Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Orzeczeniem z 12 stycznia 2018 r. znak (...) Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Województwie (...) w S. utrzymał w mocy zaskarżone orzeczenie (...) do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w G. zaliczające małoletniego K. H. do osób niepełnosprawnych, z symbolem niepełnosprawności 10 – N. Organ wskazał, że niepełnosprawność małoletniego datuje się od urodzenia, a orzeczenie zostaje wydane do 19 lipca 2019 r. Nadto organ ustalił, że małoletni wymaga konieczności zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze oraz pomoce techniczne, ułatwiające funkcjonowanie małoletniej, wymaga konieczności korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji, wymaga stałego współudziału na co dzień opiekuna w procesie leczenia, rehabilitacji i edukacji. Uzasadniając swoje stanowisko organ wskazał, że małoletni ma naruszoną sprawność organizmu w następstwie stanów chorobowych określonych symbolem 10 – N, których skutki wymagają konieczności zapewnienia pomocy opiekunów w sposób przewyższający wsparcie potrzebne dziecku w tym samym wieku. Zespoły orzekające nie stwierdziły, że małoletni wymaga konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji (orzeczenia – k. 111 – 111v, 122 – 122v akt Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Województwie (...) w S. stanowiących załącznik do akt sprawy i zwanych dalej aktami rentowymi).

W imieniu małoletniego K. H. odwołanie złożyła matka M. H. domagając zmiany orzeczenia, poprzez ustalenie, że małoletni wymaga konieczności stałej i długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną samodzielną egzystencją (odwołanie – k. 4, pismo z 21 marca 2018 r. – k. 11).

Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Województwie (...) w S. wniósł o oddalenie odwołania w całości wobec stwierdzenia, że występujące u małoletniego ograniczenia nie powodują konieczności zapewnienia całkowitej opieki w zaspokajaniu - stosownie do wieku – podstawowych potrzeb życiowych, uznając jednocześnie, że nie miał podstaw do wydania innego orzeczenia niż zaskarżone (odpowiedź na odwołanie – k. 6 – 6v).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

K. H. urodził się (...) Obecnie jest uczniem szkoły podstawowej. Uczęszcza na zajęcia kompensacyjno – wyrównawcze.

Niesporne

K. H. cierpi na dziecięce porażenie mózgowe. Ma niedowład połowiczny lewostronny.

Wobec K. H. orzeczono potrzebę kształcenia specjalnego na czas do ukończenia szkoły podstawowej.

K. H. jest niesprawny ruchowo, ma niższy niż przeciętny poziom rozwoju umysłowego, obniżony poziom wiadomości i umiejętności szkolnych oraz dyslalię wieloraką.

Niesporne , a nadto dowód: zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia – k. 10a, 10, 27, 61 akt rentowych, dokumentacja medyczna – k. 10 – 23, 41 – 59, 71 – 98 akt rentowych, opinia psychologiczno – pedagogiczna – k. 24 – 25 akt rentowych, orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego Nr 58.203.2015.2016 – k. 100 – 102 akt rentowych

W okresie od marca 2004 r. do 31 października 2017 r. K. H. był stale zaliczany do osób niepełnosprawnych. W orzeczeniach o niepełnosprawności wskazywano, że małoletni wymaga konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji.

Dowód: orzeczenia o niepełnosprawności – k. 1b, 1c, 8, 39, 68

Obecnie u K. H. rozpoznaje się zespół spastyczny lewostronny z wyraźnymi objawami uszkodzenia układu piramidowego. Małoletni jest osobą niepełnosprawną z uwagi na schorzenia neurologiczne. Powodem niepełnosprawności małoletniego są zmiany organiczne w obrębie prawej półkuli mózgowej powstałe wskutek procesu niedotlenienia niedokrwiennego ciążowego, okołoporodowego lub wczesnopoporodowego. Następstwami zespołu spastycznego lewostronnego są zaburzenia motoryki oraz wyraźne zmiany morfologiczne w obrębie kończyn dolnych, wymagające rehabilitacji.

W związku z niepełnosprawnością K. H. nie wymaga obecnie stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji.

Niepełnosprawność małoletniego na obecnym etapie życia nie ogranicza mu uczestnictwa w normalnym życiu szkolnym, nie wymaga leczenia farmakologicznego. Małoletni uczęszcza do szkoły podstawowej ogólnodostępnej, chodzi na lekcje wychowania fizycznego.

K. H. nieprawidłowo, ale sprawnie się porusza, chodzi bez problemu po schodach, potrafi biegać. Jego mowa jest komunikatywna, w pełni zrozumiała. Małoletni nie jest upośledzony umysłowo, ale rozwój poszczególnych funkcji intelektualnych jest nieharmonijny, niższy niż przeciętny i wymaga indywidualizacji procesu pedagogicznego. Dziecko bezwzględnie wymaga obniżenia macy ciała.

Choroba centralnego układu nerwowego nie wymaga leczenia neurochirurgicznego oraz farmakologicznego, ale zaawansowanie zmian chorobowych wymaga konieczności stałego udziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie rehabilitacji, częściowo edukacji.

Dowód: opinia biegłego z zakresu neurologii dziecięcej J. B. – k. 26 – 28

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie okazało się nieuzasadnione.

Zgodnie z art. 4a ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jednolity – Dz. U. z 2018 r., poz. 511) osoby, które nie ukończyły 16 roku życia zaliczane są do osób niepełnosprawnych, jeżeli mają naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną o przewidywanym okresie trwania powyżej 12 miesięcy, z powodu wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu, powodującą konieczność zapewnienia im całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku.

Kryteria oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia określone zostały Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 lutego 2002 r. w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia (Dz. U z 2002 r., Nr 17, poz. 162 ze zm.) wydanym na podstawie delegacji ustawowej zawartej w art. 4a ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Zgodnie z § 1 rozporządzenia oceny niepełnosprawności u osoby w wieku do 16 roku życia dokonuje się na podstawie następujących kryteriów:

1)przewidywanego okresu trwania upośledzenia stanu zdrowia z powodu stanów chorobowych, o których mowa w § 2 rozporządzenia, przekraczającego 12 miesięcy,

2)niezdolności do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, takich jak: samoobsługa, samodzielne poruszanie się, komunikowanie z otoczeniem, powodującej konieczność zapewnienia stałej opieki lub pomocy, w sposób przewyższający zakres opieki nad zdrowym dzieckiem w danym wieku, albo

3)  znacznego zaburzenia funkcjonowania organizmu, wymagającego systematycznych i częstych zabiegów leczniczych i rehabilitacyjnych w domu i poza domem.

Przy ocenie niepełnosprawności dziecka bierze się pod uwagę rodzaj i przebieg procesu chorobowego oraz jego wpływ na stan czynnościowy organizmu, sprawność fizyczną i psychiczną dziecka oraz stopień jego przystosowania do skutków choroby lub naruszenia sprawności organizmu oraz możliwość poprawy stanu funkcjonowania pod wpływem leczenia i rehabilitacji. (§ 2 ust. 2 rozporządzenia).

W § 2 ust. 1 rozporządzenia wymienione zostały schorzenia uzasadniające konieczność stałej opieki lub pomocy dziecku. I tak do stanów chorobowych, które uzasadniają konieczność stałej opieki lub pomocy dziecku, należą m.in. wrodzone lub nabyte ciężkie choroby metaboliczne, układu krążenia, oddechowego, moczowego, pokarmowego, układu krzepnięcia i inne znacznie upośledzające sprawność organizmu, wymagające systematycznego leczenia w domu i okresowo leczenia szpitalnego ( § 2 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia).

Zaliczenie do osób niepełnosprawnych w przypadku dziecka do 16 roku życia może mieć zatem miejsce w dwóch sytuacjach: gdy dziecko jest niezdolne do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych w postaci samoobsługi, poruszania się, komunikacji z otoczeniem, co rodzi konieczność zapewnienia mu stałej (długotrwałej) opieki lub pomocy w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji, albo też gdy dziecko zachowuje zbliżoną do rówieśników zdolność do zaspokajania wskazanych potrzeb życiowych, w związku jednak ze znacznym zaburzeniem funkcjonowania organizmu wymaga stałego leczenia i rehabilitacji w domu i poza domem i w tym zakresie zwiększonej pomocy rodziców.

W rozpoznawanej sprawie bezsporne było to, że małoletni jest osobą niepełnosprawną. Spór dotyczył tego czy małoletni w związku z niepełnosprawnością wymaga stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji czy jego niepełnosprawność wynika ze znacznego zaburzenia funkcjonowania organizmu wymagającego systematycznych i częstych zabiegów leczniczych i rehabilitacyjnych w domu i poza domem.

Zdolność do samodzielnej egzystencji oceniania musi być w porównaniu do rówieśników chorego dziecka. Oczywistym jest bowiem, że w różnym okresie życia dzieci wymagają w różnym stopniu wsparcia rodzica w zwykłych codziennych czynnościach – w przypadku niemowląt zachodzi całkowita niezdolność do wykonywania czynności samoobsługowych, potem wraz z wiekiem w przypadku dzieci zdrowych udział rodzica w takich czynnościach stopniowo ulega zmniejszeniu, zmienia się w nadzór, a z czasem całkowicie ustaje. Przykładowo już dzieci pięcio, sześcioletnie z powodzeniem mogą same spożywać posiłki, ubierać się, samodzielnie przemieszczać się, myć się (choć zazwyczaj pod kontrolą opiekunów), niewątpliwie natomiast rodzice muszą chociażby przygotowywać im posiłki czy towarzyszyć przy udawaniu się do miejsc oddalonych od miejsca zamieszkania w związku z koniecznością zapewnienia bezpieczeństwa i niedostateczną jeszcze orientacją dziecka w terenie.

W przypadku dzieci chorych na przewlekłe choroby, niezależnie od ich wieku, opieka rodzica musi być nieco szersza niż u dzieci zdrowych, bo obejmuje przynajmniej podawanie leków czy dbanie o odpowiednią dietę, dokładniejsze monitorowanie stanu zdrowia – przykładowo regularne mierzenie ciśnienia krwi, itp., towarzyszenie dziecku w drodze do, z i podczas wizyt u lekarzy, rehabilitantów. Konieczność takiej zwiększonej opieki nie zawsze jednak skutkuje zaliczeniem dziecka do grona osób niepełnosprawnych, a tym bardziej uznaniem, iż jest ono niezdolne do samodzielnej egzystencji. Decydujące znaczenie ma tu bowiem nie występowanie danego schorzenia, a jego wpływ na funkcjonowanie małoletniego – stopień zaburzenia tego funkcjonowania.

Zakres opieki nad chorym dzieckiem - tym, u którego stopień zaburzenia organizmu nie jest na tyle duży, by skutkować niepełnosprawnością i tym, u którego zaburzenia te są istotne i łączą się z koniecznością stałego leczenia i rehabilitacji - jest szerszy w tym znaczeniu, że rodzic (opiekun) wykonywać musi inne dodatkowe czynności, których nie wykonują, albo wykonują okazjonalnie – w czasie zwykłych chorób, po urazach rodzice dzieci zdrowych. Nie zawsze jest natomiast szerszy w tym znaczeniu, że obejmuje wykonywanie przy dziecku czynności, z którymi jego zdrowi rówieśnicy radzą już sobie dobrze. A właśnie w tym ostatnim znaczeniu rozpatruje się go na potrzeby ustalenia niepełnosprawności przy ocenie, czy dziecko wymaga stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy w związku ze znacznie ograniczoną zdolnością do samodzielnej egzystencji. Taka opieka lub pomoc bez wątpienia występuje w przypadku dzieci z rozmaitymi niedowładami, upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim itp. Nie są one bowiem w stanie samodzielnie podejmować zwykłych codziennych czynności wykonywanych już przez rówieśników.

Nie oznacza to jednak, iż w przypadku braku upośledzenia sprawności ruchowej dziecka oraz niewystępowania u niego istotnych zaburzeń psychicznych odpada zawsze konieczność stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną zdolnością samodzielnej egzystencji. Wszystko bowiem zależy od indywidualnego przypadku. Trudno postawić wyraźną granicę między zwiększoną pomocą rodzica w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych (obejmujących też leczenie), a konieczną pomocą stałą (długotrwałą) w związku ze znacznym ograniczeniem zdolności do samodzielnej egzystencji. Często bowiem zdarza się, iż część czynności samoobsługowych dziecko wykonuje w stopniu zbliżonym do rówieśników, w innych natomiast, w przeciwieństwie do nich, wymaga z uwagi na ograniczenia chorobowe określonego wsparcia. Ocenie zatem zawsze musi podlegać sytuacja konkretnego dziecka, jego stan zdrowia i ograniczenia w zwykłym życiu.

Z uwagi na fakt, że rozpoznanie niniejszej sprawy wymagało wiadomości specjalnych Sąd dopuścił dowód z opinii biegło sądowego z zakresu neurologii dziecięcej J. B..

Z opinii biegłego sądowego J. B. wynika, że małoletni K. H. cierpi na zespół spastyczny lewostronny z objawami uszkodzenia układu piramidowego, które to schorzenie czyni go osobą niepełnosprawną z powodu zaburzenia funkcjonowania organizmu wymagającego pomocy w edukacji, odbywania systematycznych i częstych zabiegów i oddziaływań terapeutycznych w domu i poza domem, a w konsekwencji pomocy innych osób w stopniu przewyższającym wsparcie osobie w tym samym wieku. Biegły wskazał, że małoletni nie wymaga stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. Biegły dodał, że małoletni uczęszcza do szkoły ogólnodostępnej, chodzi na lekcje wychowania fizycznego (z trudem, ale sobie radzi, nieprawidłowo, ale sprawnie się porusza, chodzi bez problemu po schodach, potrafi biegać. Wskazał, że mowa małoletniego jest komunikatywna i w pełni zrozumiała. Dodatkowo wskazał, że dziecko nie jest niepełnosprawne umysłowo, chociaż rozwój poszczególnych funkcji intelektualnych jest bardzo nieharmonijny i wymaga indywidualizacji procesu pedagogicznego. Podkreślił, że zaburzenia motoryki nie ograniczają małoletniemu uczestnictwa w normalnym życiu szkolnym, nie wymagają leczenia farmakologicznego.

Strony nie wniosły zastrzeżeń do opinii biegłego.

Opinia biegłego J. B. wydana po badaniu podmiotowym i przedmiotowym małoletniego K. H. oraz analizie dostępnej dokumentacji medycznej dotyczącej stanu jego zdrowia jest jasna i spójna, a jej wnioski w sposób logiczny i przekonujący obszernie umotywowane.

Mając na uwadze wszystko powyższe, jak i wskazywaną wcześniej spójność i logiczność opinii należało uznać tę opinię za rzetelną i wiarygodną, a w konsekwencji podzielić zawarte w niej wnioski nie znajdując podstaw do ich kwestionowania.

Na podstawie opinii Sąd doszedł do wniosku, że istniejące u małoletniego zaburzenia motoryki oraz zmiany morfologiczne w obrębie kończyn dolnych czynią małoletniego niepełnosprawnym, wymaga on konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie leczenia i częściowo edukacji, ale nie wymaga on stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. Małoletni bez pomocy innych jest w stanie sam się ubrać, utrzymać higienę osobistą czy spożyć posiłek. K. H. uczęszcza do szkoły ogólnodostępnej, nie ma ograniczeń w normalnym życiu szkolnym. Uczestniczy w lekcjach wychowania fizycznego, gdzie choć z trudem, ale sobie radzi. Sprawnie, choć niepoprawnie się porusza, chodzi po schodach, umie biegać. Potrafi również w sposób zrozumiały się komunikować, nie ma zatem ograniczonej możliwości samodzielnej egzystencji.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy dał podstawy do uznania, że ocena zdrowia małoletniego dokonana przez Zespoły orzekające w sprawie odpowiadała prawu.

Mając na uwadze wszystko powyższe Sąd, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., oddalił odwołanie jako nieuzasadnione.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

(...)