Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 lutego 2014 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSR del. Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant st. sekr. sądowy Zofia Aleksandrowicz

po rozpoznaniu w dniu 11 lutego 2014 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku A. J. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania A. J. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 19 lipca 2013 r. sygn. (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy A. J. (1) prawo do emerytury z dniem (...),

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział wT. na rzecz wnioskodawcy A. J. (1) kwotę 60,00 (sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VU 1060/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 19 lipca 2013r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w (...) odmówił wnioskodawcy A. J. (1) prawa do emerytury z uwagi na brak wymaganego stażu pracy w warunkach szczególnych.

Od powyższej decyzji wnioskodawca odwołał się w dniu 24 lipca 2013r., wnosząc o zaliczenie do pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia od dnia 16 lipca 1977r. do 23 czerwca 1989r. na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o ładowności powyżej 3,5 tony.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. J. (1), urodzony w dniu (...), złożył w dniu 2 lipca 2013r. wniosek o przyznanie emerytury. Wnioskodawca nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-3 akt ZUS)

Na dzień 1 stycznia 1999 roku skarżący udowodnił staż pracy wynoszący 27 lat, 1 miesiąc i 29 dni, w tym 8 lat, 6 miesięcy i 21 dni pracy w szczególnych warunkach w okresie od 10 sierpnia 1989r. do 31 grudnia 1998r.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. nie zaliczył wnioskodawcy do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach okresu pracy od dnia 16 lipca 1977r. do 23 czerwca 1989r. w Spółdzielni Kółek Rolniczych w M..

(dowód: decyzja ZUS z dnia 19 lipca 2013r. – k. 30 akt ZUS, odpowiedź na odwołanie – k. 4-5 akt,)

A. J. (1) w okresie od dnia 16 lipca 1977r. do 23 czerwca 1989r. był zatrudniony w Spółdzielni Kółek Rolniczych w M. na podstawie umowy o pracę, w pełnym wymiarze czasu pracy. Wnioskodawca nie był członkiem SKR w M.

(dowód: świadectwo pracy z dnia 23 czerwca 1982r., k. 17 akt ZUS, zeznania wnioskodawcy – protokół rozprawy z dnia 11 lutego 2014r. od minuty 5:16 do minuty 19:50)

Wnioskodawca przebywał na urlopie bezpłatnym w okresie od dnia 1 stycznia 1978r. do dnia 30 czerwca 1978r. oraz w okresie od dnia 4 lipca 1982r. do dnia 31 października 1984r..

W okresie od dnia 4 lipca 1982r. do dnia 30 czerwca 1984r. wnioskodawca pracował na budowie eksportowej w Niemczech jako mechanik sprzętu budowlanego. Wnioskodawca zajmował się tam naprawą koparek na placach budowy.

(dowód: karty wynagrodzeń – k. 54 akt, 51 akt i 50 akt, rozwiązanie umowy o pracę – k. 71, zaświadczenie pracy – k. 69 akt)

W okresie pracy w Spółdzielni Kółek Rolniczych w M. tj. od dnia 16 lipca 1977r. do dnia 31 grudnia 1977r., od dnia 1 lipca 1978r. do dnia 3 lipca 1982r. oraz od dnia 1 listopada 1984r. do dnia 23 czerwca 1989r. wnioskodawca pracował w pełnym wymiarze czasu pracy tylko i wyłącznie jako kierowca samochodu ciężarowego marki S. o ładowności powyżej 3,5 tony. Wnioskodawca otrzymywał dodatek do wynagrodzenia za rodzaj prowadzonego samochodu. Do stałych obowiązków wnioskodawcy należało przewożenie części maszyn rolniczych oraz paliwa.

(dowód: karty wynagrodzeń – k. 49-56 akt, zeznania wnioskodawcy – protokół rozprawy z dnia 11 lutego 2014r. od minuty 5:16 do minuty 19:50 oraz protokół rozprawy z dnia 3 grudnia 2013r. od minuty 14:00 do minuty 20:12,, zeznania świadka A. J. (2) - protokół rozprawy z dnia 10 października 2013r. – od minuty 03 :13 do 07:13, zeznania świadka S. J. – protokół rozprawy z dnia 3 grudnia 2013r. od minuty 11:01 do minuty 13:56, zeznania świadka C. N. - protokół rozprawy z dnia 3 grudnia 2013r. od minuty 7:41 do minuty 11:00)

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem.

Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2.  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, ukończył 60 lat i nie jest członkiem OFE.

Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Odnośnie oceny dowodów zgromadzonych w postępowaniu zważyć należy, iż okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak zatem takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

Podnoszona zatem przez organ rentowy okoliczność nie dysponowania przez skarżącego świadectwem pracy w szczególnych warunkach, nie przesądza jeszcze, że wnioskodawca takiej pracy nie wykonywał.

Stanowisko takie wielokrotnie zajmował również Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 roku, II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239 stwierdził, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami.

Sam fakt zatrudnienia wnioskodawcy w Spółdzielni Kółek Rolniczych w M. od dnia 16 lipca 1977r. do 23 czerwca 1989r. był niesporny między stronami w świetle dokumentów znajdujących się w jego aktach ubezpieczeniowych.

Sporny pozostawał jedynie charakter wykonywanej przez wnioskodawcę pracy tj. czy była to praca wykonywana w szczególnych warunkach, czy też nie.

Stało się tak dlatego, że z dokumentów osobowych skarżącego ze Spółdzielni Kółek Rolniczych w M. w postaci świadectwa pracy oraz kart wynagrodzeń, potwierdzających zatrudnienie w spornym okresie wynikało, że wnioskodawca był zatrudniony na stanowisku kierowcy mechanika. Okoliczność nieprecyzyjnego określenia stanowiska pracy wnioskodawcy w w/w dokumentach , nie oznacza – jak chce organ rentowy – że wnioskodawca nie był wykonywał pracy w szczególnych warunkach.

Dokonując ustaleń w zakresie rodzaju prac wykonywanych przez wnioskodawcę w Spółdzielni Kółek Rolniczych w M. Sąd oparł się na dokumentach oraz na korespondujących z nimi zeznaniach wnioskodawcy oraz świadków: A. J. (2), S. J., C. N..

Biorąc pod uwagę, że z dokumentów w postaci list wynagrodzeń wynika, że wnioskodawca nie otrzymywał wynagrodzenia ze SKR w M. w okresach: od dnia 1 stycznia 1978r. do dnia 30 czerwca 1978r. oraz w okresie od dnia 4 lipca 1982r. do dnia 31 października 1984r., Sąd przyjął że w tym okresie przebywał on na urlopie bezpłatnym, a co za tym idzie nie pracował w warunkach szczególnych. Wnioskodawca sam przyznał, że przebywał na urlopie bezpłatnym w okresie od dnia 4 lipca 1982r. do 30 czerwca 1984r. w związku z pracą na kontrakcie zagranicznym w Niemczech. Fakt pracy w w/w okresie na kontrakcie zagranicznym wynika z dokumentów w postaci zaświadczenia pracy oraz rozwiązania umowy o pracę. W czasie zatrudnienia na kontrakcie zagranicznym wnioskodawca pracował jako mechanik i zajmował się naprawą sprzętu budowlanego w postaci koparek. Maszyny te naprawiał bezpośrednio na placach budowy, zajmował się głównie wymianą łożysk. Praca mechanika maszyn budowlanych nie jest pracą w szczególnych warunkach zgodnie z wykazem A będącym załącznikiem do rozporządzenia.

Zważywszy, że Sąd na podstawie zgromadzonych w sprawie dokumentów ustalił, iż w okresach od dnia 1 stycznia 1978r. do dnia 30 czerwca 1978r. oraz w okresie od dnia 4 lipca 1982r. do dnia 31 października 1984r. wnioskodawca faktycznie nie pracował w SKR w M., Sąd odmówił wiary świadkom w tej części, w której zeznali że wnioskodawca pracował jako kierowca samochodu ciężarowego o ładowności powyżej 3,5 tony w całym okresie zatrudnienia w SKR w M., a zatem także w w/w okresach. Sąd podzielił spójne zeznania świadków co tego, że skarżący w pozostałym okresie zatrudnienia w SKR w M. pracował cały czas jako kierowca samochodu ciężarowego o ładowności powyżej 3,5 tony. Świadkowie potwierdzili, że do stałych obowiązków wnioskodawcy należało kierowanie samochodem ciężarowym marki S., którym przewoził przeważnie części do maszyn rolniczych. Wnioskodawca zeznał, że z uwagi na rodzaj prowadzonego samochodu otrzymywał dodatek. Fakt otrzymywania przez wnioskodawcę takiego dodatku wynika z list wynagrodzeń za sporny okres, co przemawia pośrednio za tym, że wnioskodawca – jak zeznali świadkowie – był kierowcą samochodów ciężarowych o ładowności powyżej 3,5 tony

Należy podkreślić, że przesłuchani w sprawie świadkowie pracowali w całym spornym okresie razem z wnioskodawcą: A. J. (2) w charakterze pracownika fizycznego, a S. J. i C. N. w charakterze traktorzysty, a zatem dysponuje bezpośrednią i szczegółową wiedzą na temat wykonywanej przez niego pracy.

Wnioskodawcy nie udało się odnaleźć miejsca przechowywania akt osobowych z w/w Zakładu. Jedynym dokumentem, którym dysponował było świadectwo pracy, w którym jego stanowisko było określone jako kierowca-mechanik oraz karty wynagrodzeń. Wobec jednak korespondujących ze sobą zeznań wnioskodawcy i świadków: A. J. (2), S. J. i C. N. co do codziennych obowiązków ubezpieczonego, brak było podstaw do ich kwestionowania. W szczególności, że organ rentowy nie przedstawił w toku postępowania jakiegokolwiek dowodu podważającego dowody zgłoszone przez skarżącego. Wnioskodawca wyjaśnił, że w czasie swojego zatrudnienia w SKR w M., pomimo iż jego stanowisko było określone jako kierowca-mechanik, nigdy nie pracował jako mechanik samochodowy, a wyłącznie jako kierowca samochodu ciężarowego S.. Zważywszy, że to nie nazwa stanowiska pracy decyduje o szczególnych warunkach zatrudnienia, ale faktycznie wykonywane obowiązki, a wnioskodawca poza obowiązkami kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5 ton innych obowiązków nie miał, Sąd zaliczył mu cały sporny okres, za wyjątkiem okresów w których przebywał na urlopach bezpłatnych, do pracy w szczególnych warunkach.

Reasumując na podstawie przeprowadzonych dowodów Sąd uznał, że wnioskodawca w okresie od dnia 16 lipca 1977r. do dnia 31 grudnia 1977r., od dnia 1 lipca 1978r. do dnia 3 lipca 1982r. oraz od dnia 1 listopada 1984r. do dnia 23 czerwca 1989r., pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy jako kierowca samochodu ciężarowego o ładowności powyżej 3,5 tony.

Prace na stanowisku kierowcy samochodów ciężarowych o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony są pracami zaliczonymi przez ustawodawcę do prac w szczególnych warunkach zgodnie z wykazem A, działem VIII pkt 2 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku.

Po doliczeniu spornych okresów (od dnia 16 lipca 1977r. do dnia 31 grudnia 1977r., od dnia 1 lipca 1978r. do dnia 3 lipca 1982r. oraz od dnia 1 listopada 1984r. do dnia 23 czerwca 1989r.) do uznanego już przez organ rentowy stażu w szczególnych warunkach w wymiarze 8 lat 6 miesięcy i 21 dni, wnioskodawca wykazał, że w szczególnych warunkach pracował ponad 15 lat.

Biorąc pod uwagę, iż wnioskodawca spełnił jednocześnie pozostałe wymagane przepisami rozporządzenia warunki, to jest ukończył 60 lat, jego łączny okres zatrudnienia składkowy i nieskładkowy wyniósł ponad 25 lat, należy uznać, że wydana przez organ rentowy decyzja jest błędna, a żądanie wnioskodawcy zasługuje na uwzględnienie.

Sąd przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury z dniem osiągnięcia wieku emerytalnego tj. z dniem (...) Wówczas bowiem skarżący spełnił ostatnią przesłankę, od które zależało jego prawo do emerytury.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c.