Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 marca 2017 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 22 marca 2017 r. w Gliwicach

sprawy H. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o wysokość emerytury

na skutek odwołania H. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 17 października 2016 r. nr (...)

oddala odwołanie.

(-) SSO Grażyna Łazowska

Sygn. VIII U 2213/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 17.10.2016r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił ubezpieczonemu H. K. ponownego przeliczenia emerytury, z uwagi na nie przedłożenie nowych dowodów, które miałyby wpływ na wysokość świadczenia. Organ rentowy wskazał, że wysokość emerytury ubezpieczonego została wyliczona prawidłowo i zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Ubezpieczony w odwołaniu domagał się przywrócenia prawa do emerytury w wysokości ustalonej w 1990r., która w jego ocenie została bezprawnie obniżona na mocy przepisów, które weszły w życie z początkiem 1992r. Odwołujący wskazał, że na postawie art. 180 ustawy o emeryturach i rentach organ rentowy winien mu przywrócić emeryturę ustaloną w 1990r.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania podtrzymując stanowisko zawarte w skarżonej decyzji. Nadto wyjaśnił, że zmiany w sposobie obliczania emerytury ubezpieczonego – ustalonej decyzją z 20.09.1990r. – były wynikiem zmian przepisów prawa, które zostały wprowadzone ustawą z 17.10.1991r. o rewaloryzacji emerytur i rent.

Sąd ustalił i zważył, co następuje.

Ubezpieczony urodził się (...) Decyzją z dnia 20.09.1990r. organ rentowy na podstawie przepisów ustawy z dnia 1.02.1983r. o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin przyznał ubezpieczonemu prawo od górniczej emerytury począwszy od 1.06.1990r; której wysokość obliczono w następujący sposób:

-podstawa wymiaru została ustalono z zarobków za okres od stycznia 1985r. do grudnia 1987r. – 2911702 zł.;

- emerytura wynosiła 100% podstawy wymiaru z ograniczeniem do 3000zł. i 55% podstawy wymiaru ponad 3000zł.;

- do emerytury przysługiwały wzrosty: 10% podstawy wymiaru z tytułu ponad 20-letniej w Polsce Ludowej i 15% podstawy wymiaru z tytułu wykonywania pracy górniczej oraz dodatek z tytułu odznaczenia w wysokości 20% podstawy wymiaru, nie więcej niż 3000zł.

Kwota górniczej emerytury wynosiła 80,15% podstawy jej wymiaru i procent ten stanowił współczynnik waloryzacyjny. Świadczenie wyniosło łącznie kwotę 2 638300zł.

W związku z wejściem w życie ustawy z dnia 17.10.1991r. o rewaloryzacji emerytur i rent..[Dz.U. Nr 104, poz.450 – dalej ustawa rewaloryzacyjna], organ rentowy decyzją z dnia 20.12.1991r. ponownie ustalił wysokość emerytury odwołującego, w efekcie czego wyniosła ona 2 120750zł. czyli była świadczeniem niższym. Wypłatę emerytury w tej wysokości podjęto od stycznia 1992r.

W dniu 13.12.1993r. ubezpieczony odwołał się od decyzji z 20.12.1991r., a Sąd Wojewódzki w Katowicach postanowieniem z dnia 21.02.1994r. odrzucił odwołanie, jako wniesione po terminie.

Decyzją z dnia 20.05.1992r. emerytura ubezpieczonego została przeliczona z uwzględnieniem przeliczników górniczych, poczynając od 1.11.1991r. i wypłacono z tego tytułu wyrównanie za okres od listopada (...). do kwietnia 1992.

[dowód: akta rentowe ubezpieczonego, odpisy kart z akt sprawy XI U 42/94].

Odwołanie ubezpieczonego nie zasługuje na uwzględnienie.

Ubezpieczony domaga się przeliczenia pobieranej emerytury, z uwzględnieniem zasad jej obliczania obowiązujących w dniu 20.09.1990r. oraz kolejnych waloryzacji.

Zgodnie z art. 114 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. 2016.887 – dalej ustawa FUS) prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość.

Wskazać należy, że decyzją z dnia 20.12.1991r. organ rentowy uwzględniając wejście w życie ustawy rewaloryzacyjnej) ponownie ustalił wysokość emerytury odwołującego, wg nowych zasad, w tym bez dodatków branżowych. Decyzja ta jest prawomocna, bowiem odwołanie ubezpieczonego zostało odrzucone postawieniem Sądu Wojewódzkiego w Katowicach w dniu 21.02.1994r.

Ubezpieczony domagając się ponownego przeliczenia świadczenia, nie przedłożył żadnych nowych dowodów i nie ujawnił okoliczności o których mowa w przytoczonym przepisie art. 114 ustawy FUS, a zatem prawidłowo organ rentowy skarżoną decyzją odmówił przeliczenia jego emerytury. Z tych przyczyn, odwołanie ubezpieczonego został podlega oddaleniu.

Dodać należy, że odwołującemu w dacie przyznania prawa do emerytury przysługiwały dodatki w wysokości 10% podstawy wymiaru z tytułu ponad 20-letniej w Polsce Ludowej i 15% podstawy wymiaru z tytułu wykonywania pracy górniczej.

Te tzw. dodatki branżowe przysługiwały do świadczeń emerytalno-rentowych w oparciu o obowiązujący przed 15 listopada 1991 r. przepis art. 54 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267, z późn. zm.), w związku z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43, ze zm.)

Dodatki te zostały jednak zniesione na mocy art. 21 ust. 4 ustawy rewaloryzacyjnej. Od dnia 15 listopada 1991 r., tj. od wejścia w życie tej ustawy, nabycie prawa do takich dodatków przez którąkolwiek z grup zawodowych nie było możliwe.

„Trybunał Konstytucyjny w orzeczeniu z 11 lutego 1992 r., (K. 14/91) stwierdził m.in. że przepis art. 21 ust. 4 ustawy rewaloryzacyjnej, z wyjątkiem przypadku pozbawienia prawa do dodatków z tytułu odznaczeń państwowych, jest niezgodny z art. 1 Konstytucji RP w części wyrażającej zasadę państwa prawnego w zakresie, w jakim pogarszają warunki uzyskania prawa do emerytur lub rent osób, które nabyły prawo do tych świadczeń na podstawie dotychczasowych przepisów. Sejm uznał orzeczenie Trybunału za zasadne jednak nie dokonał zmiany art. 21 ust. 4 ustawy, w konsekwencji przepis ten nie utracił mocy obwiązującej. Samo uznanie orzeczenia za zasadne nie oznacza, że art. 21 ust. 4 ustawy rewaloryzacyjnej przestał obowiązywać.

Przepis ten nie mógł utracić mocy prawnej na podstawie obwieszczenia Prezesa Trybunału Konstytucyjnego, gdyż praktyka publikowania obwieszczeń o utracie mocy prawnej niekonstytucyjnego przepisu pojawiła się dopiero po ustaleniu przez Trybunał Konstytucyjny wykładni art. 7 ust. 2 ustawy z 29 kwietnia 1985 r. o Trybunale Konstytucyjnym w uchwale z 20 października 1993 r. (W. 6/93, OTK w 1993 r., cz. II, s. 495). Zgodnie z treścią wykładni, skutkiem prawnym nierozpatrzenia orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności ustawy z konstytucją w ustawowym terminie 6 miesięcy od przedstawienia orzeczenia Sejmowi lub niepodjęcia przez Sejm działań mających na celu wykonanie orzeczenia które uznał za zasadne, była utrata mocy obowiązującej ustawy (jej przepisu) objętej orzeczeniem. Wykładnia art. 7 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym została dokonana po wejściu w życie Ustawy Konstytucyjnej z 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym. Do czasu wejścia tej ustawy w życie obowiązywał art. 33a ust. 2 Konstytucji PRL z 1952 r. stanowiący, że orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności ustawy z konstytucją podlegają rozpatrzeniu przez Sejm, co było ustrojową konsekwencją postanowień art. 20 ust. 1 - 3 konstytucji, ustanawiających formalnie pełnię władzy i nadrzędności Sejmu jako wyraz zasady jedności władzy państwowej.

Powyższa podstawa art. 33a ust. 2 konstytucji, a tym samym i wykładnia przepisów ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, uległa zasadniczej zmianie po ustanowieniu nowych podstaw ustroju RP. Pierwszej dekompozycji systemowej uległ art. 33a ust. 2 konstytucji po wejściu w życie art. 1 Konstytucji RP, ustanawiającego zasadę demokratycznego państwa prawnego. Zasada ta nakazuje uznawanie najwyższej mocy prawnej konstytucji w całym systemie prawa i kierowanie się nią w procesie wykładni m.in. tych postanowień, które dotyczą kontroli zgodności prawa z konstytucją.” ( tak Trybunał Konstytucyjny w postanowieniu z dnia 24.03.1998r., U 22/97, OTK 1999/2/16)

Skutkiem natomiast realizacji orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z 11 lutego 1992 r było uchwalenie ustawy z dnia 6 marca 1997 r. o zrekompensowaniu okresowego niepodwyższania płac w sferze budżetowej oraz utraty niektórych wzrostów lub dodatków do emerytur i rent (Dz. U. z 2000 r. Nr 23, poz. 294). W oparciu o jej przepisy wszystkim osobom uprawnionym wypłacane były, począwszy od dnia 25 marca 2000 r., jednorazowe rekompensaty pieniężne. Wypłata rekompensaty, zgodnie z art. 8 tej ustawy, stanowi zaspokojenie wszelkich roszczeń z tytułu utraty prawa do dodatków branżowych.

Mając powyższe na uwadze stwierdzić należy, że od wejścia w życie ustawy rewaloryzacyjnej nie jest możliwe nabycie prawa do dodatków branżowych oraz kontynuacja ich wypłaty. Ustawa ta miała istotny wpływ na system ubezpieczeń społecznych. Wprowadziła bowiem pojęcie okresów składkowych i częściowo uzależniła od nich wysokość świadczeń oraz ustanowiła jednakowe dla wszystkich ubezpieczonych zasady obliczania emerytur i rent przyznawanych po dacie jej wejścia w życie. Co istotnie, przepisy dotyczące braku prawa do dodatków branżowych nie zostały uchylone do 31.12.1998r., a nowa ustawa FUS również ich nie przewiduje.

Dalsze zmiany systemu ubezpieczeń społecznych zostały dokonane ustawą z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, która weszła w życie z dniem 1.01.1999r. Po myśli art. 180 ust. 1 pkt 1 ustawy FUS, osoby, którym w dniu wejścia w życie ustawy przysługują emerytury na podstawie przepisów ustawy z dnia 1.02.1983r. o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin, zachowują prawo do tych świadczeń w wysokości ustalonej przed dniem wejścia w życie ustawy, z zastrzeżeniem ust. 2-5 i z uwzględnieniem ust. 6-9. Zdaniem Sądu, przepis ten nie ma zastosowania do odwołującego, bowiem wysokość i sposób obliczenia jego świadczenia została prawomocnie ustalona decyzją z dnia 20.12.1991r., którą organ rentowy przeliczył emeryturę odwołującego wg zasad wprowadzonych ustawą rewaloryzacyjną. A zatem również z tej przyczyny odwołanie ubezpieczonego jest niezasadne.

Biorąc wszystkie powyższe względy pod uwagę, Sąd na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 kpc. orzekł, jak w sentencji.

(-) SSO Grażyna Łazowska