Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 lipca 2018 roku

Sąd Okręgowy w Płocku IV Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący - SSO Barbara Kamińska

Sędziowie SO Małgorzata Szeromska (spr.)

SO Renata Wanecka

Protokolant: Katarzyna Lewandowska

po rozpoznaniu na rozprawie 12 lipca 2018r. w P.

sprawy z powództwa C. C. (1)

przeciwko P. C.

o ustalenie prawa własności

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Ciechanowie z dnia 22 listopada 2017 r.

Sygn. akt I C 977/17

1.  zmienia zaskarżony wyrok i powództwo oddala, zasądzając od C. C. (1) na rzecz P. C. 3.617 (trzy tysiące sześćset siedemnaście) zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

2.  zasądza od C. C. (1) na rzecz P. C. kwotę 2.450 (dwa tysiące czterysta pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za II instancję.

Sygn. akt IV Ca 335/18

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Ciechanowie wyrokiem z 22 listopada 2017 r. ustalił, że powód C. C. (1) jest właścicielem przyczepy S. (...) nr rej. (...) oraz przyczepy wywrotki (...) nr rej. (...) i obciążył pozwanego P. C. kosztami procesu.

Istotne ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy i stanowiące podstawę rozstrzygnięcia były następujące:

C. C. (2) i S. C. prowadzili gospodarstwo rolne. C. C. (2) w dniu 21 marca 1983 r. kupił przyczepę (...), która została zarejestrowana na jego nazwisko pod numerem rej. (...). Przyczepa (...) o numerze rejestracyjnym (...) została zarejestrowana 24 czerwca 1988 r. na C. C. (2) jako pierwszego właściciela. C. C. (2) i S. C. byli właścicielami zabudowanego gospodarstwa rolnego położonego na terenie gmin O. i C. łącznego obszaru 24,7290 ha, które podarowali P. C.. Skład darowanego gospodarstwa został opisany w §2 aktu notarialnego z 24 maja 2006 r. sporządzonego przed notariuszem E. Z. za numerem (...). W skład gospodarstwa wchodzą nieruchomości rolne szczegółowo opisane w § 2. W § 3 aktu notarialnego znajduje się zapis, że C. C. (2) i S. C. darują synowi P. C. gospodarstwo rolne składające się z wymienionych w § 2 w punktach a, b, c, d aktu nieruchomości rolnych wraz z zabudowaniami na działce (...), a P. C. darowiznę tak opisaną przyjął. W § 5 aktu P. C. ustanowił na rzecz rodziców C. C. (2) i S. C. służebność osobistą. Akt notarialny nie zawiera informacji, iż w skład przekazywanego gospodarstwa rolnego wchodzi inwentarz żywy lub martwy. W dniu 18 lipca 2016 r. C. C. (2) zawarł z synem C. C. (1) pisemne umowy darowizny. C. C. (2) podarował synowi C. C. (1) przyczepę D 50, która została zarejestrowana na jego nazwisko pod numerem rej. (...) i przyczepę (...) o numerze rejestracyjnym (...). Decyzją z dnia 21 grudnia 2016 r. Starosta (...) odmówił C. C. (1) rejestracji przyczepy rolniczej (...) o numerze rejestracyjnym (...) nabytej na podstawie umowy z 18 lipca 2016 r., gdyż przyczepa w chwili zawierania umowy nie stanowiła własności C. C. (2), lecz P. C., na podstawie wcześniej zawartej umowy. Na skutek odwołania od decyzji Starosty, Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzją z dnia 6 lutego 2017 r. ( (...)) utrzymało zaskarżoną decyzję w mocy. W uzasadnieniu decyzji Samorządowe Kolegium wskazało, że kwestią sporną pozostaje czy przedmiotowa przyczepa została przekazana umową darowizny z dnia 24 czerwca 2006 r. na rzecz P. C., czy też nie była przedmiotem tej darowizny, a w konsekwencji mogła być skutecznie darowana C. C. (1). Ustalenie prawa własności tej przyczepy należy jednak do sądu powszechnego. Aktualnie obydwie przyczepy znajdują się w posiadaniu powoda.

W ocenie Sądu Rejonowego powód miał interes prawny w domaganiu się ustalenia istnienia tytułu własności przyczep uzyskanego na podstawie umów darowizny z 18 lipca 2016 r. C. C. (2) i S. C. przekazując gospodarstwo rolne (...) skorzystali z możliwość wyłączenia składników gospodarstwa rolnego z umowy obejmującej całe to gospodarstwo. Ponieważ umową z dnia 24 maja 2006 r. przekazali P. C. wyłącznie grunty rolne, mogli następnie dysponować sprzętami rolniczymi. Tym samym umowy z 18 lipca 2016 r. o dokonaniu darowizny na rzecz C. C. (1) ruchomości przyczepę (...), zarejestrowanej pod numerem rej. (...) i przyczepa (...) o numerze rejestracyjnym (...) wywołały skutki prawne przeniesienia własności tych ruchomości na powoda.

Apelację od tego orzeczenia złożył pozwany, zaskarżając wyrok w całości i zarzucając:

1.  naruszenie art. 55 ³ k.c. przez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że gospodarstwo rolne to jedynie grunty rolne, podczas gdy zgodnie z tym przepisem za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą oraz prawami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego;

2.  obrazę art. 233 § 1 k.p.c. art. 316 k.p.c. oraz art. 328 § 2 k.p.c. przez niedokonanie w sprawie wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego oraz sprzeczne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego stwierdzenie, że C. i S. C. przekazali synowi P. C. wyłącznie grunty rolne;

3.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia poprzez uznanie, że umowa darowizny z dnia 18 lipca 2016 r. wywołała skutki prawne przeniesienia ruchomości na powoda.

Apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa, ewentualnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Sąd Okręgowy zważył:

Apelacja jest zasadna. Spór w rozpoznawanej sprawie sprowadza się do oceny, czy umową darowizny z 24 maja 2006 r. rodzice stron przekazali synowi P. C. darowizną gospodarstwo rolne wraz z inwentarzem, czy też inwentarz ten (w tym przypadku przyczepy) został z tego przekazania wyłączony. Kodeks cywilny zawiera definicję zarówno nieruchomości rolnej (art. 46 ¹ k.c.), którą stanowią jedynie grunty rolne i gospodarstwa rolnego (art. 55 ³ k.c.), które jest pojęciem szerszym, bowiem obejmuje oprócz gruntów rolnych grunty leśne, budynki, urządzenia i inwentarz, które stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą. Przez „zorganizowaną całość gospodarczą" orzecznictwo rozumie te składniki, które stanowią pewien zorganizowany, spójny system gospodarczy zdolny do osiągania założonych celów. Gospodarstwo przestaje być zorganizowaną całością, jeżeli brak jednego z elementów tego systemu uniemożliwia prowadzenie normalnej działalności w zakresie produkcji rolnej lub hodowlanej. Uznać więc należy, że co do zasady gospodarstwo rolne obejmuje wszystko to, co stanowi całość gospodarczą, zatem także inwentarz żywy i martwy, w razie przeniesienia własności gospodarstwa rolnego, przeniesieniu ulegają także ruchomości, o ile stanowią zorganizowaną całość gospodarczą. Uznać także należy, że nie ma przeszkód do tego, aby wolą stron wyłączyć określone ruchomości z zakresu przedmiotu darowizny, jednak powinno to być wyraźnie w umowie wskazane, wola stron nie może budzić wątpliwości.

W akcie notarialnym strony określały przedmiot darowizny jako gospodarstwo rolne, wymieniając wchodzące w jego skład nieruchomości, których dokładne opisanie jest konieczne i wymagane w akcie notarialnym. Nie wyłączyły z zakresu umowy żadnych rzeczy, które wchodzą w skład gospodarstwa rolnego jako zorganizowanej całości gospodarczej. Już sam ten fakt przemawia za przyjęciem, że umową z 2006 r. objęte były również przedmiotowe przyczepy. W § 1 umowy darowizny rodzice stron oświadczyli, że umowę zawierają w związku z zaprzestaniem prowadzenia działalności rolniczej, naturalną konsekwencją zaprzestania tej działalności było przekazanie także sprzętu rolniczego. Nadto, na rozprawie w dniu 8 listopada 2017 r. przekazujący gospodarstwa (...) przesłuchany w charakterze świadka zeznał: „Całe gospodarstwo darowałem P. tj. wszystko” (protokół k-69). Tej samej treści wypowiedź została zarejestrowana w systemie audio-video w protokole elektronicznym. Sąd Okręgowy nie ma zatem wątpliwości, że umowa darowizny z 2006 r. obejmowała również inwentarz w postaci przedmiotowych przyczep i nie podziela oceny dokonanej przez Sąd I instancji.

Z uwagi na powyższe uznać należało, że umowy darowizny przyczep z 2016 r. na rzecz powoda nie mogły wywołać skutku prawnego w postaci przeniesienia własności, bowiem darczyńca nie był właścicielem przyczep. Tym samym powództwo jako niezasadne podlegało oddaleniu.

Z powyższych przyczyn Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. O kosztach procesu za obie instancje orzeczono zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu wyrażoną w art. 98 k.p.c.

Małgorzata Szeromska Barbara Kamińska Renata Wanecka

Zarządzenie z 18 lipca 2018 r.:

(...)

Małgorzata Szeromska