Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 maja 2018 roku

Sąd Okręgowy w Częstochowie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Lidia Łataś

Protokolant starszy sekretarz sądowy Joanna Jastrzębska-Ciura

po rozpoznaniu w dniu 22 maja 2018 roku w Częstochowie

sprawy M. W.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział (...)
w C.

o emeryturę rolniczą

na skutek odwołania M. W.

od decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział (...)
w C.

z dnia 28 grudnia 2017 roku Nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje odwołującej M. W. prawo do emerytury od dnia 12 grudnia 2017 roku.

Sygn. akt IV U 111/18

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28 grudnia 2017 roku, nr (...) Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego odmówił przyznania M. W. prawa do emerytury rolniczej.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że w/w nie legitymuje się wymaganym okresem podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu, tj. na dzień przekazania gospodarstwa umową dzierżawy, jej staż emerytalny wynosi 29 lat,
5 miesięcy i 26 dni. Zdaniem organu rentowego do okresu tego nie można zaliczyć okresu pracy w gospodarstwie rolnym męża od 1 stycznia 1985 roku do 31 grudnia 1988 roku, ponieważ w tym czasie ubezpieczona nie zamieszkiwała na terenie jego gospodarstwa.

Odwołanie od powyższej decyzji wniosła M. W., podnosząc że choć po zawarciu w sierpniu 1982 roku związku małżeńskiego faktycznie z uwagi na warunki lokalowe nie zamieszkała razem z mężem na terenie jego gospodarstwa rolnego, to jednak codziennie do niego dojeżdżała i pomagała mu w prowadzeniu tego gospodarstwa.

W odwiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, powołując się na argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

W dniu 17 maja 1980 roku T. W. otrzymał od swojego wuja B. M. (1) gospodarstwo rolne o powierzchni 4,1910 ha, położone na terenie wsi M., składające się z działek nr (...). W umowie przeniesienia własności gospodarstwa strony zastrzegły, że B. M. (1) będzie nadal korzystał z budynku mieszkalnego położonego na terenie w/w gospodarstwa rolnego, w którym obecnie zamieszkuje. Po otrzymaniu gospodarstwa T. W. rozpoczął jego prowadzenie na własny rachunek, mimo że w tym czasie równolegle pracował zawodowo. W dniu 13 marca 1985 roku T. W. otrzymał od S. i W. W. gospodarstwo rolne składające się z działki nr (...) o powierzchni 0,5830 ha, położonej w K. B. M. (2), działek nr (...) o powierzchni 2,5662 ha, położonych
w (...) oraz działek nr (...) o powierzchni 0,8940 ha, położonych we wsi M..

W dniu 22 marca 1979 roku Urząd Wojewódzki w C. wydał T. W. świadectwo nr (...), potwierdzające że jest robotnikiem wykwalifikowanym z tytułem rolnika. Do ubezpieczenia społecznego rolników T. W. zgłosił się dopiero od dnia 1 stycznia 1985 roku.

Ubezpieczona urodziła się w dniu (...) i w dniu 21 sierpnia 1982 roku zawarła związek małżeński z urodzonym w dniu (...) T. W..

Po zawarciu związku małżeńskiego M. i T. W. zamieszkali
u rodziców odwołującej w W., w odległości około kilometra od gospodarstwa rolnego (...) położonego we wsi M., a następnie zamieszkali u rodziców T. W., ponieważ rozpoczęli budowę własnego domu mieszkalnego na terenie gospodarstwa rolnego, które otrzymał on od swoich rodziców i musieli przebywać w pobliżu budowy. Od daty zawarcia związku małżeńskiego ubezpieczona stale pracowała w gospodarstwie rolnym swojego małżonka, pomagając mu w jego prowadzeniu.

W dniu 11 grudnia 2017 roku M. i T. W. wydzierżawili na okres 10 lat całość należącego do nich gospodarstwa rolnego o powierzchni 8,2222 ha P. W..

(v. akta rentowe, umowa przekazania własności gospodarstwa rolnego k. 18, zeznania świadka T. W. – elektroniczny protokół rozprawy z dnia 22 maja 2018 roku, wyjaśnienia odwołującej – elektroniczny protokół rozprawy z dnia 10 kwietnia 2018 roku)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jednolity Dz. U. z 2017 roku, poz. 2336), emerytura rolnicza przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny; wiek emerytalny kobiety wynosi 60 lat, a mężczyzny 65 lat;

2)  podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 25 lat, z uwzględnieniem art. 20.

Emerytura rolnicza przysługuje także ubezpieczonemu rolnikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek 55 lat, jeśli jest kobietą, albo 60 lat, jeśli jest mężczyzną;

2)  podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 30 lat;

3)  zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej (ust. 2).

Przepis ust. 2 stosuje się do rolnika, który do dnia 31 grudnia 2017 roku spełnił warunki, o których mowa w ust. 2 (ust. 2a).

W niniejszej sprawie niesporne jest, że M. W. ukończyła 55 lat życia i nie ukończyła 60 lat życia oraz że z dniem 11 grudnia 2017 roku zaprzestała prowadzenia działalności rolniczej. Spór dotyczy jedynie kwestii, czy legitymuje się ona wymaganym co najmniej 30-letnim okresem ubezpieczenia emerytalno-rentowego, tj. czy do niespornego i uznanego przez organ rentowy okresu wynoszącego 29 lat, 5 miesięcy i 26 dni, można doliczyć okres wykonywania przez nią pracy w gospodarstwie rolnym męża przypadający pomiędzy 21 sierpnia 1982 roku a 31 grudnia 1988 roku.

W myśl art. 20 ust. 1 w/w ustawy, do okresów ubezpieczenia wymaganych zgodnie z art. 19 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 pkt 2 zalicza się okresy:

1)  podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników indywidualnych i członków ich rodzin w latach 1983-1990;

2)  prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie rolnym, po ukończeniu 16. roku życia, przed dniem 1 stycznia 1983 roku;

3)  od których zależy prawo do emerytury zgodnie z przepisami emerytalnymi.

Okresów, o których mowa w ust. 1, nie zalicza się do okresów ubezpieczenia, jeżeli zostały one zaliczone do okresów, od których zależy prawo do emerytury lub renty na podstawie odrębnych przepisów (ust. 2).

Przepisu ust. 1 pkt 3 nie stosuje się do osób urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku (ust. 3).

Zgodnie z art. 37 ust. 1 ustawy z dnia 27 października 1977 roku
o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin (Dz. U. z 1977 roku nr 32, poz. 140), tworzy się fundusz emerytalny rolników.

Fundusz tworzy się ze składek opłacanych przez rolników oraz z dotacji budżetu Państwa (ust. 2). W myśl art. 38 ustawy, obowiązek opłacania przez rolnika składki powstaje od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, w którym rolnik rozpoczął prowadzenie gospodarstwa rolnego, a ustaje - z końcem miesiąca kalendarzowego, w którym rolnik przestał prowadzić gospodarstwo rolne. Zgodnie z art. 38 ustawy, podstawę wymiaru składki stanowi przychód szacunkowy gospodarstwa rolnego.

Należy przy tym zwrócić uwagę, że wprowadzony powyższymi przepisami obowiązek opłacania składek na fundusz emerytalny rolników był niezależny od podlegania przez rolnika innemu ubezpieczeniu (np. pracowniczemu), za wyjątkiem przypadku podlegania ubezpieczeniom społecznym na podstawie przepisów
o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych
i spółdzielni kółek rolniczych oraz ich rodzin (art. 75 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 38 ustawy).

Jak wynika z zestawienia powyższych przepisów, w związku z nabyciem
w dniu 17 maja 1980 roku własności gospodarstwa rolnego i rozpoczęciem jego prowadzenia na własny rachunek, T. W. co do zasady zobowiązany był opłacać z tego tytułu składkę na fundusz emerytalny rolników, niezależnie od tego, że równocześnie pracował zawodowo, przy czym składka ta była naliczana od szacunkowego przychodu gospodarstwa rolnego, a nie od ilości osób pracujących-zamieszkujących na jego terenie (składka z gospodarstwa rolnego). W konsekwencji żadnego wpływu na obowiązek opłacania składek na fundusz emerytalny rolników przez T. W. nie miał fakt zawarcia przez niego w dniu 21 sierpnia 1982 roku związku małżeńskiego z odwołującą. Równocześnie M. W. niejako automatycznie, przez sam fakt zawarcia małżeństwa z rolnikiem, uzyskała tytuł do objęcia jej ubezpieczeniem społecznym rolników – ponieważ składka na fundusz emerytalny rolników była naliczana od gospodarstwa rolnego, obejmowała więc oboje małżonków.

Jednocześnie zgodnie z art. 40 ustawy z dnia 27 października 1977 roku
o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin, rolnik, który rozpoczął prowadzenie gospodarstwa rolnego przed ukończeniem 35 lat życia, zwolniony jest od obowiązku opłacania składki przez okres pierwszych 5 lat gospodarowania. Zgromadzony w niniejszej sprawie materiał dowodowy jednoznacznie wskazuje, że prowadzenie na własny rachunek gospodarstwa rolnego T. W. rozpoczął przed ukończeniem 35 lat życia (urodził się
w dniu (...) roku a gospodarstwo prowadził od dnia 17 maja 1980 roku),
a co za tym idzie w okresie pierwszych pięciu lat prowadzenia gospodarstwa rolnego korzystał z ustawowego zwolnienia od obowiązku opłacania składek na fundusz emerytalny rolników.

Powyższy stan trwał do dnia 31 grudnia 1982 roku, tj. do chwili wejścia w życie przepisów ustawy z dnia 14 grudnia 1982 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin (Dz. U. z 1982 roku nr 40, poz. 268), która
w art. 43 ust. 1 pkt 1-3 stanowiła, że składkę na ubezpieczenie społeczne ustala się rocznie od każdego ubezpieczonego, którym w myśl art. 2 pkt 1a, 1b i 3 był między innymi rolnik oraz małżonek rolnika, z każdego hektara przeliczeniowego i od dochodu szacunkowego z działów specjalnych.

W myśl art. 44 ust. 1 w/w ustawy, składkę na ubezpieczenie społeczne rolników opłaca rolnik prowadzący gospodarstwo rolne.

Choć przy tym ustawa z dnia 14 grudnia 1982 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin nie przewidywała zwolnienia młodych rolników od obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, to jednak na mocy § 36 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 marca 1983 roku w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin (Dz. U. z 1983 roku nr 21, poz. 94), rolnikowi, który ze względu na rozpoczęcie prowadzenia gospodarstwa rolnego przed ukończeniem 35 lat życia został zwolniony na podstawie dotychczasowych przepisów od obowiązku opłacania składki na Fundusz Emertytalny Rolników przez okres pierwszych 5 lat prowadzenia gospodarstwa, nie wymierza się do czasu upływu tego okresu również składki na Fundusz Ubezpieczenia Społecznego Rolników należnej z każdego hektara przeliczeniowego i od dochodu szacunkowego z działów specjalnych.

W konsekwencji T. W. nadal był zwolniony od opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników za siebie i małżonkę, pomimo że ubezpieczeniu temu podlegali.

Mając na uwadze powyższe regulacje oraz ustalony w sprawie stan faktyczny, Sąd Okręgowy uznał, że do stażu emerytalnego M. W. ustalonego przez organ rentowy na 29 lat, 5 miesięcy i 26 dni, należy doliczyć okres faktycznego wykonywania przez nią pracy w gospodarstwie rolnym małżonka od dnia 21 sierpnia 1982 roku, a co za tym idzie legitymuje się ona wymaganym 30-letnim stażem emerytalnym i przysługuje jej prawo do żądanego świadczenia.

Ustalając stan faktyczny Sąd Okręgowy oparł się na dokumentach zgromadzonych w aktach sprawy, zeznaniach słuchanego w sprawie w charakterze świadka T. W. oraz wyjaśnieniach ubezpieczonej, albowiem dowody te są ze sobą zgodne, wzajemnie się potwierdzają i uzupełniają, stanowiąc spójną
i logiczną całość. Nadto wiarygodności powyższych dowodów nie kwestionował organ rentowy, który w toku procesu nie przedstawiał żadnej argumentacji i dowodów na poparcie twierdzeń zawartych w zaskarżonej decyzji.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy, na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. oraz przepisów powołanych w treści niniejszego uzasadnienia zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego i przyznał ubezpieczonej prawo do emerytury rolniczej, poczynając od dnia 12 grudnia 2017 roku, tj. od dnia następnego po zaprzestaniu prowadzenia przez nią działalności rolniczej.