Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 lipca 2018 r.

Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Śródmieścia we Wrocławiu X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Anna Garncarz

Protokolant: Dominika Gorząd

po rozpoznaniu w dniu 24 lipca 2018 r. we Wrocławiu

na rozprawie sprawy

z powództwa M. Ż.

przeciwko (...) S.A. w W. (...)

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  umarza postępowanie w zakresie cofniętego powództwa;

III.  zasądza od powódki na rzecz strony pozwanej kwotę 1.350 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

IV.  orzeka, iż nieuiszczone koszty sądowe w sprawie ponosi Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

Powódka M. Ż. pozwem z 8 marca 2017 r. (data stempla pocztowego) skierowanym przeciwko (...) S.A. (...) z siedzibą w W., wniosła o zasądzenie od strony pozwanej kwoty 10.162,37 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem gratyfikacji pieniężnej dla odchodzących na świadczenie przedemerytalne, wynikającej z zapisów Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy oraz zasądzenia od strony pozwanej zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (k. 3 – 5).

Uzasadniając swoje żądania, powódka podniosła, że w okresie od 1 września 1977 r. do 30 grudnia 2015 r. była zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy w jednostkach organizacyjnych (...). Zgodnie z postanowieniami załącznika nr 16 do (...) dla (...) zawartego 11 stycznia 2005 r. w W., pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do świadczenia przedemerytalnego, któremu stosunek pracy ustał z przyczyn dotyczących zakładu pracy, przysługuje gratyfikacja pieniężna. Pracownik nabywa prawo do gratyfikacji w dniu udokumentowania prawa do świadczenia przedemerytalnego.

Powódka wskazała, że jej stosunek pracy ustał z przyczyn nie dotyczących pracowników, tj. przyczyn dotyczących zakładu pracy. Ponadto, zgodnie z decyzją ZUS z 9 sierpnia 2016 r. powódka z dniem 6 lipca 2016 r otrzymała świadczenie przedemerytalne. Całkowity okres jej pracy w (...) wynosi 38 lat, co zgodnie z ust. 4 pkt 6 i 7 załącznika nr 16 daje współczynnik wynoszący 230 % podstawy wymiaru. Przeciętne wynagrodzenie w IV kwartale 2015 r. wynosiło 4.418,42 zł, zatem przysługuje jej gratyfikacja pieniężna w wysokości 10.162,37 zł.

Powódka zarzuciła, że zawarte przez nią w dniu 27 listopada 2015 r. porozumienie w ramach Programu Dobrowolnych Odejść jest dla niej krzywdzące, albowiem zawiera postanowienia ograniczające jej prawo do przedmiotowej gratyfikacji dla osób odchodzących na świadczenie przedemerytalne. W ocenie powódki zawarte porozumienie w zakresie wyłączenia prawa do gratyfikacji jest nieważne. Strona pozwana pomimo wezwania do jego uregulowania odmówiła jego wypłaty.

Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Śródmieścia we Wrocławiu wydał w dniu 16 marca 2017 r. nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, w którym nakazał stronie pozwanej, aby zapłaciła powódce żądaną kwotę wraz z ustawowymi odsetkami i kosztami postępowania zgodnie z żądaniem pozwu (k. 22).

W sprzeciwie od nakazu zapłaty strona pozwana (...) S.A. (...) z siedzibą w W. wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powódki zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (k. 27 – 41).

Uzasadniając swoje stanowisko, strona pozwana zarzuciła, że sporna gratyfikacja była przyznawana wyłącznie wtedy, gdy z pracownikiem spełniającym warunki do przyznania świadczenia przedemerytalnego został rozwiązany stosunek pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy. Celem tego zapisu było zapewnienie pracownikom, z którymi stosunek pracy został rozwiązany z inicjatywy pracodawcy, dodatkowej rekompensaty celem wyrównania negatywnych skutków związanych z rozwiązaniem umowy o pracę z przyczyn dotyczących zakładu pracy.

W 2015 r. w celu zminimalizowania negatywnych skutków społecznych towarzyszących zmianom technologicznym i organizacyjnym, w porozumieniu z organizacjami związkowymi działającymi w (...), reprezentującymi w sprawach zbiorowych wszystkich pracowników spółki, wprowadzono w spółce Program Dobrowolnych Odejść, będący programem zachęt dla pracowników spełniających wymagane do nabycia prawa do świadczeń emerytalnych lub odchodzących z pracy na skutek zmian, którzy byli zainteresowani rozwiązaniem umowy o pracę na mocy porozumienia stron. Przystąpienie pracownika do programu było dobrowolne. To sam pracownik zainteresowany rozwiązaniem umowy o pracę na mocy porozumienia stron, w drodze indywidualnej, świadomej decyzji wnioskował o rozwiązanie umowy o pracę i objęcie go (...). Powódka taki wniosek złożyła w dniu 17 września 2015 r. W dniu 28 października 2015 r. została poinformowana o jego pozytywnym rozpatrzeniu i data rozwiązania stosunku pracy została ustalona na 30 grudnia 2015 r. W dniu 2 listopada 2015 r. powódka ponownie wystąpiła z wnioskiem o rozwiązanie stosunku pracy na mocy porozumienia stron w ramach (...), co świadczy o tym, że jej decyzja była przemyślana i podjęta świadomie. W międzyczasie mogła bowiem zmienić swoje wcześniejsze stanowisko i pozostać w zatrudnieniu. Ostatecznie porozumienie pomiędzy stronami zostało zawarte w dniu 27 listopada 2015 r.

W związku z rozwiązaniem umowy o pracę w ramach (...), powódka otrzymała świadczenie i jego wypłata wyczerpała jej wszystkie roszczenia ze stosunku pracy. Powódka miała możliwość porównania świadczeń przysługujących na mocy Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy oraz w ramach Programu Dobrowolnych Odejść. Gdyby powódka nie zdecydowała się na skorzystanie z Programu, otrzymałaby świadczenie o wiele mniejsze.

Pismem z 26 maja 2017 r. powódka zmodyfikowała swoje żądanie w ten sposób, że cofnęła powództwo w zakresie kwoty 4 390,00 zł, wnosząc tym samym o zasądzenie od strony pozwanej kwoty 5 773 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 8 marca 2017 r. do dnia zapłaty (k. 196).

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka M. Ż. w dniu 11 sierpnia 1977 r. zawarła umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego z Dyrekcją Rejonową Kolei Państwowych we W.. W dniu 22 maja 1980 r. powódka zawarła umowę o pracę na czas nieokreślony z (...), na mocy której objęła stanowisko nastawniczego w pełnym wymiarze czasu pracy. Z dniem 1 września 1985 r. powódka została wyznaczona do pełnienia czynności na stanowisku referenta. Od dnia 1 stycznia 1988 r. powódka została wyznaczona do pełnienia czynności pracownika przyuczonego, zaś od dnia 1 stycznia 1989 r. – do pełnienia czynności magazyniera II klasy. Od dnia 1 stycznia 1991 r. powódka wykonywała czynności magazyniera I klasy. Z dniem 1 maja 1995 r. przydzielono powódkę do pracy na stanowisku starszego magazyniera w (...) – Oddziale Zaopatrzenia Materiałowego we W.. Od dnia 1 stycznia 1998 r. powódka była pracownikiem (...) – Centrali Zakupów i Sprzedaży we W., będącym następcą prawnym (...) – Oddziału Zaopatrzenia Materiałowego we W..

Z dniem 1 stycznia 2001 r. powódka stała się pracownikiem (...) S.A. z siedzibą w W., zaś z dniem 1 października 2001 r., na mocy art. 23 ^{( 1)} § 1 k.p., pracownikiem (...) S.A. z siedzibą w W.. Od dnia 1 czerwca 2005 r. jednostką zatrudniającą powódkę była (...) S.A. (...) we W..

Z dniem 12 marca 2007 r. powódka objęła stanowisko referendarza. Z dniem 2 czerwca 2010 r. powódce powierzono stanowisko radcy w Wydziale ds. pracowniczych i organizacji w (...) S.A. (...).

W ostatnim okresie wynagrodzenie zasadnicze powódki wynosiło 2 510 zł brutto miesięcznie.

Do zakresu zadań powódki na stanowisku radcy należało m.in. sporządzanie dokumentacji związanej z przebiegiem pracy pracownika, w tym zakładanie i prowadzenie akt osobowych, prowadzenie spraw dotyczących pracowników w obszarze: ubezpieczeń społecznych, emerytalno – rentowych, badań lekarskich, zaświadczeń kadrowych, prowadzenie dokumentacji związanej z odznaczeniami państwowymi i resortowymi, prowadzenie całości spraw związanych z umowami cywilno – prawnymi.

Dowód: Dokumenty zgromadzone w aktach osobowych powódki (w załączeniu do akt sprawy), w szczególności:

-

umowa o pracę z dn. 11.08.1977 r. w celu przygotowania zawodowego;

-

umowa o pracę z dn. 22.05.1980 r.;

-

pismo z dn.: 27.08.1985 r., 01.01.1988 r., 28.02.1989 r., 05.03.1991 r., 08.06.1995 r., 16.01.1998 r., 02.01.2001 r., 20.09.2001 r., 25.05.2005 r., 06.03.2007 r.;

-

porozumienie stron zmieniające warunki pracy i płacy z dn. 31.05.2010 r.;

-

karta opisu stanowiska pracy z dn. 07.08.2015 r.;

-

porozumienie z dn. 06.07.2015 r.;

-

świadectwo pracy z dn. 15.01.2016 r.

Odpis pełny z rejestru przedsiębiorców – dot. (...) S.A. , stan na dzień 09.01.2015 r. (k. 43 – 66)

Z dniem 1 marca 2005 r. wszedł w życie Zakładowy Układ Zbiorowy Pracy dla pracowników (...) S.A. w W., z którym powódka została zapoznana przez pracodawcę.

Zgodnie z ust. 1 Załącznika nr 16 do (...), pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do świadczenia przedemerytalnego, którego stosunek pracy ustał z przyczyn dotyczących zakładu pracy, przysługiwała gratyfikacja pieniężna.

Do okresów, od których zależy wysokość gratyfikacji, zaliczało się pracę na kolei, z zastrzeżeniem ust. 6 (ust. 2 załącznika).

Podstawę wymiaru gratyfikacji stanowiło miesięczne wynagrodzenie zasadnicze pracownika, przysługujące w dniu ustania stosunku pracy (ust. 3 pkt 1 załącznika), przy czym dla pracowników wymienionych w § 1 ust. 2 i 3, podstawę wymiaru gratyfikacji stanowiło przeciętne miesięczne wynagrodzenie w (...) S.A. w czwartym kwartale poprzedniego roku, przy czym nie może ono być niższe niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie w (...) S.A. w miesiącu, w którym pracownik nabywa prawo do gratyfikacji (ust. 3 pkt 2 załącznika).

Gratyfikacja przysługiwała po przepracowaniu następujących okresów pracy i wynosiła:

1)  po 30 latach pracy – 150% podstawy wymiaru,

2)  po 31 latach pracy – 160% podstawy wymiaru,

3)  po 32 latach pracy – 170% podstawy wymiaru,

4)  po 33 latach pracy – 180% podstawy wymiaru,

5)  po 34 latach pracy – 190% podstawy wymiaru,

6)  po 35 latach pracy – 200% podstawy wymiaru,

7)  po każdym następnym roku pracy procentowy wskaźnik podstawy wymiaru gratyfikacji wzrasta o 10% (ust. 4 załącznika).

Pracownik nabywał prawo do gratyfikacji w dniu udokumentowania prawa do świadczenia przedemerytalnego z terminem wypłaty określonym niniejszym Układem (ust. 5 załącznika).

Pracownikowi zatrudnionemu w dniu wejścia w życie Układu, który był pracownikiem przedsiębiorstwa państwowego (...) w dniu 1 marca 1999 r., do okresów pracy uprawniających do gratyfikacji wliczało się również okresy pracy u innych pracodawców, nie zrzeszonych w Związku Pracodawców Kolejowych, z tym, że okresy te liczy się przyjmując 1 rok pracy u tych pracodawców za pół roku pracy na kolei (ust. 6 załącznika).

Dowód: Porozumienie z dn. 01.03.2005 r. (w aktach osobowych powódki – w załączeniu do akt sprawy)

Zakładowy Układ Zbiorowy Pracy dla Pracowników (...) wraz z załącznikami (k. 94 – 186)

W dniu 24 czerwca 2015 r. strona pozwana zawarła z organizacjami związkowymi Porozumienie w sprawie realizacji Programu Dobrowolnych Odejść ( (...)) w (...) S.A. w 2015 r.

Celem Programu Dobrowolnych Odejść była chęć zminimalizowania negatywnych skutków społecznych towarzyszących trwającym zmianom technologicznym i organizacyjnym w Spółce. Program Dobrowolnych Odejść określono jako program zachęt dla pracowników spełniających warunki wymagane do nabycia prawa do świadczeń emerytalnych lub odchodzących z pracy wskutek wspomnianych zmian, którzy będą zainteresowani rozwiązaniem umowy o pracę na mocy porozumienia stron.

Program Dobrowolnych Odejść dotyczył wszystkich pracowników Spółki spełniających kryteria przewidziane w Programie i zatrudnionych na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony w dniu rozpoczęcia obowiązywania porozumienia, tj. w dniu 1 stycznia 2015 r. (§ 3 ust. 1 porozumienia). W 2015 r. pracodawca zamierzał objąć programem maksymalnie 615 pracowników (§ 2 ust. 3 porozumienia).

Przystąpienie do Programu było dobrowolne, a rozwiązanie umowy o pracę miało nastąpić w trybie porozumienia stron z przyczyn niedotyczących pracowników (§ 3 ust. 2 porozumienia).

Procedura przewidywała, że pracownik zainteresowany rozwiązaniem umowy o pracę w ramach programu składa wniosek o rozwiązanie umowy o pracę, zgodnie ze wzorem określonym w Załączniku nr 2 do porozumienia (§ 6 ust. 1 porozumienia).

Pracownikowi, z którym zostanie rozwiązana umowa o pracę na mocy porozumienia stron w ramach Programu, przysługiwały:

-

odprawa pieniężna, o której mowa w ustawie z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,

-

odprawa pieniężna w wysokości 15 000,00 zł (kwota podstawowa),

-

odszkodowanie z tytułu rozwiązania umowy o pracę w wysokości wynagrodzenia za przysługujący pracownikowi okres wypowiedzenia (§ 8 porozumienia).

Pracownik, z którym zostanie rozwiązana umowa o pracę na mocy porozumienia stron w ramach Programu, a który spełnia warunki do nabycia uprawnień emerytalnych, był uprawniony także do odprawy emerytalnej na podstawie Załącznika Nr 13 do (...), oraz do nagrody jubileuszowej, jeżeli do nabycia prawa do nagrody jubileuszowej brakuje takiemu pracownikowi mniej niż 12 miesięcy licząc od dnia rozwiązania stosunku pracy (§ 9 ust. 1 porozumienia).

Pozostałe przysługujące pracownikowi świadczenia określono w § 11 i 12 porozumienia.

Dowód: Porozumienie w sprawie realizacji Programu Dobrowolnych Odejść ( (...)) w (...) S.A. w 2015 r. z dn. 24.06.2015 r. (k. 78 – 93)

Zeznania świadka D. K. (k. 262, 263; płyta CD)

W dniu 17 września 2015 r. powódka złożyła wniosek o rozwiązanie umowy o pracę na mocy porozumienia stron w ramach Programu Dobrowolnych Odejść w (...) S.A. (...) realizowanego w 2015 r., wnioskując o rozwiązanie z nią umowy o pracę z dniem 31 grudnia 2015 r. na mocy porozumienia stron z przyczyn niedotyczących pracownika w ramach (...). Jednocześnie powódka oświadczyła, że w grudniu 2015 r. nie nabywa uprawnień do emerytury ani emerytury pomostowej, a także że w grudniu 2015 r. nie zamierza skorzystać z prawa do emerytury.

Przedmiotowy wniosek powódka złożyła na formularzu, stanowiącym załącznik nr 2 do Porozumienia w sprawie realizacji Programu Dobrowolnych Odejść.

W dniu 24 września 2015 r. Komendant Główny pozytywnie zaopiniował wniosek powódki.

W dniu 23 października 2015 r. p.o. Dyrektora Biura Spraw Pracowniczych Centralni (...) wyraziła zgodę na rozwiązanie z powódką umowy o pracę z dniem 30 grudnia 2015 r. O powyższym powódka została poinformowana pismem z dnia 28 października 2015 r.

W dniu 2 listopada 2015 r. powódka złożyła wniosek o wyrażenie zgody na rozwiązanie z dniem 30 grudnia 2015 r. zawartej z powódką umowy o pracę na mocy porozumienia stron z uwagi na uzyskaną zgodę na rozwiązanie umowy w ramach (...). Opinia przełożonego oraz pracodawcy w powyższym zakresie była pozytywna.

W dniu 27 listopada 2015 r. strony zawarły porozumienie o rozwiązaniu umowy o pracę, zgodnie z którym łącząca strony umowa o pracę na czas nieokreślony została rozwiązana z dniem 30 grudnia 2015 r. na mocy porozumienia stron z przyczyn niedotyczących pracownika w ramach Programu Dobrowolnych Odejść (ust. 1 porozumienia).

W związku z rozwiązaniem umowy o pracę strona pozwana zobowiązała się wypłacić powódce:

-

odprawę pieniężną w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia, na podstawie art. 8 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,

-

odprawę pieniężną w wysokości 15.000,00 zł, wynikająca z § 8 pkt 2 (...),

-

ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, wynikający z § 11 (...) (ust. 2 porozumienia).

W myśl ust. 3 porozumienia, otrzymane przez pracownika świadczenia wyczerpywały roszczenia wynikające ze stosunku pracy i jego rozwiązania.

Powódka była uprawniona do cofnięcia wniosku o rozwiązanie umowy o pracę na mocy porozumienia stron w ramach (...), czego powódka nie uczyniła.

W dniu 30 grudnia 2015 r., w związku z rozwiązaniem stosunku pracy w ramach (...), strona pozwana wypłaciła powódce łącznie 29 555,85 zł.

Dowód: Wniosek o rozwiązanie umowy o pracę w ramach (...) z dn. 17.09.2015 r. (k. 72, 73)

Pismo Nr (...)- (...)- (...) z dn. 23.10.2015 r. (k. 74, 75)

Dokumenty zgromadzone w aktach osobowych powódki (w załączeniu do akt sprawy), w szczególności:

-

pismo z dn. 28.10.2015 r.;

-

wniosek o rozwiązanie umowy o pracę na mocy porozumienia stron z inicjatywy pracownika z dn. 02.11.2015 r.;

-

porozumienie o rozwiązaniu umowy o pracę z dn. 27.11.2015 r.

Polecenie wypłaty dodatkowych świadczeń z dn. 30.12.2015 r. (k. 187)

Zeznania świadka D. K. (k. 262, 263; płyta CD)

Powódka została zapoznana z Programem Dobrowolnych Odejść i nie zgłaszała wątpliwości ani zastrzeżeń co do jego postanowień.

Powódka posiadała wgląd do zapisów Programu i Porozumienia, a także Zakładowego Układ Zbiorowego Pracy – w wersji elektronicznej (na stronie internetowej Centralni) oraz w wersji papierowej (w miejscu pracy).

Do Programu Dobrowolnych Odejść powódka przystąpiła dobrowolnie, kierując się sytuacją rodzinną, a także przekazaną przez pracodawcę informacją, że planowana jest likwidacja administracyjnych stanowisk pracy we W.. Pracodawca nie wywierał na powódkę presji i nie nalegał, aby odeszła z pracy.

Dowód: Zeznania świadka D. Z. (k. 230; płyta CD)

Zeznania świadka D. K. (k. 262, 263; płyta CD)

Wyjaśnienia powódki (k. 276; płyta CD)

Od dnia 31 grudnia 2015 r. do dnia 5 lipca 2016 r. powódka pozostawała zarejestrowana w Powiatowym Urzędzie Pracy we W. jako osoba bezrobotna, pobierając z tego tytułu zasiłek.

Od dnia 6 lipca 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał powódce prawo do świadczenia przedemerytalnego. W związku z wnioskiem powódki o przyznanie świadczenia przedemerytalnego z dnia 5 lipca 2016 r., po analizie zebranej dokumentacji, Zakładu Ubezpieczeń Społecznych stwierdził, że powódka spełniła ustawowe warunki do przyznania świadczenia, tj.:

1)  do dnia rozwiązania stosunku pracy osiągnęła wymagany 35 – letni okres składkowy i nieskładkowy;

2)  rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w którym powódka była zatrudniona co najmniej 6 miesięcy;

3)  po upływie co najmniej 180 dni pobierania zasiłku dla bezrobotnych, powódka spełniła łącznie następujące warunki: nadal była zarejestrowana jako osoba bezrobotna, w okresie pobierania zasiłku dla osób bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, złożyła wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez PUP dokumentu poświadczającego 180 – dniowy okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

Dowód: Decyzja ZUS o przyznaniu świadczenia przedemerytalnego z dn. 09.08.2016 r. (k. 9)

Decyzja z dn. 29.07.2016 r. (k. 281)

Karta wypłat świadczeń (k. 282, 283)

Pismo ZUS z dn. 28.06.2018 r. (k. 302)

Pismem z dnia 2 stycznia 2017 r. powódka zwróciła się do strony pozwanej o wypłatę gratyfikacji pieniężnej w wysokości 10 162,37 zł zgodnie z załącznikiem nr 16 do Zakładowego Układu Zbiorowego dla Pracowników strony pozwanej.

Pismem z dnia 23 stycznia 2017 r. strona pozwana odmówiła powódce wypłaty żądanego świadczenia.

Dowód: Wniosek o wypłatę gratyfikacji pieniężnej z dn. 02.01.2017 r. (k. 14, 15)

Odpowiedź na wezwanie dot. wypłaty gratyfikacji pieniężnej z dn. 23.01.2017 r. (k. 16 – 19)

Średnie miesięczne wynagrodzenie powódki, liczone jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy, wyniosło 4 245,29 zł brutto.

Dowód: Zaświadczenie z dn. 21.06.2017 r. (k. 211)

Sąd Rejonowy zważył co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

W niniejszej sprawie powódka M. Ż. domagała się zasądzenia od strony pozwanej (...) S.A. (...) z siedzibą w W. kwoty 10 162,37 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem gratyfikacji pieniężnej dla odchodzących na świadczenie przedemerytalne, wynikającej z zapisów Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy. Strona pozwana wnosiła o oddalenie powództwa w całości.

Podstawę prawną dochodzonego przez powódkę roszczenia stanowiły regulacje wewnątrzzakładowe, które na mocy przepisu art. 9 § 1 k.p. kwalifikowane są jako autonomiczne źródła prawa pracy. Cytowany przepis nakazuje bowiem jako prawo pracy rozumieć także m.in. postanowienia układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych.

Z ustaleń Sądu wynika, że z dniem 1 marca 2005 r. wszedł w życie Zakładowy Układ Zbiorowy Pracy dla pracowników (...) S.A. w W., z którym powódka została zapoznana przez pracodawcę. Zgodnie z ust. 1 Załącznika nr 16 do (...), pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do świadczenia przedemerytalnego, którego stosunek pracy ustał z przyczyn dotyczących zakładu pracy, przysługiwała gratyfikacja pieniężna. Do okresów, od których zależy wysokość gratyfikacji, zalicza się pracę na kolei, z zastrzeżeniem ust. 6. Podstawę wymiaru gratyfikacji stanowiło miesięczne wynagrodzenie zasadnicze pracownika, przysługujące w dniu ustania stosunku pracy, przy czym dla pracowników wymienionych w § 1 ust. 2 i 3, podstawę wymiaru gratyfikacji stanowiło przeciętne miesięczne wynagrodzenie w (...) S.A. w czwartym kwartale poprzedniego roku, przy czym nie mogło ono być niższe niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie w (...) S.A. w miesiącu, w którym pracownik nabywa prawo do gratyfikacji. Wysokość gratyfikacji uzależniona była od stażu pracy – po każdym następnym roku pracy następującym po 35 latach pracy, po których gratyfikacja wynosiła 200 % podstawy wymiaru, procentowy wskaźnik podstawy wymiaru gratyfikacji wzrastał o 10 %. Pracownik nabywał prawo do gratyfikacji w dniu udokumentowania prawa do świadczenia przedemerytalnego z terminem wypłaty określonym niniejszym Układem.

Powołując się na powyższe regulacje Załącznika Nr 16 do (...) powódka uznała, iż, biorąc pod uwagę 38 – letni staż pracy powódki, niezależnie od środków otrzymanych w związku ze skorzystaniem z Programu Dobrowolnych Odejść, winna ona otrzymać od pracodawcy gratyfikację w wysokości 230 % podstawy wymiaru, tj. w kwocie 5 773 zł (230 % z miesięcznego wynagrodzenia przysługującego w dniu ustania stosunku pracy, tj. z kwoty 2 510 zł).

Ze stanowiskiem powódki nie sposób się zgodzić. W pierwszej kolejności należy podkreślić, że gratyfikacja, o której stanowi Załącznik Nr 16 do Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy, stanowiła świadczenie dla pracowników odchodzących na świadczenie przedemerytalne, co wynika wprost z § 14 ust. 1 pkt 16 Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy, zgodnie z którym ustala się gratyfikację dla odchodzących na świadczenie przedemerytalne, stanowiąca załącznik nr 16 do Układu, oraz z ust. 1 Załącznika Nr 16, w myśl którego pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do świadczenia przedemerytalnego, którego stosunek pracy ustał z przyczyn dotyczących zakładu pracy, przysługuje gratyfikacja pieniężna.

Z ustaleń Sądu wynika zaś, że w momencie rozwiązania stosunku pracy, tj. w dniu 30 grudnia 2015 r. powódka nie spełniała warunków uprawniających do świadczenia przedemerytalnego, a tym samym nie była też pracownikiem odchodzącym na świadczenie przedemerytalne. Prawo do świadczenia przedemerytalnego Zakład Ubezpieczeń Społecznych ustalił wobec powódki dopiero od dnia 6 lipca 2016 r., po spełnieniu szeregu kryteriów, w tym związanych z długością okresu posiadania statusu osoby bezrobotnej. Już z tej tylko przyczyny nie sposób uznać, by powódka wypełniła przesłanki przyznania prawa do gratyfikacji, ustalone w Załączniku Nr 16 do (...).

Kluczowe znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy ma jednak okoliczność, iż zawierając w dniu 27 listopada 2015 r. porozumienie o rozwiązaniu umowy o pracę w ramach Programu Dobrowolnych Odejść powódka oświadczyła, że świadczenia, o których mowa w porozumieniu, wyczerpują wszystkie roszczenia wynikające ze stosunku pracy i jego rozwiązania. Tym samym wygasły wszelkie roszczenia powódki wynikające ze stosunku pracy, w tym w szczególności z Załącznika Nr 16 do (...).

Nie stanowiło w niniejszej sprawie okoliczności spornej, że powódka została zapoznana z postanowieniami Programu Dobrowolnych Odejść, w szczególności z zawartym w dniu 24 czerwca 2014 r. między stroną pozwaną a organizacjami związkowymi Porozumieniem w sprawie realizacji Programu Dobrowolnych Odejść ( (...)) w (...) S.A. w 2015 r. oraz jego załącznikami, w tym z załącznikiem nr 4 (wzór porozumienia o rozwiązaniu umowy o pracę), który w ust. 3 zawierał zapis, że otrzymane przez pracownika świadczenia, o których mowa w ust. 2, wyczerpują wszystkie roszczenia wynikające ze stosunku pracy i jego rozwiązania.

Bezsporne było nadto, że przystąpienie powódki do Programu Dobrowolnych Odejść było dobrowolną, świadomą, przemyślaną decyzją powódki, co zresztą powódka przyznała w złożonych przed tut. Sądem wyjaśnieniach, wskazując, iż podejmując decyzję o odejściu z zakładu pracy kierowała się sytuacją rodzinną. Celem realizacji podjętej decyzji powódka wypełniła całą procedurę poprzedzającą rozwiązanie stosunku pracy, która została przewidziana w Porozumieniu w sprawie realizacji Programu Dobrowolnych Odejść ( (...)) w (...) S.A. w 2015, co dodatkowo potwierdza znajomość postanowień Programu.

Wypełniając przedmiotową procedurę, w dniu 17 września 2015 r. powódka złożyła wniosek o rozwiązanie umowy o pracę na mocy porozumienia stron w ramach Programu Dobrowolnych Odejść w (...) S.A. (...)realizowanego w 2015 r., wnioskując o rozwiązanie z nią umowy o pracę z dniem 31 grudnia 2015 r. na mocy porozumienia stron z przyczyn niedotyczących pracownika w ramach (...). Jednocześnie powódka oświadczyła, że w grudniu 2015 r. nie nabywa uprawnień do emerytury ani emerytury pomostowej, a także że w grudniu 2015 r. nie zamierza skorzystać z prawa do emerytury. Przedmiotowy wniosek powódka złożyła na formularzu, stanowiącym załącznik nr 2 do Porozumienia w sprawie realizacji Programu Dobrowolnych Odejść.

W dniu 24 września 2015 r. Komendant Główny pozytywnie zaopiniował wniosek powódki. W dniu 23 października 2015 r. p.o. Dyrektora Biura Spraw Pracowniczych Centralni (...) S.A. wyraziła zgodę na rozwiązanie z powódką umowy o pracę z dniem 30 grudnia 2015 r. O powyższym powódka została poinformowana pismem z dnia 28 października 2015 r. W dniu 2 listopada 2015 r. powódka złożyła wniosek o wyrażenie zgody na rozwiązanie z dniem 30 grudnia 2015 r. zawartej z powódką umowy o pracę na mocy porozumienia stron z uwagi na uzyskaną zgodę na rozwiązanie umowy w ramach (...). Opinia przełożonego oraz pracodawcy w powyższym zakresie była pozytywna.

W dniu 27 listopada 2015 r. strony zawarły porozumienie o rozwiązaniu umowy o pracę, zgodnie z którym łącząca strony umowa o pracę na czas nieokreślony została rozwiązana z dniem 30 grudnia 2015 r. na mocy porozumienia stron z przyczyn niedotyczących pracownika w ramach Programu Dobrowolnych Odejść (ust. 1 porozumienia).

W związku z rozwiązaniem umowy o pracę strona pozwana zobowiązała się wypłacić powódce:

-

odprawę pieniężną w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia, na podstawie art. 8 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,

-

odprawę pieniężną w wysokości 15.000,00 zł, wynikająca z § 8 pkt 2 (...),

-

ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, wynikający z § 11 (...) (ust. 2 porozumienia).

W myśl ust. 3 porozumienia, otrzymane przez pracownika świadczenia wyczerpywały roszczenia wynikające ze stosunku pracy i jego rozwiązania.

Okoliczności zawarcia porozumienia z dnia 27 listopada 2015 r. nie pozwalają na przyjęcie, by złożone przez strony oświadczenia woli obarczone były jakąkolwiek wadą, skutkującą ich nieważnością bądź umożliwiającą uchylenie się od skutków prawnych złożonych oświadczeń. Powódka podpisała porozumienie, nie składając co do jego treści uwag, zastrzeżeń czy wątpliwości, zaś do podpisania porozumienia doszło po ponad 2 miesiącach od wystąpienia powódki z pierwszym wnioskiem o rozwiązanie umowy. Powódka miała przy tym możliwość wycofania wniosku, czego jednak nie uczyniła.

Bezsporne było natomiast, że strona pozwana wywiązała się ze zobowiązania do wypłacenia powódce świadczeń, o których mowa w ust. 2 porozumienia w sprawie rozwiązania umowy o pracę, w łącznej kwocie 29 555,85 zł.

Wbrew twierdzeniom powódki, w ocenie Sądu poprzez zawarcie porozumienia wyczerpane zostały wszelkie ewentualne roszczenia stron związane ze stosunkiem pracy i jego rozwiązaniem, w tym w szczególności roszczenia finansowe powódki, oparte o Załącznik Nr 16 do (...). Zdaniem Sądu ust. 3 porozumienia w sprawie rozwiązania umowy o pracę, w myśl którego otrzymane przez pracownika świadczenia wyczerpywały roszczenia wynikające ze stosunku pracy i jego rozwiązania, nie należy kwalifikować jako niedozwolonego na mocy przepisów prawa pracy zrzeczenia się prawa do wynagrodzenia za pracę (art. 84 k.p.).

Zakres obowiązywania przewidzianego w art. 84 k.p. zakazu może budzić wątpliwości. Judykatura obejmuje ochroną przewidzianą w rozdziale II działu trzeciego KP, w tym w art. 84 k.p., oprócz wynagrodzenia za pracę w ścisłym znaczeniu, także inne należności przysługujące pracownikowi na podstawie przepisów prawa pracy w rozumieniu art. 9 § 1 KP, o ile jednak spełniają one podobne funkcje jak wynagrodzenie za pracę, któremu przypisuje się funkcję alimentarną (zaspokajającą podstawowe potrzeby pracownika i jego rodziny). W tak rozumianym przedmiocie ochrony nie mieszczą się należności zagwarantowane w umowie o pracę, niemające swojego odpowiednika w przepisach prawa pracy i niebędące wynagrodzeniem za pracę ani niespełniające podobnej funkcji (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2006 r., sygn. akt II PK 317/05, OSNP 2007, Nr 13–14, poz. 185).

W ocenie Sądu sporna w niniejszej sprawie gratyfikacja pieniężna nie miała charakteru wynagrodzenia za pracę. Przedmiotowa należność była bowiem jedynie formą rekompensaty za rozwiązanie stosunku pracy, do którego uprawnieni byli pracownicy spełniający warunki do przyznania świadczenia przedemerytalnego, mającą na celu złagodzenie skutków ustania stosunku pracy w związku z rozwiązaniem stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy. Zdaniem Sądu Rejonowego, na co powoływał się także Sąd Najwyższy w uzasadnieniu cytowanego wyżej wyroku z dnia 20 czerwca 2006 r., tego rodzaju oceny co do charakteru spornego świadczenia nie zmienia okoliczność, że w utrwalonym orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, iż ochronie przewidzianej dla wynagrodzenia za pracę podlegają także np. ekwiwalent za urlop wypoczynkowy, czy też odprawa emerytalna, bądź odprawa należna z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Obowiązek wypłaty tego rodzaju świadczeń wypływa bowiem z powszechnie obowiązujących przepisów prawa pracy, a zatem jest niezależny od woli stron stosunku pracy. Sporna gratyfikacja nie była zaś tego rodzaju należnością, bowiem była gwarantowana jedynie na mocy aktów wewnątrzzakładowych.

W ocenie Sądu chybiony jest również zarzut powódki, jakoby treść zapisów zawartego w dniu 27 listopada 2015 r. porozumienia w sprawie rozwiązania umowy o pracę w ramach Programu Dobrowolnych Odejść, a także treść zapisów Porozumienia w sprawie realizacji Programu Dobrowolnych Odejść ( (...)) w (...) S.A. w 2015 r. i jego załączników, odnosząca się do tego, że otrzymane świadczenia w ramach (...) wyczerpują wszystkie roszczenia pracownika wynikające ze stosunku pracy i jego rozwiązania, była nieważna w świetle przepisów prawa pracy jako mniej korzystna dla pracownika niż przepisy prawa pracy.

Z art. 18 § 1 k.p. wynika, że postanowienia umów o pracę oraz innych aktów, na których podstawie powstaje stosunek pracy, nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy. Zgodnie z § 2 ww. artykułu, postanowienia umów i aktów, o których mowa w § 1, mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy są nieważne; zamiast nich stosuje się odpowiednie przepisy prawa pracy.

Powódka nie zdołała wykazać, aby Program Dobrowolnych Odejść bądź zawarte przez strony w dniu 27 listopada 2015 r. porozumienie zawierało zapisy mniej korzystne dla powódki niż przepisy prawa pracy. Bezsporne było, że decydując się na skorzystanie z Programu Dobrowolnych Odejść powódka uzyskała odprawę pieniężną w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia, dodatkową odprawę pieniężną (przewidzianą w § 8 pkt 2 porozumienia z dnia 24 czerwca 2014 r.) oraz ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy (zgodnie z § 11 porozumienia z dnia 24 czerwca 2014 r.). Gdyby natomiast do rozwiązania stosunku pracy doszło z pominięciem Programu Dobrowolnych Odejść, powódka otrzymałaby odprawę pieniężną w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia oraz gratyfikację pieniężną zgodnie z załącznikiem nr 16 do (...).

Porównując łączną wartość świadczeń, które przysługiwały powódce z uwagi na skorzystanie z Programu Dobrowolnych Odejść, a które powódka otrzymałaby, gdyby do rozwiązania stosunku pracy doszło poza Programem, Sąd stwierdził, że otrzymane przez powódkę świadczenia w ramach Programu były dla niej korzystniejsze. W obu omawianych przypadkach powódka uzyskałaby co prawda odprawę pieniężną w tej samej wysokości (trzymiesięcznego wynagrodzenia), jednak korzystając z Programu Dobrowolnych Odejść powódka otrzymała również dodatkową odprawę w kwocie 15 000 zł, której nie uzyskałaby poza Programem, mogąc wówczas wnosić do pracodawcy jedynie o wypłatę gratyfikacji, o której mowa w Załączniku Nr 16 do (...), która w przypadku powódki na dzień 30 grudnia 2015 r. wynosiłaby 5 773 zł, a więc prawie trzykrotnie mniej, niż otrzymana przez powódkę dodatkowa odprawa w ramach (...). Przystępując do Programu Dobrowolnych Odejść, korzystając z prawa do dodatkowej odprawy, nie zaś z prawa do gratyfikacji z Załącznika Nr 16 do (...), powódka zyskała więc kwotę co najmniej 9 227 zł. Należy przy tym podkreślić, że w ramach Programu powódka otrzymała także ekwiwalent za rok, w którym przeszła na świadczenie przedemerytalne (2016 r.).

W świetle powyższego stwierdzić należy, że warunki rozwiązania stosunku pracy w ramach Programu Dobrowolnych Odejść były dla powódki bardziej korzystne, niż gdyby do rozwiązania stosunku pracy doszło z pominięciem Programu. Nie sposób tym samym kwestionowanych przez powódkę postanowień zawartego w dniu 27 listopada 2015 r. porozumienia w sprawie rozwiązania umowy o pracę w ramach Programu Dobrowolnych Odejść, a także treści zapisów Porozumienia w sprawie realizacji Programu Dobrowolnych Odejść ( (...)) w (...) S.A. w 2015 r. i jego załączników zakwalifikować jako nieważne na mocy art. 18 § 3 k.p.

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd nie znalazł podstaw do uwzględnienia powództwa.

Rozpoznając niniejszą sprawę Sąd oparł się na całokształcie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, tj. na dowodach z dokumentów, wskazanych w treści uzasadnienia, których wiarygodność i autentyczność nie budziła wątpliwości stron ani Sądu, a także na dowodzie z zeznań świadków D. Z. i D. K.. Ponadto Sąd przeprowadził dowód z przesłuchania stron, który to dowód ograniczył do przesłuchania powódki z uwagi na stosowny wniosek strony pozwanej. Zeznania świadków oraz wyjaśnienia powódki Sąd ocenił jako wiarygodne, albowiem były one spójne, logiczne i konsekwentne, a nadto uzupełniały stan faktyczny ustalony na podstawie dowodów z dokumentów.

Z powyższych względów Sąd oddalił powództwo jako bezzasadne, o czym orzeczono w punkcie I sentencji wyroku.

W punkcie II sentencji wyroku, działając w oparciu o przepis art. 355 § 1 k.p.c., Sąd umorzył postępowanie w zakresie cofniętego przez powódkę powództwa, tj. co do kwoty 4 390 zł.

Zgodnie z treścią art. 203 § 1 k.p.c., pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia – aż do wydania wyroku. Z brzmienia art. 203 § 2 zd. 1 k.p.c. wynika, że pozew cofnięty nie wywołuje żadnych skutków, jakie ustawa wiąże z wytoczeniem powództwa.

Sąd co do zasady jest związany cofnięciem pozwu. Zawsze jednak obowiązany jest dokonać oceny, czy w świetle zgromadzonego materiału procesowego czynność taka jest dopuszczalna. Zgodnie bowiem z art. 203 § 4 k.p.c., sąd może uznać za niedopuszczalne cofnięcie pozwu, zrzeczenie się lub ograniczenie roszczenia, gdy okoliczności sprawy wskazują, że wymienione czynności są sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzają do obejścia prawa. Przepisy te znajdują odpowiednie zastosowanie w postępowaniu odrębnym w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, przy czym, jak stanowi art. 469 k.p.c., sąd uzna cofnięcie pozwu za niedopuszczalne także wówczas, gdyby czynność ta naruszała słuszny interes pracownika lub ubezpieczonego.

Powódka pismem z dnia 26 maja 2017 r. oświadczyła, że cofa żądanie zawarte w pozwie w zakresie kwoty 4 390 zł. Z okoliczności sprawy nie wynika, by cofnięcie powództwa było sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzało do obejścia prawa ani też by czynność ta naruszała słuszny interes powódki. Zgodnie bowiem z załącznikiem nr 16 do (...), gratyfikacja pieniężna przysługiwałaby powódce w wysokości 230 % podstawy wymiaru, tj. miesięcznego wynagrodzenia , obowiązującego w dacie rozwiązania stosunku pracy. Miesięczna stawka wynagrodzenia zasadniczego powódki wynosiła wówczas 2 510 zł brutto. Cofając powództwo w zakresie kwoty 4 390 zł powódka wniosła zatem o zasądzenie kwoty 5 773 zł, stanowiącej 230 % kwoty 2 510 zł.

Orzeczenie o kosztach jak w punkcie III sentencji wyroku Sąd oparł o przepis art. 98 k.p.c. i wyrażoną w nim zasadę odpowiedzialności za wynik procesu. Z uwagi na brak stosownego wniosku ze strony powódki, która od dnia wszczęcia postępowania reprezentowana była przez profesjonalnego pełnomocnika, Sąd nie był władny zastosować w niniejszej sprawie przepisu art. 102 k.p.c. i kierować się względami słuszności przy rozstrzyganiu o kosztach procesu.

Strona pozwana była reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, a zatem powódka zobowiązana była zwrócić poniesione przez stronę pozwaną koszty zastępstwa procesowego. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika będącego radcą prawnym została ustalona na podstawie § 9 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 2 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804).

W punkcie IV sentencji wyroku nieuiszczonymi kosztami sądowymi w postaci opłaty od pozwu Sąd na podstawie art. 113 ust. 1 w zw. z art. 100 ust. 1, art. 96 ust. 1 pkt 4, art. 35 pkt 1 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.) obciążył Skarb Państwa, mając na uwadze, że zgodnie z dyspozycją art. 98 k.p.c. nie było podstaw do obciążenia tymi kosztami strony wygrywającej sprawę – w niniejszej sprawie strony pozwanej – natomiast powódka, która sprawę przegrała, była zwolniona od kosztów sądowych z mocy ustawy.