niedozwolone postanowienie umowne w postaci kształtowania praw i obowiązków powodów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami oraz rażącego naruszenia ich interesów. Postanowienia zawarte w podpisanej przez powodów umowie kredytu oraz w regulaminie zostały sformułowane w sposób pozwalający powodom jako konsumentom na świadome podjęcie decyzji w przedmiocie zaciągnięcia kredytu przy zastosowaniu zabezpieczenia spłaty kredytu w postaci ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, umożliwiając im ustalenie rzeczywistych kosztów tegoż ubezpieczenia już w momencie zawierania umowy. Sąd Rejonowy podkreślił, że powodowie są osobami z wyższym wykształceniem (powód także z wykształceniem podyplomowym), zaś w dacie zawarcia umowy byli zatrudnieni w przedsiębiorstwie finansowym, dlatego mieli ułatwioną możliwość uzyskania informacji odnośnie instytucji ubezpieczenia niskiego wkładu własnego. Sąd Rejonowy uznał zatem, że powodowie byli w stanie prawidłowo rozumieć kierowane do nich informacje i mieli możliwość dokonania prawidłowej oceny treści umowy, którą zamierzali zawrzeć. Nie ma zaś podstaw do przyznania powodom jako konsumentom tak uprzywilejowanej pozycji, w której byliby zwolnieni z obowiązku przejawiania jakiejkolwiek staranności przy dokonywaniu oceny treści zawieranej umowy.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 99 i art. 105 § 2 zd. 1 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła strona powodowa zaskarżając wyrok w całości.

Skarżący zarzucili Sądowi Rejonowemu:

⚫

rażące naruszenie przepisu prawa materialnego w postaci art. 385 ¹ k.c., poprzez uznanie, iż kwestionowana przez powodów klauzula § 3 ust. 4 Umowy z 24 listopada 2010 r. nie stanowi klauzuli niedozwolonej, mimo iż:

⚫

powodowie ponoszą ciężar opłat związanych z ubezpieczeniem niskiego wkładu własnego, mimo braku możliwości weryfikacji przez powodów zasadności tych opłat, a także sposobu ich wyliczenia, powodujące że ciężar finansowy zawartej umowy i ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej przerzucone zostało w całości na konsumenta,

⚫

powodowie na podstawie kwestionowanego postanowienia nie byli w stanie określić swoich praw i obowiązków wynikających z umowy ubezpieczenia, ani ustalić, czy takie ubezpieczenie zostało w ogóle zawarte,

co kształtuje prawa i obowiązki powodów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, oraz rażąco narusza ich interesy,

⚫

obrazę przepisu postępowania mające istotny wpływ na wynik sprawy, to znaczy art. 233 § 1 k.p.c. poprzez sprzeczne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego uznanie, że z faktu iż powodowie są osobami z wyższym wykształceniem, zaś w dacie zawarcia umowy byli zatrudnieni w przedsiębiorstwie finansowym wynika okoliczność iż Powodowie byli w stanie prawidłowo rozumieć kierowane do nich informacje i mieli możliwość dokonania prawidłowej oceny treści umowy, jak również że powodowie nie przejawiali jakiejkolwiek staranności przy dokonywaniu oceny treści zawieranej umowy,

⚫

sprzeczność poczynionych przez Sąd I instancji ustaleń z zebranym materiałem dowodowym, polegającą na przyjęciu, iż powodowie zdawali sobie sprawę, iż ochrona ubezpieczeniowa może ulegać przedłużeniu, mimo że zeznania złożone przez powoda prowadzą do wniosku przeciwnego,

⚫

pominięcie okoliczności istotnych dla sprawy, w postaci braku kwestionowanej klauzuli we wzorcu umowy pierwotnie przekazywanym powodom najwcześniej na dwa dni przed podpisaniem umowy, co skutkuje wadliwym wnioskiem Sądu o prawidłowym poinformowaniu powodów przez pozwanego o treści kwestionowanej klauzuli i możliwości zapoznania się przez powodów z treścią klauzuli.

Wobec powyższych zarzutów powodowie wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku w całości, oraz o zasądzenie od Pozwanego na rzecz Powodów kwoty 14 701,14 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 27 czerwca 2014 r. do dnia zapłaty tytułem zwrotu uiszczonych przez powodów a nienależnych pozwanemu kosztów ubezpieczenia niskiego wkładu, zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów solidarnie zwrotu kosztów procesu za pierwszą instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego radcy prawnego według norm przepisanych i zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów zwrotu kosztów procesu za drugą instancję w tym kosztów zastępstwa procesowego radcy prawnego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o oddalenie apelacji oraz orzeczenie o kosztach procesu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

W pierwsze kolejności należy stwierdzić, iż Sąd Okręgowy, podziela stanowisko zaprezentowane przez Sąd Apelacyjny w Warszawie w uzasadnieniu wyroku z dnia 20 listopada 2013 r., sygn. akt VI ACa 1521/12 (rozpoznającego apelację od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 24 sierpnia 2012 r., sygn. akt XVII AmC 2600/11), iż nie można upatrywać abuzywności kwestionowanego postanowienia umownego w nakładaniu na konsumenta obowiązku pokrycia kosztów ubezpieczenia kredytu, w tym, że jedyną korzyść z zawarcia tego rodzaju umowy kredytowej odnosi pozwany bank, a nie jego klient, który nie jest stroną umowy ubezpieczeniowej. Jak słusznie zauważył Sąd Apelacyjny, chodzi tu o szczególną sytuację gdzie umożliwia się kredytobiorcy nabycie nieruchomości dzięki sfinansowaniu jej zakupu kredytem hipotecznym mimo, iż taka osoba nie jest w stanie wnieść wymaganego wkładu własnego, co zwiększa ryzyko związane ze spłatą kredytu.

Dalej, trzeba wskazać, iż przywołana w powyższej sprawie (przez Sąd Apelacyjny) argumentacja [tj., „iż przedmiotowe postanowienie nie zawiera dostatecznych informacji pozwalających uzyskać konsumentowi wiedzę, co do tego – jak faktycznie kształtują się koszty ubezpieczenia, które w ostatecznym wyniku musi ponieść kredytobiorca oraz – jak długo będzie on obowiązany refundować je pozwanemu jeżeli w ciągu 36 miesięcy nie nastąpi całkowita spłata zadłużenia objętego ubezpieczeniem. Brak było w badanym wzorcu umowy – definicji wkładu wymaganego, oraz określenia zdarzeń pozwalających ustalić moment zakończenia umowy ubezpieczenia przed upływem maksymalnego okresu łącznego ubezpieczenia (108 miesięcy)”], która ostatecznie zaważyła jednak na uznaniu za abuzywną analogiczną do tej kwestionowanej w przedmiotowej sprawie klauzulę umowną nie przystaje do omawianego stanu faktycznego. Otóż bowiem umowa o kredyt hipoteczny, której postanowienie umowne jest obecnie kwestionowane została zawarta w dniu 24 listopada 2010 r., kiedy to obowiązywał od dnia 23 sierpnia 2010 r. „Regulamin udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych dla osób fizycznych w ramach (...) hipotecznych” i kiedy niewątpliwie świadomość społeczeństwa w zakresie zabezpieczenia w postaci umowy ubezpieczenia niskiego wkładu własnego była nieporównywanie większa niż w przypadku umów zawieranych w latach wcześniejszych. W tych okolicznościach nie można mówić o tożsamości kwestionowanego postanowienia z tym poddanym abstrakcyjnej kontroli przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w przywołanym wyżej wyroku. Niezależnie od widocznych różnic w samej treści tegoż postanowienia, trzeba kategorycznie stwierdzić, że należy je czytać w powiązaniu z całą umową o kredyt, której integralną częścią jest m. in. „Regulamin udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych dla osób fizycznych w ramach (...) hipotecznych”, obowiązujący w (...) S.A. od dnia 23 sierpnia 2010 r.

Postanowienia zaś przywołanego Regulaminu zawierającego definicje: ubezpieczenia niskiego wkładu, prawnych zabezpieczeń kredytu w powiązaniu z warunkami (informacjami) zawartymi w decyzji kredytowej oraz treścią samej umowy o kredyt hipoteczny (§ 3 ust. 4), pozwalają na uzyskanie kredytobiorcy dostatecznej wiedzy dotyczącej podniesionych powyżej zagadnień. Powodowie przy tym byli w sposób oczywisty związani Regulaminem udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych dla osób fizycznych jako stanowiącym integralną część umowy. Należy więc powtórzyć za Sądem Rejonowym, że w treści umowy kredytu oraz Regulaminu zostały wskazane obciążenia, jakie wynikały dla powodów z postanowienia umowy dotyczącego ubezpieczenia niskiego wkładu kredytu. Na podstawie zapisów umowy i Regulaminu powodowie mogli zweryfikować zarówno wysokość pobieranego od nich przez pozwany Bank kosztów ubezpieczenia, jak i prawidłowość przedłużenia ochrony ubezpieczeniowej na kolejne okresy. Już w treści umowy kredytu wskazano kwotę należną od powodów za pierwszy, podstawowy okres ubezpieczenia – 7.560 zł, jak również czas trwania kolejnego okresu ubezpieczenia w przypadku przedłużenia ochrony ubezpieczeniowej – 36 miesięcy. Z kolei w treści Regulaminu udzielania kredytów wskazano datę początkową ubezpieczenia niskiego wkładu własnego oraz zdarzenie kończące okres ubezpieczenia (§ 17 pkt 12 Regulaminu). Wskazano także kiedy ochrona ubezpieczeniowa podlega kontynuacji na kolejny podstawowy okres ubezpieczenia oraz sposób wyliczenia ponoszonych przez powodów kosztów ubezpieczenia w przypadku kontynuacji ochrony ubezpieczeniowej (§ 17 pkt 17 Regulaminu). W treści Regulaminu jednoznacznie wskazano także, kto jest ubezpieczonym i ubezpieczającym z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu własnego kredytu (§ 17 pkt 10 Regulaminu).

W omawianym stanie faktycznym znamienne jest, że powodowie wcale nie powołują się na to, iż kwestionowane postanowienia nie dostarczając wiedzy na temat tego, jak faktycznie kształtują się koszty ubezpieczenia, które w ostatecznie będą (jako kredytobiorcy) musieli ponieść. Aby uzasadnić ich abuzywności, podnosili oni, że w momencie zawierania umowy nie byli świadomi, że koszt ubezpieczenia niskiego wkładu może się „odnawiać”, że ubezpieczonym nie są oni, lecz jedynie bank oraz, że ubezpieczyciel (po wypłacie bankowi świadczenia) będzie miał do nich (jako kredytobiorców) regres. Wszystkie zaś te informacje zawarte są, czy to w treści samego kwestionowanego postanowienia umownego, czy też w stanowiącym integralną część umowy Regulaminie.

Oczywiście nie można tak en bloc (w całości, ogółem; z góry; automatycznie) – z uwagi na przekazanie (a już tym bardziej odwołanie się) do określonych załączników umowy - zwolnić bank od obowiązku rzetelnego informowania konsumenta, wyjaśniania, doszczegółowienia poszczególnych postanowień umownych, z drugiej jednak strony, zważywszy, że informacje, na brak wiedzy, co do których powodowie obecnie się powołują, w sposób dostatecznie przystępny przedstawione zostały, czy to w samej umowie kredytowej, czy też w jednym z jej załączników (Regulaminie), nie ma podstaw – w szczególności w sytuacji, gdy nie są zgłaszane pytania, zastrzeżenia, prośby o wyjaśnienie niejasności, aby zakładać, że dany konsument czegoś sobie należycie nie przyswoił, pominął. Przy czym, w ocenie Sądu, okres dwóch dni jest wystarczający do zapoznania się z treścią umowy i Regulaminu.

W tym miejscu trzeba wskazać, iż kredytobiorcy od początku byli przecież świadomi, że jedynym z zabezpieczeń spłaty kredytu będzie (było) ubezpieczenia niskiego wkładu własnego. W świetle treści umowy i Regulaminu, zdaniem Sądu Okręgowego, nie można było mieć najmniejszych wątpliwości (przy czym dojście do tych wniosków nie wymagało ani wiedzy prawniczej, ani też pogłębionych rozważań), że, po pierwsze stroną (ubezpieczonym) umowy ubezpieczenia niskiego wkładu własnego był bank, a nie kredytobiorca, po drugie zaś, że ochrona ubezpieczeniowa (a tym samym konieczność ponoszenia dalszych kosztów ubezpieczenia) będzie trwała dopóki nie nastąpi całkowita spłata zadłużenia objętego ubezpieczeniem, którego kwota na dzień decyzji kredytowej (zawarcia umowy) wynosiła 158.825,33 zł. Należy kategorycznie stwierdzić, że jasne zapisy umowne absolutnie niczym nie uzasadniały przyjęcia, że poniesiony przez powodów wraz z zawarcie umowy kredytowej koszt tegoż ubezpieczenia w wysokości 7.560 zł stanowi jednorazową opłatę, jak obecnie, zdaniem Sąd Okręgowego jedynie na potrzeby niniejszego postępowania, zdają się to lansować kredytobiorcy.

Reasumując – zważywszy na całość przeprowadzonych rozważań - Sąd Okręgowy uznał, że apelacja powodów nie zasługuje na uwzględnienie (zarzuty naruszenia prawa procesowego jak i materialnego są nietrafne), w związku z czym należało ją oddalić na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postepowania w instancji odwoławczej orzeczono zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy określoną w art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Koszty te obejmowały wyłącznie wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego w wysokości stawki minimalnej określonej w § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, w brzmieniu obowiązującym w chwili wniesienia apelacji (3 600 zł x 50% = 1 800 zł).