Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 24 maja 2017r. powód – Powiatowy Bank Spółdzielczy w S. dochodził zapłaty od pozwanego Przedsiębiorstwa Usług (...) spółki z o.o. w S. kwoty 337.674,49 zł wraz z odsetkami umownymi od kwoty 307.882 zł od dnia 17 maja 2017r. do dnia zapłaty według zmiennej stopy procentowej wynoszącej czterokrotność stopy lombardowej NBP w stosunku rocznym oraz kosztami procesu.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że powód jako prowadzący działalność gospodarczą w zakresie wykonywania usług bankowych w związku z prowadzona przez pozwanego działalnością gospodarczą zawarł w dniu 10 marca 2014r. umowę o kredyt obrotowy nr 1690/4/08/2014/SOK. Pozwany nie spłacił kredytu w umówionym terminie. W związku z brakiem spłaty zadłużenia kredytowego oraz informacjami o grożącej pozwanemu upadłości powód w piśmie z dnia 29 sierpnia 2016r. doręczonym pozwanemu w dniu 31 sierpnia 2016r. wypowiedział umowę kredytową. Powód na wniosek pozwanego zawiesił postępowanie windykacyjne licząc na spłatę kredytu z wierzytelności uzyskanej ze sprzedaży nieruchomości. Wobec braku jakiejkolwiek spłaty wystąpił z niniejszym powództwem. Na dochodzoną kwotę składała się wykazana w księgach Banku kwota główna kredytu w wysokości 307.882 zł, odsetki umowne za okres od dnia 1 maja 2016r. do dnia 8 września 2016r. w kwocie 7.227,20 zł, odsetki przeterminowane naliczone za okres od 1 maja 2016r, do dnia 8 września 2017r. w kwocie 22.525,29 zł.

Pozwany w sprzeciwie wniesionym od wydanego w postępowaniu upominawczym nakazu zapłaty wnosił o oddalenie powództwa w całości. Zdaniem strony pozwanej nie istniały żadne obiektywne przesłanki do wypowiedzenia umowy o kredyt, którego spłata zabezpieczona była hipoteką ustanowioną na nieruchomości w wysokości znacznie przewyższającej wartość pobranego kredytu.

Sąd Okręgowy orzekając w sprawie ustalił, co następuje:

W dniu 10 marca 2014r. Powiatowy Bank Spółdzielczy w S. zawarł z Przedsiębiorstwem Usług (...) spółka z o.o. w S. umowę o kredyt obrotowy nr (...)./ (...).

Zgodnie umową udzielony pozwanemu kredyt obrotowy w kwocie 400.000 zł przeznaczony był na ściśle określony w umowie cel związany z prowadzoną działalnością gospodarczą. Został postawiony do dyspozycji kredytobiorcy na rachunku kredytowym i miał być wykorzystany w okresie od dnia 10 marca 2014r. do dnia 30 sierpnia 2014r. bezgotówkowo w ciężar rachunku kredytowego na dobro rachunku bieżącego. (§1 i 2 umowy).

Od wykorzystanego kredytu pobierane były odsetki według zmiennej stopy procentowej ustalonej przez zarząd. Sposób naliczania odsetek określał § 5 umowy przy czym odsetki od kredytu podlegały spłacie w terminach miesięcznych do ostatniego dnia miesiąca począwszy od 31 marca 2014r. (§6 umowy).

Zgodnie z zapisem §7 umowy kredyt podlegał spłacie jednorazowo w terminie do 30 sierpnia 2014r., który to termin został oznaczony jako ostateczny na spłatę kredytu, odsetek i innych należności. Niespłaconą w terminie kwotę kredytu, odsetek lub innych należności Bank miał prawo przenieść w dniu następnym po wyznaczonym w umowie terminie spłaty na rachunek zadłużenia przeterminowanego i przystąpić do jej ściągania bez dyspozycji kredytobiorcy (§10 umowy).

Od zadłużenia przeterminowanego Bankowi przysługiwało prawo do naliczania odsetek według zmiennej stopy oprocentowania odpowiadającej czterokrotności stopy lombardowej NBP. Niespłacenie należności opisanych w §10 umowy uprawniało Bank do:

1)  wypowiedzenia umowy kredytu w całości lub obniżenia kwoty kredytu oraz ustalenia nowego terminu płatności całego zadłużenia z tytułu kredytu i odsetek;

2)  przystąpienia do realizacji przyjętych zabezpieczeń, przy czym o kolejności i zakresie zabezpieczeń decyduje Bank (§ 11 umowy).

Jako przyczynę wypowiedzenia umowy kredytu lub obniżenia kwoty kredytu w §12 ust 1 umowy wskazano m.in. przypadek niespłacenia przez kredytobiorcę kredytu w terminie określonym w umowie i monitach, otrzymanie przez Bank informacji o zaprzestaniu przez kredytobiorcę prowadzenia działalności gospodarczej, bądź podziale, likwidacji lub zagrożeniu upadłością kredytobiorcy, wszczęcia egzekucji wobec kredytobiorcy przez innych wierzycieli.

Zgodne z zapisem § 12 ust 2 umowy termin wypowiedzenia wynosi 30 dni, zaś w razie zagrożenia upadłością – 7 dni. (umowa k. 8-10).

Umowa była trzykrotnie aneksowana. W dniu 30 grudnia 2014r. strony zawarły aneks nr (...), który ustalał spłatę kredytu w trzech kapitałowych ratach miesięcznych przy czym dwie raty w kwotach po 150.000 zł i trzecia ostatnia w kwocie 100.000 zł płatna do dnia 31 maja 2015r., która to data wyznaczona została jako ostateczny termin spłaty kredytu, odsetek i innych należności (Aneks k. 12).

Następnie do umowy został sporządzony w dniu 9 lipca 2015r. Aneks nr (...), w którym ustalono, że kredyt spłacany będzie w 119 ratach miesięcznych w tym 2 raty obejmujące odsetki w okresie spłaty kredytu oraz 117 rat malejących. Ostateczny termin spłaty kredytu, odsetek i innych należności został oznaczony do dnia 31 maja 2015r. Dodatkowym sposobem zabezpieczenia spłaty kredytu była hipoteka umowna do wysokości kwoty 850.000 zł ustanowiona na rzecz Banku na nieruchomości zabudowanej stanowiącej własność L. i B. W. (aneks nr (...) k. 13-14).

W piśmie z dnia 28 sierpnia 2016r. Bank złożył oświadczenie o wypowiedzeniu umowy kredytu nr (...) z dnia 10 marca 2014r. za siedmiodniowym okresem wypowiedzenia, wskazując na następujące przyczyny:

- utrata zdolności kredytowej;

- niespłacenie przez kredytobiorcę zadłużenia w terminie określonym w niniejszej umowie lub w monitach;

- otrzymanie przez Bank informacji o zagrożeniu upadłością kredytobiorcy.

W treści pisma zawarta została informacji o stanie zadłużenia pozwanego kredytobiorcy na datę wypowiedzenia, na które składał się: kapitał w kwocie 362.308 zł, kapitał zaległy w kwocie 8.264zł , odsetki umowne w kwocie 6566,52 zł oraz koszty upomnienia w kwocie 40 zł. Wypowiedzenie umowy kredytu zostało doręczone pozwanemu w dniu 31 sierpnia 2016r. (wypowiedzenie k. 15, doręczenie k. 16 v).

Mimo wydłużenia terminu spłaty kredytu, a następnie przekwalifikowania go na kredyt długoterminowy obsługa kredytu nie była dokonywana terminowo. Nadto na początku 2016r. Bank powziął wiadomość o wyzbywaniu się przez Spółkę objętego umową przewłaszczenia sprzętu w postaci koparki, a następnie samochodu. W intrenecie pojawiło się ogłoszenie o sprzedaży nieruchomości stanowiącej zabezpieczenie hipoteczne na rzecz Banku z tytułu kredytu innego niż sporny. Czynności tych kredytobiorca dokonywał bez uzgodnienia z Bankiem, co przy jednoczesnym spadku przychodów i obrotu było dla powoda sygnałem o wyprzedaży majątku. Na podstawie kontroli przeprowadzonej w 2016r. w przedsiębiorstwie pozwanej Spółki przez pracownika powodowego Banku ustalono, że jej działalność sprowadza się do wyprzedaży stanu zapasów. Spółka nie posiadała żadnych umów i zleceń na prowadzenie robót budowlanych, co było przedmiotem jej działalności. Na prośbę dłużnika Bank wyraził zgodę na niepodejmowanie czynności egzekucyjnych do dnia 30 kwietnia 2017r. Zgodnie z twierdzeniem prezesa pozwanej Spółki planował uzyskać środki na obsługę zadłużenia ze sprzedaży z wolnej ręki nieruchomości należącej do Spółki. Celem tego przedsięwzięcia było uchronienie od sprzedaży w trybie egzekucji komorniczej należącej do niego i małżonki nieruchomości zabudowanej domem mieszkalnym, na której ustanowił hipotekę na zabezpieczenie spłaty spornego kredytu. Próby sprzedaży nieruchomości komercyjnej nie okazały się skuteczne. Na nieruchomości Spółki ciąży obciążenie hipoteczne na rzecz wierzyciela z tytułu innego kredytu niż sporny. (pismo k. 52, zgoda Banku k. 53, zeznania świadka M. A. k. 95-97).

Wobec braku jakiejkolwiek wpłaty w dniu 16 maja 2017r. wystawiony został W. z ksiąg banku, w którym stwierdzono, że figuruje w nich wymagalne zadłużenie Przedsiębiorstwa Usług (...) z tytułu zaciągniętego kredytu na podstawie umowy o kredyt obrotowy z dnia 10 marca 2014r. nr (...). (...) na łączną kwotę 337.674,49 zł. Na to zadłużenie składa się:

a) niespłacony kredyt w kwocie: 307.882 zł;

b) odsetki umowne od kredytu za okres od 1 maja 2016r. do 8 września 2016r. w kwocie 7227,20 zł

c) odsetki przeterminowane za okres od 1 czerwca 2016r. do dnia 16 maja 2017r. w kwocie 22.525,29 zł;

d) koszty 40 zł.

(dowód wyciąg z ksiąg banku k. 7).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu dokumenty złożone do akt sprawy. Dokumenty te nie budziły wątpliwości Sądu w zakresie ich prawdziwości i prawidłowości sporządzenia. Również w pełni za wiarygodne Sąd uznał zeznania świadka M. A., która w ramach obowiązków służbowych jako pracownik Banku monitorowała sytuację finansową kredytobiorcy. W oparciu o jej zeznania Sąd uznał obawy Banku o istniejącym zagrożeniu upadłością pozwanej Spółki w pełni za uzasadnione.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Fakt zawarcia przez Strony umowy kredytu był bezsporny. Umowa kredytu zdefinio­wana została w art. 69 ust. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (tekst jedn. - Dz. U. z 2012 r. poz. 1376, z późn. zm.). Zgodnie z art. 69 tej ustawy przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji. Do ustawowych wymogów treści należy m.in. określenie zasad i terminu spłaty, wysokości oprocentowania i warunków jego zmiany, warunków rozwiązania umowy. W przypadku niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu bank może wypowiedzieć umowę. Ekwiwalentem świadczenia banku, polegającego na oddaniu do dyspozycji na czas oznaczony określonej kwoty pieniężnej, jest zapłata odsetek i prowizji, niezależna od obowiązku zwrotu wykorzystanego kredytu. Ten rodzaj i zakres ekwiwalentu przesądza również o odpłatnym charakterze umowy kredytu. W rozpatrywanym przypadku Bank wypowiedział umowę powołując się na fakt utraty zdolności kredytowej wobec niespłacania zadłużenia w terminie określonym w umowie lub monitach, a także z uwagi na otrzymanie przez Bank informacji o zagrożeniu upadłością kredytobiorcy. Wymienione przyczyny wypowiedzenia zostały przewidziane w §12 ust 1umowy stron. Wypowiadając umowy kredytowe pozwany zastosował 7 - dniowy termin wypowiedzenia. Uznał, że podstawą tego wypowiedzenia - obok zaległości w spłacie wymagalnych rat kredytów i odsetek - była utrata przez powodową Spółkę płynności finansowej i ogólnie zła kondycja stwarzająca zagrożenie upadłością. Zgodnie z art. 75 ust 1 ustawy prawo bankowe w przypadku niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu albo w razie utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej bank może obniżyć kwotę przyznanego kredytu albo wypowiedzieć umowę kredytu, przy czym w ust 2 omawianej regulacji postanowiono, że termin wypowiedzenia, o którym mowa w ust. 1, o ile strony nie określą w umowie dłuższego terminu, wynosi 30 dni, a w razie zagrożenia upadłością kredytobiorcy - 7 dni. W niniejszej sprawie w ocenie Sądu zostały spełnione przesłanki zagrożenia upadłością, uzasadniającej zastosowanie 7-dniowego terminu wypowiedzenia. Pozwany mimo prolongowania płatności kredytu i przekształcenia go w kredyt długoterminowy na mocy zawieranych aneksów do umowy nie wywiązywał się ze swoich zobowiązań terminowej spłaty rat, czego nie kwestionował. Podejmował próby spieniężenia majątku spółki na poczet spłaty zaległości, czego dowodzą wystąpienia do Banku z prośbą o zawieszenie egzekucji. Zaległości płatnicze pozwana kompensowała z majątkiem ruchomym objętym przewłaszczeniem na rzecz Banku. Przyznany przez stronę pozwaną fakt prowadzenia egzekucji komorniczej skierowanej do majątku Spółki w sprawie KM 136/17 dowodzi, że nie reguluje ona w sposób dobrowolny swoich zobowiązań, co z kolei przesądza o złej kondycji finansowej uzasadniając obawy Banku zagrożenia upadłością dłużnika, co z kolei przesądza o zgodności dokonanego wypowiedzenia z regulacją zawartą w art. 75 ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo bankowe w związku z § 2 in fine. W orzecznictwie przyjmuje się, że do wypowiedzenia umowy kredytu w terminie 7 - dniowym nie jest konieczne stwierdzenie stanu skutkującego ogłoszeniem upadłości kredytobiorcy, a jedynie zagrożenie niewypłacalnością, o której mowa w art. 11 prawa upadłościowego. W art. 75 ust. 2 ustawy Prawo bankowe jest bowiem mowa o „.zagrożeniu.”, a więc jedynie o zapowiedzi czegoś złego czy ostrzeżeniu o zachodzącym niebezpieczeństwie. Przyjęcie takiego rozumienia regulacji zawartej w art. 75 ust. 2 ustawy Prawo bankowe koresponduje z jej celem, którym jest uchronienie banku przed „złym kredytem”, a przez to zabezpieczenie interesu posiadaczy rachunków (por wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30-10-2013 CSK 475/12 ).

W świetle poczynionych ustaleń faktycznych stan zagrożenia niewypłacalnością pozwanego rzeczywiście wystąpił, zaś pozwany nie zgłosił w sprzeciwie żadnych kontr dowodów, które przeciwstawiłby stawianemu przez powoda zarzutowi.

Wypowiedzenie umowy przez bank w wyniku jej naruszenia przez kredytobiorcę, m.in. poprzez zaniechanie lub nieterminowe dokonywanie spłaty kredytu, ma charakter sankcyjny. Uprawnienie to realizowane jest przez dokonanie jednostronnej czynności prawnej prawo-kształtującej i powoduje, z upływem terminu wypowiedzenia, nie tylko następcze wygaśnięcie zobowiązania w zakresie praw i obowiązków kontraktowych ciążących na obu stronach (skutek ex nunc) ale i ukształtowanie dalszych stosunków prawnych. Ich przedmiot i zakres wyznaczają zasady ogólne prawa zobowiązań oraz, w oznaczonym zakresie, treść dotychczasowej umowy.

Z jednej strony ustaje obowiązek banku udostępniania kolejnych transz kredytu, z drugiej powstaje uprawnienie do rozliczenia kredytu już wykorzystanego przez kredytobiorcę.

Dla wykazania istniejącego zadłużenia strona powodowa dysponowała dowodem w postaci dokumentu prywatnego - wyciągu z ksiąg bankowych, potwierdzającego sporne zadłużenie, którego pozwany nie kwestionował.

Nie ulega wątpliwości, że przedstawiony przez powoda wyciąg z ksiąg bankowych jest dokumentem prywatnym. Zawiera bowiem pieczęć banku i treść określonego oświadczenia wiedzy, wynikającej z ksiąg bankowych, podpisaną przez wyraźnie określoną osobę fizyczną - pracowników powoda.

Zgodnie z art. 245 k. p. c dokument prywatny stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie.

W judykaturze podnosi się, iż dokument prywatny jest jednym z dowodów wymienionych w kodeksie postępowania cywilnego i podlega ocenie tak, jak wszystkie inne dowody, a zatem może stanowić podstawę ustaleń faktycznych i wyrokowania. Sąd uznał, że przedstawiony przez powoda dowód w postaci wyciągu z ksiąg bankowych stanowi wiarygodny dowód stanu zadłużenia pozwanego na datę wypowiedzenia umowy.

Roszczenie pozwu znalazło zatem podstawę dowodową w przedstawionych przez stronę powodową dokumentach, zaś pozwany nie przedstawił żadnych konkretnych kontr dowodów, które mogłyby podważyć moc dowodową zgromadzonego materiału dowodowego, stąd też powództwo zostało w całości uwzględnione.

Wobec powyższego w oparciu o cytowane wyżej przepisy Sąd uznał roszczenie strony powodowej za uzasadnione i zasądził od pozwanego na rzecz powoda dochodzone roszczenie.

O kosztach orzeczono w myśl art. 98 k.p.c. Pozwany jako strona przegrywająca ma obowiązek zwrotu powodowi kosztów postępowania, na które składają się opłata od pozwu w wysokości 15395 zł, wynagrodzenie pełnomocnika powoda będącego radcą prawnym w kwocie 10.800 zł przysługujące zgodnie z § 2 pkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. (DZ. U. poz. 1804 z 2015r. z późn. zm.) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa. Z tych też względów orzeczono jak w sentencji.