Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 8 sierpnia 2016r. (...) S.A. z siedzibą w W. wystąpiła przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych w W. (...) Oddziałowi w Ł. o zasądzenie na jej rzecz kwoty 557.356,52 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty. Nadto powódka wniosła o zasądzenie od pozwanej na jej rzecz kosztów postępowania sadowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego radcy prawnego według norm przepisanych oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa (pozew, k. 3-8).

Nakazem zapłaty, wydanym w postępowaniu upominawczym, w dniu 22 sierpnia 2016r., Sąd orzekł zgodnie z żądaniem pozwu (nakaz, k. 281).

W sprzeciwie od nakazu zapłaty, pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości, kwestionując powództwo co do zasady jak i co do wysokości. Nadto pozwany wniósł o zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów postępowania sądowego (sprzeciw, k. 288-297).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 15 października 2013r. (...) S.A. z siedzibą w W. jako Wykonawca oraz Zakład Ubezpieczeń Społecznych jako Zamawiający zawarły umowę nr (...) na „budowę obiektu na potrzeby (...) i (...) Oddziału ZUS w Ł. przy ul. (...)”. Wykonawca został wybrany po przeprowadzeniu postępowania o udzielenie zamówienia publicznego w trybie przetargu nieograniczonego.

(okoliczność bezsporna)

Prace budowlane przez wykonawcę prowadzone były na podstawie:

a) decyzji lokalizacyjnej celu publicznego nr (...), wydanej przez Prezydenta Miasta Ł. z dnia 21 kwietnia 2009r. na budowę budynku usługowego (biurowego) – siedziby (...) inspektoratu ZUS w Ł. wraz z infrastrukturą techniczną, wolnostojącym budynkiem stacji transformatorowej, zjazdami, układem komunikacji wewnętrznej i parkowania, oraz budynku garażu i obiektów małej architektury, zlokalizowanych w Ł. przy ul. (...) (działki numer (...) oraz fragmenty działek (...) w obrębie (...)), decyzja obejmowała m.in. budowę dwóch zjazdów układu komunikacji wewnętrznej i miejsc parkingowych dla samochodów (ok. 76 miejsc na terenie działek nr (...)),

b) decyzji nr (...)z dnia 28 marca 2013r. wydanej przez Prezydenta Miasta Ł., na mocy której zatwierdzono projekt budowlany opracowany na podstawie w/w decyzji lokalizacyjnej celu publicznego i udzielono pozwolenia na budowę zgodnie z opracowaną dokumentacją (okoliczność bezsporna, decyzja z dnia 21 kwietnia 2009r., k. 63-65 i k. 228-230; postanowienie, k. 66 i k. 231;; decyzja z dnia 28 lutego 2013r., k. 62-62v. i k. 227-227v.)

Koordynatorem inwestycji, ze strony pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych była M. M.. Projektantem inwestycji był A. S. (1). W imieniu inwestora działał inwestor zastępczy, który miał dokonać całościowej oceny projektu. Inwestorem Zastępczym był P. Z.. Za stronę budowlaną na etapie wykonania odpowiadał ze strony Zakładu Ubezpieczeń Społecznych A. S. (2) i J. O.. Kierownikiem Budowy był Ł. B.

(zeznania świadków: M. M., k. 587-587v.- od 02:37:18, Ł. B., k. 615v.-616v. – od 00:08:45, P. Z., k. 636v.-636a – od 00:03:23, A. S. (1), k. 676v.- od 00:19:07)

W trakcie prowadzenia robót ziemnych na inwestycji, Wykonawca stwierdził występowanie gruntów odmiennych, niż zakładała przekazana przez Zamawiającego, dokumentacja techniczno-projektowa. O powyższym odkryciu Wykonawca poinformował Inwestora na naradzie koordynacyjnej w dniu 30 czerwca 2014r.

W przedmiocie problemu gruntów toczyły się narady, z których sporządzono protokoły.

(okoliczność bezsporna, protokoły ze spotkań i narad, k. 77-87v. i k. 90-109).

Wykonawca, z uwagi na harmonogram budowy – termin realizacji inwestycji – zdecydował się bez zgody pozwanego, zlecić kompletne badania gruntów. Powódka wykonała te badania w szerszym zakresie niż wymagał tego projekt. Powódka wykonała te prace w przekonaniu, że formalna zgoda Zamawiającego zostanie wydana później.

W dniu 17 lipca 2014r. powódka, po uprzednim wykonaniu korytowania pod konstrukcję nawierzchni drogowych w trzech miejscach wskazanych przez Projektanta, przeprowadziła badania podłoża gruntowego. Badania podłoża zostały zlecone firmie (...). Badania te nie stanowiły zakresu robót przewidzianych w Umowie z dnia 15 października 2013r.

W sprawozdaniu opracowanym na podstawie „badań modułów oraz wskaźniki odkształcenia gruntów nasypowych w miejscach projektowanych dróg na budowie siedziby ZUS przy ul. (...) w Ł.” wskazano, że „grunty te charakteryzują się bardzo niskim wtórnym modułem odkształcenia, co pozwala na stwierdzenie, że grunty te są w stanie luźnym do średnio zagęszczonego”. O sprawozdaniu poinformowano stronę pozwaną

(okoliczność bezsporna; protokoły ze spotkań i narad, k. 77-87v. i k. 90-109; sprawozdanie Zakładu Usług (...), k. 88-89v. dziennik budowy, k. 110; zeznania świadków: S. L., k. 583-584v. – od 00:10:33, P. S., k. 584v.-585 – od 01:09:40, K. J., k. 586-587 – od 01:59:19, Ł. B., k. 615v.-616v. – od 00:08:45, J. O., k. 617-617v. – od 00:53:01, P. Z., k. 636v.-636a – od 00:03:23).

Dnia 15 września 2014r. geolog wykonał badania płytą (...) i stwierdził, że „odsłonięte podłoże wykazuje bardzo niskie wtórne moduły odkształcenia oraz zbyt niskie wskaźniki odkształcenia oraz znaczną niejednorodność. Stwierdzone grunty nasypowe proponuje się usunąć do gruntu rodzimego lub do głębokości l m poniżej obecnego poziomu i w przypadku nie odsłonięcia gruntu rodzimego przeprowadzić kolejne badania”.

W dniu 15 września 2014r. powódka poinformowała pozwaną, że w związku z brakiem rozwiązania projektowego mającego na celu wzmocnienie gruntu pod projektowane warstwy podbudowy dróg, wstrzymano prace drogowe.

W dniu 19 września 2014r. Projektant przekazał rozwiązanie projektowe w zakresie wzmocnienia podłoża pod drogami i parkingami. Zgodnie z zaleceniami Projektanta, Powódka przystąpiła do wykonania korytowania (w obszarze wzdłuż południowej elewacji budynku, w zakresie osi 7-21 wykonano korytowanie do głębokości 1,00 m poniżej projektowanych rzędnych spodu warstw konstrukcyjnych drogi i miejsc postojowych, w obszarze wzdłuż południowej elewacji budynku, w zakresie osi 1-7 wykonano korytowanie do głębokości 1,00 m poniżej rzędnych istniejącego gruntu) oraz wykonał wzmocnienie podłoża na próbnym obszarze (ok. 15m ²), w pobliżu wschodniej ściany garażu. Wzmocniony obszar został zgłoszony do ponownego badania. W dniu 29 września 2014r. uprawniony geolog wykonał na zlecenie Wykonawcy badania podbudowy terenów utwardzonych. Wyniki badań przedstawił wpisem do Dziennika Budowy z dnia 29 września 2014r.

W dniu 1 października 2014r. Powód przesłał e-mail Inwestorowi Zastępczemu, który zawierał wstępny kosztorys na roboty dodatkowe, polegające na wymianie gruntu, z prośbą o sprawdzenie oraz akceptację zakresu rzeczowego.

W międzyczasie pomiędzy pracownikami powódki, projektantem, Inwestorem Zastępczym oraz pracownikami pozwanego odbywały się narady i spotkania. Strony nie mogły dojść do porozumienia w kwestii wymiany gruntu. Projektant wskazywał, że nie ma konieczności wymiany gruntu, a jedynie jego wzmocnienia. Ostatecznie Inwestor Zastępczy zgodził się ze stanowiskiem, że wymiana gruntów jest konieczna, to stanowisko spowodowało zmianę podejścia pozwanego.

(okoliczność bezsporna; pismo, k. 111; dziennik budowy, k. 112-113, 115-116, 121, 132; informacja projektowa, k. 114; protokoły, k. 117-120, 133-153; wydruki e-mail, k. 122-125; pisma, k. 126-128, 155-158, 160-161; opinia inwestora zastępczego, k. 159; dziennik budowy, k. 300-324; pisma, k. 512-517; zeznania świadka K. P., k. 585v. – od 01:44:13, K. J., k. 586-587 – od 01:59:19, M. M., k. 587-587v.- od 02:37:18, Ł. B., k. 615v.-616v. – od 00:08:45, J. O., k. 617-617v. – od 00:53:01, P. Z., k. 636v.-636a – od 00:03:23, A. S. (1), k. 676v.- od 00:19:07)

Pracownicy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, odpowiedzialni za umowę z pozwaną oraz specjaliści w zakresie przetargów publicznych analizowali możliwość zawarcia umowy, na wzmocnienie gruntów pod parking, w ramach zamówienia dodatkowego. Dnia 9 lutego 2015r. powódka otrzymała zaproszenie od Zamawiającego do „negocjacji w celu zawarcia umowy na wykonanie robót budowlanych w ramach zamówienia dodatkowego do umowy z dnia 15 października 2013r.”.

Ostatecznie pozwany zrezygnował ze zlecenia robót, w zakresu wymiany gruntu, w trybie z wolnej ręki. W dniu 18 marca 2015r. został ogłoszony przez Zamawiającego przetarg nieograniczony na „ Wzmocnienie gruntu pod projektowane drogi i parkingi przy ulicy (...)”.

W dniu 26 marca 2015r. powódka poinformowała pozwanego, że znaczna część zakresu przedmiotu postępowania przetargowego została już wykonana tj. wykopy wraz z wywiezieniem urobku i powódka wniosła o zmniejszenie zakresu objętego przetargiem o prace już przez nią wykonane.

W wyniku postępowania przetargowego (...) S.A. z siedzibą w W. została wybrana na wykonawcę wzmocnienia gruntu pod projektowane drogi i parkingi przy ul. (...) w ramach budowy obiektu na potrzeby (...) i (...) Oddziału ZUS w Ł. przy ul (...).

W dniu 15 kwietnia 2015r. została podpisana umowa nr (...). Zgodnie z §6 umowy wykonawca miał otrzymać wynagrodzenie, którego wysokość wynikała z kosztorysu ofertowego w kwocie 526.634,04 zł. Przewidziano też możliwość zmiany wysokości wynagrodzenia.

W dniu 13 maja 2015 podpisano protokół odbioru końcowego do umowy (...).

(okoliczność bezsporna; umowa, k. 24-33v. i k. 189-198v., załączniki do umowy, k. 241 dokumentacja, k. 34-42, 199-207; kosztorys, k. 43-44, 208-209; dane o projektowanym obiekcie, k. 45-52, 210-217; dokumentacja przetargowa, k. 53-54, 61, 68-76, 186-187, 218-219, 233-240; formularz ofertowy, k. 55-57, 220-222; kosztorys ofertowy, k. 58-60, 223-225; protokół konieczności wykonania zamówienia dodatkowego, k. 129-131; wydruk z korespondencji e-mail, k. 162; pisma, k. 163, 226; zaproszenie do negocjacji wraz z załącznikami, k. 164-185;pismo z 26 marca 2015r., k. 188; protokół przekazania, notatka, k. 242, 243; protokół odbioru, k. 245-247; zeznania świadków: K. J., k. 586-587 – od 01:59:19, M. M., k. 587-587v.- od 02:37:18, Ł. B., k. 615v.-616v. – od 00:08:45, E. A., k. 617v.- od 01:13:15)

W ramach prac budowlanych (...) S.A. z siedzibą w W. wykonał roboty dodatkowe, które nie były ujęte w przedłożonej przez pozwanego dokumentacji projektowej tj:

- roboty polegające na wykonaniu badań geologicznych, pomiarów geodezyjnych;

- roboty polegające na wykonaniu korytowania pod drogi i parkingi do głębokości 1,0m na terenie wymiany gruntu.

Powódka za prace, związane z gruntem pod parking, wykonane poza umową nie otrzymała wynagrodzenia.

(okoliczność bezsporna, zeznania świadków: P. S., k. 584v.-585v. – od 01:09:40, M. M., k. 587-587v.- od 02:37:18).

W dniu 18 maja 2015 r. Inwestor Zastępczy dokonał kontroli wykonanych przez powódkę prac, w raporcie stwierdził, że nie zostały wykonane m.in. następujące roboty:

- brak drzwi i opasek drzwiowych w cz. B budynku oraz części drzwi przesuwnych w pozostałych segmentach budynku, (branża budowlana);

- niezakończony montaż pochwytów i balustrad schodowych kl. Cz. B (branża budowlana),

- garaż: niedokończona elewacja frontowa, elewacje boczne wykonane w technologii niespełniającej warunków ppoż;

- nie wykonano malowania ścian cz. B budynku;

- nie wykonano malowania ścian cz. B budynku;

- nie zamontowano odbojów i kątowników zabezpieczających ściany oraz wycieraczek;

- w branży sanitarnej - koryta wykorzystane do prowadzenia instalacji klimatyzacji wymagały, aby miejsca cięć zostały zamalowane farbą na bazie cynku, połączenia wykonać łącznikami systemowymi, wykonać połączenia wyrównawcze.

W kolejnych miesiącach sporządzano protokoły przeglądu technicznego, oraz protokołu stwierdzenia usunięcia usterek wskazanych podczas przeglądów technicznych.

Wady i usterki zostały ujawnione również podczas odbioru końcowego, a część z nich nie została nigdy usunięta.

(raport, k. 327-375 i k. 526-539; protokoły konieczności, k. 540-543; pisma, k. 325-326; protokoły, k. 376-499; notatka, k. 500; pisma, k. 501-503; protokół prac komisji odbiorowej z 22 października 2015 r., k. 504-506; protokół prac komisji odbiorowej z 19 listopada 2015 r., k. 507-508;, protokół prac komisji odbiorowej z 15 grudnia 2015 r. z załącznikiem, k. 509-511; zeznania świadków:K. J., k. 586-587 – od 01:59:19, M. M., k. 587-587v.- od 02:37:18, J. O., k. 617-617v. – od 00:53:01).

W dniu 15 czerwca 2015 r. powódka i pozwana podpisali Aneks nr (...) do Umowy nr (...), na podstawie którego został przedłużony termin wykonania tj. nie później niż do dnia 30 października 2015r. Zgodnie z §2 aneksu, strony oświadczyły, iż zmiana kwoty wynagrodzenia z tytułu zmiany terminu wykonania przedmiotu umowy nr (...) nie stanowi przedmiotu niniejszego Aneksu i zmiana ta zostanie ustalona przez strony w późniejszym terminie w formie aneksu do umowy.

Pismem z dnia 2 grudnia 2015r. powódka wnosiła do pozwanego o aneksowanie Umowy w zakresie wysokości wynagrodzenia, proponując zwiększenie wartości wynagrodzenia o kwotę 472.539,51 zł netto, na które miały złożyć się poniesione koszty ogólne budowy i koszty prowadzenia działalności gospodarczej oraz koszty przedłużenia gwarancji.

(okoliczność bezsporna; aneks, k. 244-244v. pismo wraz z załącznikami k. 248-255 i k. 261-264v.).

W piśmie z dnia 10 grudnia 2014r. znak. (...) pozwany poinformował powódkę o rezygnacji z realizacji części przedmiotu umowy, obejmującej prace związane z wykonaniem zagospodarowania terenu na działce nr (...), położonej w Ł. przy ul. (...), w związku z „rozpoczętą procedurą zamiany działek (...) (własność ZUS) na działki (...) (własność (...)) pomiędzy ZUS i Urzędem Miasta Ł.”. Jednocześnie poinformował, iż należy wstrzymać prace związane z wykonaniem zagospodarowania terenu, w tym zakup materiałów, na działce nr (...).

Pismem z dnia 22 października 2015r. powódka, w związku z przekazaniem jej do podpisania, aneksu nr (...), dotyczącego rezygnacji realizacji przedmiotu umowy, obejmującej roboty planowane na działce nr (...), poinformowała pozwanego, że nie zgadza się z wyliczoną kwotą 85.168,07 zł netto.

W dniu 22 października 2015r. strony podpisały aneks nr (...) do umowy z dnia 15 października 2013r. Strony podpisały również aneks nr (...), na wykonanie robót zamiennych. (okoliczność bezsporna; pismo, k. 154 i k. 256; pismo, k. 257, załącznik, k. 258; aneks, k. 259-259v., aneks, k. 260-260v.)

Charakterystyka gruntu nie dawała podstaw do zawarcia umowy z dnia 15 maja 2015r. na wzmocnienie podłoża gruntowego pod dojazdami i parkingiem; nie było podstaw do wymiany gruntów i wykonania tak dużych robót związanych ze wzmocnieniem gruntu.

Wyniki badań gruntu zawarte w dzienniku budowy z dnia 29 września 2014r. są bardzo dobre dla podłoża gruntowego nawierzchni i uzasadniały w zasadzie zastosowanie tylko stabilizację gruntu cementem. Nie był konieczny taki zakres wzmocnienia podłoża, jaki zastosowano tj. wymiana gruntu w podłożu i zastosowanie podwójnego materaca z piasku i jeszcze 15cm stabilizacji gruntu cementem o Rm=2,5MPa. Z punktu widzenia sztuki budowlanej należało zastosować jedynie wzmocnienie gruntu minimalne np. 10cm stabilizacji gruntu o Rm=2,5MPa. Wzmocnienie gruntu za pomocą cementu pozwoliłoby uzyskać odpowiedni współczynnik wytrzymałości,

(opinia biegłego ds. budownictwa, k 649-653; ustna uzupełniająca opinia biegłego ds. budownictwa, k. 676-676v. – od 00:02:21).

Ddokumentacja projektowa sporządzona na potrzeby realizacji terenów utwardzonych parkingów i dróg wewnętrznych nie została sporządzona prawidłowo. Konieczność badania gruntów jest obowiązkiem projektanta, a także oferenta. Brak jest informacji, na jakiej podstawie przyjęto, że grunt na terenach utwardzenia jest "niebudowalny". Projektant jest zobowiązany podać grupę nośności podłoża gruntowego przyjętą do projektowanej konstrukcji nawierzchni. Podłoża nawierzchni drogowych ustala się inaczej i podlegają innym wymogom. Drogi i parkingi oddziału ZUS Ł. są drogami wewnętrznymi. Parkingi i drogi wewnętrzne są poddane bardzo niskim obciążeniom ruchu drogowego mieszczące się w granicach 10-12 pojazdów ciężarowych powyżej 10Mg/oś tj. ruch bardzo lekki w dolnej wielkości ruchu KR-1. Podłoże w tym wypadku powinno mieć wtórny moduł odkształcania E2>80, wg normy PN-S-02205:1998r.

Projekt podstawowy budowlano-architektoniczny nie rozwiązywał technologii robót drogowych. Wykonany w uzupełnieniu projekt wykonawczy nie daje podstaw do uznania, że roboty drogowe były konieczne do wykonania w takim asortymencie.

(opinia biegłego ds. budownictwa, k 649-653; ustna uzupełniająca opinia biegłego ds. budownictwa, k. 676-676v. – od 00:02:21).

Wykonanie robót drogowych związanych z drogą wewnętrzną i parkingami nie wpływa na wykonanie robót w budynku. Roboty zewnętrzne nie wpływały na wykonanie robót w budynku.

(opinia biegłego ds. budownictwa, k 649-653; ustna uzupełniająca opinia biegłego ds. budownictwa, k. 676-676v. – od 00:02:21).

Ze względu na brak uzasadnienia dla zastosowania takiej technologii wzmocnienia gruntu, jak zrobił to powód, z kosztorysu ofertowego robót dodatkowych obejmującego wzmocnienie podłoża, uzasadniona była jedynie kwota brutto w wysokości: 80.245,20 zł.

(opinia biegłego ds. budownictwa, k 649-653; ustna uzupełniająca opinia biegłego ds. budownictwa, k. 676-676v. – od 00:02:21).

Działka nr (...) jest objęta zatwierdzonym projektem budowlanym i udzielonym pozwoleniem na budowę dla wykonania wyjazdu z parkingu samochodów osobowych budynku (...) Oddziału ZUS w Ł.. W związku z tym należało wyjazd z parkingu działką nr (...) wykonać. Ten zakres robót nie został wykonany i powód nie obciążył pozwanego kosztami za roboty, z których pozwany zrezygnował.

Zamówienie publiczne obejmowało wykonanie robót na cały projekt budowlany powinno być wykonany II dojazd i wjazd na teren parkingu. Nie wykonano dwóch wjazdów na terenie parkingu tj. zachodni łączy się z ul. (...), a wschodni wyjazd kończy się w terenach zielonych. Wyjazd zapasowy z parkingu jest wymagany ze względów na zachowanie bezpieczeństwa ewakuacji. Taki stan wykonania nie jest zgodny z zatwierdzonym projektem budowlanym i pozwoleniem na budowę i wjazd ten powinien zostać wykonany do ul. (...).

(pisemna uzupełniająca opinia biegłego ds. budownictwa, k. 692-695; pisemna uzupełniająca opinia biegłego ds. budownictwa, k. 724).

Zamawiający nie poniósł żadnych kosztów z tytułu nie wybudowania drugiej drogi wyjazdowej, jednakże pojazdy uprzywilejowane (straż, karetki pogotowia) powinny mieć zapewniony wjazd i wyjazd zapasowy i takie rozwiązanie obejmuje projekt budowlany zatwierdzony i udzielono mu pozwolenia na budowę przez Prezydenta Miasta Ł. decyzją nr (...). Wyraźnie ten wymóg wyznacza decyzja nr (...) lokalizacji inwestycji celu publicznego.

(pisemna uzupełniająca opinia biegłego ds. budownictwa, k. 724).

W dniu 25 maja 2016r. powód wystosował do pozwanego wezwanie do zapłaty kwoty 535.853,22 zł, na którą składała się kwota:

- kwota 40.750,33 zł netto tytułem faktycznie wykonanych robót tj. badania geologiczne, pomiary geodezyjne, roboty ziemne konieczne do ustalenia sposobu wzmocnienia gruntu pod drogi i parkingi zlokalizowane w południowej stronie budynku, których wykonanie spowodowane było rozbieżnościami między dokumentacją projektową przez zamawiającego, a zaistniałym stanem faktycznym;

- kwota 477.132,43 zł tytułem zwrotu kosztów poniesionych przez wykonawcę w związku z wydłużeniem z przyczyn od niego niezależnych terminu wykonania inwestycji tj. kosztów ogólnych budowy i kosztów prowadzenia działalności gospodarczej; kosztów nadzoru organizacji i utrzymania placu budowy; kosztów za media; kosztów przedłużenia gwarancji na obiekt, urządzenia i sprzęt, w tym kosztów zawarcia dodatkowych umów serwisowych w wydłużonym okresie realizacji inwestycji;

- kwota 17.970,46 zł netto tytułem zwrotu kosztów w związku z rezygnacją przez zamawiającego z realizacji części przedmiotu umowy, obejmującej wszelkie roboty planowane na działce nr (...), położonej w Ł. przy ul. (...);

W dniu 25 lipca 2016r powódka ponownie wezwała stronę pozwaną do dobrowolnej
zapłaty kwoty 659.099,46 zł wraz z ustawowymi odsetkami w terminie do dnia 31 lipca 2016r.

(okoliczności bezsporne; pismo, k. 265-275; wezwanie z potwierdzeniem nadania, k. 276-277).

Sąd za niewiarygodne uznał zeznania świadka S. L. (byłego pracownika powoda, który był kierownikiem projektu budowy budynku ZUS), w części, w której stwierdził, że nie było żadnych opóźnień, jeżeli chodzi o prace budowlane w budynku. Nie ma to odzwierciedlenia w pozostałym materiale dowodowym w szczególności:

- w raporcie Inwestora Zastępczego dotyczącym postępu prac, a także usterek i niezgodności jakie zostały stwierdzone w licznych protokołach związanych z odbiorem;

- w zeznaniach świadków: K. J., J. O., którym Sąd dał wiarę.

Nadto Sąd pominął zeznania świadków S. L. i Ł. B. (kierownik budowy) w zakresie, w jakim wyjaśniali sposób kalkulacji kosztów poniesionych w związku z wydłużeniem terminu budowy. Na powyższą okoliczność winien wypowiedzieć się biegły, który mógłby zweryfikować kalkulację stworzoną przez stronę powodową.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo, jako niezasadne podlegało oddaleniu w całości.

Powód w niniejszym postępowaniu dochodził różnych roszczeń w związku z realizacją procesu inwestycyjnego budowy obiektu na potrzeby (...) i (...) Oddziału ZUS w Ł. przy ul. (...) w Ł..

Strona powodowa w niniejszej sprawie dochodziła kwoty 557.356,52 zł, na którą składały się trzy grupy roszczeń:

a)  zwrot kosztów wygenerowanych na potrzeby opracowań zamiennego rozwiązania projektowego, badania oraz robót, tj.: obsługi geodezyjnej oraz geologicznej, wykonanie korytowania – łącznie brutto 50.122,90 zł;

b)  zwrot kosztów poniesionych z tytułu wydłużenia terminu wykonania przedmiotu umowy nr (...) w wysokości 477.132,43 zł netto;

c)  kwoty z tytułu utraconych korzyści w związku z zrezygnowaniem przez pozwanego z prac związanych z wykonaniem zagospodarowania terenu na działce nr (...), a także kosztów związanych z przygotowaniem się do tych prac.

Podstawę roszczeń powódki stanowią dwie umowy, które łączyły strony oraz art. 647 k.c.

Odnosząc się do pierwszej grupy roszczeń wskazać należy, że bezsporny między stronami był fakt, że pozwany wykonał część robót (m.in. badań geodezyjnych, korytowanie), za które nie otrzymał wynagrodzenia i których wykonanie nie było objęte żądną z umów. Strona pozwana samodzielnie podjęła decyzję o ich wykonaniu. Zgodnie z art. 648 § 1 kc umowa o roboty budowlane powinna być zawarta na piśmie, przy czym zachowanie tej formy zastrzeżone jest ad probationem – art. 74 § 1 kc. Konieczność wykonania tych prac nie wynikała również z pierwotnego projektu – zatem nie ma zastosowania domniemanie z art. 649 kc. Strona powodowa nie twierdzi nawet, że na tę część prac zawarta została umowa w innej formie, a jedynie powołuje się na bliżej niesprecyzowane ustalenia, zgodnie z którymi taka umowa miała zostać zawarta w trybie z wolnej ręki, do czego jednak nie doszło.

Prace wykonane poza umową zostały zainicjowane przez powoda, który działał w przekonaniu, że istnieje konieczność ich przeprowadzenia. Działanie to było podjęte w wykonaniu obowiązku wynikającego z art. 651 kc. W takiej sytuacji wykonawca miałby prawo do dodatkowego wynagrodzenia na podstawie art. 630 § 1 kc w zw. z art. 656 kc pod warunkiem zaistnienia podstawowej przesłanki w postaci konieczności przeprowadzenia prac. Jak wynika z opinii biegłego, prace wzmacniające podłoże nie były konieczne w tak szerokim zakresie, jak wykonał to powód. Ponadto, wykonawca nie uzyskał zgody inwestora na ich wykonanie – art. 630 § 2 kc.

W tej sytuacji nie ma podstaw do obciążania zamawiającego kosztami tych prac. Na marginesie jedynie należy zauważyć, że podstawą roszczenia w tej części nie mogą być przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu, ponieważ stosunki między stronami regulowane są na gruncie umowy o roboty budowlane, a nadto powód nie przedstawił dowodów na okoliczność rzeczywistej wartości ewentualnego bezpodstawnego wzbogacenia – dowodem takim nie może być kosztorys sporządzony przez wykonawcę ponieważ jest do dokument prywatny pochodzący od powoda odzwierciedlający co najwyżej wartość wykonanych prac, a nie wartość przysporzenia uzyskanego przez pozwanego wskutek ich wykonania.

Ponieważ na roszczenie związane z wykonaniem prac dodatkowych nie objętych umowami zawartymi przez strony składały się roboty związane z wykonaniem badań geologicznych i korytowaniem pod wymianę gruntu, a więc zakwestionowane co do zasadności przez biegłego, powództwo podlega oddaleniu w tej części.

Odnosząc się do drugiego żądania, wskazać należy, że strony podpisały aneks nr (...), w którym przedłużono termin wykonania umowy. Jednocześnie strony zastrzegły, że kwestia zmiany wynagrodzenia, będzie ewentualnie przedmiotem kolejnego aneksu. Ostatecznie do podpisania kolejnego aneksu, w przedmiocie zmiany wynagrodzenia, nie doszło. Być może strona powodowa w związku z wydłużeniem terminu umowy poniosła dodatkowe koszty, choćby prowadzenia działalności gospodarczej, dodatkowego zabezpieczenia terenu itp. Jednakże sporne między stronami było, dlaczego termin wykonania robót się wydłużył. Zdaniem Sądu strona powodowa nie wykazała, że przedłużenie terminu wykonania było skutkiem wyłącznie działania strony pozwanej (dodatkowy przetarg). Nadto sam fakt, przeprowadzenia dodatkowego przetargu był spowodowany działaniem samej powódki, które nie miały uzasadnienia. Niezależnie od powyższego powód nie przedstawił żadnych dowodów na okoliczność rzeczywistej wysokości poniesionych kosztów, a jedynie własną ich kalkulację.

Nadto zakres zawansowania prac w budynku na dzień podpisania aneksu nr (...), wskazuje, że ukończenie robót w pierwotnym terminie było niemożliwe. Sprawozdania Inwestora Zastępczego, mnogość uwag do jakości wykonania, niezgodność ze specyfikacją elementów wyposażenia (które strony niejako „konwalidowały” podpisując aneks nr (...)), świadczy, że prace budowlane z winy powódki nie mogły zakończyć się w pierwotnym terminie. Jednocześnie postępowanie dowodowe wykazało (biegły ds. budownictwa, w niekwestionowanej przez obie strony opinii), że prace związane z parkingiem nie miały żadnego znaczenia dla prac, które toczyły się w budynku. Zatem prace na parkingu nie spowodowały niemożliwości wykonania prac budowalnych w innym miejscu budowy. Strona powodowa zaś, reprezentowana przez fachowego pełnomocnika, nie wnosiła o dopuszczenie dowodu z opinii innych biegłych (np. biegłego energetyka). Zatem całkowicie gołosłowne są twierdzenia powoda, że prace uległy przedłużeniu bo nie można było np. podłączyć prądu do budynku. Jednocześnie obie strony dobrowolnie podpisały aneks, na mocy którego został przedłużony termin zakończenia prac.

Po wtóre, kalkulacja sporządzona przez stronę powodową jest całkowicie nieweryfikowalna. Nie można stwierdzić jakie koszty w kalkulacji mają związek z wykonaniem przedmiotowej umowy, czy koszty te nie są zawyżone (jak szczegółowo podnosiła strona pozwana w sprzeciwie od nakazu zapłaty). Strona powodowa na wykazanie wysokości wskazała jedynie zeznania świadków (swoich byłych pracowników) oraz przedstawiła kalkulację. Powołany zaś, na tą okoliczność biegły ds. budownictwa, nie wskazał aby powódka poniosła z tego tytułu jakiekolwiek koszty. Strona powodowa nie zakwestionowała opinii biegłego, nie wnosiła też o powołanie innego biegłego, bądź też biegłych innych specjalności. Reasumując, ciężar dowodu był po stronie powodowej, jednakże strona powodowa, nie uczyniła zadość swojemu obowiązkowi. Z tych względów również i w tym zakresie powództwo podlegało oddaleniu jako nie znajdujące podstawy prawnej ani w łączących strony umowach, ani w przepisach.

Odnosząc się do trzeciej grupy roszczeń tj. utracone korzyści w związku z rezygnacją z części zamówienia, poniesione koszty prac przygotowawczych, wskazać należy, że bezsporne jest, że do ograniczenia zakresu prac doszło. Strona pozwana z dużym wyprzedzeniem poinformowała powódkę o konieczności zaprzestania prac w zakresie prac na działce (...). Strony podpisały ostatecznie porozumienie o odstąpieniu od wykonania tej części prac, co wyklucza odpowiednie zastosowanie art. 639 kc w zw. z art. 656 § kc, ponieważ przepis ten ma zastosowanie do jednostronnego odstąpienia inwestora od wykonania umowy. Strona powodowa nie wykazała również kwoty dochodzonej z tego tytułu. Nie przedstawiła na tą okoliczność żadnych wniosków dowodowych. Postępowanie dowodowe zaś nie wykazało, aby powódka z tytułu prac przygotowawczych poniosła z tego tytułu jakiekolwiek koszty. Z tych wszystkich względów powództwo i w tym zakresie jako całkowicie niezasadne podlegało oddaleniu.

Z uwagi na to, że żądanie powódki zostało oddalone w całości, sąd o kosztach procesu rozstrzygnął na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Koszty poniesione przez stronę pozwaną wyniosły łącznie 15.468,91 zł (wynagrodzenie dla pełnomocnika wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa; wykorzystane zaliczki na wynagrodzenie biegłych). Ponieważ strona powodowa przegrała proces w całości, sąd zasądził od niej na rzez pozwanego kwotę 15.468,91 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.