Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 stycznia 2018 r.

Sąd Okręgowy/Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie

Wydział IV

w składzie:

Przewodniczący SSO Marek Przysucha

Protokolant starszy sekretarz sądowy Małgorzata Kłosowicz

po rozpoznaniu w dniu 12 stycznia 2018 r. w Częstochowie

sprawy M. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w C.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania M. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C.

z dnia 15 lutego 2017 r. Nr (...)

oddala odwołanie

Sygn. akt IV U 376/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 15 lutego 2017r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w C. odmówił ubezpieczonemu M. M. prawa do emerytury górniczej. Odwołując się do treści art. 50a ustawy o emeryturach i rentach z FUS organ rentowy wskazał, iż na podstawie przedłożonych dokumentów uznał za udowodnione 24 lata i 24 dni pracy górniczej łącznie z okresami pracy równorzędnej, w tym 17 lat,
9 miesięcy i 1 dzień pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1 ustawy. Ponieważ ubezpieczony nie udowodnił 25-letniego okresu pracy górniczej brak jest podstaw prawnych do przyznania emerytury górniczej. Jednocześnie organ rentowy wyjaśniał, iż zostały uwzględnione okresy pracy górniczej w wymiarze: 5 lat i 2 miesięcy liczone po 1,5 oraz
12 lat i 7 miesięcy liczone po 1,8. Na uwzględnione okresy złożyły się okresy od 1 lutego 1980r. do 16 czerwca 1981r. oraz od 29 września 1981r. do 20 lutego 1999r. z wyłączeniem okresów nieskładkowych, których nie uwzględnia się do prawa do emerytury górniczej
w ilości 1 roku i 15 dni.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył ubezpieczony. Wnosił o jej zmianę
i przyznanie prawa do emerytury. Domagał się uwzględnienia w wymiarze półtorakrotnym okresu pracy w Kopalni (...) na W. od 30 września 1986r. do 17 stycznia 1988r. (1 rok, 3 miesiące i 18 dni) oraz w KWK (...) od 1 lutego 1980r. do 16 czerwca 1981r. (1 tok, 1 miesiące i 1 dni). Argumentował, iż okresy te winny zostać doliczone do okresu pracy górniczej ubezpieczonego w wymiarze półtorakrotnym nawet jeśli brak wśród akt rentowych ubezpieczonego ewidencji dniówek przepracowanych pod ziemią bezpośrednio w przodku w tych okresach. W razie takiego braku zasadnym byłoby przeliczenie i doliczenie okresu faktycznie przepracowanego w Kopali (...) oraz KWK (...). Zsumowanie okresu pracy ubezpieczonego w powyższych zakładach pracy (łącznie ok. 18 lat i 9 miesięcy) oraz okresu pracy uwzględnianego w wymiarze półtorakrotnym (dniówki przepracowane od ziemią bezpośrednio w przodku) daje ponad
25- letni okres pracy górniczej ubezpieczonego.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, wywodząc jak w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

M. M. urodził się (...) Ubezpieczony od 1 lipca 1999r. uprawniony jest do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy, którą przyznano do
31 grudnia 2018r. W dniu 13 stycznia 2016r. odwołujący wystąpił z wnioskiem o emeryturę górniczą. Ubezpieczony nie przystąpił do Otwartego Funduszu Emerytalnego. Decyzją z dnia 19 stycznia 2016r. organ rentowy odmówił mu prawa do emerytury górniczej, ponieważ nie udowodnił 25-letniego okresu pracy górniczej. ZUS wskazał, iż za udowodnione uznał 24 lata
i 24 dni pracy górniczej łącznie z okresami pracy równorzędnej, w tym 17 lat, 9 miesięcy
i 1 dzień pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1 ustawy.

W dniu 1 lutego 2017r. ubezpieczony ponownie wystąpił z wnioskiem o emeryturę górniczą. Wnosił przy tym o wskazanie okresów, które zostały zaliczone do emerytury. ZUS, uznał za udowodnione 24 lata i 24 dni pracy górniczej łącznie z okresami pracy równorzędnej, w tym 17 lat, 9 miesięcy i 1 dzień pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1 ustawy. Na udowodnione okresy pracy górniczej w rozumieniu art. 50c ust. 1 ustawy złożyły się okresy od 1 lutego 1980r. do 16 czerwca 1981r. (1 rok, 4 miesiące i 16 dni)
w KWK (...) w B. oraz od 29 września 1981r. do 20 lutego 1999r.
w Przedsiębiorstwie (...) S.A. C., w tym okres pracy górniczej od 30 września 1986r. do 17 stycznia 1988r. w Kopalni (...) na W.
(w wymiarze 16 lat, 4 miesiące 14 dni po wyłączeniu okresów niezdolności do pracy
w łącznej ilości 1 roku i 15 dni). M. M. w okresie zatrudnienia
w Przedsiębiorstwie (...) S.A. w C. przepracował łącznie 3347 dniówek pod ziemią, z tego w okresie od 29 września 1981r. do 29 września 1986r. - 1152 dniówek (tj. 4 lata, 4 miesiące i 8 dni), w okresie 18 stycznia 1988r. do 30 czerwca 1994r.
-1404 dniówek (tj. 5 lat, 3 miesiące i 19 dni), w okresie 1 lipca 1994r. do 31 marca 1998r.
- 790 dniówek, (tj. 2 lata, 11 miesięcy i 20 dni). Okresy te stanowią łącznie 12 lat, 7 miesięcy, 17 dni i z tych okresów ½ wynosi 6 lat, 3 miesiące i 24 dni, która to wartość podlega uwzględnieniu do stażu pracy górniczej, co daje łącznie 24 lata i 24 dni pracy górniczej. Organ rentowy obliczając okres pracy górniczej nie zaliczył w wymiarze półtorakrotnym okresu pracy górniczej wykonywanej pod ziemią od 1 lutego 1980r. do 16 czerwca 1981r.
w KWK (...) w B. oraz od 30 września 1986r. do 17 stycznia 1988r. w Kopalni (...) na W..

Ubezpieczony w okresie od 1 lutego 1980r. do 16 czerwca 1981r. był zatrudniony
w pełnym wymiarze czasu pracy w KWK (...) w B. na stanowisku młodszego górnika pod ziemią.

dowód: akta ZUS, dokumentacja osobowo-płacowa ubezpieczonego w okresu pracy
w KWK (...) w B., aneksy do umowy o pracę za okres pracy w Kopalni (...) na W. (k. 30 akt) oraz wyjaśnienia ubezpieczonego (k. 31-31v akt).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Ubezpieczony wnosił o przyznanie prawa do emerytury górniczej. Należało zatem rozważyć jego uprawnienia w tym zakresie pod kątem wszelkich przepisów możliwych do zastosowania w tym zakresie.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 27 lipca 2005r. o zmianie ustawy o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy - Karta Nauczyciela (Dz. U.
z 2005r. Nr 167, poz. 1397 ze zm.) osobom, które do dnia 31 grudnia 2008 r. spełniły warunki do emerytury górniczej określone w art. 34 lub w art. 48-49 ustawy, o której mowa w art. 1,
w brzmieniu obowiązującym w dniu 31 grudnia 2006 r., przysługuje górnicza emerytura na warunkach określonych w tych przepisach.

W myśl art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz.U. z 2004r. Nr 39, poz. 353 ze zm. – brzmieniu obowiązującym w dniu 31 grudnia 2006r.) górnicza emerytura przysługuje pracownikowi urodzonemu przed dniem 1 stycznia 1949 r., który spełnia łącznie następujące warunki:

1)  ukończył 55 lat życia;

2)  ma okres pracy górniczej wynoszący łącznie z okresami pracy równorzędnej
i okresami zaliczalnymi do pracy górniczej co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 5 lat pracy górniczej określonej w art. 36 ust. 1.

Wiek emerytalny wymagany od pracowników: kobiet mających co najmniej 20 lat,
a mężczyzn co najmniej 25 lat pracy górniczej, równorzędnej i okresów zaliczalnych do pracy górniczej, w tym co najmniej 15 lat pracy górniczej, o której mowa w art. 36 ust. 1, wynosi 50 lat (ust. 2).

Art. 48 ust. 1 stanowił, iż prawo do górniczej emerytury, bez względu na wiek i zajmowane stanowisko, przysługuje pracownikom urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r., a przed dniem 1 stycznia 1969 r., którzy pracę górniczą wykonywali pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres wynoszący co najmniej 25 lat, z uwzględnieniem ust. 2 i 3 i z zastrzeżeniem art. 49.

Na mocy art. 49 ust. 1 cytowanej wyżej ustawy prawo do emerytury górniczej,
o której mowa w art. 34 lub 48, przysługuje pracownikom urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r., a przed dniem 1 stycznia 1969 r., jeżeli spełniają łącznie następujące warunki:

1)  nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego;

2)  warunki do uzyskania emerytury określone w tych przepisach spełnią do dnia 31 grudnia 2006 r.;

3)  nastąpiło rozwiązanie stosunku pracy.

W warunkach niniejszej sprawy nie ulegało jednak wątpliwości, że ubezpieczony do 31 grudnia 2008r. nie osiągnął wieku 50 lat.

W tych okolicznościach jego uprawnienia należało rozpatrywać na podstawie przepisów obowiązujących w dacie wydania zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z art. 50a ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2017r., poz. 1383) górnicza emerytura przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1)  ukończył 55 lat życia;

2)  ma okres pracy górniczej wynoszący łącznie z okresami pracy równorzędnej co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 10 lat pracy górniczej określonej w art. 50c ust. 1;

3)  nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek
o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej uwzględnia się okresy pracy górniczej
i pracy równorzędnej z pracą górniczą, będące okresami składkowymi lub nieskładkowymi
w rozumieniu ustawy, z tym że okresy pracy górniczej i pracy równorzędnej z pracą górniczą uwzględnia się, jeżeli praca ta wykonywana była co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy (art. 50b).

Przy czym należy wyjaśnić, iż okresy pracy górniczej i równorzędne są okresami składkowymi. Okresem nieskładkowym jest tylko okres, o którym mowa w art. 50e, tj. niezdolności do pracy z tytułu wypadku przy pracy albo z tytułu choroby zawodowej, za które wypłacone zostało wynagrodzenie lub zasiłek chorobowy albo świadczenie rehabilitacyjne (por. komentarz do art. 50(b) [w:] Prawo do emerytury. Komentarz do ustaw z orzecznictwem autorstwa K. Jankowskiej, I. Jędrasik-Jankowskiej, LexisNexis, 2011).

W myśl art. 50c ust. 1 pkt 1 za pracę górniczą uważa się zatrudnienie pod ziemią
w kopalniach węgla.

Okresy pracy górniczej wymienionej w ust. 1 pkt 1-4 wykonywanej za granicą traktuje się na równi z okresami takiej pracy wykonywanej w kraju, jeżeli spełnione są warunki określone
w ustawie, wymagane do uwzględnienia tych okresów pracy przy ustalaniu prawa do świadczeń (ust. 4).

Zgodnie z art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury pracownikom zatrudnionym pod ziemią oraz w kopalniach siarki lub węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym następujące okresy pracy na obszarze Państwa Polskiego w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych.

W warunkach niniejszej sprawy ubezpieczony osiągnął wiek 55 lat w dniu 23 sierpnia 2016r. Nie jest członkiem OFE. Wykazał również ponad 10-letni okres pracy górniczej określonej w art. 50c ust. 1 ustawy. Sporne było czy ubezpieczony legitymuje się 25-letnim okresem pracy górniczej i równorzędnej.

Istota sporu sprowadzała się do zbadania czy istnieją podstawy do uwzględnienia do stażu pracy w wymiarze półtorakrotnym okresy pracy górniczej uwzględnionej w wymiarze „pojedynczym” od 1 lutego 1980r. do 16 czerwca 1981r. w KWK (...) w B. oraz od 30 września 1986r. do 17 stycznia 1988r. w Kopalni (...) na W..

Wskazać zatem należy, iż art. 50c ust. 4 ustawy pozwala na traktowanie na równi z okresami pracy górniczej wykonywanej w kraju okresów pracy górniczej wykonywanej za granicą. Dotyczy to jednak tylko prac górniczych wymienionych w art. 50c ust. 1 pkt 1–4. Innymi słowy okresy górniczej wykonywanej za granicą podlegają wliczeniu do okresów pracy górniczej uwzględnianej w wymiarze „pojedynczym”. Nieco inaczej wygląda jednak sytuacja w przypadku uwzględniania okresów pracy górniczej w wymiarze półtorakrotnym, albowiem zgodnie z dyspozycją art. 50d ust. 1 ustawy zaliczeniu w wymiarze półtorakrotnym podlegają wyłącznie okresy pracy na obszarze Państwa Polskiego.

W tych okolicznościach brak jest podstaw do uwzględnienia okresu pracy górniczej od 30 września 1986r. do 17 stycznia 1988r. w Kopalni (...) na W. w wymiarze półtorakrotnym.

Niezależnie od powyższego należy wskazać, iż nawet gdyby uznać, że faktycznie istniałaby taka prawna możliwość, to ubezpieczony nie wykazał ilości dniówek zjazdowych w tym okresie. Brak jest dokumentacji ubezpieczonego z tego okresu. Z kolei możliwość odtwarzania ilości takich dniówek zjazdowych w oparciu o takie dane dotyczących innych pracowników, mając na uwadze indywidualny charakter stosunku pracy każdego
z pracowników, wydaje się wątpliwa. Ponadto wniosek dowodowy ubezpieczonego w tym zakresie należy ocenić jako spóźniony.

Odnośnie natomiast okresu od 1 lutego 1980r. do 16 czerwca 1981r. w KWK (...) w B. Sąd sięgnął do dokumentacji osobowo-płacowej ubezpieczonego z tego okresu. Brak jest w tej dokumentacji informacji o dniówkach zjazdowych, w kartotece wynagrodzeń ubezpieczonego podane są jedynie dniówki robocze, które jednak nie musiały pokrywać się z dniówkami zjazdowymi. Przyjmując jednak, iż ilość dniówek roboczych jest zbieżna z ilością dniówek zjazdowych to wówczas za 1980r. ubezpieczony wykazałby 200 dniówek, a za 1981r. – 100 takich dniówek.

W myśl § 31 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia
11 października 2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U.
z 2011r. Nr 237, poz. 1412) przy obliczaniu okresu składkowego i nieskładkowego dodaje się, osobno dla każdego z tych okresów, poszczególne lata, miesiące i dni. Okresy niepełnych miesięcy oblicza się w dniach. Sumę dni zamienia się na miesiące, przyjmując za miesiąc 30 dni kalendarzowych; sumę miesięcy zamienia się na lata, przyjmując pełne 12 miesięcy za jeden rok. Jeżeli w zaświadczeniu stwierdzającym okresy zatrudnienia są podane dniówki robocze, a nie okresy zatrudnienia, sumę dni zamienia się na miesiące, przyjmując za miesiąc 22 dni robocze, a za okresy przed dniem 1 stycznia 1981 r. - 25 dni roboczych.

Stosując powyższe zasady ubezpieczony udowodniłby w 1980r. – 8 miesięcy pracy górniczej, o której mowa w art. 50d ust.1 pkt 1 ustawy, tj. 200 dniówek : 25 dni roboczych. Z kolei za 1981r. udowodniłby 4 miesiące i 12 dni takiego stażu, tj. 100 dniówek : 22 dni roboczych (co daje 4 pełne miesiące, czyli 88 dni oraz pozostałe 12 dni). Okresy te łącznie stanowią zatem 1 rok i 12 dni. Oznacza to, iż dodatkowo, z racji półtorakrotnego wymiaru podlegałoby uwzględnieniu 6 miesięcy i 6 dni.

Dodanie tego okresu do uwzględnionego stażu pracy górniczej w wymiarze 24 lata i 24 dni pozwalałoby maksymalnie na wykazanie 24 lat i 7 miesięcy pracy górniczej.

W konsekwencji uznając zaskarżoną decyzję za prawidłową Sąd, na podstawie wyżej powołanych przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., oddalił odwołanie ubezpieczonego.