Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 września 2017 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XX Wydział Gospodarczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 29 sierpnia 2017 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa B. G.

przeciwko Przedsiębiorstwo Państwowe (...) w W.

o zapłatę

orzeka:

I.  zasądza od Przedsiębiorstwo Państwowe (...) w W. na rzecz B. G. kwotę 155 769 zł ( sto pięćdziesiąt pięć tysięcy złotych siedemset sześćdziesiąt dziewięć złotych) z ustawowymi odsetkami dla kwoty:

-100 000 zł( sto tysięcy złotych) do dnia 8 sierpnia 2013 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie;

- 55 769 zł (pięćdziesiąt pięć tysięcy siedemset sześćdziesiąt dziewięć złotych) od dnia 29 sierpnia 2017 roku do dnia zapłaty w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie.

II.  w pozostałym zakresie oddala powództwo ;

III.  zasądza od Przedsiębiorstwo Państwowe (...) w W. na rzecz B. G. kwotę 8 600 zł (osiem tysięcy sześćset złotych) w tym kwotę 3 600 złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Marzena Iwańska

Sygn. akt: XX GC 939/13

UZASADNIENIE

Pozwem z 2 sierpnia 2013 roku powódka - B. G. wniosła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanego – Przedsiębiorstwa Państwowego (...) w W. kwoty co najmniej 200 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty z tytułu odszkodowania za utratę wartości nieruchomości oraz zażądała zwrotu kosztów postępowania, w tym zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu zostało wskazane, że powódka jest właścicielką zabudowanej nieruchomości położonej w O., stanowiącej działkę ewidencyjną nr (...) dla której prowadzona jest księga wieczysta KW nr (...). W związku z wejściem w życie Uchwały nr (...) Sejmiku Województwa (...) z 20 czerwca 2011 roku przedmiotowa nieruchomość znalazła się w strefie ograniczonego użytkowania. Powodowie wskazali, iż w związku z ograniczeniami obowiązującymi wobec ich nieruchomości, na mocy art. 129 ust. 1 ustawy Prawo ochrony środowiska ( zwanej dalej ustawą bądź POŚ ) przysługują im roszczenia dochodzone pozwem w niniejszej sprawie. Powodowie podnieśli również, że pozwany nie odniósł się do skierowanego do niego wezwania do zapłaty z 24 lipca 2013 roku.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości. Pozwany wskazał, że w obszarze ograniczonego użytkowania ( dalej również jako: OOU) położona jest jedynie część działki (...). Odnosząc się do żądania odszkodowania z tytułu utraty wartości nieruchomości, pozwany podniósł, że nie można a priori zakładać, iż położenie nieruchomości powodów w strefie ograniczonego użytkowania przekłada się na spadek jej atrakcyjności i wartości. Pozwany podniósł, że nabywając nieruchomość położoną w pobliżu lotniska powodowie godzili się na z wiązane z tym warunki. Powołując się na załączoną do pozwu Analizę rynku (…) sporządzoną przez Centrum (...), pozwany wskazał na istnienie innych niż lotnisko źródeł hałasu na ternie (...) W.. W ocenie pozwanego bezzasadne są również zarzuty powódki odnoszące się do ograniczenia w sposobie zagospodarowania czy użytkowania nieruchomości. Po stronie powódki brak jest szkody albowiem nie wystąpiło istotne ograniczenie ani zmuszenie właściciela do zmiany dotychczasowego sposobu korzystania z nieruchomości.

W toku postępowania strony potrzymały dotychczasowe stanowiska w sprawie, z tym, że na rozprawie w dniu 27 marca 2015 r. pełnomocnik powoda sprecyzował, że żądanie pozwu to kwota 100 tyś zł (k.112)

Na rozprawie w dniu 29 sierpnia 2017 r. (k.329) w związku ze sporządzoną w sprawie opinią biegłego z zakresu wyceny nieruchomości pełnomocnik powoda rozszerzył powództwo i wniósł o zasadzenie kwoty 155 769,00 zł wraz z z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz sprostował, że podstawą faktyczną sporu jest wyłącznie część spornej działki, która znajduje się w obszarze ograniczonego użytkowania (k.329v)

Sąd ustalił, co następuje:

B. G. jest właścicielką zabudowanej nieruchomości położonej w O., stanowiącej działkę ewidencyjną nr (...) z obrębu (...)dla której prowadzona jest księga wieczysta KW nr (...), położona przy ul. (...) ( bezsporne, odpis z księgi wieczystej k. 10-14).

Uchwałą nr (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2011 roku, która weszła w życie 04 sierpnia 2011 roku, utworzono obszar ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W.. Zgodnie z powyższą uchwałą w strefie Z1 zakazano przeznaczania terenów pod zabudowę mieszkaniową jedno – i wielorodzinną, mieszkaniowo – usługową, zagrodową, zamieszkania zbiorowego, związaną ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, szpitale i domy opieki społecznej, zakazano lokalizowania budynków o funkcji mieszkaniowej, mieszkaniowo – usługowej, zagrodowej, zamieszkania zbiorowego, szpitali, domów opieki społecznej oraz o funkcjach związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, zakazano zmiany funkcji budynków istniejących na budynki o funkcji mieszkaniowej, mieszkaniowo usługowej, zagrodowej, zamieszkania zbiorowego, szpitali, domów opieki społecznej oraz o funkcjach związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży. Określono, że w nowoprojektowanych budynkach należy zapewnić izolacyjność akustyczną ścian zewnętrznych, okien i drzwi w ścianach zewnętrznych, dachów i stropodachów – zgodnie z ustawą z dnia 07 lipca 1994 roku Prawo budowlane (Dz.U. z 2010 roku Nr 243, poz. 1623 oraz z 2011 roku Nr 32, poz. 159 i Nr 45, poz. 235) i przepisami wykonawczymi do tej ustawy; a w istniejących budynkach należy zastosować zabezpieczenia zapewniające klimat akustyczny w pomieszczeniach zgodnie z ustawą z dnia 07 lipca 1994 roku Prawo budowlane (Dz.U. z 2010 roku Nr 243, poz. 1623 oraz z 2011 roku Nr 32, poz. 159 i Nr 45, poz. 235) i przepisami wykonawczymi do tej ustawy (okoliczność bezsporna).

Nieruchomość położona przy ul. (...) w O., nr działki (...), obręb (...) jest częściowo położona w strefie ograniczonego użytkowania utworzonej przedmiotową uchwałą, poza strefami Z1 i Z2 (okoliczność bezsporna).

W związku ze wskazaną lokalizacją nieruchomości w (...) ograniczonego (...), spadła wartość nieruchomości. Na dzień 3 sierpnia
2011 r. wartość nieruchomości rynkowa wynosiła 7 017 665 zł zaś na dzień 4 sierpnia 2011 r. nieruchomość położona w strefie obszaru ograniczonego użytkowania miała wartość 7 288 951 zaś poza strefą 7 444 720 zł ( dowód: pisemna opinia biegłego W. S. k.140) tak więc oszacowana kwota utraty wartości nieruchomości z uwagi na jej znalezienie się w strefie oou wyniosła 155 769 zł.

Pismem z 21 lipca 2013 roku B. G. wezwała Przedsiębiorstwo Państwowe (...) do zapłaty na ich rzecz kwoty 1 500 000,00 zł z tytułu utraty wartości w/w nieruchomości stanowiącej jej, w związku z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania. Na zapłatę żądanych kwot został zakreślony termin 7 dni (wezwanie do zapłaty, k.15-16).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie dowodów z dokumentów, szczegółowo wskazanych na etapie powyższych ustaleń. Pozostała dokumentacja przedstawiona przez strony była zbędna do ustalania istotnych okoliczności niniejszej sprawy. Wiarygodność i prawdziwość przedstawionego materiału dowodowego nie była przedmiotem sporu stron i nie budziła również wątpliwości Sądu Okręgowego. Przeważająca część stanu faktycznego, który jest istotny dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, nie była sporna pomiędzy stronami niniejszego postępowania.

Sąd pominął ekspertyzę Centrum (...) załączonej do odpowiedzi na pozew, bowiem opinia ta stanowi jedynie wzmocnienie stanowiska strony pozwanej i nie może być traktowana na równi z dowodem opinii biegłego, tym bardziej, że została zakwestionowana przez stronę powodową.

Nadto, istotną podstawą ustaleń dokonanych przez Sąd w niniejszej sprawie była opinia biegłego W. S. (składająca się z następujących części: opinia główna wraz z załącznikami k.139-199, ustna opinia uzupełniająca k.275, pisemna opinia uzupełniająca k.294-304, wysłuchanie biegłego na okoliczność złożenia pisemnej opinii uzupełniającej k.329).

W opinii tej biegły w sposób wyczerpujący odniósł się do tez wskazanych w postanowieniu z 6 maja 2015 roku oraz do dalszych formułowanych przez strony pytań i zarzutów. Wnioski wskazane w podsumowaniu opinii zostały poprzedzone pogłębiona i szczegółową analizą. Należy zwrócić uwagę na szeroki wachlarz przeanalizowanych przez biegłego transakcji sprzedaży nieruchomości. W celu ustalenia ubytku wartości nieruchomości rzeczoznawca dokonał porównania wartości rynkowej nieruchomości położonej w obszarze oddziaływania lotniska z wartością rynkową nieruchomości podobnej, położonej na tym samym obszarze lub na rynku równoległym, ale poza obszarem oddziaływania lotniska, w tej samej dacie oszacowania. Ubytek wartości stanowił różnica wynikającą z tych dwóch oszacowań. W pisemnej opinii uzupełniającej biegły W. S. odniósł się do uwag zgłoszonych do jego opinii przez stronę pozwaną, dokonując dodatkowo wyjaśnień tez zawartych w pierwszej opinii pisemnej.

Z tych względów, w ocenie Sądu, zbędne było przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego z zakresu szacowania nieruchomości, jak i też odebranie ustnych wyjaśnień od biegłego W. S.. Wobec tego postanowieniem z 10 listopada 2015 roku (k. 458 i 458v) Sąd oddalił oba przedmiotowe wnioski strony pozwanej.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo należało uwzględnić w przeważającej części.

Sprecyzowanie przez pełnomocnika powódki, że podstawą faktyczną sporu jest wyłącznie część spornej działki, która znajduje się w obszarze ograniczonego użytkowania (k.329v) skutkuje tym, że poza sporem pozostawała w niniejszej sprawie okoliczność, że nieruchomość powódki częściowo znalazła się w obszarze ograniczonego użytkowania utworzonym na podstawie Uchwały Sejmiku Województwa (...) nr (...), co czyni podniesiony na wstępie przez pozwanego zarzut braku legitymacji procesowej chybionym.

Obszar ograniczonego użytkowania wokół terenu obejmującego port lotniczy (...) został utworzony w związku z niemożnością dotrzymania standardów jakości środowiska w zakresie dopuszczalnego poziomu dźwięku zarówno w porze dziennej jak i nocnej, pomimo podjętych działań. Wynika z to z treści art. 135 ustawy, będącego podstawą do utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania. Zostało to również wskazane z uzasadnieniu uchwały Sejmiku.

Zgodnie z treścią wymienionego art. 129 ust. 1 ustawy jeżeli w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości korzystanie z niej lub z jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe lub istotnie ograniczone, właściciel nieruchomości może żądać wykupienia nieruchomości lub jej części. Według ust. 2 tego przepisu właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę; szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości.

Pozwany wskazał, że nie może być mowy o spadku wartości nieruchomości powodów, bowiem w obszarze ograniczonego użytkowania, poza strefami Z1 i Z2 (tj. na ternie na którym znajduje się nieruchomość powodów) nie istnieją nawet potencjalne ograniczenia w przeznaczeniu nieruchomości. Stanowisko to jest w ocenie Sądu Okręgowego błędne. W wyroku z 25 lutego 2009 roku (IICSK 565/08) Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że utworzenie obszaru ( ograniczonego użytkowania) wskazuje na negatywne oddziaływanie lotniska na środowisko, w stopniu wymagającym wprowadzenia ograniczeń w wykonywaniu prawa własności, które muszą być respektowane przez właściciela. Wobec tego- wskazał Sąd Najwyższy – przyjęcie, że utworzenie obszaru nie ogranicza prawa własności nie zasługuje na podzielenie, jako wynik błędnej wykładni art. 140 k.c..

Ponadto, w treści uzasadnienia wyroku z 25 maja 2012 roku (ICSK 509/11) Sąd Najwyższy wskazał, powołując się na postanowienie tego Sądu z 24 lutego 2010 roku (III CZP128/09), że związek ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania z obniżeniem wartości nieruchomości należy rozumieć szeroko. Sąd Najwyższy wyjaśnił, że w związku z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania pozostaje nie tylko obniżenie wartości nieruchomości będące następstwem ograniczeń przewidzianych bezpośrednio w treści rozporządzenia o utworzeniu obszaru (zwłaszcza ograniczeń w zabudowie), lecz także obniżenie jej wartości wynikające z tego, że na skutek wejścia w życie rozporządzenia dochodzi do zawężenia granic własności (art. 140 i 144 k.c.) i tym samym ścieśnienia wyłącznego władztwa właściciela względem nieruchomości położonej na obszarze ograniczonego użytkowania. Właściciel, który przed wejściem w życie rozporządzenia mógł żądać zaniechania immisji przekraczającej standard ochrony środowiska, został w wyniku ustanowienia obszaru możliwości takiej pozbawiony. Szkodą polegającą naprawieniu na podstawie art. 129 ust 2 ustawy jest więc także obniżenie wartości nieruchomości wynikające z faktu, że właściciel musi znosić dopuszczalne na tym obszarze immisje.

Powyższy pogląd można uznać za ugruntowany w orzecznictwie sądów apelacyjnych, przede wszystkim zaś Sądu Apelacyjnego w Poznaniu. W wyroku z 14 września 2011 roku (I ACa 677/11) Sąd ten powtórzył stanowisko wyrażone w powyższym orzeczeniu Sądu Najwyższego. W wyroku z 29 marca 2012 roku (I ACa 775/11) Sąd Apelacyjny w Poznaniu wskazał, że szkodą polegającą naprawieniu na podstawie art. 129 ust 2 ustawy jest także obniżenie wartości nieruchomości wynikające z faktu , że jej właściciel będzie musiał znosić dopuszczalne na tym obszarze immisje (np. hałas).

Przenosząc powyższe rozważania na stan faktyczni niniejszej sprawy oraz przy uwzględnieniu sporządzonej w sprawie opinii biegłego z zakresu wyceny wartości nieruchomości należy uznać, że powódka jako właścicieka nieruchomości położonej w obszarze ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W., doznała szkody z uwagi na obniżenie wartości przedmiotowej nieruchomości. Na marginesie należy zaznaczyć, że w tej sytuacji, powódka nie mogłaby skutecznie domagać się usunięcia immisji (np. hałasu generowanego przez lotnisko) i obowiązana jest ona do ich znoszenia niezależnie od stopnia natężenia i pory emisji.

Postępowanie dowodowe (przede wszystkim rzetelna opinia biegłego W. S.) wykazało, że w związku z tym, że nieruchomość powódki znalazła się w obszarze ograniczonego użytkowania, doszło od obniżenia jej wartości. Przeprowadzona przez biegłego analiza transakcji sprzedaży nieruchomości wskazała na ogólną spadkową tendencję cen nieruchomości na rynku (...). Z opinii wynika jednak również, że z jeszcze większym spadkiem cen nieruchomości mamy do czynienia w odniesieniu do nieruchomości położonych w obszarze ograniczonego użytkowania, a konkretnie – nieruchomości powodów. Biegły wskazał przy tym, że nie ma ścisłej zależności czasowej pomiędzy ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania a spadkiem wartości tych nieruchomości, sugerując że spadek ten należy wiązać z hałasem, na jaki narażone są te nieruchomości. W ocenie Sądu stanowisko takie jest w pełni uzasadnione i potwierdza tezę strony powodowej (nawiązującą do przedstawionego powyżej orzecznictwa), że sama niemożność kreowania roszczeń w oparciu o art. 144 k.c., świadczy o zakazie swobodnego korzystania z nieruchomości w granicach powołanych w art. 140 k.c..

Mając na uwadze powyższe, Sąd uznał wyliczoną przez biegłego kwotę 155 769 zł jako szkodę powódki pozostającą w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z jej nieruchomości na skutek włączenia jej do obszaru ograniczonego użytkowania. Nie może budzić wątpliwości, że kwota ta jest należna powódce pomimo, iż nie dokonuje, czy nie dokonała ona sprzedaży przedmiotowej nieruchomości. W uzasadnieniu powołanego wyżej wyroku Sądu Najwyższego z 25 lutego 2009 roku, zostało wskazane, że obniżenie wartości nieruchomości stanowi wymierną stratę , niezależnie od tego, czy właściciel zbył ją, czy też nie zamierza podjąć działań w tym kierunku. Wartość rzeczy wyrażana jest w pieniądzu i odnoszona do zasad rządzących ryzykiem. Nie ma podstaw do przyjęcia, że do czasu rozporządzenia nią stanowi jedynie wartość hipotetyczną.

Mając na uwadze powyższe, Sąd w pkt I wyroku zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 155 769 zł tytułem odszkodowania. Dłużnik odpowiedzialny za wyrównanie szkody pozostaje w opóźnieniu z zapłatą świadczenia bezterminowego jakim jest zapłata za szkodę na zasadach ogólnych, tj. od wezwania go do spełnienia świadczenia (art. 455 k.c.) Od tego momentu wierzyciel ma prawo żądać odsetek ustawowych, również w odniesieniu do przepisów art. 129 ust. 2 oraz 136 ust. 3 POŚ (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 28 kwietnia 2016 r., I ACa 1498/15, Lex nr 2106874)

Na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. w brzmieniu obowiązującym przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r. poz. 1830), zgodnie z którymi, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi (art. 481 § 1 k.c.), z tym że jeżeli stopa odsetek nie była z góry ustalona należą się odsetki ustawowe (art. 481 § 2 zd. 1 k.c.). Przepis ten uległ zmianie z dniem wejścia w życie przedmiotowej ustawy, tj. w z dniem 1 stycznia 2016 r., jak wskazano w przepisach przejściowych tj. art. 56 przywołanej ustawy do odsetek należnych za okres kończący się przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe.

Zgodnie zaś z nową treścią przepisu art. 481 § i 2 1 k.c. (w brzmieniu obowiązującym po dniu 1 stycznia 2016 r.), jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Jednakże, gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.

W konsekwencji, od kwoty 100 000,00 zł, stanowiącej równowartość pierwotnie zgłoszonego żądania powoda, należało liczyć odsetki w wysokości ustawowej od dnia do dnia 8 sierpnia 2013 roku, tj. od dnia wniesienia pozwu, do dnia 31 grudnia 2015 roku i od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie, tj. w wysokości równej sumie referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Od kwoty stanowiącej równowartość rozszerzenia powództwa, tj. 55 769 zł należało zasądzić na rzecz powódki odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia 29 sierpnia 2017 roku do dnia zapłaty. Rozszerzenie powództwa zostało bowiem dokonane przez pełnomocnika powódki na rozprawie w obecności pełnomocnika strony przeciwnej w dniu 29 sierpnia 2017 r. ( k.329) w związku ze sporządzoną w sprawie opinią biegłego z zakresu wyceny nieruchomości.

W konsekwencji, na podstawie wcześniej przywołanych przepisów, Sąd Okręgowy orzekł w pkt I sentencji wyroku, oddalając powództwo w pozostałym zakresie w pkt I

O kosztach procesu orzeczono w pkt III sentencji na zasadach odpowiedzialności za wynik procesu i kosztów celowych - art. 98 § I1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy zasądził od Przedsiębiorstwo Państwowe (...) w W. na rzecz B. G. kwotę 8 600,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 3600 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego tytułem wynagrodzenia pełnomocnika procesowego w pierwszej instancji (§ 2 w zw. z § 6 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu), 5000,00 zł opłaty stosunkowej od pozwu.

SSO Marzena Iwańska

ZARZĄDZENIE

(...)

SSO Marzena Iwańska