Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 stycznia 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Lucyna Guderska

Sędziowie: SSA Maria Padarewska - Hajn

SSA Anna Szczepaniak-Cicha (spr.)

Protokolant: st. sekr. sądowy Aleksandra Słota

po rozpoznaniu w dniu 14 stycznia 2014 r. w Łodzi

sprawy K. M.

przeciwko (...) Produkcja Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K.

o odszkodowanie,

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Kaliszu

z dnia 30 września 2013 r., sygn. akt: V P 9/13;

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od K. M. na rzecz (...) Produkcja Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. kwotę 2 700 ( dwa tysiące siedemset ) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję.

Sygn. akt III APa 29/13

UZASADNIENIE

Powód K. M. wystąpił przeciwko (...) Spółce z o.o. z siedzibą w K. o odszkodowanie z tytułu naruszenia gwarancji zatrudnienia w kwocie 283.800 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia l czerwca 2010 roku do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. K. M. podał, że odmówił przyjęcia nowych warunków pracy i płacy po wypowiedzeniu dotychczasowych przez pracodawcę. Powyższe uzasadnia wypłatę odszkodowania przewidzianego w art. 15 ust. 1 Umowy (...) nr (...). dotyczącej zabezpieczenia praw i interesów pracowniczych w procesie konsolidacji i restrukturyzacji Grupy (...).

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według kosztów przepisanych.

Zaskarżonym wyrokiem z 30 września 2013 roku Sąd Okręgowy w Kaliszu oddalił powództwo i zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 2.700 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego nie obciążając go kosztami procesu w pozostałym zakresie.

Sąd Okręgowy ustalił, że powód był pracownikiem pozwanej, działającej pod nazwą (...) K. - (...) spółka z o.o. w K. od dnia 17 września 2002 roku do dnia 31 maja 2010 roku Pracował na podstawie umowy na czas nieokreślony, ostatnio na stanowisku specjalisty-koordynatora ds. handlu i realizacji robót z wynagrodzeniem zasadniczym 4.200 złotych.

Pozwany pismem z dnia 26 lutego 2010 roku wypowiedział powodowi dotychczasowe warunki pracy i płacy proponując stanowisko specjalisty do spraw handlu z wynagrodzeniem zasadniczym 2.500 zł miesięcznie.

Przed wypowiedzeniem powodowi warunków pracy i płacy pozwany pismem z dnia 15 kwietnia 2008 roku konsultował swój zamiar ze wszystkimi działającymi u pozwanego związkami zawodowymi: (...) S.A. Oddziału (...) K. w K. oraz Organizacją (...) przy (...) S.A. Grupa K. w K., otrzymując odpowiedź, że powód nie jest ich członkiem i nie zgłosił wniosku o objęcie go obroną.

K. M. nie przyjął zaproponowanych mu nowych warunków pracy i płacy, gdyż odebrał to jako celowe działanie zmierzające do pozbycia się go z firmy. Powód nie zwrócił się do organizacji związkowych działających u pozwanego z wnioskiem o objęcie go obroną, gdyż nie był ich członkiem i nie uważał tego za konieczne. Nie odwoływał się też od wypowiedzenia zmieniającego do sądu pracy uznając z przyczyn osobistych, iż jego dalsza obecność u pozwanego nie ma sensu, a skoro obejmuje go gwarancja pracy i nie aprobuje wypowiedzenia zmieniającego, to będzie się starał o odszkodowanie.

Wobec odmowy przyjęcia przez powoda nowych warunków pracy i płacy rozwiązanie łączącej strony umowy o pracę nastąpiło z dniem 31 maja 2010 roku.

Z dalszych ustaleń wynika, że u pozwanego obowiązuje Umowa (...) nr (...), dotycząca zabezpieczenia praw i interesów pracowniczych w procesie konsolidacji i restrukturyzacji Grupy (...) zawarta w dniu 19 lipca 2007 roku w S.. Umowa ta przewiduje szczególną ochronę stosunku pracy dla pracowników objętych jej postanowieniami. Szczególna ochrona oznacza zobowiązanie dla pracodawcy do podejmowania czynności w zakresie jakichkolwiek zmian w stosunkach pracy, a w szczególności do rozwiązywania stosunku pracy oraz wypowiadania warunków pracy lub płacy, jedynie na warunkach i w trybie zgodnym z postanowieniami tej Umowy. W Umowie (...) nr (...) pracodawca zobowiązał się, że w ciągu 120 miesięcy od jej wejścia w życie zapewni gwarancję zatrudnienia. W przypadku naruszenia gwarancji zatrudnienia pracodawca zobowiązany będzie do wypłacenia pracownikowi odszkodowania w wysokości stanowiącej iloczyn miesięcy kalendarzowych pozostałych do końca okresu gwarancyjnego, liczonych od dnia rozwiązania umowy o pracę oraz wynagrodzenia miesięcznego pracownika ustalonego na dzień rozwiązania stosunku pracy według zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy. Odszkodowanie to nie może być niższe, niż siedmiokrotność średniego miesięcznego wynagrodzenia u pracodawcy, liczonego jak wyżej. Wypłata odszkodowania następuje w formie pieniężnej nie później niż w terminie 30 dni od daty ustania stosunku pracy lub na wniosek zainteresowanego pracownika w dwóch ratach, w dwóch kolejnych okresach podatkowych, w wysokości i terminach przez niego ustalonych. Przekroczenie ustalonych terminów powoduje naliczanie odsetek ustawowych.

W świetle tak ustalonego stanu faktycznego Sąd pierwszej instancji uznał powództwo za niezasadne. Zauważył, że powód wystąpił z roszczeniem o odszkodowanie przewidziane w art. 15 Umowy (...) nr (...) przysługujące pracownikowi w przypadku naruszenia przez pracodawcę gwarancji zatrudnienia, o których mowa w art. 12 i 13 tejże Umowy. Jednakże Umowa Społeczna nie wprowadziła bezwzględnej ochrony stosunku pracy pracowników przed wypowiedzeniem zmieniającym i definitywnym, przewidując w art. 14 wyjątki nie stanowiące naruszenia gwarancji zatrudnienia. Zgodnie z postanowieniami art. 13 Umowy (...) nr (...) pracodawcy nie mogą wypowiedzieć pracownikowi warunków pracy lub płacy w przypadku, gdy reprezentujący pracownika związek zawodowy zgłosił zastrzeżenia co do zamiaru takiego wypowiedzenia, a zachodzi sytuacja, że wypowiedzenie powoduje zmniejszenie wynagrodzenia pracownika. Wypowiedzenie zmieniające, jakie powód otrzymał, nie narusza postanowień art. 13 Umowy (...), gdyż żadna z organizacji związkowych działających u pozwanego nie zgłosiła zastrzeżeń do pracodawcy w przedmiocie zamiaru wypowiedzenia powodowi warunków pracy i płacy. Nie zgłosiła ich dlatego, że powód nie był członkiem żadnego związku i do żadnego z nich nie zwrócił się z wnioskiem o objęcie go obroną. Sąd zwrócił uwagę, że zgodnie z art. 30 ustawy o związkach zawodowych, w zakładzie pracy, w którym działa więcej niż jedna organizacja związkowa, każda z nich broni praw i reprezentuje interesy swych członków, jednakże pracownik niezrzeszony w związku zawodowym ma prawo do obrony swoich praw na zasadach dotyczących pracowników będących członkami związku, jeżeli wybrana przez niego zakładowa organizacja związkowa wyrazi zgodę na obronę jego praw pracowniczych. Tymczasem powód nie należał do żadnego związku i nie zwrócił się do żadnego z nich z wnioskiem o objęcie go obroną taką samą, jaka przysługuje członkowi związku. Skoro zatem K. M. z własnej woli nie był reprezentowany przez związek zawodowy i wskutek tego nie zostały zgłoszone pracodawcy zastrzeżenia co do zamiaru wypowiedzenia zmieniającego, to w myśl art. 14 Umowy (...) nr (...) takie wypowiedzenie zmieniające, które w efekcie doprowadziło do rozwiązania z powodem umowy o pracę, nie godzi w gwarancje zatrudnienia. Wypowiedzenie zmieniające nie naruszało, w ocenie Sądu, postanowień zawartych w art. 12 i art. 13 Umowy (...). Dlatego też, w myśl art. 14, odmowa przyjęcia wypowiedzenia zmieniającego nie rodzi po stronie powoda prawa do odszkodowania przewidzianego w art. 15 Umowy. Sąd Okręgowy podkreślił, że pogląd powoda o konieczności każdorazowej reprezentacji pracownika przez organizację związkową w przypadku zamiaru wypowiedzenia mu warunków pracy lub płacy - nawet w sytuacji braku zwrócenia się z wnioskiem o objęcie pracownika obroną, nie jest niczym uprawniony. Ponadto przyjęcie poglądu, że przepis art. 13 odnosi się tylko do tych pracowników, którzy należą do organizacji związkowej i korzystają z ochrony związkowej, stawiałoby tych pracowników w gorszej sytuacji w przypadku, gdyby organizacja nie zgłosiła zastrzeżeń, natomiast pracowników nie będących członkami związku i nie korzystających z ich ochrony w lepszej sytuacji, gdyż wobec nich pracodawca nie mógłby w ogóle dokonać wypowiedzenia zmieniającego w przypadkach określonych w art. 13 Umowy (...).

Dodatkowo Sąd pierwszej instancji podkreślił, że do rozwiązania stosunku pracy doszło nie w związku z naruszeniem przez pracodawcę gwarancji zatrudnienia, ponieważ spółka nadal zapewniała powodowi pracę, lecz wskutek zachowania samego pracownika, który nie przyjął zaproponowanych mu warunków i nie podjął żadnych kroków zmierzających do zachowania zatrudnienia, tylko zmierzał do uzyskania ewentualnego odszkodowania. W takich okolicznościach żądanie powoda odszkodowania z tytułu naruszenia gwarancji zatrudnienia uznać należy za nadużycie z jego strony prawa podmiotowego, które nie podlega ochronie i w związku z tym podlega oddaleniu na podstawie art. 8 k.p. Prócz tego Sąd Okręgowy ocenił, że wieloletnie gwarancje zatrudnienia w warunkach gospodarki rynkowej sprzeciwiają się właściwości (naturze) czynności prawnej (art. 353 ¹ k.c.) i zasadom współżycia społecznego (art. 8 k.p.) gdyż swoboda umów jest przez ten przepis ograniczona. Umowa sprzeczna z zasadami współżycia społecznego jest nieważna (art. 58 k.c. w związku z art. 300 k.p.). Tym samym obowiązująca u pozwanego Umowa (...) nr (...) w części przewidującej wieloletnie gwarancje zatrudnienia, jak i w części przewidującej wysokie odszkodowanie z tytułu ich naruszenia, jako sprzeczna z zasadami współżycia społecznego jest nieważna (art. 58 k.c. w związku z art. 300 k.p.) i nie rodzi dla powoda prawa do dochodzenia wysokiego odszkodowania. Z powyższych względów powód nie ma prawa do żądanego odszkodowania. O kosztach Sąd pierwszej instancji orzekł na podstawie art. 102 k.p.c., zasądzając jedynie koszty zastępstwa procesowego.

Apelację od wyroku złożył powód. Postawił następujące zarzuty:

I.  naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na treść wyroku, tj. art. 233 k.p.c. poprzez dowolną ocenę dowodów,

II.  naruszenie przepisów prawa materialnego mające wpływ na wynik postępowania, tj.

1.  art. 32, ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej poprzez dyskryminację powoda ze względu na brak przynależności do związku zawodowego i brak wyboru związku zawodowego do obrony swoich praw,

2.  art. 59 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej poprzez naruszenie wolności zrzeszania się w związkach zawodowych objawiające się pogwałceniem prawa powoda do pozostawania pracownikiem nie zrzeszonym w związku zawodowym odmową w związku z tym prawa do odszkodowania,

3.  art. 8 k.p. przez uznanie, że powód żądając odszkodowania z tytułu naruszenia przez pozwaną spółkę gwarancji zatrudnienia dopuścił się nadużycia prawa podmiotowego,

4.  art. 353 ¹ k.c. poprzez uznanie, że Umowa (...) nr (...) dotycząca zabezpieczenia praw i interesów pracowniczych w procesie konsolidacji i restrukturyzacji Grupy (...), w części dotyczącej gwarancji zatrudnienia i w części przewidującej odszkodowanie za naruszenie gwarancji, jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego i jako taka jest nieważna,

5.  art. 13 Umowy (...) nr (...) dotyczącej zabezpieczenia praw i interesów pracowniczych w procesie konsolidacji i restrukturyzacji Grupy (...) poprzez uznanie, że nie chroni on od wypowiedzenia zmieniającego pracownika nie reprezentowanego przez związek zawodowy.

Wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i zasądzenie od pozwanej spółki na rzecz powoda kwoty 283.800 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 1 czerwca 2010 roku do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów procesu, w tym zastępstwa procesowego za obie instancje według norm prawem przepisanych, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Kaliszu do ponownego rozpoznania wraz z orzeczeniem o kosztach procesu, w tym instancji odwoławczej.

W uzasadnieniu podkreślił w szczególności, że Sąd Okręgowy dokonał błędnej wykładni treści Umowy (...) nr (...) - art. 13 ust. 1, który winien być rozumiany tak, że w przypadku pracowników niereprezentowanych przez związek zawodowy brak zastrzeżeń tegoż związku nie ma żadnego znaczenia. Tym samym w przypadku powoda znaczenie ma jedynie fakt, że dokonane względem niego wypowiedzenie zmieniające skutkowało obniżeniem wynagrodzenia, co oznacza, że spełniła się przesłanka wymagana do uruchomienia odszkodowania.

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny w Łodzi zważył, co następuje:

Apelacja powoda nie jest zasadna.

Sąd Apelacyjny w pełni akceptuje i przyjmuje za własny stan faktyczny ustalony przez Sąd pierwszej instancji. Jak należy wynosić z analizy stanowiska stron nie budził on również istotnych kontrowersji u powoda i pozwanego. Wprawdzie powód w apelacji podniósł zarzut naruszenia przez Sąd Okręgowy art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną ocenę dowodów, ale nie rozwinął go w uzasadnieniu apelacji, toteż nie jest jasne, na czym konkretnie owo uchybienie miałoby polegać i jakiej części ustaleń miałoby dotyczyć. Skarżący skupił się bowiem na zarzutach dotyczących wykładni przepisów prawa i sposobu ich zastosowania wprost przy tym zaznaczając, że takie okoliczności jak: przyczyna wypowiedzenia zmieniającego, odczucia powoda co do szczerości intencji pozwanej deklarującej chęć dalszego zatrudnienia i konieczność reorganizacji struktury pozwanej, są bez znaczenia. Tym samym zarzut obrazy prawa procesowego należy uznać za niezasadny. W istocie bezspornymi były bowiem okoliczności konieczne dla rozstrzygnięcia, a więc: istnienie Umowy (...) nr (...), jej treści z uwzględnieniem art. 12, 13 i 15, fakt dokonania wypowiedzenia zmieniającego, brak zastrzeżeń do wypowiedzenia ze strony związków zawodowych, fakt nienależenia powoda do tych związków oraz niezwrócenia się do nich o pomoc i reprezentację, fakt niepodważania przez powoda samego wypowiedzenia na drodze sądowej i wreszcie fakt rozwiązania stosunku pracy wskutek odmowy przyjęcia nowych warunków pracy i płacy. Okoliczności te wynikają z dokumentów i zeznań, którym w toku postępowania żadna ze stron nie zaprzeczyła.

Odnosząc się do zarzutów naruszenia prawa materialnego podkreślić trzeba, że Sąd Okręgowy przyjął, iż powodowi nie należy się odszkodowanie przewidziane w przypadku naruszenia gwarancji zatrudnienia wynikającej z Umowy (...) nr (...)-GK (...) dotyczącej zabezpieczenia praw i interesów pracowniczych w procesie konsolidacji i restrukturyzacji Grupy (...), gdyż ziścił się warunek wyłączający prawo do takiego odszkodowania, bowiem wypowiedzenie warunków pracy i płacy dokonane względem powoda nie zostało obwarowane zastrzeżeniami związku zawodowego, który reprezentowałby jego interesy (art. 13 ust 1), a to oznacza, zgodnie z art. 14, że rozwiązanie umowy o pracę, będące skutkiem nieprzyjęcia nowych warunków, nie stanowi naruszenia gwarancji zatrudnienia. Apelujący kwestionując to stanowisko uważa, że właściwa wykładnia art. 13 umowy prowadzi do wniosku, iż wymóg zgłoszenia zastrzeżenia do wypowiedzenia dotyczy jedynie tych pracowników, którzy są członkami związku zawodowego. W przypadku pozostałych pracowników takiego wymogu nie ma. W związku z tym wypowiedzenie zmieniające w ich przypadku zawsze stanowi naruszenie gwarancji zatrudnienia, o ile zaistnieją warunki wymienione w art. 13 ust. 1 pkt 1 - 5 umowy, co też miało miejsce w niniejszej sprawie, jako że wypowiedzenie prowadziło do zmniejszenia wynagrodzenia powoda. Sąd Apelacyjny nie uznaje zasadności powyższej argumentacji podzielając w zakresie wykładni tok rozumowania Sądu Okręgowego.

Przedmiotowa Umowa (...) nr (...) została zawarta pomiędzy spółkami wchodzącymi w skład Grupy (...) a związkami zawodowymi działającymi w tych spółkach i dotyczy zabezpieczenia praw i interesów pracowniczych w procesie konsolidacji i restrukturyzacji Grupy (...). Umowa powyższa została zawarta na podstawie art. 9 k.p., a także art. 26 ¹ ust. 3 ustawy z dnia 23 maja 1991 roku o związkach zawodowych (t.j. Dz.U z 2001r., Nr 79, poz. 854 ze zm.) oraz wcześniejszych porozumień zawartych pomiędzy jej stronami. Stanowi ona źródło prawa pracy i obowiązuje wszystkich pracowników spółek, również tych nie należących do związków zawodowych będących stronami umowy, co wyartykułowane zostało wprost w jej art. 5. Umowa (...) nr (...) przewiduje w rozdziale III. szczególną ochronę stosunku pracy pracowników, oznaczającą zobowiązanie pracodawcy do podejmowania czynności w zakresie zmian w stosunkach pracy jedynie na warunkach i w trybie w niej przewidzianym (art. 12 ust. 1). W art. 12 ust. 3 wprowadzono dla pracowników gwarancję zatrudnienia funkcjonującą przez okres 120 miesięcy od wejścia Umowy w życie. W przypadku naruszenia gwarancji zatrudnienia - art. 15 ust. 1 przewiduje, że pracodawca będzie zobowiązany do wypłaty pracownikowi odszkodowania w przewidzianej umową wysokości. Gwarancja zatrudnienia nie ma jednak charakteru bezwzględnego, bowiem art. 14 stanowi, że nie jest jej naruszeniem min. rozwiązanie umowy o pracę z pracownikiem, który nie przyjął wypowiedzenia zmieniającego, które nie naruszało postanowień art. 13 Umowy (...). Z kolei art. 13 umowy przewiduje, że pracodawca nie może wypowiedzieć pracownikowi warunków pracy i płacy w przypadku, gdy reprezentujący go związek zawodowy zgłosił ku temu zastrzeżenia, a samo wypowiedzenie powodowało (m.in.) zmniejszenie wynagrodzenia pracownika.

W ocenie Sądu Apelacyjnego postanowienie art. 13 przedmiotowej Umowy (...) nr (...) należy rozumieć w ten sposób, że jedynie zgłoszenie zastrzeżenia przez organizację związkową reprezentującą pracownika uniemożliwia dokonanie wypowiedzenia zmieniającego. Tym samym dokonanie wypowiedzenia, mimo złożonego zastrzeżenia, stanowiłoby naruszenie trybu postępowania przewidzianego przez Umowę Społeczną. Jednocześnie, w razie rozwiązania stosunku pracy (w trybie art. 42 § 3 k.p.) w związku z nieprzyjęciem nowych warunków płacy i pracy zaproponowanych przez pracodawcę - z powyższym uchybieniem, doszłoby do naruszenia gwarancji zatrudnienia, a to obligowałoby pracodawcę do wypłaty odszkodowania. Gdyby natomiast samo wypowiedzenie zmieniające zostało dokonane w zgodzie z trybem przewidzianym w art. 13 umowy, to według jej art. 14 pkt h), będące jego konsekwencją rozwiązanie stosunku pracy nie stanowiłoby naruszenia gwarancji zatrudnienia i nie dawałoby prawa do odszkodowania.

W niniejszej sprawie spór zogniskował się wokół kwestii, czy w przypadku pracowników nie będących członkami związków zawodowych tryb postępowania, który blokowałby możliwość wypowiedzenia warunków płacy i pracy i w razie jego niedotrzymania skutkowałby naruszeniem gwarancji zatrudnienia, wymaga dla swej skuteczności wyrażenia zastrzeżenia przez związek zawodowy. Gdyby przyjąć wykładnię proponowaną przez apelującego, to w przypadku pracowników niezrzeszonych jedyną przeszkodą uniemożliwiającą dokonanie wypowiedzenia byłoby zaistnienie którejś z okoliczności wymienionych w pkt 1 - 5. Zastrzeżenie lub jego brak nie miałoby wówczas żadnego znaczenia.

Na gruncie omawianej regulacji jest to pogląd nie do przyjęcia. Nie ulega bowiem wątpliwości, że art. 13 ust. 1 Umowy (...) stanowi redakcyjną całość, tak musi być odczytywany i wykładany. Z jego literalnego brzmienia wynika, że de facto określa on tylko jedno ograniczenie pracodawcy w dokonaniu wypowiedzenia - zastrzeżenie związku zawodowego. Okoliczności wymienione w pkt 1 - 5 stanowią jedynie uszczegółowienie, jakich konkretnie przypadków wypowiedzeń dotyczy owo ograniczenie pracodawcy w ich dokonywaniu. W konsekwencji, jeśli wypowiedzenie dotyka jakichkolwiek innych warunków pracy czy płacy niż wymienione, pracodawca ma swobodę podjęcia decyzji o wypowiedzeniu, oczywiście z uwzględnieniem ewentualnych konsekwencji z art. 15. Nie można zatem zasadnie twierdzić, że art. 13 ust. 1 Umowy (...) nr (...) to jedna jednostka redakcyjna, a jego pkt 1-5 to druga jednostka, które nie są ze sobą ściśle powiązane. Takie rozumowanie jest niepoprawne także ze względu na stylistykę przepisu, z uwagi na użycie dwukropka przepis ten stanowi jedno zdanie, podlegające logicznemu rozwinięciu. Słusznie przy tym zwrócił uwagę Sąd Okręgowy, że akceptacja poglądu prezentowanego przez powoda prowadziłaby do wniosku, że pracownicy będący członkami związku zawodowego byliby w gorszej sytuacji (musieliby uzyskać zastrzeżenie organizacji), niż pracownicy niezrzeszeni (u nich wystarczający miałby być sam fakt złożenia wypowiedzenia). Nieprawdopodobne jest, aby taki cel przyświecał stronom umowy, a więc i związkom zawodowym, które stawiałyby swych członków w gorszej sytuacji. Przepis art. 13 umowy posługuje się zwrotem „pracownik”, co zgodnie ze słowniczkiem oznacza osobę zatrudnioną na podstawie umowy o pracę, a więc każdego pracownika, niezależnie od przynależności związkowej. Przepis ten nie uniemożliwia skorzystania z jego dobrodziejstwa pracownikom niezrzeszonym w związkach zawodowych. W myśl regulacji zawartej w art. 30 ust. 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 roku o związkach zawodowych, pracownik niezrzeszony w związku zawodowym ma prawo do obrony swoich praw na zasadach dotyczących pracowników będących członkami związku, jeżeli wybrana przez niego zakładowa organizacja związkowa wyrazi zgodę na obronę jego praw pracowniczych.

Sumując, art. 13 Umowy (...) nr (...) należy odczytywać w ten sposób, iż w sytuacji, gdy wypowiedzenie warunków pracy i płacy prowadzi do zmniejszenia wynagrodzenia pracownika, pracodawca nie może dokonać tej czynności bez konsekwencji z art. 15 tylko w przypadku, gdy reprezentujący pracownika związek zawodowy (mowa jest o reprezentacji, a nie o członkostwie) nie złoży zastrzeżenia. Brak zastrzeżenia powoduje, że takie wypowiedzenie, mimo, iż powoduje zmniejszenie wynagrodzenia, nie narusza postanowień Umowy Społecznej. Przyjąć przy tym trzeba, że ów brak zastrzeżenia może przybrać dowolną formę, a więc także zostać wyrażony przez niezajęcie stanowiska, czyli np. poinformowanie pracodawcy, że dany pracownik nie jest reprezentowany przez organizację związkową. Taka właśnie sytuacja miała miejsce w rozpatrywanym przypadku.

Mając na względzie poczynione uwagi nie budzi wątpliwości, że Sąd Okręgowy dokonał prawidłowej wykładni postanowień Umowy Społecznej nr 1/1. Jednocześnie interpretacja Sądu a quo w żaden sposób nie narusza wskazanych przez apelującego przepisów Konstytucji RP. U podstaw przyjętej wykładni nie leży wymóg przynależności do związku zawodowego. Skoro przepis art. 30 ust. 2 ustawy o związkach zawodowych daje możliwość pracownikowi niezrzeszonemu zwrócenia się o pomoc do organizacji związkowej, to pracownik dysponuje swobodą wyboru organizacji związkowej, do której zwróci się o pomoc. Przedmiotowa Umowa (...) nr (...) została zawarta pomiędzy pracodawcami wchodzącymi w skład Grupy (...), a związkami zawodowymi. To zawierające porozumienie związki stanowiły stronę dialogu społecznego i reprezentację pracowników. Stąd też uprawnione jest twierdzenie, że związki zawodowe są gwarantem przestrzegania postanowień Umowy Społecznej nr 1/1. Nie można również mówić dyskryminacji i nierównym traktowaniu, bowiem gwarancja zatrudnienia z art. 13 dotyczy wszystkich pracowników. K. M. miał taką samą możliwość, jak inni niezrzeszeni pracownicy, zwrócenia się o reprezentację do jednego ze związków zawodowych, zatem nie miał udaremnionej możliwości obrony swych praw z Umowy (...) nr (...) z tego powodu, że nie był związkowcem.

W świetle powyższych rozważań zarzuty apelacji nie są trafne. K. M. nie nabył prawa do odszkodowania z tytułu naruszenia gwarancji zatrudnienia. Wobec niezłożenia zastrzeżenia przez organizację związkową, która reprezentowałaby powoda, wypowiedzenie warunków pracy i płacy mimo, że prowadziło do zmniejszenia wynagrodzenia, nie było sprzeczne z trybem przewidzianym przez umowę. Tym samym, zgodnie z art. 14 pkt h) umowy, rozwiązanie stosunku pracy, do którego doszło wskutek nieprzyjęcia nowych warunków, nie godziło w umowne gwarancje zatrudnienia, co czyni żądanie odszkodowawcze bezzasadnym na gruncie art. 15 Umowy (...) nr (...). Wobec tego, że powód nie nabył prawa do odszkodowania wskutek niespełnienia warunku z art. 15 w zw. z art. 12 i 13 Umowy (...) nr (...), odpada konieczność oceny tego żądania w kontekście art. 8 k.p., jak też potrzeba analizy postanowień umownych w świetle art. 353 ¹ k.c.

Bezzasadną apelację powoda Sąd drugiej instancji oddalił na podstawie art. 385 k.p.c. O kosztach procesu Sąd Apelacyjny orzekł co do zasady z mocy art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. i art. 99 k.p.c. oraz co do wysokości według postanowień § 12 ust. 3 w zw. z § 11 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j. Dz.U.2013.490 ze zm.).

Przewodnicząca: Sędziowie: