Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 stycznia 2014r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 28 stycznia 2014r. w Łodzi

na rozprawie

sprawy z powództwa M. M.

przeciwko Skarbowi Państwa - Prezesowi Sądu Rejonowego w J. oraz Prezesowi Sądu Okręgowego w K. zastępowanemu przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa

o ochronę dóbr osobistych i zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Kaliszu

z dnia 25 kwietnia 2013r. sygn. akt I C 421/12

1.  oddala apelację;

2.  przyznaje i nakazuje wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Kaliszu adwokatowi T. D. prowadzącemu Kancelarię Adwokacką w K. wynagrodzenie w kwocie 6642 (sześć tysięcy sześćset czterdzieści dwa) zł brutto z tytułu nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu w postępowaniu apelacyjnym;

3.  nie obciąża powódki kosztami postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I Aca 990/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 25 kwietnia 2013 roku Sad Okręgowy w Kaliszu w sprawie z powództwa M. M. przeciwko Skarbowi Państwa - Prezesowi Sądu Rejonowego w J. i Prezesowi Sądu Okręgowego w K. o zapłatę (sygn. akt I C 421/12) w punkcie 1. oddalił powództwo.

Na uzasadnienie powyższego orzeczenia Sąd Okręgowy wskazał, że z brzmienia pozwu z dnia 23 lutego 2012 roku wynikało, iż powódka dochodziła odszkodowania za naruszenie dóbr osobistych, bowiem działalność pozwanych sądów miała charakter przestępczy i polegała na znęcaniu się nad nią przez 7 lat, tj., przez okres toczących się postępowań o nieruchomość w R., które to postępowania były zdaniem powódki fałszowane. Sąd Okręgowy wskazał także, że z licznych pism powódki składanych w toku procesu wynikało, że od Skarbu Państwa powódka domagała się nie tyle zadośćuczynienia za krzywdę doznaną z tytułu naruszenia jej dóbr osobistych, co wyrównania szkody majątkowej spowodowanej utratą prawa do nieruchomości położonej w R. w sprawach o stwierdzenie nabycia spadku, o dział spadku oraz w sprawach w postępowaniu wieczystoksięgowym. Sąd I instancji poczynił ustalenia faktyczne dotyczące prowadzenia poszczególnych spraw sądowych, na które powoływała się powódka i w których była ona uczestniczką (I Ns 358/06, I Ns 146/09 prowadzone przez Sąd Rejonowy w J.), bądź powódką (w sprawach wieczystoksięgowych prowadzonych również przez Sąd Rejonowy w J.).

W oparciu o stan faktyczny sprawy Sąd Okręgowy rozważał zasadność żądania powódki w kontekście art. 417 (1) § 1 kc. Przyjął jednak, iż przepis ten w przedmiotowej sprawie nie może być zastosowany, bowiem powódka nie legitymowała się stosownym orzeczeniem o stwierdzeniu, w trybie art. 424 (1) i n. kpc, niezgodności z prawem prawomocnych orzeczeń, które były przedmiotem ustaleń. Zatem orzeczenia te, jako że uprawomocniły się, zgodnie z art. 365 § 1 kpc wiążą strony i sądy. Sąd Okręgowy rozważał okoliczności wskazane przez powódkę pod kątem odpowiedzialności Skarbu państwa za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej i naruszenia tym zachowaniem dóbr osobistych powódki (art. 417 § 1 kc w zw. z art. 24 kc i art. 448 kc). I w tym wypadku Sąd I instancji przyjął, że brak podstaw do skutecznego zastosowania tych przepisów, bowiem powódka nie wskazała takich zdarzeń w toku postępowań przed Sadem Rejonowym w J., które by prowadziły do powstania szkody, istnienia samej szkody (krzywdy), a także związku przyczynowego między konkretnymi zdarzeniami a krzywdą powódki. Sąd Okręgowy podniósł, że powódka nie skorzystała z możliwości wyjaśnienia podstawy faktycznej jej roszczenia w ramach wysłuchania informacyjnego i pozostała bierna na zapytania jej pełnomocnika o okoliczności stanowiące podstawę jej powództwa.

Na powyższe orzeczenie apelację wniósł pełnomocnik powódki zaskarżając wyrok w całości i zarzucając mu naruszenie prawa procesowego, tj. art. 316 § 1 kpc przez niewyjaśnienie w chwili zamknięcia rozprawy, czy zdarzenia powoływane w licznych pismach powódki powodowały naruszenie jej dóbr osobistych, jak również naruszenie prawa materialnego tj. art 23 i 24 kc przez przyjęcie, że przepisy te nie mają w tej sprawie zastosowania. W efekcie skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Kaliszu do ponownego rozpoznania, a w przypadku oddalenia apelacji wniósł o zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz pełnomocnika ustanowionego z urzędu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce w postępowaniu apelacyjnym, gdyż koszty te nie zostały zapłacone w całości ani w części.

Uzupełnienie apelacji wniosła ponadto powódka osobiście, która wyraziła dezaprobatę dla rozstrzygnięcia Sądu I instancji i wniosła o uchylenie go w całości. Podniosła, że odzyskała przez zasiedzenie własność nieruchomości położonej w R. na skutek orzeczenia Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 19 lutego 2013 roku w sprawie o sygnaturze I Ns 10/13.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o oddalenie apelacji w całości i zasądzenie od powódki na jego rzecz kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja strony powodowej nie miała uzasadnionych podstaw.

Nie można podzielić stanowiska skarżącej, że Sąd I instancji dopuścił się obrazy art. 316 § 1 kpc w sposób opisany w apelacji. Zgodnie z tym przepisem po zamknięciu rozprawy sąd wydaje wyrok, biorąc za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy. Stan rzeczy, o którym mowa w przepisie to zarówno stan faktyczny ustalony za pomocą zaoferowanych przez stron dowodów, jak i stan prawny. Sąd I instancji nie uchybił wskazanemu przepisowi, bowiem, jak wynika z pisemnego uzasadnienia wyroku, miał na uwadze całokształt okoliczności sprawy, na które składały się okoliczności faktyczne powoływane przez powódkę zarówno w pozwie, jak i w toku postępowania, kiedy powódka składała kolejne pisma procesowe. Inną kwestia jest natomiast wykazanie, że powoływane przez stronę zdarzenia są prawdziwe i zasługują na uwzględnienie. Stanowisko powódki prezentowane przez nią w pismach procesowych powinno być, zgodnie z dyspozycją art. 6 kc, przez nią dowodzone. Sąd nie ma obowiązku prowadzenia postępowania dowodowego za stronę (z wyjątkiem szczególnych wypadków - art. 232 zd. drugie kpc) i rozstrzyga w sprawie w oparciu o zebrany materiał dowodowy, zaoferowany przez strony, co odpowiada zasadzie kontradyktoryjności procesu cywilnego. Powódka w niniejszej sprawie zaniechała wyjaśnienia podstaw)' faktycznej swojego roszczenia, jako że nie skorzystała z wysłuchania informacyjnego, jak i pozostała bierna na zapytania pełnomocnika o okoliczności stanowiące podstawę jej powództwa. W takiej sytuacji Sąd Okręgowy orzekając w niniejszej sprawie w oparciu o materiał dowodowy zaoferowany przez strony ustalił w sposób prawidłowy stan faktyczny i wyrokował w sposób zgodny z art. 316 § 1 kpc. Poza tym wyjaśnił, wbrew zarzutom apelacji, dlaczego zdarzenia powoływane przez powódkę nie zasługiwały na uwzględnienie w kontekście zastosowania normy art. 23 i 24 k.c.

Jako że stan faktyczny został ustalony przez Sąd Okręgowy w sposób prawidłowy i zgodny z zasadą logicznego rozumowania (art. 233 § 1 kpc), Sąd Apelacyjny ustalenie faktyczne Sądu Okręgowego podziela i przyjmuje za własne.

Nie można podzielić zarzutu naruszenia przez Sąd Okręgowy prawa materialnego, tj. art. 23 i 24 kc. Przede wszystkim nie ma racji skarżący, iż Sąd I instancji nie zajął się problemem naruszenia dóbr osobistych powódki i kwestią zadośćuczynienia (odszkodowania), przez co nie rozstrzygnął istoty sporu. Z pisemnego uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika wprost, ze Sąd I instancji ustalony stan faktyczny rozpatrywał nie tylko pod kątem normy art. 417 (1) kc, lecz także art. 417 § 1 kc w zw. z art. 23 i 448 kc. Okoliczność, iż Sąd Okręgowy uznał, iż w tej sprawie nie zaszły przesłanki naruszania dóbr osobistych, nie oznacza nierozpoznania istoty sprawy. Sąd Okręgowy rozważał tę kwestię, a na przeszkodzie uznania roszczenia powódki w oparciu o art. 24 i 448 kc stały: postawa powódki i wynikające z tego braki w materiale dowodowym. Należy zgodzić się z Sądem Okręgowym, że zdarzenia, jakie przywoływała powódka w pismach procesowych nie uzasadniają roszczenia z art. 24 kc ani w zakresie zadośćuczynienia (art. 24 § 1 kc) ani odszkodowania (art. 24 § 2 kc). Nie wystarczy bowiem samo ogólne powoływanie się na naruszenie dóbr osobistych, lecz należy wskazać jakie konkretne dobra zostały w danej sytuacji naruszone i przez jakie zachowanie pozwanego oraz, że zachowanie pozwanego miało charakter bezprawny. Nadto to na stronie powodowej ciąży, zgodnie z art. 6 kc, wykazanie szkody (krzywdy), jej wysokości oraz związku przyczynowego między konkretnymi zdarzeniami a szkodą (krzywdą). W toku postępowania przed Sądem Okręgowym jak i w toku postępowania apelacyjnego, powódka omawianym wymogom nie sprostała.

Należy odnieść się także do samego żądania wyrażonego w pozwie, które następnie ewoluowało. Z kolejnych pism procesowych wynika, że powódka, jak słusznie skonstatował Sąd I instancji, domagała się nie tyle zadośćuczynienia z tytułu naruszenia dóbr osobistych, co wyrównania szkody majątkowej spowodowanej utratą prawa do nieruchomości położonej w R. w sprawach o stwierdzenie nabycia spadku, o dział spadku oraz w sprawach w postępowaniu wieczystoksięgowym. Takie żądanie powódki zdaje się być aktualne także w postępowaniu apelacyjnym, jako że w uzupełnieniu apelacji powódka wskazała, że nieruchomość w R. została jej przywrócona (poprzez zasiedzenie), stąd uznaje wyrok Sądu Okręgowego za bezprawny. Po pierwsze taki zarzut nie może mieć racji bytu w tej sprawie, bowiem przedmiotem rozpoznania nie była kwestia własności nieruchomości w R., a po drugie wskazuje, że podstawa faktyczna żądania powódki nie jest jednoznaczna. Mimo tego Sąd Okręgowy w sposób właściwy i rzetelny rozpoznał merytorycznie sprawę zarówno w kontekście normy art. 417 (2) § 2 kc, jak i normy art. 24 i 448 kc, dochodząc w tym względzie do prawidłowych konstatacji.

Z tych względów apelację strony powodowej jako niezasadną Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 kpc oddalił.

O wynagrodzeniu adwokata ustanowionego dla powódki z urzędu z tytułu udzielonej pomocy prawnej w postępowaniu apelacyjnym Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie § 13 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 6 pkt 7 i § 11 ust. pkt 2 rozporządzenia MS w sprawie opłat za czynności adwokacie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 z późn. zm.).

Sąd Apelacyjny na podstawie art. 102 kpc odstąpił od obciążania powódki, mimo przegranej sprawy w instancji odwoławczej, kosztami procesu. Za takim rozstrzygnięciem przemawiała szczególna sytuacja zdrowotna i materialna powódki, która otrzymuje się z niewielkiej emerytury w wysokości 706 złotych miesięcznie.