Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 28 czerwca 2016 roku powód domagał się nakazania pozwanej wydania oraz dopuszczenia do wspólnego korzystania z lokalu mieszkalnego oznaczonego numerem (...) położonego w Ł. przy ul. (...) w zakresie odpowiadającym ustanowionej na rzecz powoda nieodpłatnej, dożywotniej służebności osobistej polegającej na prawie zamieszkiwania w tym lokalu. Powód żądał również zasądzenia od pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, jak również zabezpieczenia powództwa poprzez zobowiązanie pozwanej do wydania ww. lokalu oraz dopuszczenia do wspólnego z niego korzystania. W uzasadnieniu pozwu wskazano, że powodowi przysługuje służebność mieszkania w ww. lokalu.

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na jej rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego. W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew pozwana podniosła, że przysługująca powodowi służebność mieszkania wygasła na skutek nie wykonywania przez lat 10. Pozwana powołała się także na ochronę wynikającą z rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych, jako że ww. służebność nie została ujawniona we właściwej księdze wieczystej.

Wyrokiem z dnia 18 września 2017r. Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia nakazał pozwanej P. K., aby w terminie czternastu dni od dnia uprawomocnienia się wyroku wydała powodowi K. W. lokal mieszkalny oznaczony numerem (...) położony w Ł. przy ul. (...), dopuszczając go do współposiadania lokalu w zakresie odpowiadającym ustanowionej na jego rzecz nieodpłatnej służebności osobistej. Nadto Sąd I instancji zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 240 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wniosła pozwana.

Skarżąca zarzuciła rozstrzygnięciu:

I. obrazę przepisów prawa procesowego, mająca wpływ na treść wydanego w sprawie orzeczenia, a to:

1.art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną a nie swobodną ocenę materiału dowodowego, dokonaną z naruszeniem zasad logiki i doświadczenia życiowego, w konsekwencji błąd w ustaleniach faktycznych polegający między innymi na:

a. błędnym ustaleniu, że powód nie zaprzestał wykonywania uprawnień przysługujących mu z tytułu służebności mieszkania,

b. błędnym ustaleniu, że pozwana miała świadomość ustanowienia na rzecz powoda służebności osobistej mieszkania w lokalu nr (...), położonym w Ł. przy ul. (...) i w konsekwencji przyjęciu złej wiary pozwanej w tym zakresie,

c. błędnym ustaleniu, że powód od momentu zamieszkania pozwanej w przedmiotowym lokalu przechowywał jakiekolwiek rzeczy osobiste i regularnie tam bywał,

d. sprzeczną z materiałem dowodowym, zasadami logiki i doświadczenia życiowego oceną zeznań powoda, E. G., W. W. (1), W. W. (2) oraz J. W. i uznanie ich za nie wiarygodne tylko i wyłącznie w zakresie daty rozpoczęcia zamieszkiwania pozwanej w przedmiotowym lokalu,

e. sprzecznej z materiałem dowodnym, zasadami logicznego rozumowania i doświadczeniem życiowym pominięcie przy dokonywaniu ustaleń stanu faktycznego zeznań pozwanej oraz świadków C. G., B. G. oraz R. K. w zakresie braku świadomości pozwanej, co do ustanowienia służebności osobistej mieszkania na rzecz powoda,

f. oparcie ustaleń w sprawie na niewiarygodnych i rażąco nieprawdziwych zeznaniach świadków E. G., W. W. (1), W. W. (2) oraz J. W. w sytuacji, gdy zeznania te pozostają w sprzeczności z pozostałym zgromadzonym materiałem dowodowym oraz pochodzą od osób skonfliktowanych z pozwaną,

g. bezpodstawnej odmowie wiarygodności zeznaniom świadków C. G., B. G. oraz R. K.,

h. pominięcie przy dokonywaniu ustaleń stanu faktycznego zeznań świadka A. S.;

2.art. 325 k.p.c. w zw. z art. 328 § 2 k.p.c. poprzez wewnętrzną sprzeczność uzasadnienia wyroku, polegającą na oparciu ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie w zasadzie wyłącznie na zeznaniach powoda, E. G., W. W. (1), W. W. (2) oraz J. W. wraz z równoczesnym uznaniem za niewiarygodne, jednakże tylko w zakresie momentu, w którym pozwana rozpoczęła zamieszkiwanie w lokalu, wobec oczywistych dowodów w tym, zakresie załączonych do pisma pełnomocnika pozwanej z dnia 11 maja 2017r.,

3.art. 316 § 1 k.p.c. i art. 328 § 2 k.p.c. poprzez nierozważenie wszystkich okoliczności sprawy, mających znaczenie dla ustalenia zgodności podniesionych przez pozwaną zarzutów z zasadami współżycia społecznego,

4.art. 328 § 2 k.p.c. w zw. art. 157 k.p.c. poprzez bezzasadne ustalenie, że świadek R. K. zeznawał sprzecznie w sytuacji, gdy analiza zapisu audio protokołu rozprawy z dnia 23 sierpnia 2017r. wskazuje, że świadek od początku negował okoliczność regulowania rachunków przez powoda, gdy nie mieszkał w mieszkaniu oraz potwierdzał, że czynił to C. G.;

II. naruszenie przepisów prawa materialnego, a to:

- art. 297 k.c. w zw. z art. 293 § 1 k.c. poprzez niewłaściwą wykładnię i błędne uznanie, że nie doszło do wygaśnięcia służebności osobistej mieszkania wskutek jej niewykonywania przez lat dziesięć oraz uznanie przez Sąd I instancji, że uprawniony korzystając z użyczonej komórki oraz dysponując jednym ( z kilku) kluczy celem wyprowadzania psa pozwanej realizował cechy „zamieszkiwania”, jako znamienia wykonywania służebności osobistej mieszkania,

- art. 222 § 2 k.c. w zw. z art. 251 k.c. poprzez ich zastosowanie w niniejszej sprawie i zobowiązanie pozwanej do wydania powodowi lokalu mieszkalnego w sytuacji, gdy powodowi nie przysługuje jakiekolwiek ograniczone prawo rzeczowe,

- art. 298 k.c. w zw. z art. 56 k.c. i art. 65 k.c. poprzez ich błędne zastosowanie;

- art. 5 k.c. w zw. z art. 6 ust. 2 ustawy o księgach wieczystych i hipotece poprzez ich niewłaściwą wykładnię,

- art. 5 k.c. poprzez niewłaściwą wykładnie i błędne zastosowanie.

W konkluzji skarżąca wniosła o:

1.  dopuszczenie dowodu z dołączonych do apelacji dokumentów:

a.  wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 29 czerwca 2017r. sygn. akt II C 1274/15 wraz z uzasadnieniem,

b.  wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 10 lipca 2017r. sygn. akt II C 1044/16 wraz z uzasadnieniem – na okoliczność ustalenia okoliczności powstania konfliktu stron, tolerowania i wspierania przez powoda alkoholizmu E. G., wspierania przez powoda E. G. w próbach odebrania darowanych udziałów w nieruchomościach, sytuacji finansowej i materialnej pozwanej, prawidłowej postawy pozwanej, nagannej postawy powoda, wielokrotnie podejmowanych przez pozwaną prób rozwiązywania konfliktu;

2.  zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego ewentualnie

3.  uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddaleni i zasądzenie od pozwanej ani rzecz powoda kosztów zastępstwa procesowego w postepowaniu apelacyjnym.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Wbrew zarzutom skarżącej podniesionym w apelacji, Sąd I instancji dokonał prawidłowych ustaleń stanu faktycznego, znajdujących pełne oparcie w zgromadzonym materiale dowodowym, ocenionym bez przekroczenia grabiąc swobodnej oceny dowodów wyznaczonej dyspozycja art. 233 k.p.c. i trafnie określił konsekwencje prawne z nich wynikające. Ocenę tę Sąd Okręgowy w pełni aprobuje, zaś ustalenia stanu faktycznego poczynione przez Sąd I instancji przyjmuje za własne bez konieczności ponownego ich przytaczania.

Sąd Okręgowy na podstawie art. 381 k.p.c. pominął wnioski dowodowe zgłoszone w apelacji, jako spóźnione. Nadto, w ocenie Sądu Okręgowego okoliczności, na jakie zostały zgłoszone te dowody nie mają w rozpoznawanej sprawie istotnego znaczenia ( art. 227 k.p.c.).

Ocena materiału dowodowego dokonana przez Sąd I instancji jest swobodna, lecz na pewno nie dowolna i wbrew twierdzeniom skarżącej nie jest sprzeczna z zasadami logicznego rozumowani, czy doświadczenia życiowego.

Sąd I instancji wyjaśnił w sposób wyczerpujący i logiczny powody, dla których odmówił wiary zeznaniom świadków C. G., B. G. oraz R. K.. Wbrew twierdzeniom skarżącej, świadkowie Ci są zainteresowani rozstrzygnięciem postępowania ani korzyść pozwanej. B. G. jest osoba bliską dla pozwanej i współwłaścicielem spornego lokalu, a zatem ma on interes w tym, by lokal będący jego własnością nie był obciążony służebnością. Świadek C. G. jest osobą bliską dla pozwanej i jemu samemu przysługuje służebność mieszkania, a zatem ma on interes w tym by lokal ten nie był obciążony służebnością na rzecz powoda. Świadek R. K., jako mąż pozwanej, z którą wspólnie zajmuje sporna lokal jest w sposób oczywisty zainteresowany rozstrzygnięciem postępowania na korzyść pozwanej.

Uzasadnienie przez Sąd I instancji odmowy wiarygodności zeznaniom tych świadków w zakresie, w jakim twierdzili, że w posiadanie lokalu wprowadzili pozwaną jej rodzice oraz że pozwana nie wiedziała o przysługującej powodowi służebności mieszkania jest logiczne, i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego.

Sąd I instancji w sposób wyczerpujący wyjaśnił w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, w jakim zakresie i dlaczego nie dał wiary zeznaniom poszczególnych świadków. Okoliczność, że świadkowie E. G., W. W. (1) i W. W. (3) podali nieprawdę w zakresie, w jakim twierdzili oni, że pozwana zamieszkała w spornym lokalu dopiero po ślubie, w żadnym razie nie może pozbawiać w całości wiarygodności ich zeznań. Świadkowie ci podali datę zamieszkiwania pozwanej w spornym lokalu zgodnie z tym jak ją pamiętali, a ewentualna pomyłka w tym zakresie mogła wynikać z upływu czasu. Nadto, data zamieszkiwania pozwanej w spornym lokalu nie ma bezpośredniego znaczenia dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy.

Reasumując, całkowicie chybione są podnoszone przez pozwaną zarzuty w zakresie dokonanej przez Sąd I instancji oceny materiału dowodowego – wbrew zarzutom podniesionym w apelacji Sąd I instancji dokonał oceny materiału dowodowego w sposób prawidłowy i zgodny z zasadami logicznego rozumowania, zaś zarzuty podnoszone przez pozwaną w tym zakresie stanowią jedynie nieuprawnioną polemiką z prawidłowymi ustaleniami poczynionymi przez Sąd I instancji.

Nie znajduje także żadnego uzasadnienia zarzut naruszenia przez Sąd I instancji przepisu art.325 k.p.c. w zw. z art. 328 k.p.c. – Sąd I instancji uznał za niewiarygodne zeznania E. G., W. W. (1) W. W. (4) i J. W. tylko w zakresie momentu, w którym pozwana rozpoczęła zamieszkiwanie w spornym lokalu a nie w całości. Nadto należy zauważyć, że Sąd I instancji dokonał ustaleń stanu faktycznego także w oparciu o zeznania C. G., B. G. i R. K. w zakresie, w jakim uznał je za wiarygodne.

Nie znajduje także żadnego uzasadnienia zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 316 § 1 k.p.c. i art. 328 § 2 k.p.c. - ewentualna choroba alkoholowa E. G. nie ma żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie. Na marginesie wypada jedynie zauważyć, że tak mocno akcentowana przez skarżącą choroba alkoholowa jej matki E. G., powinna u skarżącej wzbudzić refleksję nad koniecznością wykazania troski o zaawansowanego wiekiem i schorowanego dziadka, w sytuacji, gdy nie może on liczyć na pomoc i opiekę ze strony swojej chorej córki.

Wbrew zarzutom skarżącej podniesionym w apelacji, Sąd I instancji nie naruszył także przepisów prawa materialnego w szczególności art. 297 k.c. w zw. z art. 293 § 1 k.c.

Zgodzić należy się z Sądem I instancji, że świetle materiału dowodowego zebranego w sprawie, powód dysponuje skutecznym przeciwko współwłaścicielce lokalu uprawnieniem, jakim jest służebność mieszkania.

Bezzasadny jest podniesiony przez skarżącą zarzut wygaśnięcia służebności mieszkania przysługującej skarżącemu. Przepis art. 297 k.c. nakazuje w stosunku do służebności osobistych stosować odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych, z kolei art. 293 § 1 k.c. stanowi, że służebność gruntowa wygasa na skutek nie wykonywania przez lat dziesięć. Rację ma Sąd I instancji, że w świetle materiału dowodowego zebranego w sprawie, nie można się zgodzić z twierdzeniami pozwanej, jakoby powód rzeczywiście zaprzestał wykonywanie uprawnień przysługujących mu z tytułu służebności mieszkania.

Jak wynika z materiału dowodowego zebranego w sprawie, powód od momentu swojej wyprowadzki do konkubiny w 2000 roku, korzystał z piwnicy, czego zaprzestał dopiero w 2016 roku na skutek bezprawnych działań powódki polegających na wymianie zamków. Ponadto powód przez większość czasu w okresie od 2000 roku do 2016 roku posiadał klucze do lokalu i skrzynki na listy, odbierał kierowaną na adres lokalu korespondencję, w tym odbierał emeryturę przychodzącą przekazem na adres spornego lokalu, a nawet monitorował płatności za związane z lokalem opłaty.

Rację ma Sąd I instancji, że nie można uznać, aby powód zaprzestał wykonywania uprawnień przysługujących mu z tytułu służebności mieszkania. Jeżeli tak się stało, to dopiero w 2016 roku i to na skutek bezprawnych działań pozwanej, która wymieniając zamki pozbawiła powoda możliwości realizacji przysługujących mu uprawnień.

Bezzasadny jest także podniesiony przez skarżącą zarzut naruszenia art. 5 k.c. w zw. art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 17 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece ( tekst jedn. z 2017r. poz.1007 ze zm.). Zgodnie z art. 6 ust. 1 powołanej ustawy o księgach wieczystych i hipotece rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych nie chroni rozporządzeń nieodpłatnych albo dokonywanych na rzecz nabywcy działającego w złej wierze. Przepis ten wyłącza ochronę rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych wobec pozwanej, która nabyła prawo własności spornego lokalu pod tytułem darmym, gdyż otrzymała ją na mocy umowy darowizny od swoich rodziców.

W świetle zebranego sprawie materiału dowodowego, zgodzić należy się wypełni z Sądem I instancji, że niemożliwym jest, by pozwana nie wiedziała o przysługującej dziadkowi służebności lokalu, ponieważ w 2006 roku, tj. w momencie, gdy wprowadziła się do spornego lokalu, pozostawała w serdecznych relacjach z powodem i to powód wprowadził ją w posiadanie nieruchomości, którą faktycznie władał i której czuł się właścicielem, o czym wiedzieli członkowie rodziny.

Okoliczność, że służebność mieszkania przysługująca powodowi nie była wpisana w treść aktu notarialnego z dnia 22 kwietnia 2010r. oraz w treść księgi wieczystej nie ma dla rozpoznawanej sprawie istotnego znaczenia, skoro było to powszechnie wiadome w rodzinie.

W ocenie Sądu Okręgowego, bezzasadny jest także zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 5 k.c. Pozwana jak i jej mąż są młodymi, zdrowymi osobami, posiadającymi stałe źródło utrzymania. Pozwana jest współwłaścicielką trzech nieruchomości i faktycznie korzysta z dobrodziejstwa, jakie powód wyświadczył jej rodzicom darowując im mieszkanie, a w którym pozwana obecnie mieszka. Pozwana korzysta z mieszkania, które stanowi dorobek życia powoda. Powód jest osobą w zaawansowanym wieku ( ma w chwili obecnej 85 lat), jest osobą schorowaną, poza świadczeniem z tytułu emerytury nie ma innych źródeł dochodu. W tym stanie rzeczy twierdzenie pozwanej, że żądanie pozwu stanowi nadużycie prawa nie znajduje żadnego uzasadnienia.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy oddalił apelację, jako bezzasadną na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 2 i § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie ( Dz. U. Z 2016r. poz. 1668).