Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 24 września 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach, Wydział V Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: SSA Olga Gornowicz-Owczarek

Sędziowie: SA Aleksandra Janas (spr.)

SA Tomasz Pidzik

po rozpoznaniu w dniu 24 września 2018 r. w Katowicach

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku: R. T.

z udziałem: (...) Spółki Akcyjnej w Z., (...) Spółki Akcyjnej (...)w W.

o udzielenie zabezpieczenia przed wszczęciem postępowania

na skutek zażalenia uprawnionej

na postanowienie Sądu Okręgowego w Gliwicach

z dnia 26 lipca 2018 r., sygn. akt X GCo 38/18

postanawia: 1. oddalić zażalenie;

2. pozostawić rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zażaleniowego orzeczeniu kończącemu sprawę w instancji.

SSA Aleksandra Janas SSA Olga Gornowicz-Owczarek SSA Tomasz Pidzik

Sygn. akt V AGz 598/18

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy w Gliwicach oddalił wniosek uprawnionej o udzielenie zabezpieczenia jej roszczenia o ustalenie nieistnienia prawa obowiązanego (...) SA do naliczenia kary umownej w wysokości 282.906,00 zł
i innych odszkodowań wobec uprawnionego R. T. z tytułu rzekomego nienależytego wykonania umowy nr (...) z 19.12.2016 r. (dalej: Umowa),
a w konsekwencji powyższego o ustalenie nieistnienia prawa (...) S.A. do zarachowania środków z niżej wymienionej Gwarancji Ubezpieczeniowej na poczet wyżej wskazanej kary umownej w wysokości 282.906,00 zł (lub też na poczet innej szkody
i odszkodowań) w związku z rzekomo nienależytym wykonaniem Umowy przez uprawnionego, poprzez:

a) zakazanie obowiązanemu (...) Spółka Akcyjna (...) (nr KRS (...)) wypłaty jakichkolwiek środków z „Gwarancji ubezpieczeniowej należytego wykonania kontraktu i usunięcia wad i usterek nr (...) zmienionej aneksem z dnia 30 kwietnia 2018 na kwotę 55.700 zł, (dalej: Gwarancja Ubezpieczeniowa) na żądanie zapłaty złożone przez obowiązanego (...) Spółka Akcyjna;

b) zakazanie od dnia udzielenia zabezpieczenia obowiązanemu (...) SA korzystania z Gwarancji Ubezpieczeniowej, w szczególności poprzez przyjęcie w jakiejkolwiek formie, bezpośrednio lub za pośrednictwem pełnomocnika lub innego przedstawiciela, jakichkolwiek środków wypłaconych z Gwarancji Ubezpieczeniowej z tytułu nie wywiązania się przez uprawnionego z zobowiązań wynikających z Umowy, a w szczególności z tytułu opóźnienia w realizacji Umowy, w celu zarachowania środków z Gwarancji Ubezpieczeniowej w całości lub jakiejkolwiek części na poczet kary umownej w kwocie kary umownej w kwocie 282.906,00 zł, której naliczenie na podstawie Umowy obowiązany (...) SA wskazał w piśmie z 15 maja 2018 r. oraz na poczet rzekomej szkody jaka powstała w majątku (...) SA w związku z rzekomo nienależytym wykonaniem Umowy przez uprawnionego;

c) w przypadku gdyby do czasu rozpoznania wniosku o zabezpieczenie roszczenia doszło do realizacji Gwarancji Ubezpieczeniowej, tj. doszło do wypłaty środków przez (...) Spółka Akcyjna (...) na rzecz obowiązanego (...) SA - wnoszę o udzielenie zabezpieczenia poprzez nakazanie zwrotu na rzecz (...) Spółka Akcyjna (...) otrzymanej przez obowiązanego (...) SA kwoty na podstawie Gwarancji Ubezpieczeniowej
w terminie 2 dni, a w przypadku niewykonania tego zobowiązania przez obowiązaną (...) SA w zakreślonym terminie - upoważnienia uprawnionego do wycofania tego żądania ze skutkiem dla obowiązanych (...) SA oraz (...) Spółka Akcyjna (...).

W uzasadnieniu Sąd wskazał, że uprawniony nie uprawdopodobnił, iż przysługuje mu roszczenie w stosunku do obowiązanych, którego może dochodzić na drodze postępowania sądowego. Uprawniony ograniczył się do ogólnikowo sformułowanych zarzutów, opartych na jego subiektywnym przeświadczeniu, iż brak zabezpieczenia spowoduje, że obowiązany (...) S.A. zrealizuje Gwarancję Ubezpieczeniową w sytuacji, gdy nie miał do tego podstaw w świetle stosunku podstawowego (umowy), tj. gdy obowiązany nie miał prawa do naliczenia przedmiotowych kar umownych wobec uprawnionego, a uprawniony będzie zmuszony bronić swoich praw przed gwarantem ( (...)), który w razie wypłaty świadczenia z Gwarancji Ubezpieczeniowej zwróci się o zapłatę uregulowanych na rzecz (...) S.A. środków pieniężnych przeciwko uprawnionemu. W ocenie Sądu żadne okoliczności, które miałyby wskazywać na brak możliwości wykonania orzeczenia nie zostały poparte jakimikolwiek dokumentami, czy okolicznościami o charakterze obiektywnym.

W zażaleniu uprawniony wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez uwzględnienie jego wniosku w całości.

Zarzucił:

- błąd w ustaleniach faktycznych poprzez błędne przyjęcie przez Sąd Okręgowy, iż materiał dowodowy załączony do wniosku o zabezpieczenie roszczenia przed wszczęciem postępowania sądowego nie wykazywał, że uprawnionemu przysługuje roszczenie w stosunku do obowiązanych, którego może dochodzić na drodze postępowania sądowego, ani że uprawniony posiada interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia (tj. że wykonanie orzeczenia może być niemożliwe lub poważnie utrudnione).

- naruszenie przepisów prawa procesowego, to art. 328 § 2 k.p.c. z wz. Z art. 361 k.p.c. albowiem sąd pierwszej instancji nie wyjaśnił, dlaczego w świetle przedłożonych wraz
z wnioskiem o zabezpieczenie dokumentów należy uznać, iż roszczenie uprawnionego jest nieuprawdopodobnione i dlaczego nie jest uprawdopodobniony interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia,

- naruszenie art. 730 ¹ § 1 i 2 k.p.c. w zw. z art. 755 § 1 pkt 1 i § 2 ¹ k.p.c. poprzez bezpodstawne przyjęcie, iż nie zachodzą przesłanki udzielenia ochrony uprawnionemu
w postaci udzielenia przedmiotowego zabezpieczenia , podczas gdy z korespondencji przesłanej przez strony wynika, iż obowiązany zagraża interesom uprawnionego w sposób stanowiący czyn nieuczciwej konkurencji poprzez nieuprawnione ściągnięcie środków
z gwarancji zabezpieczającej należyte wykonanie umowy, a nadto że ściągnięcie środków
z gwarancji zabezpieczającej uniemożliwi osiągnięcie celu postępowania w sprawie
z powództwa o ustalenie nieistnienia kar umownych oraz z powództwa o ustalenie, że odstąpienie nie wywołało skutków prawnych;

- naruszenie przepisów prawa procesowego, a to art. 730 ¹ § 1 i 2 k.p.c. w zw. z art. 755 § 1 pkt 1 i § 2 ¹ k.p.c. poprzez bezpodstawne przyjęcie przez sąd okręgowy, iż w/w przepisy kodeksu postępowania cywilnego ustępują pierwszeństwa w stosowaniu przepisom kodeksu cywilnego stanowiących podstawę do zawarcia umowy gwarancji ubezpieczeniowej, podczas gdy przepisy kodeksu postępowania cywilnego mają charakter bezwzględnie obowiązujący, zaś z przepisów prawa nie wynika, aby to bezwzględne obowiązywanie było uchylone przez przepisy dotyczące umów gwarancji ubezpieczeniowej.

W odpowiedzi na zażalenie obowiązana wniosła o jego oddalenie oraz zasądzenie kosztów postępowania zażaleniowego. Jednocześnie poinformowała, iż gwarant spełnił swoje zobowiązanie z gwarancji ubezpieczeniowej i wypłacił na rzecz beneficjenta gwarancji (...) S.A. kwotę 55.700 zł. Podniósł ponadto zarzut niewłaściwości sądu wskazując jako sąd właściwy Sąd Arbitrażowy (...).

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Przede wszystkim zauważyć należało, iż zobowiązanie gwaranta z umowy gwarancji ubezpieczeniowej nie jest zobowiązaniem akcesoryjnym (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 25 czerwca 1999 r., II CKN 402/98, OSNC 2000, Nr 1, poz. 16 oraz z dnia 14 stycznia 2004 r., I CSK 102/03); ma charakter zobowiązania samodzielnego, którego istnienie i zakres nie zależy od istnienia i zakresu innego zobowiązania, w szczególności zobowiązania dłużnika ze stosunku podstawowego. Istnienie i zakres samodzielnego zobowiązania gwaranta określa sama umowa gwarancji ubezpieczeniowej. Wobec powyższego zakwestionować należy prawidłowość wskazania gwaranta jako jednej ze stron przyszłego procesu (aktualnie jednego z obowiązanych) w świetle roszczeń niepieniężnych, których domagać się zamierza uprawniony.

Konsekwencją przyjęcia powyższego stanowiska jest brak podstaw do żądania przez wnioskodawcę ingerencji przez sąd w sferę uprawnień i obowiązków stron stosunku gwarancyjnego. Uprawniony żąda wszak, na wypadek gdyby doszło do wypłaty środków
z gwarancji, zabezpieczenia polegającego na nakazaniu zwrotu na rzecz (...) Spółka Akcyjna (...) otrzymanej przez obowiązanego (...) S.A. kwoty na podstawie Gwarancji Ubezpieczeniowej
w terminie 2 dni, a w przypadku niewykonania tego zobowiązania przez obowiązaną (...) SA w zakreślonym terminie - upoważnienia uprawnionego do wycofania tego żądania ze skutkiem dla obowiązanych (...) SA oraz (...) Spółka Akcyjna (...).

Zdaniem Sądu Apelacyjnego ze względu na wskazany przez uprawnionego sposób zabezpieczenia jego wniosek nie mógł zostać uwzględniony. Skoro bowiem gwarant błędnie został wskazany jako strona niniejszego postępowania zabezpieczającego, nie można mu zakazywać czy też nakazywać określonego sposobu działania (przyjęcia zwróconej kwoty, uznania w stosunku do siebie skutku wycofania żądania wypłaty świadczenia z gwarancji). Jest to bowiem podmiot trzeci, na którym ciąży zobowiązanie wynikające z gwarancji ubezpieczeniowej wystawionej jako zabezpieczenie należytego wykonania umowy zawartej między wnioskodawcą, a (...) Spółka Akcyjna (między stronami stosunku podstawowego). Natomiast skarżący zamierza wystąpić na drogę sądową z powództwem (opisanym we wniosku) jedynie przeciwko (...) Spółka Akcyjna, a zatem sposób udzielenia zabezpieczenia musi zostać określony tak, aby dotyczył tylko stron postępowania (nie osób trzecich) – co wynika również z regulacji zawartej w art. 755 § 1 pkt 1 k.p.c.

Na podstawie art. 755 k.p.c. sąd może ingerować w stosunki prawne stron, lecz nie
w stosunki pomiędzy obowiązanym i osobą trzecią (tak samo Sąd Apelacyjny w Krakowie
w post. z 18 czerwca 2012r., sygn. akt I ACz 910/12). Obowiązkiem gwaranta jest postąpienie zgodnie z treścią udzielonej gwarancji, a wobec żądania m.in. przyjęcia zwróconej kwoty gwarancji byłby zobowiązany do złożenia sumy gwarancji do depozytu sądowego.

W takim wypadku przyjęcie tezy o dopuszczalności ingerencji Sądu w sferę autonomicznych uprawnień beneficjenta gwarancji ubezpieczeniowej prowadziłoby do faktycznej utraty znaczenia tego rodzaju zabezpieczenia wykonania umowy, jak
i niedozwoloną ingerencję w zasadę kształtowania stosunku zobowiązaniowego przez strony tego stosunku. Przekonanie o braku dopuszczalności ingerencji Sądu w sferę uprawnień
i obowiązków podmiotów stosunku gwarancyjnego, w tym w szczególności w sferę obowiązków gwaranta obowiązanego przesądza o braku możliwości uwzględnienia wniosku uprawnionego – a następnie jego zażalenia.

Z uwagi na brak sposobu zabezpieczenia nie zachodziła potrzeba odnoszenia się do treści zarzutów zażalenia dotyczących występowania przesłanek udzielenia zabezpieczenia.

Jednocześnie wskazać należy, że poddanie sporu pod rozstrzygnięcie sądu polubownego nie wyłącza możliwości zabezpieczenia przez sąd roszczeń dochodzonych przed sądem polubownym (art. 1166 § 1 k.p.c.). Tym samym zarzut niewłaściwości sądu podniesiony przez obowiązaną ad.1 w odpowiedzi na apelację nie może się ostać.

Z uwagi na powyższe, zażalenie okazało się bezzasadne i podlegało oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. w związku z art. 397 § 2 k.p.c

O kosztach postepowania zażaleniowego orzeczono na podstawie art. 108 § 1 k.p.c.

SSA Aleksandra Janas SSA Olga Gornowicz-Owczarek SSA Tomasz Pidzik