Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 20 listopada 2017 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi, zasądził od pozwanego (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. solidarnie na rzecz powodów E. B. i D. B. kwotę 1147,50 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 16 lipca 2014 roku do dnia zapłaty (pkt 1), zasądził od E. B. i D. B. solidarnie na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. kwotę 3000,04 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 2); zaliczył na poczet nieuiszczonych kosztów sądowych należnych od powodów od oddalonej części powództwa kwotę 25 zł (dwadzieścia pięć złotych) uiszczoną w dniu w dniu 13 października 2014 roku (pkt 3); nie obciążył powodów nieuiszczonymi kosztami sądowymi od oddalonej części powództwa w pozostałym zakresie (pkt 4); nakazał pobrać od (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi kwotę 54,03 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych od uwzględnionej części powództwa (pkt 5).

Powyższy wyrok zaskarżył apelacją pozwany (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł., kwestionując rozstrzygnięcie zawarte w pkt 1 oraz w pkt 2-5 co do kosztów postępowania. Orzeczeniu zarzucił:

I.  naruszenie przez sąd przepisów procedury cywilnej, które miało wpływ na treść zapadłego w sprawie wyroku:

1)  tj. dyspozycji art.321 k.p.c. w zw. z art. 187 § 1 k.p.c. polegające na orzeczeniu przez sąd ponad żądanie pozwu, tj. orzeczenie, że powodom, pomimo że wnosili o zasądzenie na ich rzecz kwoty bezpodstawnego wzbogacenia od pozwanego – w braku zasadności takiego roszczenia, należne jest odszkodowanie z tytułu bezumownego korzystania przez pozwanego z instalacji znajdujących się na ich nieruchomości – pomimo, iż o zasądzenie takiego odszkodowania nie wnosili;

2)  tj. dyspozycji art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. poprzez niezastosowanie przez sąd domniemania dobrej wiary posiadania, a więc domniemanie zgodnie, z którym pozwany był posiadaczem zależnym w zakresie instalacji znajdujących się na nieruchomości powodów w złej wierze, pomimo iż z dowodów zgromadzonych w sprawie, w tym w szczególności z odpisu umowy najmu zawartej przez pozwanego ze spółką A (...) sp.zo.o. wynika, iż pozwany wszedł w posiadanie owych instalacji na podstawie umowy najmu, a zatem winien być uznawany za posiadacza tychże instalacji w dobrej wierze;

3)  sprzeczność istotnych ustaleń faktycznych z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego polegającą na przyjęciu, iż pozwany wszedł w posiadanie zależne spornych instalacji na podstawie umowy zawartej z (...) SA pomimo, że z dowodu w postaci umowy najmu wynika, iż pozwany w posiadanie owych instalacji wszedł na podstawie umowy najmu zawartej ze spółką A (...) sp. z o.o.;

II.  naruszenie prawa materialnego w postaci dyspozycji art. 230 k.c. w zw. z art. 224 § 1 i 2 k.c. polegające na zasądzeniu od pozwanego wyrokiem oznaczonych kwot, pomimo iż pozwany winien być uznany za posiadacza w dobrej wierze i z tego względu nie jest on obowiązany do płacenia za korzystanie z rzeczy.

Niezależnie od powyższego pozwany podniósł zarzut przedawnienia roszczeń powodów w takim zakresie, w jakim ich podstawą byłaby dyspozycja art. 224 k.c. w zw. z art. 230 k.c. W konkluzji apelant wniósł o zmianę wyroku w zaskarżonej części oraz oddalenie powództwa. Skarżący wniósł też o zasądzenie solidarnie od powodów na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych za obie instancje.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługuje na uwzględnienie w przeważającej części.

W pierwszej kolejności należy podkreślić, że wbrew twierdzeniom skarżącego Sąd Rejonowy nie naruszył art. 321 w zw. z art. 187 § 1 k.p.c. Podstawą faktyczną żądania powodów było roszczenie o zapłatę za korzystanie przez pozwanego z podziemnego zbiornika wody obiegowej znajdującej się na ich terenie. Sąd Okręgowy podziela stanowisko Sąd I instancji, że sąd nie jest związany podstawą prawną roszczeń, wskazywaną przez strony jeśli odmienna ocena prawna nie wykracza poza zakreśloną przez stronę podstawę faktyczną żądania. Wobec tego, że w niniejszej sprawie powodowie wymiennie powoływali się na bezpodstawne wzbogacenie pozwanej i „bezumowne korzystanie” przez nią z ich urządzenia przyjęcie podstawy prawnej innej niż wskazywana przez powodów nie jest wyrokowaniem ponad żądanie (art. 321 § 1 k.p.c.).

Powyższy wywód wskazuje na to, że Sąd Rejonowy w sposób uprawniony rozstrzygnął żądanie powodów na podstawie przepisów przewidujących wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z cudzej rzeczy (art. 224 i nast. k.c.).

W tym miejscu należy odnieść się do najdalej idącego i podniesionego w apelacji zarzutu przedawnienia roszczeń powodów dochodzonych w oparciu o art. 224 w zw. z art. 230 k.c. Zarzut przedawnienia ma charakter materialnoprawny co skutkuje dopuszczalnością jego podniesienia także w postępowaniu apelacyjnym, do czasu zamknięcia rozprawy przed Sądem II instancji (tak Sąd Najwyższy m.in. w wyroku z dnia 19 sierpnia 2004 r., V CK 38/04).

Zgodnie z art.229 kc i art.230 kc roszczenie właściciela przeciwko posiadaczowi ( samoistnemu, zależnemu) o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy. Oznacza to, że roszczenia uzupełniające ( określone w art. 224 -225 k.c.) mogą być dochodzone w czasie trwania posiadania, a po jego ustaniu tylko w terminie określonym w art.229 k.c.

Przepis art.229 k.c. wiążący początek biegu przedawnienia roszczeń właściciela przeciwko posiadaczowi z dniem zwrotu rzeczy, nie określa bliżej pojęcia „ zwrot rzeczy”, wskutek czego należy przyjąć, że chodzi tu o zwrot w tym znaczeniu, że rzecz znalazła się ponownie w posiadaniu właściciela, bez względu na to, w jaki sposób to nastąpiło. W realiach niniejszej sprawy przez „zwrot rzeczy” należy rozumieć zaprzestanie przez pozwanego korzystania z podziemnego zbiornika wody znajdującego się na terenie powodów.

W apelacji nie było kwestionowane ustalenie Sądu I instancji, że pozwany przestał korzystać z instalacji zlokalizowanych na nieruchomości powodów nie później niż z końcem lipca 2013 r. Roczny termin z art. 229 k.c. minął zatem z końcem lipca 2014 r. Natomiast pozew w niniejszej sprawie został złożony w dniu 31 grudnia 2014 r.

W konsekwencji należy stwierdzić, że roszczenie powodów przedawniło się a podniesiony w tym przedmiocie zarzut jest w pełni uzasadniony. Konstatacja ta czyni zbędnym dalsze rozważania, co do charakteru posiadania przez pozwanego (dobra czy zła wiara).

Mając powyższe na uwadze na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. orzeczono jak w punkcie I. wyroku.

Natomiast w pozostałej części apelację należało oddalić. Nie mogło być bowiem uwzględnione żądanie zmiany rozstrzygnięcia co do kosztów postępowania pierwszoinstancyjnego, gdyż w orzeczeniu Sądu Rejonowego zabrakło rozstrzygnięcia, co do całości żądania powodów. Powodowie domagali się, zapłaty kwoty 41 000 zł a Sąd I instancji orzekł tylko co do kwoty 1147,50 zł. Takie uchybienie mogło być naprawione wyłącznie w trybie przewidzianym w art. 351 § 1 i 3 k.p.c. Jednakże żadna ze stron nie złożyła wniosku o uzupełnienie wyroku przez orzeczenie o całości żądania powodów.

W konsekwencji nie jest możliwe stwierdzenie, że pozwany wygrał w całości postępowanie przed Sądem I instancji i dlatego żądanie w apelacji zmiany wyroku co do kosztów postępowania było nieuzasadnione i podlegało oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania drugoinstancyjnego zostało oparte na zasadzie odpowiedzialności za wynik procesu wyrażonej w art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 100 i art. 391 § 1 k.p.c. Pozwany jako, że w postępowaniu odwoławczym uległ w nieznacznej części swego żądania, został uznany za wygrywającego w całości. Na koszty złożyła się opłata od apelacji w kwocie 58 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego w kwocie 135 zł określone w oparciu o § 10 ust. 1 pkt 1 i § 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.