Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem złożonym w dniu 20 października 2016 r. ( data według nadania przesyłki poleconej) powódka (...) Sp. z o.o. Sp. j. z siedzibą w W. wniosła o zasądzenie na jej rzecz od (...) S.A. z siedzibą w W. kwoty 3.771,77 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 19 lutego 2014 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu i kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Uzasadniając wywiedzione roszczenie powódka podała, że poprzednik prawny powódki D. K. zawarł z pozwanym umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi (...), potwierdzone polisami o nr (...). Po tym, jak umowy te uległy rozwiązaniu w lutym 2014 r., pozwany zgodnie z ogólnymi warunkami ubezpieczenia o oznaczeniu (...)_OWU_03.2013. pobrał od D. K. z rachunku polisy o nr (...) kwotę 3.218,51 zł oraz z rachunku polisy nr (...) kwotę 553,26 zł tytułem opłat dystrybucyjnych, odpowiadających wartości wszystkich zgromadzonych środków na rachunkach polis. Następnie, w dniu 10 marca 2016 r. D. K. przelał na rzecz powodowej Spółki przysługującą mu względem pozwanego wierzytelność z tytułu bezprawnie zatrzymanych przez pozwanego środków na rachunkach polis. W ocenie powodowej Spółki zapisy wzorca umownego dopuszczające pobieranie tego typu opłat, a w zasadzie kar umownych, we wskazanej wysokości, uznać należy za klauzule abuzywne, natomiast pobranie spornej opłaty za dystrybucję trzeba uznać za świadczenie nienależne, pozbawione podstaw materialnych w postaci przepisów prawa powszechnie obowiązującego bądź zapisów umownych. W ocenie powódki sporna opłata nie stanowi świadczenia głównego stron, a także rażąco narusza interesy konsumenta, którym był poprzednik prawny powodowej Spółki, a także jej pobranie przez pozwanego uważa za sprzeczne z dobrymi obyczajami. Na uzasadnienie swoich twierdzeń powódka powołała się na wpisy postanowień uznanych za abuzywne w rejestrze klauzul niedozwolonych prowadzonym przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz na orzecznictwo Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów ( (...)), na podstawie, którego dokonano powyższych wpisów, a także orzecznictwo sądów powszechnych.

( pozew – k. 1-5; pismo zawierające wnioski dowodowe – k. 6-6v).

W odpowiedzi na pozew pozwane (...) S.A. z siedzibą w W. wniosło o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powódki (...) Sp. z o.o. Sp. j. z siedzibą w W. kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwany przyznał, iż zawarł z poprzednikiem prawnym powódki D. K. umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi, które zostały potwierdzone polisami o nr (...), na podstawie ogólnych warunków ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi (...) ze składką regularną, które zostały poprzednikowi prawnemu powódki doręczone przed zawarciem umowy. Umowa ta została zawarta wskutek złożonego przez D. K. wniosku. Pozwany podał, że umowy uległy rozwiązaniu w dniu 18 lutego 2014 r., wobec nieuregulowania w terminie przez poprzednika prawnego powódki zaległości w opłaceniu składek. Pozwany nie zaprzeczył, iż pobrał wskazane w pozwie opłaty dystrybucyjne w łącznej wysokości 3.771,77 zł (553,26 zł i 3.218,51 zł). Odnosząc się szczegółowo do twierdzeń zawartych w pozwie pozwane Towarzystwo (...) zarzuciło, iż powódka nie posiada legitymacji czynnej w zakresie dochodzonego roszczenia z polisy o nr (...). Podniosło, że powódka nie przedstawiła umowy cesji, z której wynikałoby przeniesienie na nią praw przez ubezpieczającego, z umowy ubezpieczenia potwierdzonej polisą o nr (...). Wskazywało przy tym, że poprzednik prawny powódki dobrowolnie wniósł o zawarcie umowy, zaś w dacie podpisania wniosku, jak i po dacie otrzymania dokumentów do umowy nie zgłaszał żadnych wątpliwości związanych z treścią umowy i samego wzorca umownego. Ponadto wskazał, że pobranie spornej opłaty nie ma na celu ukarania konsumenta za wcześniejsze rozwiązanie umowy, a jedynie uwzględnia ona ponoszone przez pozwanego koszty związane z zawarciem umowy i prowadzeniem przezeń działalności gospodarczej. Ponadto podniósł, że w rejestrze klauzul niedozwolonych nie zostały wpisane postanowienie OWU, mające zastosowanie do umowy ubezpieczenia zawartej z poprzednikiem prawnym powódki. W jego ocenie, rozszerzona prawomocność wyroku nie może być utożsamiana z tym, że inny podmiot nie może stosować identycznej lub podobnej klauzuli. Abstrakcyjna kontrola wzorca nie może prowadzić do generalnego wyłączenia danej klauzuli z obrotu, rzeczą sądu bowiem jest rozstrzygnięcie w konkretnej sprawie, dotyczącej określonego postanowienia. Pozwany uzasadniając materialne podstawy do pobrania spornej opłaty powoływał się na zapisy art. 13 ust. 1 pkt 3 w zw. z ust. 4 pkt 2 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej dopuszczającej w przypadku rozwiązania umowy ubezpieczenia na pobieranie przez ubezpieczyciela określone opłaty. Wskazywał również, że podstawowym kosztem ubezpieczyciela związanym z zawarciem umowy ubezpieczenia są koszty aktywizacji obejmujące zgodnie z § 2 pkt 19 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 grudnia 2009 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji ściśle wskazane koszty bezpośrednie oraz pośrednie, które nie są rozliczane jednorazowo, lecz są amortyzowane w czasie trwania umowy ubezpieczenia przy zastosowaniu metod aktuarialnych rozliczane zgodnie z § 16 ust. 4 ww. rozporządzenia dopiero w chwili rozwiązania umowy ubezpieczenia. Inne opłaty pobierane przez ubezpieczyciela nie pokrywają w związku z tym tych kosztów. W przypadku umowy poprzednika prawnego powódki, pozwany wypłacił pośrednikowi prowizję. Oprócz kosztów pośrednictwa pozwany poniósł szereg innych kosztów aktywizacji, zarówno bezpośrednich jak i systemowych. Koszty te są amortyzowane wraz z czasem obowiązywania polisy. Celem opłaty nie jest osiągnięcie zysku, czy też karanie konsumenta, a skompensowanie rzeczywiście poniesionych kosztów, pozostających w adekwatnym stosunku do kosztów ponoszonych na skutek wcześniejszego rozwiązania umowy. Nadto zdaniem pozwanego postanowienia OWU regulujące opłatę od dystrybucji określają główne świadczenia stron i zostały sformułowane w sposób jednoznaczny, powołano się przy tym na przepisy art. 805 § 1 k.c. oraz art. 13 ust. 1 i ust. 4 ustawy o działalności ubezpieczeniowej. W ocenie pozwanego powódka nie wykazała również, aby postanowienia wzorca umownego regulujące obowiązek uiszczenia spornej opłaty były sprzeczne z dobrymi obyczajami rażąco naruszając jego interesy. Pozwany wskazywał, że poprzednik prawny powódki zawierając umowę z pozwanym był informowany o obowiązku uiszczenia opłaty dystrybucyjnej w przypadku wcześniejszego rozwiązania umowy, co w ocenie pozwanego stanowi istotną okoliczność przy ocenie kwestionowanych przez powódkę zapisów OWU. Pozwany zakwestionował również roszczenie o odsetki ustawowe.

( odpowiedź na pozew – k. 43-54).

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Konsument D. K. wnioskami z dnia 23 września 2013 r. (daty wpływu) wystąpił do przedsiębiorcy (...) S.A. w W. o zawarcie umów ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi (...) z miesięcznymi składkami regularnymi w wysokości po 300,00 zł i 1.600,00 zł. Z tej racji, w dniu 25 września 2013 r. doszło do zawarcia między ww. stronami umów ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi, potwierdzonych polisami ubezpieczeniowymi o nr (...). Data rocznicy polis przypadała co 12 miesięcy w dniu 25 września, z kolei ochrona ubezpieczeniowa rozpoczęła się z dniem 25 września 2013 r. Integralną częścią zawartych umów ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi stanowiły Ogólne warunki ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi (...) program inwestycyjny ze składką regularną o nr (...)_OWU_03.2013 (dalej jako: „OWU”) oraz Tabela opłat i limitów (Załącznik nr 1 do OWU), których tekst D. K. otrzymał przed zawarciem rzeczonych umów ubezpieczenia. Nawiązanie wspomnianych stosunków ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi nastąpiło za pośrednictwem agenta ubezpieczeniowego.

( dowody : wnioski o zawarcie umów ubezpieczenia na życie – k. 68-68v i k. 69-69v. i k.54-54v.; polisa o nr (...) – k. 10-10v; polisa o nr (...) – k. 11-11v; ogólne warunki ubezpieczenia nr (...)_OWU_03.2013 – k. 12-17v; tabela opłat i limitów – k. 18; załączniki do OWU – k. 19-22v; potwierdzenie doręczenia pakietu ubezpieczeniowego – k. 66 i k. 67).

Zgodnie z § 1 ust. 2 OWU na podstawie umowy ubezpieczenia pozwane Towarzystwo (...) zobowiązało się spełnić określone w umowie ubezpieczenia świadczenie w razie zajścia zdarzenia ubezpieczeniowego przewidzianego w umowach ubezpieczenia, a ubezpieczający zobowiązał się do wpłacania składek regularnych.

Zgodnie z § 2 pkt 26 OWU suma ubezpieczenia stanowiła kwotę równą wartości polisy, powiększoną o 5%, jednak nie większą niż o 1.500,00 zł, zaś wypłacana była uprawnionemu w przypadku śmierci ubezpieczonego. Wartością polisy była natomiast wartość jednostek uczestnictwa zarejestrowanych na rachunku regularnym (§ 2 pkt. 36 OWU). Wartość wykupu stanowiła wartość, jaką pozwane Towarzystwo (...) wypłacało w związku z rozwiązaniem umowy; składało się na nią wartość polisy o wartość dodatkowa pomniejszone o opłatę dystrybucyjną i opłatę za całkowity wykup wartości dodatkowej wskazane w Tabeli (§ 2 pkt 37 OWU).

Stosowanie do § 6 ust. 1 OWU umowa została zawarta na czas nieokreślony. Przedmiotem ubezpieczenia było życie i zdrowie ubezpieczonego, zaś celem inwestycyjnym umowy - długoterminowe inwestowanie przez ubezpieczającego środków pochodzących ze składek w fundusze (§ 3 OWU). Zgodnie z § 4 OWU zakres ubezpieczenia obejmował śmierć ubezpieczonego, śmierć ubezpieczonego w wyniku nieszczęśliwego wypadku, wystąpienie ubezpieczonego choroby śmiertelnej – w okresie udzielania ochrony ubezpieczeniowej. Okres składkowy był okresem rozpoczynającym się w dniu początku ochrony ubezpieczeniowej, w którym ubezpieczający zobowiązany jest do opłacania składek regularnych (§ 1 pkt 13 OWU). Z kolei okresem utrzymania umowy był okres rozpoczynający się po zakończeniu skróconego okresu składkowego, w którym ubezpieczający ma prawo do opłacania wyłącznie składek dodatkowych (§ 1 pkt 14 OWU).

Ubezpieczającemu na podstawie rzeczonej umowy przysługuje prawo do wypowiedzenia umowy w dowolnym czasie ze skutkiem natychmiastowym. W wypadku wypowiedzenia umowy pozwane Towarzystwo (...) wypłaca wartość wykupu (§ 11 ust. 1 OWU). Umowa ulega rozwiązaniu w wypadku 1) śmierci ubezpieczonego, 2) śmierci ubezpieczającego, 3) wypowiedzenia umowy przez ubezpieczającego, 4) nieopłacenia przez ubezpieczającego składki regularnej w okresie składowym w terminie i na zasadach określonych w § 16, 5) gdy wartość polisy jest niewystarczająca na pokrycie opłat, o których mowa w § 25 (§ 11 ust. 2 OWU).

W wypadku rozwiązania umowy z przyczyn określonych w ust. 2 pkt 3-5 § 11 OWU pozwane Towarzystwo (...) wypłaci ubezpieczającemu wartość wykupu ustaloną zgodnie z § 27 (§ 11 ust. 5 OWU). Ponadto, ubezpieczający ma prawo do całkowitego wykupu polisy – w dowolnym czasie (§ 27 ust. 2 pkt 1 OWU). W wypadku całkowitego wykupu wartość polisy przed upływem zakończenia pełnego okresu zawieszenia opłacania składek regularnych, o którym mowa w § 21 ust. 3, Towarzystwo (...) pobiera opłatę dystrybucyjną w wysokości wskazanej w Tabeli opłat dla roku polisy poprzedzającego rok polisy, w którym nastąpił początek zawieszenia (§ 27 ust. 8 OWU).

Zgodnie z § 25 ust. 1 i 2 OWU pozwane Towarzystwo (...) z tytułu umowy pobiera opłatę za ryzyko, opłatę administracyjną, opłatę operacyjną, opłatę dystrybucyjną, opłatę za całkowity i częściowy wykup wartości dodatkowej, opłaty za administrowanie grupą funduszy i zarządzenie funduszami. Z kolei wysokość w/w opłat została określona w Tabeli opłat.

Stosownie do § 25 ust. 1 pkt 4 OWU pozwane Towarzystwo (...) ma prawo do pobrania opłaty dystrybucyjnej. Pobierana jest ona w wypadku całkowitego wykupu wartości polisy w okresie składkowym lub w okresie utrzymania umowy, w wysokości wskazanej w tabeli opłat, w skład której wchodzą koszty zawarcia umowy ubezpieczenia określone w § 26 OWU.

W § 26 ust. 1 OWU wskazano, że zawarcie przedmiotowej umowy wiąże się z ponoszeniem przez ubezpieczającego w okresie składkowym i okresie utrzymania umowy kosztów związanych z zawarciem umowy, tj. kosztów wdrożenia produktu, marży pozwanego Towarzystwa (...) oraz kosztów akwizycji. Wszystkie te koszty uwzględnione są w wysokości opłaty dystrybucyjnej (§ 26 ust. 2 OWU). Rozliczenie kosztów, o których mowa powyżej trwa nie krócej niż do zakończenia okresu składkowego lub okresu utrzymania umowy. W celu rozliczenia tych kosztów w wypadku rozwiązania umowy w okresie składkowym lub okresie utrzymania umowy pozwane Towarzystwo (...) pobierze opłatę dystrybucyjną (§ 26 ust. 3 OWU). Z tytułu całkowitego wykupu wartości polisy pozwane Towarzystwo (...) pobiera opłatę dystrybucyjną określoną w Tabeli opłat jako procent składki pierwszorocznej uzależniony od roku polisy, w którym dokonywany jest wykup, z zastrzeżeniem ust. 7 i 8. Opłata dystrybucyjna pobierana jest w przypadku całkowitego wykupu wartości polisy w okresie składkowym lub okresie utrzymania umowy i nie może być wyższa niż wartość polisy określona na dzień umorzenia jednostek uczestnictwa, o których mowa w ust. 5 (§ 27 ust. 6 OWU). Ponadto stosownie do § 27 ust. 6 OWU z tytułu całkowitego wykupu wartości polisy Towarzystwo (...) pobiera opłatę dystrybucyjną określoną w Tabeli opłat i limitów jako procent składki pierwszorocznej uzależniony od roku polisy, w którym dokonywany jest wykup, z zastrzeżeniem ust. 7 i 8. Opłata, o której mowa w zdaniu poprzedzającym pobierana jest w przypadku całkowitego wykupu wartości polisy w okresie składkowym lub okresie utrzymania umowy i nie może być wyższa niż wartość polisy określona na dzień umorzenia jednostek uczestnictwa.

Zgodnie z punktem 7 załącznika nr 1 do OWU (...) opłata dystrybucyjna pobierana jest w sposób wskazany w poniższej tabeli

( dowody : polisa o nr (...) – k. 10-10v; polisa o nr (...) – k. 11-11v; ogólne warunki ubezpieczenia nr (...)_OWU_03.2013 – k. 12-17v; tabela opłat i limitów – k. 18; załączniki do OWU – k. 19-22v).

Ze względu na nieopłacenie przez D. K. składek regularnych w okresie składowym w terminie i na zasadach określonych w § 16 OWU, łączące strony umowy ubezpieczenia stwierdzone polisami o nr (...) wygasły w dniu 18 lutego 2016 r. Na rachunku polisy nr (...) wartość umorzonych jednostek uczestnictwa – wartość polisy wynosiła według stanu na dzień rozwiązania umowy głównej kwotę 553,26 zł. Tymczasem na rachunku polisy nr (...) wartość umorzonych jednostek uczestnictwa – wartość polisy wynosiła według stanu na dzień rozwiązania umowy głównej kwotę 3.218,51 zł. Z tytułu dokonania wypłaty wartości wykupu każdej z wymienionych polis, pozwane Towarzystwo (...) pobrało opłaty dystrybucyjne w kwotach odpowiednio 553,26 zł oraz 3.218,51 zł, odpowiadającą wartości wszystkich zgromadzonych środków na rachunku umowy. ( dowody : pisma pozwanego Towarzystwa (...) z dnia 25.09.2013 r. – k. 60 i k. 61; pisma pozwanego Towarzystwa (...) z dnia 27.12.2013 r. – k. 62 i k. 63 pismo pozwanego Towarzystwa (...) z dnia 19.05.2016 r. – k. 23-23v i k. 64-65).

W dniu 10 marca 2016 r. D. K. zawarł z (...) sp. z o.o. s.c. z siedzibą w R. umowy przelewu wierzytelności względem pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. z tytułu bezprawnie zatrzymanych przez ubezpieczyciela środków z polis ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym o nr (...) i (...) – tj. świadczeń nienależnych. Uchwałą wspólników spółki cywilnej nr 1/07/2016 (...) sp. z o.o. s.c. została przekształcona w (...) Sp. z o.o. Sp. j.

( dowody: umowa przelewu dotycząca polisy nr (...) - k. 24; umowa przelewu dotycząca polisy nr (...) – k. 25 i k. 75; informacja z Krajowego Rejestru Sądowego - k. 26-28; informacja z Krajowego Rejestru Sądowego – k. 37-38v).

Pismem z dnia 06 czerwca 2016 r. pełnomocnik (...) sp. z o.o. sp. j. wezwał pozwane Towarzystwo (...) do zapłaty kwoty 3.771,77 zł tytułem zwrotu pobranych w wyniku rozwiązania umów ubezpieczenia opat dystrybucyjnych wraz z odsetkami za opóźnienie od dnia 19 lutego (...). do dnia zapłaty w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania. Wezwanie dotarło do pozwanego Towarzystwa (...) w dniu 20 czerwca 2016 r.

( dowód : pismo powódki z dnia 06.06.2016 r. – k. 29-30; pismo pozwanego Towarzystwa (...) z dnia 14.07.2016 r. – k. 31).

W piśmie z dnia 14 lipca 2016 r. pozwane Towarzystwo (...) odmówiło zapłaty.

( dowód : pismo pozwanego Towarzystwa (...) z dnia 14.07.2016 r. – k. 31).

Powyższy stan faktyczny, który zasadniczo był bezsporny pomiędzy stronami Sąd ustalił przede wszystkim na podstawie powołanych w jego opisie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy. Dokumenty te nie były kwestionowane przez żadną ze stron, a w ocenie Sądu nie było podstaw, by poddawać w wątpliwość okoliczności faktyczne wynikające z ich treści. Dlatego Sąd uznał, że dowody z tych dokumentów tworzą spójny, nie budzący wątpliwości w świetle wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, a przez to w pełni zasługujący na wiarę materiał dowodowy.

Czyniąc ustalenia faktyczne Sąd uwzględnił, zgodne twierdzenia stron w trybie art. 229 k.p.c. oraz twierdzenia strony, którym przeciwnik nie przeczył w trybie art. 230 k.p.c.

Sąd oddalił wniosek dowodowy strony pozwanej o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu ubezpieczeń na życie z uwagi na to, że dowód ten nie miał znaczenia w zakresie rozstrzygnięcia sprawy w świetle art. 227 k.p.c.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługuje na uwzględnienie w całości.

W świetle ustalonego stanu faktycznego sprawy oraz stanowisk oraz wniosków forsowanych przez strony procesu Sąd stwierdził, że na gruncie niniejszej sprawy pozostawało poza sporem, iż pomiędzy D. K. a pozwanym Towarzystwem (...) doszło do zawarcia umów ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi potwierdzonymi polisami o nr (...), których podstawą było skuteczne zgłoszenie ofert zawarcia tejże umowy w postaci wniosku D. K. zamieszczonych na gotowych formularzach autorstwa pozwanego Towarzystwa (...). Bezsporny był również fakt wygaśnięcia przedmiotowych umów w dniu 18 lutego 2016 r. wobec nieopłacenia przez D. K. kolejnych i wymagalnych miesięcznych składek regularnych. Poza sporem była również okoliczność wartości (wysokości) obydwu rachunków wymienionych wyżej polis w darcie rozwiązania umów. Pozwane Towarzystwo (...) nie kwestionowało również tego, że przy dokonywaniu wypłaty wartości wykupu potrącił z środków zgromadzonych na wymienionych wyżej polisach opłaty dystrybucyjne, w łącznej kwocie 3.771,77 zł. Bezsporny pozostawał także status stron na gruncie łączących je stosunków prawnych (umów ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi), gdyż D. K. dział jako konsument (art. 22 ¹ k.c.), natomiast pozwane Towarzystwo (...) jako przedsiębiorca (art. 43 ¹ k.c.).

Spór w niniejszej sprawie zaogniał się wokół zasadności ustalenia oraz pobrania z środków D. K. przez pozwane Towarzystwo (...) opłat dystrybucyjnych w związku z rozwiązaniem łączących strony umów i dokonaniem całkowitego wykupu wartości polis o nr (...). Sporna była kwalifikacja postanowień ogólnych warunków ubezpieczenia uprawniająca pozwane Towarzystwo (...) do naliczenia opłaty dystrybucyjnej w związku z wygaśnięciem stosunku ubezpieczenia na danym etapie wykonywania umowy, tj. przed upływem trzeciego roku polisy – w wypadku obydwu polis. Wnioski i argumentacja stron procesu była sprzeczna w kwestii materialno-prawnej, bowiem każda z tych stron wywodziła inną ocenę postanowień ogólnych warunków ubezpieczenia stosowanych przez pozwanego, na podstawie których ten zatrzymał dochodzoną pozwem kwotę, w kontekście przepisów art. 385 ¹ § 1 k.c. – art. 385 ³ k.c., tj. przepisów Kodeksu cywilnego przewidujących ochronę konsumenta a zakazujących stosowania klauzul niedozwolonych (abuzywnych) we wzorcu umownym przez przedsiębiorcę. Pozwane Towarzystwo (...) kwestionowało również legitymację czynną powódki w niniejszym procesie jeśli chodzi o roszczenie dochodzone z tytułu opłaty dystrybucyjnej pobranej z tytułu dokonania wypłaty wartości wykupu polisy o nr (...). Podniosło, że powódka nie przedstawiła umowy cesji, z której wynikałoby przeniesienie na nią praw przez ubezpieczającego, z umowy ubezpieczenia potwierdzonej polisą o nr (...).

W pierwszej kolejności Sąd uznał zarzut braku legitymacji procesowej czynnej po stronie powodowej za niezasadny.

Stosownie do treści art. 509 § 1 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Jak wynika zaś z treści § 2 przytoczonego wyżej przepisu wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

Sąd pragnie zauważyć, iż na okoliczność dokonania przelewu wierzytelności względem pozwanego Towarzystwa (...) z tytułu bezprawnie zatrzymanych przez ubezpieczyciela środków z polisy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym o nr (...) i (...) – tj. świadczeń nienależnych – powódka przedstawiła wraz z pozwem dwie umowy przelewu wierzytelności zawarte z D. K.. Umowa przelewu dotycząca polisy nr (...) znajduje się na k. 24, zaś umowa przelewu dotycząca polisy nr (...) znajduje się na k. 25. Ponadto, wobec zgłoszenia przez pozwanego zarzutu braku legitymacji czynnej powódki, ta ponownie przedstawiła umowę przelewu wierzytelności dotyczącej polisy nr (...) ( k. 75). Zgodnie z zasadą swobody umów wyrażoną w art. 353 k.c. D. K. mógł zawrzeć umowę przelewu wierzytelności na takich warunkach, na jakich zostały zawarte umowy będąca dowodem w sprawie. W ocenie Sądu, w świetle przytoczonych norm prawnych D. K. skutecznie przelał na powódkę wierzytelności, na podstawie których ta obecnie może dochodzić od pozwanego Towarzystwa (...) zwrotu nienależnie pobranych opłat dystrybucyjnych, gdyż przelewowi takiemu, w szczególności nie sprzeciwiało się żadne z postanowień umownych. Dodać należy, iż wierzytelności o zwrot opłat dystrybucyjnych bezpodstawnie pobranych przy spełnieniu świadczenia w postaci całkowitej wypłaty wartości obydwu polis można było także uznać za prawo związane w rozumieniu art. 509 § 2 k.c. z wierzytelnością o całkowitą wypłatę wartości polis wynikających z umów ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi, będących przedmiotem umowy cesji praw z umów takiego ubezpieczenia. Zważywszy na powyższe, zarzut pozwanego Towarzystwa (...) w kwestii braku legitymacji czynnej powódki okazał się nietrafny.

Przechodząc do dalszych rozważań, wskazać należy, że zgodnie z art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie (§ 2). Nie uzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (§ 3). Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje (§ 4). Na podstawie art. 385 ² k.c., oceny zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, biorąc pod uwagę jej treść, okoliczności zawarcia oraz uwzględniając umowy pozostające w związku z umową obejmującą postanowienie będące przedmiotem oceny. By określone postanowienie umowy mogło zostać uznane za niedozwolone postanowienie umowne, spełnione muszą zostać cztery warunki: (1) postanowienie umowy nie zostało uzgodnione indywidualnie, (2) postanowienie kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, (3) rażąco naruszając jego interesy, a (4) postanowienie nie dotyczy „głównych świadczeń stron”.

W świetle powyższych uregulowań prawnych odnieść należało się do podnoszonego w odpowiedzi na pozew zarzutu uznania spornej opłaty za świadczenie główne strony umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi, albowiem uznanie, iż zastrzeżenie dopuszczalności pobrania przez pozwanego opłaty dystrybucyjnej za takie świadczenie, eliminowało możliwość rozpatrywania tego postanowienia pod kątem jego niedozwolonego charakteru.

Należy wyjaśnić, że w doktrynie wskazuje się, że pojęcie „główne świadczenia stron” należy interpretować ściśle, w nawiązaniu do pojęcia elementów umowy przedmiotowo istotnych ( essentialia negotii). W przedmiotowej sprawie do głównych świadczeń stron należało spełnienie przez ubezpieczyciela danego świadczenia w przypadku zajścia określonego w umowie wypadku, a także opłacanie składki ubezpieczeniowej przez powoda. Tylko postanowienia bezpośrednio regulujące wskazane kwestie można zatem zaliczyć do postanowień określających główne świadczenia stron. W niniejszym przypadku w oparciu o art. 805 § 1 i § 2 pkt 2 k.c. w zw. z art. 829 § 1 pkt 1 k.c. oraz treść umowy ubezpieczenia, świadczeniem głównym ze strony powoda jest zapłata składki ubezpieczeniowej, zaś świadczeniem głównym strony pozwanej – wypłata określonych sum pieniężnych w razie śmierci ubezpieczonego w okresie ubezpieczenia lub dożycia przez ubezpieczonego określonego wieku.

Zdaniem Sądu pozostałe kwestie, w tym określające skutki wykupu polisy przed zakończeniem okresu utrzymania umowy od daty zawarcia umowy, nie stanowią świadczeń głównych w rozumieniu powołanych powyżej przepisów, a co za tym idzie - mogą być oceniane w kontekście art. 385 ¹ § 1 k.c. Ze względu na wyżej przedstawione rozumienie pojęcia głównego świadczenia stron oraz powołane zapisy wzorca umownego nie może zostać uznane za trafne odwołanie się przez pozwaną do treści art. 13 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (t. j. Dz. U. z 2013 r., poz. 950 ze zm.) jako przepisu określającego główne świadczenia stron umowy ubezpieczenia. Przepis ten określa w konieczne elementy treści umowy ubezpieczenia w sensie technicznym, wskazuje, jakie elementy stosunku prawnego strony obowiązane są uregulować. Wymóg ten nie jest jednak jednoznaczny z określeniem głównego świadczenia stron, stanowiącego materialną treść zobowiązania. Z powołanego przez pozwanego punktu 2) ustępu 4 tego przepisu nie wynika bynajmniej, by strony obowiązane były przewidzieć w umowie, że w razie jej wypowiedzenia w określonym terminie ubezpieczony powinien uiścić ubezpieczycielowi opłatę dystrybucyjną. Przepis ten nakazuje określić zasady ustalania wartości wykupu, nie nakłada zaś obowiązku potrącenia z niej opłaty dystrybucyjnej. Także i z tej przyczyny argumentacja pozwanego o opłacie dystrybucyjnej, jako głównym świadczeniu ze strony powódki okazała się nietrafna. Co więcej, zarzut abuzywności forsowany przez powódkę nie dotyczy świadczenia ubezpieczyciela w postaci wypłaty wartości wykupu (a do tego rodzaju świadczenia odwołuje się pozwany uzasadniając jego esencjonalny dla umowy ubezpieczenia charakter) ale świadczenia ubezpieczonego (tyle, że potrącanego z wypłaty wartości wykupu) w postaci opłaty dystrybucyjnej pobieranej właśnie przed całkowitą wypłatą wartości wykupu polisy. Świadczenie zaś w postaci opłaty dystrybucyjnej nie może stanowić głównego świadczenia stron umowy ubezpieczenia, skoro nie jest niezbędnym dla wypłaty wartości wykupu a jedynie postanowieniem przewidzianym na wypadek „przedwczesnego” jej rozwiązania, potrącanym przy okazji tej wypłaty. Sąd podziela tym samym zasadniczo zbieżny pogląd wyrażony w wyrokach Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 26 czerwca 2012 r., sygn. VI ACa 87/12 i z dnia 6 września 2012 r., sygn. VI ACa 458/12, gdzie również stwierdzono, iż opłaty (zwane likwidacyjnymi) nie stanowią głównego świadczenia stron umowy ubezpieczenia z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym. Trzeba z naciskiem wskazać, iż podobnej konstrukcji – wbrew odmiennym zapatrywaniom pozwanego, wzorce umów ubezpieczenia na życie potwierdzonych polisami o nr (...) nie posiadają. Jest to świadczenie związane wyłącznie ze świadczeniem głównym, a jako takie nie może być bezwzględnie za nie traktowane. Nie można zatem przyjąć, iż postanowienia OWU oraz tabeli opłat i limitów w zakresie kwestionowanej przez powódkę opłaty dystrybucyjnej stanowiły główne świadczenie strony stosunku prawnego.

Należy wyraźnie zaznaczyć, że nie można utożsamiać pojęcia opłaty dystrybucyjnej z dokonywaną przez pozwanego wypłatą środków zgromadzonych na subkoncie umowy ubezpieczenia na życie (czy też wartością wykupu), a tym samym opłacie tej nie można z góry przypisywać cech świadczenia głównego w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. W doktrynie zgodnie podkreśla się, że należy ograniczyć zakres negatywnej przesłanki kontroli umów do klauzul, które „określają” świadczenie główne. Z kolei świadczenia, które niejako w sposób bardzo pośredni „związane” są z świadczeniem głównym – nie można zakwalifikować jako postanowienia określającego główne świadczenie – co nieskutecznie próbował wykazać pozwany w toku postępowania. Opłata dystrybucyjna określona w OWU jest jedynie świadczeniem ubezpieczonego wypłacanym w sytuacji gdy doszło do „przedterminowego” rozwiązania umowy, z uwagi na jej rozwiązanie będące rezultatem złożenia wniosku o całkowitą wypłatę, bądź zaprzestania uiszczania przezeń wymagalnych składek regularnych – czyli działania bądź zaniechania konsumenta.

Mając na uwadze powyższe rozważania, do rozstrzygnięcia pozostała zatem ocena, czy kwestionowane przez powódkę postanowienie umowne kształtuje prawa i obowiązki konsumenta – D. K. (poprzednika prawnego powódki) w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy, albowiem jedynie w takim wypadku można mówić, iż dane postanowienie nie jest dla niej wiążące.

Problem obydwu przesłanek do uznania abuzywności danego postanowienia zostały już dostatecznie opracowane zarówno w doktrynie jak i judykaturze (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2005 r., sygn. I CK 832/04; LEX nr 159111; wyroki Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 5 stycznia 2010 r., sygn. XVII AmC 2112/10; z dnia 27 lipca 2013 r., sygn. XVII AmC 8229/12; wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 17 kwietnia 2013 r., sygn. VI ACa 1096/12; E. Łętowska, Prawo umów konsumenckich, Wydawnictwo C.H.Beck 2001, s. 341 oraz G. Bieniek, H. Ciepła, St. Dmowski, J. Gudowski, K. Kołakowski, M. Sychowicz, T. Wiśniewski, Cz. Żuławska, Komentarz do Kodeksu cywilnego. Księga trzecia. Zobowiązania, tom 1, Wielkie Komentarze, Lexis Nexis 2009 r.).

Istotą „dobrego obyczaju” jest szeroko rozumiany szacunek do drugiego człowieka. Dobre obyczaje odwołują się do takich wartości, jak uczciwość, szczerość, zaufanie, lojalność, rzetelność i fachowość. Sprzeczne z dobrymi obyczajami będą działania uniemożliwiające realizację tych wartości, w tym również takie, które zmierzają do niedoinformowania, dezinformacji, wykorzystania naiwności lub niewiedzy konsumenta. W orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazuje się, że działanie wbrew dobrym obyczajom wyraża się w tworzeniu klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową stosunku obligacyjnego. Co do przesłanki „rażącego naruszenia interesów konsumenta”, to znaczenie mają nie tylko (choć w przeważającym zakresie) interesy o charakterze ekonomicznym, lecz także takie dobra konsumenta jak jego czas, prywatność, wygoda, zdrowie konsumenta i jego bliskich, rzetelne traktowanie, prywatność, poczucie godności osobistej, satysfakcja z zawarcia umowy o określonej treści.

Naruszenie jest „rażące”, jeśli poważnie i znacząco odbiega od sprawiedliwego wyważenia praw i obowiązków stron. Dla oceny abuzywności danego postanowienia umownego miarodajny jest test polegający na ustaleniu hipotetycznego stanu faktycznego, w którym kwestionowany zapis nie zostałby zastrzeżony i ustalenie, jak wówczas wyglądałyby prawa lub obowiązki konsumenta. Jeżeli konsument byłby w lepszej sytuacji, gdyby konkretnego postanowienia wzorca nie było, należy przyjąć, że ma ono charakter nieuczciwy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 11 października 2011 r., sygn. VI ACa 421/11).

Natomiast zgodnie z art. 385 ³ pkt 17 k.c. w razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności nakładają na konsumenta, który nie wykonał zobowiązania lub odstąpił od umowy, obowiązek zapłaty rażąco wygórowanej kary umownej lub odstępnego.

Mając na względzie zastrzeżenie przez pozwane Towarzystwo (...) w realiach niniejszej sprawy pobrania opłaty dystrybucyjnej na wypadek rozwiązania umowy przed zakończeniem okresu utrzymania umowy od daty jej zawarcia – a w tym szczególnym wypadku w trzecim roku polisowym, należało uznać, że pozostaje ono w sprzeczności z dyspozycją art. 385 ¹ § 1 k.c. i art. 385 ³ pkt 17 k.c.

Godzi się bowiem zauważyć, iż w pierwszym i drugim roku polisy opłata ta stanowiła wartość odpowiadającą 120% składki pierwszorocznej, zaś w trzecim niewiele mniej, bowiem 115%. Przy czym wyraźnego zasygnalizowania w tym miejscu wymaga, że wartość środków finansowych zgromadzonych na rachunkach umów poprzednika prawnego powódki wynosiła w dniu rozwiązania danego stosunku kwotę 3.218,51 zł (polisa o nr (...)) i 553,26 zł (polisa o nr (...)). Zatem kwoty pobrane przez pozwane Towarzystwo (...) od poprzednika prawnego powódki z tytułu opłat dystrybucyjnych, po skorzystaniu przez konsumenta z uprawnienia wypowiedzenia stosunku ubezpieczeniowego, wynosiła aż 100% zgromadzonych środków na polisach o nr (...) . Zatem rozwiązanie umów nie wiązało się z wypłatą jakichkolwiek środków na rzecz poprzednika prawnego powódki.

Odnosząc się do kwestii rozwiązania stosunku umownego pomiędzy stronami, nie można pomijać tego, że umowa na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym należy do kategorii umów z zakresu ubezpieczeń osobowych. To natomiast powoduje, że umowę ubezpieczenia osobowego z mocy bezwzględnie obowiązującego przepisu prawa (art. 830 § 1 k.c.) ubezpieczony może wypowiedzieć w każdym czasie z zachowaniem terminu określonego w umowie lub ogólnych warunkach ubezpieczenia, a w razie jego braku – ze skutkiem natychmiastowym. Przepis ten ma charakter ius cogens a co za tym idzie, niedopuszczalne byłoby wyłączenie możliwości wypowiedzenia umowy przez ubezpieczającego w jej treści lub w treści ogólnych warunków ubezpieczenia. Możliwość wypowiedzenia jest prawem podmiotowym, z którego ubezpieczający może skorzystać bez względu na umowny czas trwania takiego stosunku ubezpieczenia osobowego a zatem zarówno w umowach zawartych na czas nieokreślony jak i na czas oznaczony. W realiach niniejszej sprawy pozwany w OWU przewidział jedynie w sposób czysto formalny możliwość skorzystania z uprawnienia uregulowanego w przepisie art. 830 § 1 k.c. W art. § 6 ust. 1 OWU wskazał on, że umowa jest zawarta na czas nieokreślony. Z kolei w myśl § 11 ust. 1 OWU pozwany potwierdził, iż ubezpieczający ma prawo do wypowiedzenia umowy w dowolnym terminie, ze skutkiem natychmiastowym. W tym wypadku pozwane Towarzystwo miało wypłacić wartość wykupu. Pobieranie opłat za skorzystanie z ustawowo przyznanego prawa, stanowi ze strony pozwanego Towarzystwa (...) swoistą barierę utrudniającą konsumentowi (poprzednikowi prawnemu powódki) realizację przyznanego mu przez ustawodawcę prawa podmiotowego. Z jednej strony konsument zasadniczo ma możliwość skorzystania z prawa rezygnacji z dalszego trwania w stosunku ubezpieczenia na życie, niemniej jednak z drugiej strony skorzystanie z tego uprawnienia jest bardzo iluzoryczne bowiem konsument napotyka w takim wypadku na zastrzeżenie opłaty dystrybucyjnej, pobieranej przez pozwane Towarzystwo (...), sięgającą w wypadku poprzednika prawnego powódki aż 100% wartości zgromadzonych środków zgromadzonych na obydwu rachunkach umów ubezpieczenia na życie.

Kwestia zastrzegania nadmiernej wartości świadczenia konsumenta w razie rozwiązania umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, z przyczyn leżących po stronie konsumenta, została już rozpoznana w orzecznictwie sądów powszechnych i Sądu Najwyższego. W wyroku z dnia 26 czerwca 2012 r. (sygn. VI ACa 87/12) Sąd Apelacyjny w Warszawie stwierdził, że opłata ta stanowi świadczenie konsumenta, nie będące świadczeniem głównym, za bliżej nie określone czynności pozwanego, a pobierana jest w razie wygaśnięcia umowy w sytuacji niedopełnienia obowiązków kontraktowych przez konsumenta bądź wypowiedzenia przez niego umowy. Z konstrukcji opłaty Sąd wywiódł, iż ubezpieczyciel przewidział dla ubezpieczonego swoistą sankcję za rezygnację z dalszego kontynuowania umowy bez powiązania jej z realnie poniesionymi wydatkami, w przypadku zawarcia ubezpieczenia na rzecz konkretnej osoby, przy czym owo zastrzeżenie ma charakter uniwersalny tzn. jest całkowicie niezależne od wartości posiadanych przez ubezpieczonego jednostek uczestnictwa. Opłata likwidacyjna nie ma więc charakteru świadczenia odszkodowawczego zatem w drodze analogii można uznać, iż zakwestionowane postanowienie wzorca podpada jednak pod dyspozycję art. 385 ³ pkt 17 k.c., zwłaszcza wobec faktu, iż katalog klauzul szarych zawartych w przepisie art. 385 ³ k.c. nie jest zamknięty. Zdaniem Sądu Apelacyjnego prawidłowe było zatem ostatecznie uznanie przez Sąd pierwszej instancji, iż zakwestionowane postanowienie narusza dobre obyczaje gdyż sankcjonuje przejęcie przez ubezpieczyciela w pierwszych latach trwania umowy niemal całości wykupionych środków - w postaci opłaty likwidacyjnej, niezależnie od tego, czy zakwalifikuje się ją jako swojego rodzaju „odstępne” czy też po prostu sankcję finansową - w całkowitym oderwaniu od skali poniesionych przez ten podmiot wydatków. Pobranie przez Towarzystwo (...) opłaty powodującej utratę wszystkich lub znacznej części zgromadzonych na rachunku ubezpieczającego środków finansowych, rażąco narusza interesy konsumenta i stanowi niedozwolone postanowienie umowne w świetle art. 3851 zdanie 1 k.c. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2013 r., sygn. I CSK 149/13).

Jak była już o tym mowa we wcześniejszej części uzasadnienia, Sąd oddalił zawarty w odpowiedzi na pozew wniosek pozwanego o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu ubezpieczeń na okoliczności kosztów poniesionych przez pozwanego w związku z wygaśnięciem umowy ubezpieczenia zawartej z poprzednikiem prawnym powódki. Przede wszystkim pozwany nie zaoferował żadnego materiału dowodowego, na podstawie którego tenże biegły sądowy mógłby oprzeć swe wyliczenia a w rezultacie wnioski owej opinii. Zaznaczyć przy tym należy, że aby móc ocenić dany wniosek dowody pod kątem art. 227 k.p.c., Sąd od początku (tj. od chwili wniesienia odpowiedzi na pozew) musi dysponować odpowiednim materiałem dowodowym, aby nie narazić się w dalszym etapie postępowania na zarzut niepotrzebnego przewlekania sprawy, a nawet zarzut narażenia strony na zbędne koszty związane z wydatkami sądowymi na wynagrodzenie biegłego. W świetle zaś zgromadzonego materiału dowodowego, pozwany poza bardzo ogólnym i tylko przykładowym wyliczeniem, jakie koszty mógł ponieść w związku z obsługą polisy powódki nie podał nawet w przybliżony sposób kosztów rozwiązania umowy powódki, przy jednoczesnym konsekwentnym twierdzeniu, że pozostają one w rzeczywistym i adekwatnym związku z wydatkami poczynionymi na jej realizację. W takiej sytuacji niemożliwym staje się dopuszczenie tego dowodu wobec braków w materiale dowodowym wykazanych kosztów, na które tak konsekwentnie powoływał się pozwany. Ponadto pozwany nie przedstawił umowy z agentem ubezpieczeniowym, który zawierał umowę ubezpieczenia na życie z poprzednikiem prawnym powódki, a nawet dokumentu prywatnego, w oparciu o który pozwany wyjaśniłby, jakie konkretne koszty poniósł w związku z realizacją umowy. W § 26 OWU pozwany wskazywał, iż sporna opłata dystrybucyjna, pobrana od poprzednika prawnego powódki po rozwiązaniu umowy ubezpieczenia na życie obejmuje koszty zawarcia umowy, tj. koszty wdrożenia produktu, marży pozwanego oraz kosztów akwizycji. Aż do zamknięcia rozprawy pozwany nie zaoferował żadnego materiału dowodowego wskazującego na konkretne kwoty uiszczone z powyższych tytułów. Nadmienić należy również, że taka kalkulacja przedmiotowych kosztów winna być przedstawiona poprzednikowi prawnemu powódki już w chwili zawierania z nim umów, a nie dopiero być ustalana ex post - po jej rozwiązaniu i naliczeniu opłaty – a więc już na etapie procesu o zwrot tejże opłaty. W rezultacie pozwany sam nie wie, jakie dokładnie koszty poniósł, co jasno wynika z tezy dowodowej oddalonego przez Sąd wniosku dowodowego. Pozwany nie wiedząc, jakie w rzeczywistości ponosi koszty związane z zawarciem umów przez poprzednika prawnego powódki i ich realizacją, w razie rozwiązania umów w początkowym okresie ich trwania obciąża poprzednika prawnego powódki – a wskutek przelewu wierzytelności z ww. umów również i powódkę – bezpodstawnie opłatami dystrybucyjnymi odpowiadającymi wysokością 115% składki pierwszorocznej. Należy zatem wywodzić, iż opłata dystrybucyjna nie może odpowiadać kosztom akwizycji, marży pozwanego oraz kosztów wdrożenia produktu w dniu zawarcia umowy ubezpieczenia na życie, skoro po jej rozwiązaniu pozwany nie jest w stanie określić tychże wartości bez pomocy biegłego. W rezultacie takie działanie procesowe pozwanego świadczy jedynie o oderwaniu pobranej opłaty za wykup (dystrybucyjnej) od rzeczywistych kosztów i jej uzależnienia nie od kosztów poniesionych przez Towarzystwo (...), a powiązania wyłącznie ze stanem rachunku ubezpieczonego – to jest poprzednika prawnego powódki. Jednocześnie Sąd pragnie dodać, iż dopuszczenie dowodu z opinii biegłego w takim stanie rzeczy wiązałoby się z naruszeniem podstawowej reguły postępowania cywilnego, jaką jest zasada bezpośredniości.

Poza tym – w sytuacji gdy w umowie brak było jakiegokolwiek powiązania opłaty tzw. dystrybucyjnej z realnymi kosztami, a tylko procentowo z wysokością zgromadzonych środków – to zdaniem sądu bezzasadne jest usiłowanie wykazania w chwili obecnej, że ta opłata może pozostawać w związku z tymi kosztami. Aby móc się na to powoływać, należało to wyraźnie sprecyzować i określić w samej umowie, aby konsument przed podpisaniem umowy miał tego świadomość.

Mając to wszystko na uwadze Sąd doszedł do przekonania, że kwestionowane przez powódkę postanowienie umowne dotyczące pobierania opłaty dystrybucyjnej zawarte w § 27 ust. 6 OWU oraz z pkt 7 tabeli opłat i limitów kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy a tym samym nie jest dla tego konsumenta wiążące. Naruszają one bowiem dyspozycję art. 385 ¹ § 1 k.c. oraz art. 385 ³ pkt 17 k.c. W konsekwencji, Sąd stwierdził, że pozwany nie był uprawniony do pomniejszenia świadczenia wartości wykupu przysługującego poprzednikowi prawnemu powódki o opłaty dystrybucyjne. Świadczenia potrącone należało potraktować zatem jako nienależne świadczenia, bowiem ich podstawa odpadła w czasie trwania stosunku umownego, z uwagi na abuzywność postanowień wzorca umownego w tymże zakresie.

Z tych względów, Sąd, na podstawie art. 410 § 2 k.c. w zw. z art. 405 k.c. w zw. z art. 385 ¹ k.c. i art. 509 § 1 i 2 k.c. zasądził od pozwanego Towarzystwa (...) na rzecz powódki potrącone na podstawie klauzul abuzywnych, jako opłaty za dystrybucję sumy 3.218,51 zł oraz 553,26 zł – łącznie 3.771,77 zł.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 k.c., zasądzając odsetki ustawowe za opóźnienie zgodnie z żądaniem pozwu, a więc od dnia 19 lutego 2014 r. do dnia zapłaty, przy czym odsetki te – wobec nowelizacji art. 481 k.c. – ulegały rozbiciu, na odsetki ustawowe od dnia 19 lutego 2014 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia 01 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Wobec treści rozstrzygnięcia w przedmiocie żądania pozwu strona, która przegrała proces w całości, obowiązana jest zwrócić powódce poniesione przez nią koszty procesu. Na koszty procesu poniesione przez powódkę składały się: opłata sądowa od pozwu (kwota 189,00 zł), opłata skarbowa od udzielonego przez pozwanego pełnomocnictwa (kwota 17,00 zł) oraz koszty zastępstwa procesowego (1.200,00 zł), których wysokość Sąd ustalił w oparciu o § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2015 r., poz. 1804).

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w wyroku.