Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11września 2018 roku

Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Tomasz Korzeń

Protokolant st. sekr. sądowy Anna Kopala

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 sierpnia 2018 roku

sprawy z odwołania J. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w G.

o przyznanie renty

zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w G. z dnia 16 listopada 2017 roku, znak:(...) w ten sposób, że przywraca J. K. prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od 1 marca 2018 do 30 września 2020 r.

SSO Tomasz Korzeń

VI U 738/17 UZASADNIENIE

Decyzją z 16.11.2017 roku, znak:(...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił J. K. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

J. K. odwołał się od tej decyzji. Podał, że schorzenia na które cierpi - schizofrenia paranoidalna i padaczka - nie pozwalają mu na wykonywanie pracy zawodowej. Choroba pogłębia się, zaczął się jąkać, trzęsą mu się ręce, traci równowagę i przewraca się. Obecnie pracuje w zakładzie pracy chronionej jednak lekarz medycyny pracy przy ostatnim badaniu okresowym nie wyraził zgody na wykonywanie przez skarżącego pracy zawodowej. W związku z brakiem badań okresowych dotychczasowy pracodawca nie przedłużył z nim umowy o pracę.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. wniósł o oddalenie odwołania podnosząc, iż Komisja Lekarska ZUS orzeczeniem z 17.10.2017 roku stwierdziła, że ubezpieczony nie jest osobą niezdolną do pracy.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

J. K. urodził się (...). W okresie od 1.01.2010 roku do 31.10.2010 roku pobierał rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. W dniu 12.07.2017 roku złożył wniosek o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy. Orzeczeniem z 17.10.2017 roku Komisja Lekarska ZUS w Z. ustaliła, że J. K. jest zdolny do pracy. Decyzją z 16.11.2017 roku ZUS odmówił mu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. (bezsporne)

J. K. ma wykształcenie zawodowe – elektromechanik. Nigdy nie pracował w zawodzie. Dotychczas pracował jako pracownik fizyczny na produkcji, pomocnik magazyniera, pracownik ochrony, sprzedawca – kasjer, brakarz. Był zatrudniony w Zakładzie Produkcyjno – Usługowym (...) SP. z o.o. Zakładzie Pracy (...) w G., na czas określony od 3.01.2011 roku do 30.09.2017 roku, jako brakarz. Od 1.10.2017 roku do 28.02.2018 roku pobierał zasiłek chorobowy. Obecnie pracuje jako ochroniarz w firmie (...).

Ubezpieczony jest kawalerem, mieszka z matką. W 2010 roku uległ wypadkowi komunikacyjnemu.

U ubezpieczonego rozpoznano: schizofrenię przewlekłą z objawami negatywnymi; padaczkę z napadami uogólnionymi w systematycznym leczeniu neurologicznym. Leczy się systematycznie z rozpoznaniem schizofrenii od 2009 roku. raz był hospitalizowany psychiatrycznie z rozpoznaniem zespołu paranoidalnego. Potem leczony był ambulatoryjnie. Przyjmuje długotrwale leki psychotyczne w dawkach terapeutycznych z objawami polekowymi – parkinsonizm wtórny z tikami. Od 2012 roku leczony z rozpoznaniem padaczki. Obecnie dominują objawy negatywne schizofrenii pod postacią stereotypii ruchowych, zobojętnienia, sztywnego afektu, znacznego zubożenia kontaktu pozawerbalnego, zwiewnych omamów słuchowych, interpretacji urojeniowych. Niska tolerancja na stres. W ocenie neurologicznej stwierdza się objawy padaczki z napadami uogólnionymi, leczonej systematycznie w poradni neurologicznej. Schorzenie to powoduje liczne ograniczenia z oceną psychiatryczną – zwłaszcza co do wykonywania prac precyzyjnych, prac na wysokości, przy maszynach w ruchu, prac odpowiedzialnych. U skarżącego wystąpił przewlekły rozpad struktury osobowości. Znaczne zaburzenia w funkcjonowaniu emocjonalno – społecznym.

J. K. jest całkowicie niezdolny do pracy od 1.10.2017 roku do 30.09.2020 roku.

dowód: dokumenty w aktach organu rentowego, tom III: świadectwa pracy k. 7-38, zaświadczenie k. 154; dokumentacja orzeczniczo – lekarska stanowiąca załącznik do akt sprawy (II tomy); dokumentacja medyczna ubezpieczonego k. 3-4, 34-77, opinia biegłych sądowych lekarzy: neurologa J. W. i psychiatry T. K. k. 15-15v, 80-80v, 94, wydruk z karty zasiłkowej k. 102-103, zeznania ubezpieczonego k. 104-104v

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 12 ustawy z 17.12.1998 roku o emeryturach i rentach z funduszu ubezpieczeń społecznych (Dz.U.2018.1270; dalej jako ustawa), niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu (ust.1). Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy (ust. 2). Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (ust. 3). W myśl zaś art. 14 ust. 3 w/w ustawy orzeczenie lekarza orzecznika, od którego nie wniesiono sprzeciwu lub co do którego nie zgłoszono zarzutu wadliwości, albo orzeczenie komisji lekarskiej, stanowi dla organu rentowego podstawę do wydania decyzji w sprawie świadczeń przewidzianych w ustawie, do których prawo jest uzależnione od stwierdzenia niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji.

Stosownie do treści art. 13 ust. 1 ustawy, przy ocenie stopnia i trwałości niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się: 1) stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, 2) możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne. Ust. 2. Niezdolność do pracy orzeka się na okres nie dłuższy niż 5 lat, z zastrzeżeniem ust. 3. Ust. 3. Niezdolność do pracy orzeka się na okres dłuższy niż 5 lat, jeżeli według wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego okresu. Ust. 3a. Jeżeli osobie uprawnionej do renty z tytułu niezdolności do pracy przez okres co najmniej ostatnich 5 lat poprzedzających dzień badania lekarskiego brakuje mniej niż 5 lat do osiągnięcia wieku emerytalnego określonego w art. 24 ust. 1a i 1b, w przypadku dalszego stwierdzenia niezdolności do pracy orzeka się niezdolność do pracy na okres do dnia osiągnięcia tego wieku. Ust. 4 tego przepisu stanowi zaś, iż zachowanie zdolności do pracy w warunkach określonych w przepisach o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych nie stanowi przeszkody do orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy.

Zgodnie z art. 57 ustawy, renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące przesłanki:

1/ orzeczoną niezdolność do pracy,

2/ udokumentowany wymagany okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze 5 lat, w dziesięcioleciu poprzedzającym wniosek rentowy lub powstanie niezdolności do pracy,

3/ niezdolność do pracy powstałą w okresach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b, pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3-8 i 9 lit. a, pkt 10 lit. a, pkt 11-12, 13 lit. a, pkt 14 lit. a i pkt 15-17 oraz art. 7 pkt 1-3, 5 lit. a, pkt 6 i 12, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów. Przepisu tego nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety i 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

Art. 59 ust. 1 ustawy stanowi, że osobie, która spełnia warunki określone w art. 57, przysługuje:

1) renta stała - jeżeli niezdolność do pracy jest trwała;

2) renta okresowa - jeżeli niezdolność do pracy jest okresowa.

W myśl zaś art. 14 ust. 3 ustawy orzeczenie lekarza orzecznika, od którego nie wniesiono sprzeciwu lub co do którego nie zgłoszono zarzutu wadliwości, albo orzeczenie komisji lekarskiej, stanowi dla organu rentowego podstawę do wydania decyzji w sprawie świadczeń przewidzianych w ustawie, do których prawo jest uzależnione od stwierdzenia niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji.

W sprawie ustalić należało, czy ubezpieczony jest niezdolny do pracy, jeśli tak to od kiedy i na jaki okres, czy jest to niezdolność częściowa czy też całkowita.

W celu wyjaśnienia powyższych spornych okoliczności na podstawie art. 278 § 1 K.p.c. należało zasięgnąć opinii biegłych lekarzy sądowych: neurologa i psychiatry.

Biegli sądowi lekarze: neurolog J. W. i psychiatra T. K. rozpoznali u ubezpieczonego schizofrenię przewlekłą z objawami negatywnymi i padaczkę z napadami uogólnionymi, i zgodnie orzekli, że po 30.09.2017 roku na okres kolejnych 3 lat skarżący jest całkowicie niezdolny do pracy. Skarżący leczy się systematycznie na schizofrenię od 2009 roku i jeden raz z tego powodu był hospitalizowany na oddziale psychiatrycznym. Przyjmuje długotrwale leki, które powodują u niego objawy polekowe – parkinsonizm wtórny z tikami. Dodatkowo w 2012 roku rozpoznano u niego padaczkę. W obecnym stanie zdrowia dominują objawy negatywne schizofrenii pod postacią stereotypii ruchowych, zobojętnienia, sztywnego afektu, znacznego zubożenia kontaktu pozawerbalnego, zwiewnych omamów słuchowych, interpretacji urojeniowych. Schorzenia rozpoznane u ubezpieczonego powodują, że jest on całkowicie niezdolny do pracy, zwłaszcza do wykonywania prac precyzyjnych, prac na wysokości, przy maszynach w ruchu, prac odpowiedzialnych. W obecnym stanie zdrowia skarżący nie jest zdolny do jakiejkolwiek pracy na otwartym rynku pracy.

Organ rentowy wniósł zastrzeżenia do opinii biegłych, domagając się powołania innego zespołu biegłych lekarzy sądowych i podnosząc, że karta informacyjna leczenia szpitalnego z 2009 roku złożona do akt sprawy stanowi nową okoliczność w sprawie.

Sąd w pełni dał wiarę opiniom biegłych sądowych albowiem zostały one oparte na całokształcie materiału dowodowego: dokumentacji medycznej i badaniu przedmiotowym skarżącego. Opinie są logiczne i spójne a biegli w sposób wyczerpujący przedstawili powody swoich twierdzeń. Opinie zostały sporządzone zgodnie ze zleceniem sądu, a biegli w sposób jasny przedstawili powody swoich twierdzeń. Logicznie wyjaśnili przyczyny, dla których uznali, że ubezpieczony jest całkowicie niezdolny do pracy. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 3 listopada 1976 roku w sprawie IV CR 481/76 - OSNC 1977/5-6/102 „sąd nie może oprzeć swego przekonania o istnieniu lub braku okoliczności, których zbadanie wymaga wiadomości specjalnych, wyłącznie na podstawie konkluzji opinii biegłego, ale powinien sprawdzić poprawność poszczególnych elementów opinii, składających się na trafność jej wniosków końcowych.” Sąd w pełni podziela przedstawiony pogląd i opierając się o niego uznał, że opinie biegłych lekarzy: neurologa J. W. i psychiatry T. K. stanowią podstawę do uznania skarżącego za całkowicie niezdolnego do pracy. Wnioski końcowe opinii stanowią integralną część z innymi poszczególnymi elementami opinii. Analiza tych elementów wskazuje, zdaniem sądu, na brak możliwości przyjęcia innego orzeczenia niż te, które wydali biegli sądowi. Sąd nie miał powodów by odmówić opiniom biegłych sądowych w niniejszej sprawie przymiotu wiarygodności.

Ubezpieczony pracuje w zakładzie pracy chronionej. Ta okoliczność nie stanowi jednak przeszkody do przyjęcia u niego całkowitej niezdolności do pracy. Całkowita niezdolność do pracy polega na utracie zdolności do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Zgodnie z art. 13 ust. 4 ustawy, zachowanie zdolności do pracy w warunkach określonych w przepisach o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych nie stanowi przeszkody do orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy. Oznacza to, że możliwość uznania całkowitej niezdolności do pracy jest wykluczona przy zachowaniu choćby ograniczonej zdolności, ale w tzw. normalnych warunkach. Konieczność odniesienia się do normalnych (typowych) warunków pracy można uznać za pogląd utrwalony w piśmiennictwie. Przesłanka niezdolności do jakiejkolwiek pracy odnosi się do każdego zatrudnienia w innych warunkach niż specjalnie stworzone na stanowiskach pracy odpowiednio przystosowanych do stopnia
i charakteru naruszenia sprawności organizmu (por. wyrok Sądu Najwyższego z 13.10.2009 roku, II UK 106/09, Legalis 288299).

Dla ustalenia spornych kwestii w sprawie decydujące były opinie biegłych lekarzy: neurologa i psychiatry, którzy oceniając stan zdrowia skarżącego, w ramach posiadanych specjalizacji, w sposób logiczny i zrozumiały wskazali powody, dla których należy uznać skarżącego za całkowicie niezdolnego do pracy. Stanowiska wyrażone przez biegłego lekarza neurologa i biegłą lekarza psychiatrę wzajemnie się uzupełniają zarówno co do stopnia, okresu niezdolności do pracy jak i przyczyn niezdolności do pracy, tworząc logiczną całość. Stanowiły one podstawę ustaleń faktycznych w sprawie.

W ocenie sądu odwołując sprostał obowiązkowi określonemu w art. 6 K.c. oraz art. 232 K.p.c., bowiem podnoszone przez niego argumenty co do wadliwości decyzji ZUS znalazły potwierdzenie w zebranym w sprawie materiale dowodowym.

Zarzuty pozwanego co do opinii biegłych lekarzy: neurologa J. W. i psychiatry T. K. nie zasługiwały na uwzględnienie. Zastrzeżenia organu rentowego do tych opinii stanowiły jedynie polemikę z prawidłowymi ustaleniami poczynionymi przez tych biegłych i nie znajdywały odzwierciedlenia w przeprowadzonych w sprawie dowodach. Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe w pełni rozstrzyga istotę sporu, a zgromadzony materiał dowodowy dał pełne podstawy do wyrokowania. Sąd ocenił opinie biegłych sądowych wskazując dlaczego daje tym opiniom wiarę. Nie ujawniły się również żadne okoliczności w sprawie, które podważałby rzetelność sporządzonej opinii przez biegłych sądowych. Argumentacja tych biegłych jest w ocenie sądu przekonująca. Opinie są również obiektywne albowiem biegli nie mieli żadnego interesu w tym by poczynić ustalenia odmiennie od faktycznych. Wniosek pozwanego o dopuszczenie dowodu z opinii innego zespołu biegłych sądowych jest całkowicie bezzasadny. Podobnie jak stanowisko pozwanego, iż dokumentacja medyczna ubezpieczonego – karta informacyjna z leczenia szpitalnego w 2009 roku – stanowi nową okoliczność w sprawie. Sąd nie ma obowiązku prowadzenia postępowania dowodowego dopóty, dopóki strona nie uzyska satysfakcjonującej jej opinii biegłego. Biegli wydający opinię w niniejszej sprawie jasno wskazali powody całkowitej niezdolności do pracy ubezpieczonego. W świetle art. 286 K.p.c. Sąd ma obowiązek dopuszczenia dowodu z opinii innego zespołu biegłych sądowych gdy zachodzi taka potrzeba, a więc wówczas, gdy opinia złożona już do sprawy zawiera istotne braki, względnie też nie wyjaśnia istotnych okoliczności (por. wyrok Sądu Najwyższego z 15.02.1974 roku, II CR 817/73, niepublikowany), a taka sytuacja w niniejszej sprawie nie występuje. Sąd nie jest również obowiązany dopuścić dowód z kolejnych biegłych w każdym wypadku, gdy złożona opinia jest niekorzystna dla strony (por. wyrok Sądu Najwyższego z 15.11.2001 roku, II UKN 604/00, LEX nr 363191). W przekonaniu sądu opinie biegłych z niniejszej sprawy są na tyle kategoryczne i przekonujące, oraz wystarczająco wyjaśniają zagadnienia wymagające wiadomości specjalnych, aby uznać wnioski tych biegłych za prawidłowe i wystarczające dla rozstrzygnięcia kwestii spornych w sprawie.

Pozwany miał możliwość pozyskania niezbędnej dokumentacji medycznej skarżącego jeszcze na etapie postępowanie administracyjnego lecz z tej możliwości nie skorzystał. Organ rentowy miał wiedzę, że w 2009 roku ubezpieczony był hospitalizowany psychiatrycznie z powodu schizofrenii paranoidalnej, bowiem skarżący informował lekarzy konsultantów ZUS zarówno w toku postępowania o przyznanie renty w 2010 roku jak i w roku 2017, że w 2009 roku przebywał w szpitalu psychiatrycznym, gdzie rozpoznano u niego schizofrenię paranoidalną. Wglądu do karty leczenia szpitalnego z 2009 roku nie mieli również biegli sądowi wydający opinię główną w sprawie, a z dokumentem tym zapoznali się dopiero po wydaniu tej opinii. Niemniej jednak, opierając się na całokształcie materiału dowodowego, w tym badaniu ubezpieczonego, wydali opinię główną, którą podtrzymali w opiniach uzupełniających. Karta informacyjna leczenia szpitalnego z 2009 roku, przedłożona w toku niniejszego postępowania, nie miała istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia kwestii spornej w sprawie, a jedynie potwierdziła słuszność stanowiska biegłych o całkowitej niezdolności do pracy skarżącego. Karta leczenia szpitalnego z 2009 roku, wbrew stanowisku pozwanego, nie stanowi nowej okoliczności w sprawie. Dokument ten jedynie potwierdził, że od 2009 roku ubezpieczony choruje na schizofrenię paranoidalną. Biegli sądowi wydali opinię biorąc pod uwagę cały materiał dowodowy zgromadzony w sprawie, w tym przede wszystkim opierając się na badaniu ubezpieczonego. Informacje zawarte w karcie leczenia szpitalnego nie były decydujące w kwestii ustalenia niezdolności do pracy skarżącego. W razie wątpliwości organ rentowy w toku postępowania przed organem rentowym miał możliwość zlecenia dodatkowych badań czy też zasięgnięcia dodatkowych opinii przez lekarzy psychiatrów. Organ rentowy na etapie postępowania rentowego dysponował wszelkimi możliwościami niezbędnymi do prawidłowego ustalenia stanu zdrowia klinicznego ubezpieczonego i wydania odpowiedniej decyzji. Przepis art. 477 ¹⁴ § 4 K.p.c. zobowiązuje sąd do uchylenia zaskarżonej decyzji i umorzenia postępowania nie w każdej sytuacji, kiedy ubezpieczony przedstawia nowe, nieznane wcześniej lekarzowi orzecznikowi czy komisji lekarskiej dokumenty medyczne, ale tylko wtedy gdy w jego ocenie mogą one stanowić o odmiennej ocenie stanu jego zdrowia (por. wyrok Sądu Najwyższego z 26.03.2013 roku II UK 202/12 LEX 1619066). Jasno więc z powyższego wynika, że informacje zawarte w karcie leczenia szpitalnego z 2009 roku jedynie potwierdzają zasadność stanowiska biegłych sądowych. Skoro schorzenie psychiatryczne stanowiło przedmiot oceny lekarzy ZUS już na etapie postępowania przed organem rentowym to niezasadne jest twierdzenie, że zaistniała nowa okoliczność w sprawie. Tym bardziej, że w 2010 roku pozwany przyznając wnioskodawcy prawo do renty z powodu schorzeń psychiatrycznych, również nie dysponował kartą leczenia szpitalnego z 2009 roku lecz wówczas dokument ten nie był mu niezbędny do przyznania skarżącemu renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

Ustaleń w sprawie Sąd dokonał w oparciu o opinie biegłych sądowych lekarzy: neurologa J. W. i psychiatry T. K., którym to nadał przymiot wiarygodności z przyczyn wyżej wskazanych. Sąd dał również wiarę dowodom z dokumentów albowiem strony nie kwestionowały ich prawdziwości, a Sąd również nie znalazł podstaw by tym dowodom odmówić wiarygodności. Nadto, Sąd uznał za wiarygodne zeznania ubezpieczonego. W ocenie Sądu były one spontaniczne, szczere, poparte dowodami z dokumentów zgromadzonymi w sprawie. Pozwany nie kwestionował wiarygodności tych zeznań. Sąd również nie znalazł podstaw by odmówić im wiarygodności.

Wobec powyższego, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 K.p.c., sąd zmienił sporną decyzję i przyznał ubezpieczonemu prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od 1.03.2018 roku (tj. od dnia następnego od zaprzestania pobierania zasiłku chorobowego) do 30.09.2020 roku (zgodnie z opinią biegłych). Art. 100 ust. 1 ustawy stanowi, że prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa, z zastrzeżeniem ust. 2. Ust. 2 art. 100 ustawy zaś mówi, że jeżeli ubezpieczony pobiera zasiłek chorobowy, to prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy powstaje z dniem zaprzestania pobierania tego zasiłku. Z karty zasiłkowej (k. 103) wynika, że do 28.02.2018 roku ubezpieczony pobierał zasiłek chorobowy. A skoro tak, to zgodnie z art. 100 ust. 2 ustawy, prawo do renty przysługuje mu od daty zaprzestania pobierania świadczenia.

SSO Tomasz Korzeń